Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP1/443-1194/12-2/MPe
z 24 stycznia 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku nadanym w dniu 29.11.2012 r. (data wpływu 03.12.2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania kary umownej - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 03.12.2012 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku opodatkowania kary umownej.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Spółka S.A. zajmuje się szeroko rozumianym pośrednictwem w obrocie nieruchomościami. Spółka zawierając z Klientami Umowy pośrednictwa zobowiązuje się do wykonywania usług pośrednictwa w zamian za określone w umowie wynagrodzenia. Jednakże w sytuacji, w której Klient zawrze transakcję objętą Umową z pominięciem Spółki S.A., z osobą przez Spółkę skierowaną, Klient zamiast ustalonego wynagrodzenia płaci karę umowną.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy karę umowną należy opodatkowywać podatkiem VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, opłaty o charakterze kary umownej, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, nie stanowią bowiem wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub wykonanej usługi.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie zaś do art. 8 ust. 1 ustawy VAT, przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy VAT.

Świadczenie usług (podobnie zresztą jak i dostawa towarów) podlega opodatkowaniu jeśli jest wykonane za odpłatnością. Ustawa o VAT oraz dyrektywy unijne nie definiują wprost tego terminu.

Orzecznictwo wskazuje, że z odpłatnością mamy do czynienia wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek między wykonaniem świadczenia i otrzymaniem wynagrodzenia (tak np. orzeczenia ETS w sprawie C-16/93 pomiędzy R.J. Tolsma a Inspecteur Der Omzetbelasting Leeuwarden, Holandia oraz w sprawie C-215/94 Jurgen Mohr przeciwko Finanzamt Bad Segeberg). Wynagrodzenie należy traktować jako świadczenie wzajemne, należne od nabywcy towarów lub usług, będące zapłatą za towar lub usługę. Zapłata/wynagrodzenie powinny być ekwiwalentne w stosunku do wykonanej usługi czy dostarczonego towaru.

Kara umowna jest pojęciem niezdefiniowanym w ustawie o VAT. W świetle regulacji kodeksu cywilnego jest natomiast zapłatą za wyrządzone szkody, poniesione przez kogoś straty. Z art. 361 kodeksu cywilnego wynika, iż zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikała szkoda. Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Istotą kary/odszkodowania jest bowiem rekompensata, zadośćuczynienie. Nie są to płatności za świadczenie, lecz stanowią wyrównanie wyrządzonej szkody. Brak jest zatem ekwiwalentności, wzajemności jaka zachodzi pomiędzy świadczeniem usługi a wynagrodzeniem za nią. Otrzymana kara umowna nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podmiotu, który je otrzymuje.

W opisanym stanie faktycznym należne Spółce kwoty mają z całą pewnością charakter rekompensaty. Ich rolą jest zadośćuczynienie, wyrównanie szkody, jaka powstaje po stronie Spółki. Tym samym kwoty wypłaconych Spółce kar umownych, z uwagi na ich sankcyjny charakter nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. Nie stanowią bowiem wynagrodzenia ani za dostawę towarów ani za świadczenie usług.

Bez znaczenia także pozostaje sposób kalkulacji/ustalenia wysokości kary umownej. Dla oceny skutków podatkowych takiego świadczenia istotny jest jego charakter, w tym wypadku naprawa wyrządzonej Spółce szkody.

Również organy podatkowe stoją na stanowisku, iż opłata o charakterze kary umownej nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Uznał tak przykładowo Naczelnik Urzędu Skarbowego Warszawa-Mokotów w postanowieniu z dnia 27 listopada 2006 r., nr 1433/NG/GV/443-110/2006/LŚ „(…) kary umownej nie można potraktować jako opodatkowanego świadczenia usług lub opodatkowanej dostawy towarów. Sama wypłata kary umownej, podobnie jak jej otrzymanie ma charakter jedynie odszkodowawczy. Odszkodowanie jest wypłacane za szkodę, która została wyrządzona lub za utracone korzyści i nie podlega opodatkowaniu. Zatem wystawianie faktury VAT z tytułu otrzymania kwoty kary umownej jest nieprawidłowe. Dla udokumentowania odszkodowania można natomiast wystawić notę księgową.”

Identycznie stwierdził Naczelnik Urzędu Skarbowego Warszawa-Ursynów w postanowieniu z dnia 2 sierpnia 2006 r., nr 1438/443/186-78/2006/AO, w którym czytamy „w oparciu o powyższe tut. organ podatkowy stwierdza, że sama wypłata kary umownej podobnie jak i jej otrzymanie, co do zasady, nie może być uznana za czynność opodatkowaną ze względu na fakt, że pieniądze nie są towarem i w związku z tym przekazanie prawa do rozporządzania nimi nie stanowi dostawy. Z uwagi na to, że odszkodowanie wypłacane jest jako zadośćuczynienie za szkodę, która została wyrządzona podmiotowi lub za utracone przez niego korzyści, czynność tego rodzaju nie może być uznana za usługę.

Reasumując kara umowna nie jest wynagrodzeniem za świadczoną usługę, lecz rekompensatą za poniesione przez stronę ewentualne koszty (straty) spowodowane rozwiązaniem umowy przed terminem i nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, wymienionych w art. 5 ust. 1 ww. ustawy. Dla udokumentowania odszkodowania można wystawić notę księgową lecz nie fakturę VAT, którą nie dokumentuje się czynności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.”

Stanowisko to potwierdzają także interpretacje indywidualne wydane przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 3 kwietnia 2008 r., IP-PP2-443-208/08-6/PW oraz Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 28 lipca 2008 r., IBPP3/443-357/08/BWO, a także wyrok WSA w Warszawie z 1 kwietnia 2008 r., III SA/Wa 2166/07.

Mając na uwadze powyższe uznać należy, iż otrzymane przez Spółkę kary umowne nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu tym podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Natomiast przez świadczenie usług – w świetle art. 8 ust. 1 ustawy – rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
   
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
   
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Co do zasady każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Przy czym muszą być spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
  

• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).
  
  
  

Należy podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby określona czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jako odpłatne świadczenie usług.

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Zagadnienie kar umownych regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, iż można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Przepis statuujący karę umowną ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Kara umowna może obejmować trzy grupy zdarzeń, a mianowicie: niewykonanie zobowiązania, nienależyte wykonanie zobowiązania w ogólności oraz konkretne uchybienia w zakresie sposobu wykonania zobowiązania. Ma na celu „naprawienie szkody”, a więc należy uznać, że jest ona swoistą postacią odszkodowania.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż Spółka zawierając z klientami umowy pośrednictwa zobowiązuje się do wykonywania usług pośrednictwa w zamian za określone w umowie wynagrodzenia. Jednakże w sytuacji, w której klient zawrze transakcję objętą umową z pominięciem Spółki, z osobą przez Spółkę skierowaną, klient zamiast ustalonego wynagrodzenia płaci karę umowną.

Odnosząc przedstawione we wniosku okoliczności do powołanych przepisów prawa stwierdzić należy, iż nałożona w opisanej sytuacji kara umowna ma charakter sankcyjny oraz odszkodowawczy w rozumieniu powołanych wyżej przepisów ustawy Kodeks cywilny, jako wynikająca z niewywiązania się przez klienta z umowy, nie stanowi ekwiwalentu za świadczenie usług i tym samym zapłaty za usługę.

Wobec powyższego stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie nałożenie kary umownej stanowić będzie rekompensatę finansową dla Spółki, jako strony dotkniętej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy i nie wiąże się ze spełnieniem świadczenia wzajemnego przez klienta. Zatem, kara umowna pełniąca funkcję odszkodowawczą (rekompensacyjną) za poniesione straty, nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług i tym samym nie podlega opodatkowaniu.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. 2012, poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.