Wynajem prywatny a biała lista podatników VAT
W przypadku płatności na rzecz wynajmującego prywatnie nie ma obowiązku dokonywania płatności split-paymentem.
Zgodnie z art.108a ust.1a ustawy o podatku od towarów i usług, przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności. Obowiązkowy split payment obejmuje zatem transakcje przekraczające kwoty określone w art.19 Prawa przedsiębiorców. Ten z kolei przepis ogranicza obowiązek split payment tylko w odniesieniu do transakcji między przedsiębiorcami.
W efekcie transakcje realizowane z wynajmującym prywatnie, który jako wynajmujący nie działa w charakterze przedsiębiorcy, nie są objęte obowiązkowym split paymentem (płatnością podzieloną) bez względu na kwotę.
W przypadku płatności na rzecz wynajmującego prywatnie nie ma negatywnych konsekwencji w zakresie podatku dochodowego w przypadku zapłaty bez split-paymentu.
Zgodnie z art.22p ust.1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art.15d ust.1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. Jednak to ograniczenie w zakresie kosztów uzyskania przychodów dotyczy wyłącznie płatności na rzecz przedsiębiorcy. Skoro wynajmujący jest przedsiębiorcą, to nie ma obowiązku zapłaty płatnością podzieloną, bez względu na kwotę.
Każdy wynajmujący prywatnie powinien mieć rachunek rozliczeniowy oraz funkcjonujący z nim rachunek VAT.
Jednak zgodnie z art.108a, jeżeli wynajmujący prywatnie jest podatnikiem VAT i jeżeli wystawia faktury zawierające kwotę podatku VAT, to „podatnicy, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą podatku, przy dokonywaniu płatności kwoty należności wynikającej z tej faktury mogą zastosować mechanizm podzielonej płatności.”.
Mają prawo.
W przypadku, gdy podatnik nie podaje rachunku, dla którego prowadzony jest rachunek VAT (split paymentowy), to płatność podzielona kontrahenta nie zostanie skutecznie zrealizowana i kwota powróci do kontrahenta.
Również art.93b ust.3 pkt 13 ustawy o podatku od towarów i usług nie różnicuje tzw. białej listy podatników vat w zależności od statusu podatnika VAT jako przedsiębiorcy – lista ta dotyczy wszystkich podatników VAT. Zatem i wynajmujących prywatnie.
Jeżeli jednak kontrahenci nie będą płacić płatnością podzieloną, dla wynajmującego ani dla jego kontrahenta nie wystąpią negatywne konsekwencje braku takiego rachunku VAT u wynajmującego prywatnie.
Prawo bankowe
Rzeczpospolita podałą w swojej publikacji, że „(...) odpowiedź Związku Banków Polskich na nasze [ Rzeczpospolitej - przyp. autora] pytanie. Napisano w niej: „kwestia otwierania przez banki rachunków dla podatników VAT czynnych, którzy nie mają wpisu do CEIDG, jest faktycznie problematyczna. Aktualne przepisy wymagają doprecyzowania legislacyjnego, ponieważ art. 49 prawa bankowego wprost wskazuje, dla jakich wyłącznie podmiotów można otworzyć rachunek rozliczeniowy, i nie ma tam osób fizycznych podatników czynnych VAT, którzy nie mają statusu przedsiębiorcy”.
Odpowiedź związku banków polskich nie jest jednak zgodna z prawem.
Zgodnie z art.49 ust.2 pkt 3 Prawa bankowego, rachunki rozliczeniowe prowadzi się m.in. dla „osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek, w tym dla osób będących przedsiębiorcami”. Zatem nie tylko dla przedsiębiorców, ale i dla wynajmujących prywatnie.
Zgodnie z art.62a ust.1 Prawa bankowego, „dla rachunku rozliczeniowego bank prowadzi rachunek VAT.” Zgodnie z ust.3 „Dla rachunków rozliczeniowych prowadzonych dla tego samego posiadacza bank prowadzi jeden rachunek VAT, niezależnie od liczby prowadzonych dla tego posiadacza rachunków rozliczeniowych. W przypadku prowadzenia więcej niż jednego rachunku rozliczeniowego dla tego samego posiadacza bank prowadzi, na wniosek tego posiadacza, więcej niż jeden rachunek VAT.”.
Z Prawa bankowego wynika, że wynajmujący prywatnie powinien mieć otwarty rachunek rozliczeniowy i rachunek VAT, ale nie powinno to być konto osobiste. Znaczy to, że należałoby poinformować bank o tym, iż potrzebujemy konta rozliczeniowego jako „osoba fizyczna prowadząca działalność zarobkową na własny rachunek” – ale nie jako przedsiębiorca. I wtedy możemy korzystać z rachunku VAT do tego rachunku rozliczeniowego – albo z oddzielnego, albo np. ze wspólnego dla pozarolniczej działalności gospodarczej.
Inna rzecz, że bank lub Związek Banków Polskich powołuje się być może na przepis art.63d ust.10 Prawa bankowego „Do transakcji polecenia zapłaty z tytułu zapłaty faktury między wierzycielem i dłużnikiem będącymi przedsiębiorcami stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 3a.”. Jednak z tego przepisu nie wynika, że split payment jest właściwy tylko dla przedsiębiorców.
mBank w praktyce
W grudniu br. redakcja epodatnik.pl skontaktowała sie z infolinią mBanku i uzyskała informacje następujące: bank prowadzi rachunki rozliczeniowe tylko dla osób prowadzących działalność gospodarczą oraz że bank nie posiada w ofercie rachunków rozliczeniowych dla innych osób. Faktycznie zatem stanowisko Związków Banków Polskich powielane jest przez personel obsługi np. mBanku.
Na infolinii zatem dwukrotnie wyraźnie potwierdzono, i nie otwiera się w mBanku rachunków rozliczeniowych dla osób fizycznych nie przedsiębiorców, a w konsekwencji osoby takie nie mogą korzystać z rachunku vat.
Być może stanowisko banku wynika z tego, że bank może prowadzić takie rachunki dla osób fizycznych nie będących przedsiębiorcami, ale nie ma takiego obowiązku. Może zatem należy poszukać banku, który taki rachunek w ofercie swojej posiada.
W efekcie wbrew temu, co twierdzi związek banków polskich, to nie prawo podatkowe wymaga doprecyzowania, lecz oferta banków jest niekompletna. Banki mogłyby prowadzić rachunki bankowe dla wynajmujących prywatnie, lecz po prostu często zapewne nie posiadają ich w ofercie.
