2014.06.27 - Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB3/423-380/14-2/JBB
z 27 czerwca 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko  przedstawione we wniosku z dnia 26 marca 2014r. (data wpływu 01 kwietnia 2014r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych, w zakresie ustalenia skutków podatkowych związanych z wierzytelnościami, nabytymi przez Bank, na podstawie umowy sprzedaży- jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 01 kwietnia 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych związanych z wierzytelnościami, nabytymi przez Bank.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

P. (dalej jako: „Wnioskodawca” ) jest bankiem / siedzibą w Polsce prowadzącym działalność bankową na podstawie ustawy z dnia sierpnia 1991r. Prawo bankowe (tj. Dz. U. z 2012r. Poz. 1376 z póz. zm.)

Wnioskodawca planuje utworzenie odrębnej spółki o nazwie Bank S.A. bankiem hipotecznym w rozumieniu Ustawy z dnia 29 sierpnia 1991 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz. U z 2003 r. Nr 99 poz. 919 z późn. zm., dalej jako: „ustawa o bankach hipotecznych” ) i prowadzić będzie działalność określoną w przepisach tej ustawy. Na chwilę obecną z uwagi na trwające poszukiwania odpowiedniej lokalizacji dokładny adres lokalizacji centrali Banku nie jest jeszcze znany.

Bank jest specyficznym typem banku, wykonującym wyłącznie czynności wymienione w ustawie o bankach hipotecznych, do których należą w szczególności udzielanie kredytów zabezpieczonych hipoteką oraz nabywanie wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów zabezpieczonych hipoteką. Na podstawie tych wierzytelności (z tytułu udzielonych oraz nabytych kredytów zabezpieczonych hipoteką) Bank może emitować listy zastawne (tj. oprocentowane instrumenty o charakterze dłużnym).

Wnioskodawca, działając na podstawie art. 14n § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, jako podmiot planujący utworzenie Banku, składa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przed powstaniem tego podmiotu w zakresie jego działalności.

W celu objęcia akcji nowoutworzonego Banku, Wnioskodawca planuje wniesienie wkładu pieniężnego. Bank będzie nabywał od Wnioskodawcy na podstawie umowy sprzedaży portfele wierzytelności z tytułu kredytów (zabezpieczonych hipoteką). Operacje nabywania przez Bank wierzytelności będą po stronie Wnioskodawcy wypełniały funkcje refinansowania udzielonych przez Wnioskodawcę kredytów lub pożyczek.

Skutki podatkowe związane z objęciem akcji Banku oraz z nabyciem wierzytelności przez Bank nie są przedmiotem niniejszego wniosku.

Bank będzie sporządzał sprawozdania finansowe zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości (dalej jako: „MSR”).

Wierzytelności nabywane przez Bank w momencie dokonywania transakcji zakwalifikowane będą do kategorii innych niż „zagrożone” w rozumieniu Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków (Dz. U. Nr 235, poz. 1589 ze zm., dalej jako: „Rozporządzenie”).

Bank w trakcie działalności w swoich księgach wykazywać będzie należności z tytułu kredytów wg ich wartości godziwej, zarówno gdy zostaną nabyte, jak i udzielone, zabezpieczając równocześnie dane odnośnie ich wartości nominalnej, a w przypadku wierzytelności nabytych, także ceny nabycia. Przyporządkowanie ceny nabycia do poszczególnych składników wierzytelności może następować w drodze umownego, odrębnego skwantyfikowania poszczególnych składników ceny, a jeżeli nie będzie miało miejsca - przez proporcjonalne przyporządkowanie.

Metodologia przyporządkowania ceny nabycia do poszczególnych składników nabywanej wierzytelności nie jest przedmiotem niniejszego wniosku.

Przedmiotowe wierzytelności nabywane będą przez Bank według ich wartości rynkowej, a cena nabycia odpowiadać będzie wartości godziwej wierzytelności. Z uwagi na status wierzytelności „zbywanych (niezagrożone), Wnioskodawca spodziewa się uzyskać ich pełne refinansowanie. Refinansowanie, jest to operacja pieniężna, polegająca na wykorzystaniu zewnętrznych funduszy pieniężnych w celu zastąpienia środków pierwotnie wydatkowanych na jakiś cel. W rezultacie te pierwotnie wydatkowane środki pieniężne mogą być znowu użyte do finansowania takich samych jak poprzednio, czy też odmiennych działań. Może przy tym powstać sytuacja, w której wartość nominalna wierzytelności nabytych byłaby nieznacznie wyższa lub niższa od ich wartości godziwej (rynkowej) na dzień nabycia.

W ramach zarządzania wierzytelnościami, Bank może odnotować pogorszenie się sytuacji niektórych nabytych wierzytelności i, zgodnie z MSR dla wierzytelności z tytułu kredytów, w sytuacji zaistnienia określonych przesłanek (np. brak spłaty), utworzyć odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości kredytów (dalej jako: „odpisy aktualizujące”). Bank może także zadecydować o usunięciu niektórych wierzytelności z ksiąg w związku z ich nieściągalnością lub umorzeniem w związku ze zdarzeniami, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 43 lit. a-c updop, jak również dokonać ich zbycia w drodze sprzedaży lub wniesienia aportem. Finalny koszt (strata ekonomiczna bez uwzględnienia wartości pieniądza w czasie) odpowiadać będzie co najwyżej kwocie wydatku (kosztu, ceny nabycia) poniesionego przez Bank na nabycie wierzytelności.

Zakładane przez Wnioskodawcę skutki podatkowe dotyczą całego portfela wierzytelności. W każdym dającym się obecnie przewidzieć przypadku, w odniesieniu do różnych wierzytelności z nabytego portfela, może dojść do (i) rozpoznania w kosztach uzyskania przychodów odpisów aktualizujących wartość niektórych wierzytelności, (ii) zbycia tych lub innych wierzytelności z nabytego portfela na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego lub (iii) do umorzenia niektórych (innych niż te, która zostaną zbyte do funduszu sekurytyzacyjnego) wierzytelności oraz (iv) odpisania niektórych wierzytelności (innych niż umorzone bądź sprzedane do funduszu sekurytyzacyjnego) jako nieściągalne.

Powstała w tym zakresie wątpliwość dotyczy kwalifikacji podatkowej skutków działań podejmowanych w ramach zarządzania nabytymi wierzytelnościami.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

Czy w stosunku do wierzytelności nabytych na podstawie umowy sprzedaży Bank będzie uprawniony do rozpoznania w kosztach uzyskania przychodów utworzonych odpisów aktualizujących wartość tych wierzytelności kredytowych zgodnie z art. 16 ust.1 pkt 26 updop?
Czy w przypadku udokumentowania nieściągalności niektórych wierzytelności nabytych podstawie umowy sprzedaży i odpisania tych wierzytelności jako nieściągalne Bank będzie uprawniony do rozpoznania ich w kosztach uzyskania przychodów?
Czy w przypadku umorzenia w związku ze zdarzeniami, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 43 lit. a-c updop, niektórych wierzytelności nabytych podstawie umowy sprzedaży Bank będzie uprawniony do rozpoznania tych wierzytelności w kosztach uzyskania przychodów?
Czy w przypadku zbycia do funduszu sekurytyzacyjnego niektórych wierzytelności nabytych na podstawie umowy sprzedaży Bank będzie uprawniony do rozpoznania straty ze zbycia tych wierzytelności, stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą
uzyskaną ze zbycia a wartością wierzytelności w kosztach uzyskania przychodów?
Czy wartość kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w pytaniach 1, 2, 3 oraz 4,powinna zostać ustalona w wysokości nie wyższej niż wartość po jakiej nabyto przedmiotowe wierzytelności?

Zdaniem Wnioskodawcy,:

w stosunku do wierzytelności nabytych w podstawie umowy sprzedaży Bank będzie uprawniony do rozpoznania w kosztach uzyskania przychodów utworzonych odpisów aktualizujących wartość tych wierzytelności kredytowych zgodnie z art. 16 ust.1pkt 26 updop,
w przypadku udokumentowania nieściągalności niektórych wierzytelności nabytych podstawie umowy sprzedaży i odpisania łych wierzytelności jako nieściągalne Bank będzie uprawniony do rozpoznania ich w kosztach uzyskania przychodów,
w przypadku umorzenia w związku ze zdarzeniami, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 43 lit. a-c updop, niektórych wierzytelności nabytych podstawie umowy sprzedaży Bank będzie uprawniony do rozpoznania tych wierzytelności w kosztach uzyskania przychodów,
w przypadku zbycia do funduszu sekurytyzacyjnego niektórych wierzytelności nabytych podstawie umowy sprzedaży Bank będzie uprawniony do rozpoznania straty ze zbycia tych wierzytelności, stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą uzyskaną ze zbycia a wartością wierzytelności, w kosztach uzyskania przychodów,
wartość kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w pytaniach 1, 2, 3 oraz 4, powinna zostać ustalona w wysokości nie wyższej niż wartość po jakiej nabyto przedmiotowe wierzytelności.

Należy podkreślić, iż zasady tworzenia, organizacji, działalności i szczególnego nadzoru nad bankami hipotecznymi zostały określone w ustawie o bankach hipotecznych. Jedynie w zakresie nieuregulowanym wprost w tejże ustawie, do banków hipotecznych stosuje się odpowiednio przepisy Prawa bankowego oraz przepisy o Narodowym Banku Polskim (art. 10 ustawy o bankach hipotecznych).

Powyższe wynika z tzw. zasady specjalizacji banków hipotecznych. Zasada ta zakłada szereg ustawowych ograniczeń nakładanych na banki hipoteczne, idących znacznie dalej niż normy ostrożnościowe nakładane na banki inne niż hipoteczne (dalej „banki uniwersalne”) przez Prawo bankowe. Ograniczenia te wiążą się bezpośrednio z przyznanym bankom hipotecznym przywilejem, jakim jest prawo emisji hipotecznych listów zastawnych, które mogą służyć do refinansowania hipotecznej działalności kredytowej Banku. „Konstrukcja listów zastawnych jako instrumentu rynku papierów wartościowych o szczególnie niskim ryzyku wymaga graniczenia zakresu działalności banków hipotecznych w ten sposób, aby wysoki standard bezpieczeństwa gwarantowany zasadami emisji listów zastawnych nie był obniżany poprzez ryzyko niewypłacalności emitenta wynikające z innej jego działalności (Marcin Spyra Komentarz do ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych oraz o mianie niektórych innych ustaw, Lex/el., 2002).

Zasada specjalizacji banków hipotecznych znajduje swe odzwierciedlenie w szczególności w art. 12 ustawy o bankach hipotecznych, który wskazuje podstawowe czynności jakie podejmować mogą banki hipoteczne. A mianowicie zgodnie z tym artykułem do podstawowych czynności Banku należy:

udzielanie kredytów zabezpieczonych hipoteką;
udzielanie kredytów niezabezpieczonych hipoteką, o których mowa w art. 3 ust 2 ustawy o bankach hipotecznych;
nabywanie wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów zabezpieczonych hipoteką oraz wierzytelności z tytułu kredytów niezabezpieczonych hipoteką o których mowa w pkt 2,
emitowanie hipotecznych listów zastawnych, których podstawę stanowią wierzytelności Banku z tytułu:
1. udzielonych kredytów zabezpieczonych hipoteką oraz
2. nabytych wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów zabezpieczonych hipoteką,
emitowanie publicznych listów zastawnych, których podstawę stanowią:
1. wierzytelności Banku z tytułu udzielonych kredytów niezabezpioczonych hipoteką, o których mowa w pkt 2,
2. nabyte przez Bank wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów niezabezpieczonych hipoteką, o których mowa w pkt 2.”

Jak wynika z powyższego, zgodnie z ustawą o bankach hipotecznych aktywa kredytowe banków hipotecznych mogą powstawać z równoprawnym wykorzystaniem dwóch przewidzianych przez tę ustawę modeli. W pierwszym modelu, poprzez samodzielnie udzielanie kredytów. W drugim, w drodze nabywania wierzytelności z tytułu kredytów od innych banków (ww. pkt 3). Zróżnicowanie skutków podatkowych związanych z zarządzaniem wierzytelnościami w ramach każdego z modeli, zdeterminowałoby stworzenie istotnych preferencji dla modelu bardziej optymalnego, co z kolei zaskutkować mogłoby zaniechaniem przez banki hipoteczne wykonywania jednego rodzaju przypisanej im prawem możliwości, która w praktyce okazałaby się nieefektywna a zatem całkowicie niemożliwa do zastosowania.

Zdaniem Wnioskodawcy, ustawodawca powołując przepisy odnośnie funkcjonowania banków hipotecznych i dając tym podmiotom konkretne narzędzia jakie winny wykorzystywać w ramach działalności, dążył do równouprawnienia ww. modeli. Wybór takiego, a nie innego modelu nie powinien wiązać się bowiem po stronie banków hipotecznych z mniej lub bardziej negatywnymi skutkami podatkowymi. Racjonalny ustawodawca nie uznał żadnego z nich za preferowany w stosunku do drugiego, czyniąc z nich równorzędne podstawy dla emitowania listów zastawnych. Ustawodawca uznał bowiem za słuszne podkreślenie zróżnicowania listów zastawnych nie w oparciu o tryb powstawania należności banków hipotecznych (udzielenie kredytów, nabycie kredytów), lecz wyłącznie o fakt istnienia lub nie zabezpieczenia hipotecznego dla kredytów (udzielonych lub nabytych).

Należy następnie zauważyć, że w updop została zawarta szczególna regulacja pozwalająca bankom stosującym MSR na uwzględnienie w wyniku podatkowym utraty wartości przez wierzytelności powstałych z tytułu kredytów lub pożyczek.

Mianowicie, zgodnie z art. 38b updop banki, które na podstawie art. 45 ust. la i lb ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, Nr 157, poz. 1241 i Nr 165, poz. 1316 oraz z 2010 r. Nr 47, poz. 278) sporządzają sprawozdania finansowe zgodnie z MSR, mogą zaliczać do kosztów uzyskania przychodów odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości kredytów (pożyczek) oraz gwarancji (poręczeń) spłaty kredytów i pożyczek, odpowiadające równowartości rezerw na ryzyko związane z działalnością banków, w wysokości i na zasadach określonych w art. 16 ust. 1 pkt 26, ust. 2a pkt 2, ust. 2b-2d, ust. 3, 3c, 3e i 3f updop. Równocześnie do odpisów aktualizujących, tworzonych zgodnie z MSR, stosuje się odpowiednio przepisy art. 12 ust. I pkt 4, 6 lit. b, ust. 1 a, ust. 4 pkt 15 lit. a-c, art. 15 ust. 1 h pkt 2, art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. b i c, ust. 2 oraz art. 38a ust.2.

Z przepisów updop wynika, że ustawodawca, uznając specyfikę działalności banków oraz charakter podejmowanego przez nie ryzyka kredytowego, wprowadził do updop regulacje, które w określonych sytuacjach pozwalają bankom na uwzględnienie w kosztach podatkowych odpisów aktualizujących wartość wierzytelności kredytowych (w przypadki banków stosujących MSR) na zasadach odpowiadających zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów rezerw na ryzyko związane działalnością banków (dalej: „rezerwy celowe”), tworzonych na pokrycie wierzytelności z tytułu kredytów, których nieściągalność została uprawdopodobniona (art. 16 ust. 1 pkt 26 lit. a tiret pierwsze updop), a także na pokrycie 25% kwoty kredytów zakwalifikowanych do kategorii wątpliwych (art. 16 ust. 1 pkt 26 lit. d updop) lub straconych (art. 16 ust. 3f updop).

Ponadto, w przypadku wierzytelności kredytowych, których nieściągalność została udokumentowana w sposób przewidziany w updop, banki są uprawnione do ich zaliczenia w poczet kosztów uzyskania przychodów, w sytuacji ich odpisania z bilansu jako nieściągalne, zgodnie z art. 16 ust.1 pkt 25 lit.b updop. Równocześnie prawo do kosztów uzyskania przychodów umorzonych wierzytelności kredytowych przysługuje bankom na podstawie art. 16 ust 1 pkt 43 updop, na warunkach określonych w tym przepisie. Kwestia prawa banków do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów straty na sprzedaży do funduszu sekurytyzacyjnego przysługującej w związku ze sprzedażą wierzytelności kredytowych uregulowana została w art. 15 ust. 1h updop.

Ustawodawca, określone w updop preferencje podatkowe, każdorazowo nakazuje stosować tą odniesieniu do wybranego przezeń przedmiotu a mianowicie kredytów (pożyczek) udzielonych przez, jednostki organizacyjne uprawnione, na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady ich funkcjonowania do udzielania tych kredytów (pożyczek). Równocześnie ustawodawca nie wypowiada się co do konieczności zidentyfikowania jedności podmiotu dokonującego kwalifikacji podatkowej i pod miotu który udzielił przedmiotowe kredyty (pożyczki).

Z perspektywy przepisów Rozporządzenia oraz MSR odpisy aktualizujące podlegają utworzeniu tą związku z wystąpieniem określonych zdarzeń bez względu na fakt, czy dana wierzytelność pojawiła się w Banku Hipotecznym w związku z wydatkowaniem środków pieniężnych na udzielenie kredytu czy też na jej nabycie od innego banku (w tym przypadku banku uniwersalnego jakim jest Wnioskodawca).

Literalne brzmienie interpretowanych przepisów wskazuje na wymóg zidentyfikowania rodzaju wierzytelności jako przedmiotu poddawanego działaniu ww. norm oraz podmiotu, który normę ma prawo zastosować. Racjonalny ustawodawca dążąc do uzależnienia prawa do kosztów uzyskania przychodów, dodatkowo nie tylko od rodzaju wierzytelności i podmiotu stosującego lecz także od faktu czy konkretny kredyt lub pożyczka, zostały udzielone przez bank, który aktualnie nimi zarządza i rozpoznaje związane z nimi skutki podatkowe zadbałby (czego nie uczynił) o jednoznaczne zdefiniowanie tego związku. Brak powyższego wskazuje, że ustawodawca przepisy podatkowe będące przedmiotem niniejszego wniosku dedykował bankom, w zakresie wierzytelności będących udzielonymi kredytami lub pożyczkami oraz wierzytelności nabytych z tytułu kredytu, pożyczki, uznając iż prawo do kosztów uzyskania przychodów przysługuje z racji aktualnego zarządzania tym rodzajem wierzytelności (jeżeli podmiotem zarządzającym jest bank) Takie posuniecie ustawodawcy ma racjonalne uzasadnienie, nie tylko w prawie banków hipotecznych do nabywania wierzytelności (art. 12 pkt 3 ustawy o bankach hipotecznych) i zarządzania nimi lecz także w prawie banków uniwersalnych do obrotu wierzytelnościami (co reguluje art. 5 ust 2 pkt 5 prawa bankowego), którymi następnie zarządzają.

Literalna wykładnia przepisów updop prowadzi do wniosku iż ustawodawca nie wprowadził szczególnego warunku przewidującego tożsamość podmiotową w zakresie instytucji zawierającej umowę kredytu oraz podatnika tworzącego odpis aktualizujący, a także odpisującego wierzytelność jako nieściągalną.

Powyższe podejście potwierdza również wykładnia celowościowa analizowanych przepisów. Celem wprowadzenia art. 16 ust 1 pkt 25 oraz pkt 26 updop było pewne uprzywilejowanie banków, z uwagi na specyfikę ich działalności, tj. w szczególności z uwagi na ryzyko niewypłacalności dłużnika, przy czym powyższe ryzyko dany bank ponosi w identycznym zakresie zarówno w stosunku do wierzytelności z tytułu kredytów własnych (tj. udzielonych przez dany bank), jak i w stosunku do zakupionych wierzytelności z tytułu kredytów udzielonych bezpośrednio przez inny bank.

Mając na względzie celowościową wykładnię art. 16 ust.1 pkt 25 i pkt 26 updop, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że uprzywilejowanie to dotyczy również banków nabywających wierzytelności z tytułu kredytów udzielonych przez inne banki. Jednocześnie ustawa o bankach hipotecznych nie wprowadza żadnego rozróżnienia w traktowaniu wierzytelności z kredytów udzielonych bezpośrednio przez banki hipoteczne od kredytów które zostały udzielone przez banki uniwersalne, a następnie w drodze cesji zostały przekazane bankowi hipotecznemu. Dlatego zdaniem Wnioskodawcy, skoro celem analizowanych przepisów jest wsparcie sektora bankowego, to przepisy to powinny znaleźć zastosowanie zarówno do kredytów udzielanych zarówno bezpośrednio przez banki hipoteczne, jak i kredyty nabyte uprzednio od innego banku, o ile podmiotem tworzącym odpis aktualizujący albo dokonującym odpisania wierzytelności jako nieściągalnej pozostaje bank. Wówczas bowiem wierzytelność nabyta zachowuje swój charakter wierzytelności kredytowej.

Konsekwentnie z uwagi na powyższe oraz biorąc pod uwagę cel wprowadzenia przepisu, jakim było uregulowanie sytuacji banków jako podmiotów o specyficznym przedmiocie działalności w opinii Wnioskodawcy, przepis ten nie powinien natomiast być odnoszony do innych niż bank podmiotów nabywających wierzytelności z tytułu kredytów udzielonych przez bank co potwierdza brzmienie np. art. 16 ust 3 updop.

Na możliwość zaliczenia do podatkowych kosztów uzyskania przychodu rezerw celowych (odpisów aktualizujących wartość wierzytelności kredytowych) przez Bank nabywający wierzytelności kredytowe od banku „uniwersalnego” wskazuje również następująca okoliczność mająca swoje oparcie w wykładni celowościowej updop w zw. z przepisami Rozporządzenia. Skoro, zgodnie z Rozporządzeniem banki zobowiązane są do tworzenia rezerw na wierzytelności tak własne, jak i wierzytelności skupione zasadnym wydaje się odniesienie omawianych preferencji w stosunku do wszelkich wierzytelności kredytowych banków, w odniesieniu do których banki te mają obowiązek tworzenia rezerw. Konsekwentnie, skoro Rozporządzenie nakłada na banki analogiczne obowiązki w zakresie tworzenia rezerw na wierzytelności własne jak i nabyte niezasadne wydaje się również różnicowanie skutków podatkowych utworzenia tych rezerw.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, iż w ocenie Wnioskodawcy przyjęcie wykładni, w myśl której Bank, który wybrałby (przewidziany w ustawie o bankach hipotecznych) model działalności polegający na nabywaniu wierzytelności z tytułu kredytów zabezpieczonych hipoteką i równocześnie, nie miałby prawa do rozpoznania w kosztach uzyskania przychodów odpisów aktualizujących wartość nabytych wierzytelności, utworzonych w ciężar kosztów księgowych oraz nie miałby prawa do rozpoznania w kosztach uzyskania przychodów tych wierzytelności odpisanych jako nieściągalne wymaga przyjęcia, że ustawodawca nie działa na rzecz uspójnienia polskiego systemu prawa. Tylko bowiem nieracjonalny ustawodawca powołałby przykładowo odrębną instytucję w zakresie prawa bankowego i jednocześnie tworząc blokady efektywnościowe, uniemożliwiłby jej stosowanie w praktyce.

Zdaniem Wnioskodawcy, na gruncie updop wierzytelności z tytułu kredytów zabezpieczonych hipoteką nabytych przez Bank powinny być traktowane analogicznie jak wierzytelności z tytułu kredytów udzielonych przez Bank we własnym zakresie, we wszystkich aspektach zarządzania tymi wierzytelnościami.

Przepisy updop w zakresie tworzenia odpisów aktualizujących w ciężar kosztów uzyskania przychodów, a także odpisywania wierzytelności z tytułu kredytów lub pożyczek w ciężar kosztów uzyskania przychodów, w związku z udokumentowaniem ich nieściągalności oraz ich umorzeniem przy spełnieniu przesłanek, o których mowa w art. 16 ust.1 pkt 43 updop, a także zaliczeniem straty na sprzedaży do funduszu sekurytyzacyjnego kredytów lub pożyczek do kosztów uzyskania przychodów (art.15 ust. 1h updop) - odnoszą się wyłącznie do części kapitałowej wierzytelności będącej odzwierciedleniem wydatku poniesionego przez bank w związku z udzieleniem kredytu pożyczki lub wyłącznie do w związku z nabyciem wierzytelności w przypadku kredytu refinansowanego. W konsekwencji w związku z art. 33 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 1 października 2010r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków (Dz.U. z 2013r. poz.329 z dn.08.03.2013r., daje jako „RSPR”) oraz brzmieniem przepisów Rozporządzenia w powiązaniu przepisami updop nie powinny powstać wątpliwości co do faktu iż w przypadku wierzytelności nabyty, podstawą utworzenia rezerw celowych będzie koszt ich nabycia przypadający na kapitał wierzytelności, zaś w przypadku odpisania w związku z nieściągalnością lub umorzeniem, a także w przypadku wyksięgowania w efekcie sprzedaży kwota zaliczona w koszty uzyskania przychodów nie może przewyższać wartości bilansowej wierzytelności nabytej w wysokości określonej na dzień jej pierwszego ujęcia czyli kosztu poniesionego w związku z nabyciem tej części wierzytelności (przy wyszczególnieniu jej w umowie) lub przypadającej na tę część wierzytelności (przy proporcjonalnym rozliczeniu ceny).

W myśl Rozporządzenia, a w szczególności zgodnie z jego § 1 skupione wierzytelności stanowią kategorię określaną jako ekspozycje kredytowe z wyłączeniem m. in. odsetek i prowizji, także skapitalizowanych, dla których (wg § 4 ust. 1) podstawą tworzenia rezerw celowych jest ich wartość bilansowa. Zgodnie z punktem 4 pisma Generalnego Inspektora Nadzoru Bankowego w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków z dnia 24 marca 2004 r. podstawą tworzenia rezerw celowych jest wartość bilansowa ekspozycji kredytowej rozumiana jako wartość należności uwzględniająca wszystkie pomniejszenia kwot należnych (m.in. wysokość nierozliczonego dyskonta) ale bez uwzględniania wysokości utworzonych uprzednio rezerw celowych. Innymi słowy podstawą tworzenia rezerw celowych jest wartość bilansowa netto ekspozycji kredytowej powiększona o kwotę utworzonych wcześniej rezerw celowych na tę ekspozycję kredytową.

W myśl RPSR, a w szczególności zgodnie z § 33 ust. 1 tej regulacji, w momencie początkowego ujęcia składników aktywów finansowych, bank wycenia je w wysokości kosztu (ceny nabycia) według wartości godziwej uiszczonej zapłaty.

Przez wartość bilansową ekspozycji kredytowej, powstającej w drodze nabycia kredytu z innego banku, należy rozumieć zdyskontowaną w czasie wartość nominalną niezaspokojonego kapitału przedmiotowego kredytu i odsetek od tego kredytu z uwzględnieniem przewidywanych przepływów (np w efekcie realizacji zabezpieczenia kredytu hipotecznego) odpowiadającą jego wartości godziwej, w momencie pierwszego ujęcia równej wartości rynkowej wierzytelności.

W związku z powyższym, Wnioskodawca wnosi o potwierdzenie przedstawionego stanowiska.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r.- Kodeks Cywilny ( Dz. U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.) dopuszcza w ramach przepisów o zobowiązaniach zarówno przejście wierzytelności ( art. 509 i nast. k.c.) jak i długu ( art. 519 i nast.) na inne osoby w czasie trwania stosunku zobowiązaniowego - umowy. Istota umowy nie ulega wówczas żadnej zmianie, zmieniają się natomiast osoby uczestniczące w umowie po stronie czynnej ( zmiana wierzyciela) lub po stronie biernej ( zmiana dłużnika).

Na gruncie przepisów podatkowych wstąpienie podmiotu trzeciego w prawa i obowiązki przewidziane w przepisach prawa podatkowego dopuszczalne jest wtedy, gdy istnieje podstawa prawna takiej sukcesji. Kwestie sukcesji prawnej na gruncie podatkowym uregulowane są przepisami rozdziału 14 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. – Ordynacja podatkowa ( t.j. Dz.U. z 2005r., nr 8, poz.60 ze zm.), które określają przypadki sukcesji oraz katalog następców prawnych, którzy wstępują we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki.

Sukcesja praw i obowiązków podatkowych musi opierać się na samodzielnej podstawie. Jeśli nie znajdziemy jej w prawie podatkowym nie możemy jej wywodzić z innej dziedziny prawa. Konsekwencją tego jest to, że gdy przepisy innych gałęzi prawa przewidują następstwo prawne, nie jest to jednoznaczne z istnieniem sukcesji podatkowej. O ile cesja wierzytelności czy przejęcie długu na gruncie prawa cywilnego nie powoduje zmiany treści stosunku zobowiązaniowego, zmienia się jedynie podmiot umowy, nie oznacza to, że cesja wierzytelności czy przejęcie długu będzie miało analogiczne skutki na gruncie prawa podatkowego. Strony umów cywilnoprawnych, w tym umowy kupna-sprzedaży wierzytelności z tytułu kredytu/pożyczki, mogą dowolnie określać swoje wzajemne prawa i obowiązki, nie mogą jednak umową cywilnoprawną kształtować swoich praw i obowiązków o charakterze publicznoprawnym zastrzeżonych dla ustaw podatkowych.

W przedmiotowej sprawie nie znajdzie zastosowania żaden z przepisów rozdziału 14 Ordynacji podatkowej. A zatem, bankowi nabywającemu wierzytelności z tytułu kredytów/pożyczek nie przysługuje uprawnienie podatkowe, które przysługiwały bankowi udzielającemu kredytów/pożyczek, w tym na podstawie odpowiednich regulacji dotyczących kosztów uzyskania przychodów, wynikających z ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r., Nr 54, poz. 654 ze zm.; dalej: updop).

Na podstawie art. 15 ust. 1 updop kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

W niniejszej sprawie wywód interpretacyjny należy rozpocząć od analizy art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. b), którego ocena stanowi genezę dla oceny stanowiska Wnioskodawcy w zakresie uprawnień wynikających z przepisów powołanych we wniosku.

Na taką też „chronologię” przy analizowaniu przedmiotowej sprawy wskazuje także Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia z dnia 19 kwietnia 2011r. sygn. akt III SA/Wa 2430/10, stwierdzając m.in. „Regulacje w zakresie uwzględniania w kosztach podatkowych rezerw/ odpisów aktualizujących- art. 16 ust.1 pkt 26 lit .a) i d) w zw. z art. 38b ust.1 updop, istotnie są nieprecyzyjne; jednakże przepisy te uzupełniają się z postanowieniami ustawy odnoszącymi się do ujmowania w kosztach nieściągalnych wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek)- art. 16 ust.1 pkt 25 lit.b) updop. Wykładnia tych przepisów dokonywana być musi zatem we wzajemnym powiązaniu, gdyż pominięcie całokształtu regulacji prowadzi do mylnych wniosków. (…) Podkreślić należy, że rezerwy (odpisy aktualizujące) mają charakter przejściowy i nie obciążają definitywnie kosztów podatnika. Dlatego interpretując przepisy ustawy podatkowej dotyczące ujmowania w kosztach tworzonych rezerw (odpisów aktualizujących), należy mieć na uwadze postanowienia ustawy odnoszące się do uwzględniania w kosztach nieściągalnych wierzytelności z tytułu kredytów/pożyczek. To powinien być punkt wyjścia wykładni przepisów dotyczących podatkowego rozliczenia utworzonych rezerw i odpisów aktualizujących. (…) Słusznie zatem podnosi Minister Finansów, że poszukiwania właściwej odpowiedzi na pytania Spółki zawarte we wniosku o interpretację należało rozpocząć od prawidłowej interpretacji przepisu art. 16 ust.1 pkt 25 lit.b) updop.

Zgodnie z art. 16 ust.1 pkt 25 lit.b ww. ustawy, nie stanowią kosztów uzyskania przychodów wierzytelności odpisane jako nieściągalne, z wyjątkiem udzielonych (podkr. organu) przez jednostki organizacyjne uprawnione na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady ich funkcjonowania, do udzielania kredytów (pożyczek) - wymagalnych, a nieściągalnych kredytów (pożyczek), pomniejszonych o kwotę niespłaconych odsetek i równowartość rezerw na te kredyty (pożyczki), zaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów.

Co do zasady, wierzytelności nieściągalne z tytułu pożyczek, bez względu na przyczynę ich nieściągalności, nie są uznawane za koszty uzyskania przychodów. Reguła ta jednak ma wyjątki. Jednym z nich jest powyższy przepis, który oznacza, że w ciężar kosztów uzyskania przychodów mogą być zaliczone nieściągalne wierzytelności z tytułu wymagalnych, a nieściągalnych kredytów (pożyczek). Wierzytelności te dotyczyć mogą jedynie jednostek organizacyjnych, które na podstawie odrębnych przepisów regulujących zasady ich funkcjonowania, są uprawnione do udzielania kredytów (pożyczek).

Wliczeniu w ciężar kosztów podlega jedynie różnica pomiędzy kwotą udzielonego i wymagalnego, a nieściągalnego kredytu (pożyczki), a kwotą niespłaconych odsetek oraz równowartością rezerw utworzonych na te kredyty (pożyczki), wliczonych wcześniej do kosztów uzyskania przychodów.

Należy zauważyć, że omawiany przepis ma zastosowanie wyłącznie do wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek) udzielonych przez uprawnione do tego jednostki, w tym banki (których uprawnienie w tym zakresie wynika z ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe) - inaczej mówiąc do tzw. „wierzytelności własnych” banków. Przepis ten nie obejmuje natomiast sytuacji, w której bank nabywa wierzytelności od innych podmiotów prowadzących działalność bankową, w tym, tak jak w przedmiotowej sprawie, od innego banku.

Sam status jednostki, jaką jest bank, nie może przesądzić o możliwości rozszerzenia tego przepisu na wierzytelności z tytułu kredytów i pożyczek nabytych od innego podmiotu. Należy rozróżnić samodzielne udzielenie kredytu (pożyczki) od nabycia kredytu (pożyczki) od innego podmiotu. Te dwie transakcje uregulowane są innymi przepisami i powodują odmienne implikacje podatkowe.

Nabycie kredytu (pożyczki) od innego banku, to nic innego jak działalność w zakresie obrotu wierzytelnościami, która nie jest zastrzeżona wyłącznie dla banków, w przeciwieństwie do transakcji udzielania kredytów (pożyczek), do których uprawniony jest jedynie bank.

Nie można zatem utożsamiać nabycia wierzytelności z czynnością udzielenia kredytu (pożyczki) tylko dlatego, że stroną transakcji jest bank i w związku z tym wykorzystać możliwość zaliczenia wierzytelności odpisanych jako nieściągalne do kosztów podatkowych.

Dodatkowo należy także zauważyć, że bank nabywający wierzytelność od innego banku nie mógłby zastosować przepisu art. 16 ust. 1 pkt 25 lit.b) z prostego powodu – braku możliwości wyliczenia kwoty wierzytelności- która ma być ustalona jako różnica pomiędzy wysokością udzielonego, wymagalnego kredytu, pomniejszonego o kwotę niespłaconych odsetek a równowartością rezerw na ten kredyt zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów. Bank nabywając wierzytelność kredytową nie poniósł wydatku w wysokości wartości nominalnej kredytu/pożyczki, dokonał tylko zapłaty za nabytą wierzytelność, której cena nie musiała odpowiadać wartości nominalnej niespłaconej wierzytelności (w takim przypadku to właśnie ta wartość, za którą Bank nabył kredyty/pożyczki od innego banku – a nie ich wartość nominalna, czyli wartość udzielonego kredytu/pożyczki, stanowi podstawę wyliczenia rezerw- w przedmiotowej sprawie jest to – co do zasady - „wartość godziwa”, co oznacza, że także ta wartość, a nie wartość udzielonych kredytów/pożyczek, będzie stanowić bilansowy koszt Banku, w przypadku ich nieściągalności). Gdyby przyjąć, że art. 16 ust.1 pkt 25 lit.b) updop obejmuje swą normą również nieściągalne wierzytelności kredytowe/pożyczkowe nabyte od innego banku, ustawodawca musiałby wskazać sposób ustalania kosztu podatkowego uzależniony od ceny nabycia wierzytelności, a nie tylko od wartości udzielonego kredytu, która to wartość (nominalna) od strony kosztowej nie ma znaczenia dla banku nabywającego wierzytelności. Brak powyższego uregulowania dowodzi, że przepis art. 16 ust. 1 pkt 25 lit.b) updop nie ma zastosowania do podatników, w tym także banków, nabywających omawiane wierzytelności.

W przedmiotowej sprawie nie będzie miał zastosowania art. 16 ust.1 pkt 25 lit.b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, co jasno wynika z literalnego brzmienia tego przepisu, albowiem obejmuje on swa normą wyłącznie wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek) udzielonych przez bank, a nie wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek) udzielonych przez inny bank a następnie nabytych przez Wnioskodawcę.

Skoro więc Bank nie ma prawa zaliczenia do kosztów podatkowych wierzytelności odpisanych jako nieściągalne (wielkości definitywnych i ostatecznych), nie może też mieć prawa do zaliczenia do kosztów podatkowych rezerw (odpisów aktualizujących) na te wierzytelności, które są wielkościami istniejącymi tyko przejściowo – do czasu ich rozwiązania.

W przedmiotowej sprawie nie znajdzie również zastosowania art. 38b ust. 1, w powiązaniu z art. 16 ust.1 pkt 26 lit. a updop.

Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (dalej: MSR), MSR 39, obligują podmiot stosujący MSR do tworzenia odpisów aktualizujących, w przypadku zaistnienia przesłanek utworzenia odpisu (w tym: nieściągalności wierzytelności), na każdy kredyt/pożyczkę, niezależnie od sposobu powstania danej wierzytelności (a więc zarówno w przypadku zawarcia przez bank pierwotnej umowy kredytu/pożyczki, czy też w przypadku wejścia w prawa wierzyciela na mocy umowy sprzedaży wierzytelności).

Zgodnie z art. 38b ust. 1 ustawy, banki, które sporządzają sprawozdania finansowe zgodnie z MSR, mogą zaliczać do kosztów uzyskania przychodów odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości kredytów (pożyczek) odpowiadające wartości rezerw na ryzyko związane z działalnością banków, w wysokości i na zasadach określonych w art. 16 ust. 1 pkt 26, art. 16 ust. 2a pkt 2, art. 16 ust. 2b-2d, art. 16 ust. 3, 3c, 3e i 3f.

Z powyższego przepisu wynika więc, że do kosztów podatkowych zaliczona może być kwota dokonanego odpisu aktualizującego nie przekraczająca równowartości rezerw utworzonych na ryzyko związane z działalnością banków. Przepis art. 38b updop nawiązując do rezerw, nie daje podstawy do zaliczenia ich przez banki do kosztów uzyskania przychodów, lecz prawo do zaliczenia w koszty odpisów aktualizujących, na zasadach przewidzianych dla rezerw. Określa równocześnie limit, do którego odpisy mogą być odnoszone w koszty, tj. w kwocie nie przekraczającej równowartości rezerw utworzonych na ryzyko związane z działalnością banków. Wobec odpisów aktualizujących stosowane są te same zasady uwzględniania w kosztach uzyskania przychodów, co obowiązujące dla rezerw celowych (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 stycznia 2009r. sygn. akt II FSK 1414/07 oraz poprzedzający go wyrok WSA w Warszawie z dnia 19 czerwca 2007r. sygn. akt III SA/Wa 3830/06).

Aby więc odpowiedzieć na pytanie czy odpis aktualizujący tworzony zgodnie z MSR może stanowić koszt podatkowy, a także czy taki koszt może stanowić sama rezerwa celowa, trzeba rozważyć czy taki koszt mogłaby stanowić hipotetycznie (a także faktycznie) utworzona rezerwa na wierzytelności z tytułu kredytów/pożyczek nabytych od innego banku.

Zgodnie z art. 16 ust.1 pkt 26 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów rezerw tworzonych na pokrycie wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, z wyjątkiem rezerw utworzonych w jednostkach organizacyjnych, o których mowa w pkt 25 lit.b), na pokrycie:

wymagalnych, a nieściągalnych kredytów (pożyczek),

kredytów (pożyczek) zakwalifikowanych do kategorii straconych, udzielonych przedsiębiorcom realizującym program restrukturyzacji na podstawie odrębnych ustaw.

Należy zwrócić uwagę, że w przytoczonym przepisie ustawodawca posługuję się pojęciami „kredyt”, „pożyczka”, ale ponieważ ich nie definiuje należy odnieść się do ich definicji zawartych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe (Dz. U. Nr 140 poz.939 ze zm.) i ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 96 ze zm.).

Uprawnienie do przyjęcia definicji zawartych w tych ustawach należy wywieść z art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, do którego odesłanie zawiera art. 16 ust. 1 pkt 26 lit. a), tj. do przepisów, których normy dotyczą jednostek organizacyjnych uprawnionych, na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady ich funkcjonowania, do udzielania kredytów (pożyczek). Skoro zatem ustawodawca wiąże udzielenie kredytu (pożyczki) z działalnością banku lub jednostek organizacyjnych uprawnionych, na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady ich funkcjonowania, do udzielania kredytów (pożyczek), do których niewątpliwie zalicza się bank, a sprawa dotyczy banku - to zasadnym jest sięgnięcie do definicji owych pojęć zawartych w przepisach regulujących działalność banku, a które zostały zawarte w Prawie bankowym i kodeksie cywilnym.

A zatem, Bank udziela kredytu na podstawie umowy kredytu, której definicja została sformułowana w art. 69 ust. 1 Prawa bankowego. Według tej definicji przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Pod pojęciem pożyczki rozumie się natomiast umowę cywilnoprawną, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (art. 720 § 1 k.c.).

Z przytoczonych powyżej definicji wynika, że „kredyt” i „pożyczka” polega na przelaniu przez bank (kredytodawcę, pożyczkodawcę), zgodnie z zawartą umową, kwoty pożyczki lub kredytu na rachunek bankowy lub postawienie tych kwot do dyspozycji klienta banku. Inaczej mówiąc, realizacja tych świadczeń odbywa się na podstawie zawartych umów, poprzez uszczuplenie aktywów banku na rzecz klientów.

Jak już wskazano powyżej, użyte przez ustawodawcę w art. 16 ust.1 pkt 26 lit.a) updop pojęcie kredytów (pożyczek) odnosi się wyłącznie do kredytów (pożyczek) zdefiniowanych w ustawie Prawo bankowe oraz kodeksie cywilnym, udzielonych przez bank. Nie można zatem stosować tego przepisu do kredytów i pożyczek nabytych od innego podmiotu. Poza tym, gdyby ustawodawca zamierzał objąć normą art. 16 ust.1 pkt 26 ustawy, nie tylko kredyt i pożyczkę udzieloną przez bank, wówczas posłużyłby się pojęciem „ekspozycje kredytowe” (występującym w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnie 16 grudnia 2008r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków), do których zalicza się również skupione wierzytelności.

Uzasadnieniem dla stanowiska organu podatkowego jest również geneza ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. Nr 169, poz.1384), która nadała nowe brzmienie art. 16 ust.1 pkt 26 ustawy wprowadzając pięć kategorii wierzytelności, na pokrycie których utworzone rezerwy stanowią koszty uzyskania przychodów. Jak zauważył Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w powołanym już wyroku z dnia 19 kwietnia 2011r. sygn. akt III SA/Wa 2430/10: „Jeżeli ustawodawca zamierzałby objąć normą art. 16 ust. 1 pkt 26 ustawy, nie tylko kredyty (pożyczki) udzielone przez bank, ale także inne czynności bankowe, użyłby w nowelizacji z 2002 r., pojęcia "ekspozycje kredytowe". Obecna definicja ekspozycji kredytowych zawarta w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2008 r. obejmuje: bilansowe należności z tytułu kredytów i pożyczek, skupione wierzytelności, czeki i weksle, zrealizowane gwarancje, inne wierzytelności o podobnym charakterze oraz udzielone zobowiązania pozabilansowe o charakterze finansowym i gwarancyjnym (...). Definicja ta wprowadzona została w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2003 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków (Dz. U. Nr 218, poz. 2147 ze zm.), od tego czasu wielokrotnie zmieniana była ustawa o podatku dochodowym, a mimo to w przedmiotowym art. 16 ust. 1 pkt 26 pozostawiono sformułowanie "rezerw utworzonych na pokrycie w jednostkach organizacyjnych, o których mowa w pkt 25 lit.b) wymagalnych, a nieściągalnych kredytów (pożyczek)". Nabyte przez Skarżącą wierzytelności z tytułu kredytów i pożyczek, mieszczą się w katalogu ekspozycji kredytowych, ale pod pozycją skupione wierzytelności. Art. 16 ust. 3 updop stanowi, że przepisy ust. 1 pkt 26 dotyczą rezerw na ryzyko związane z działalnością banków, utworzonych zgodnie z przepisami o rachunkowości. Jeżeli zatem przepisy o rachunkowości przewidują tworzenie rezerw na ekspozycje kredytowe, a ustawa podatkowa pozwala uwzględniać w kosztach jedynie rezerwy na niektóre ekspozycje kredytowe - wymagalne, a nieściągalne kredyty (pożyczki) - a więc na węższą kategorię należności niż ekspozycje kredytowe, dotyczącą jedynie należności z kredytów i pożyczek własnych, to nie można podzielić argumentacji strony, że nie ma to wpływu na interpretację postanowień art. 16 ust. 1 pkt 26 w zw. z art. 38b ust. 2 updop. Uznać zatem należy, że wyłączone są z uwzględniania w kosztach podatkowych rezerwy i odpisy aktualizują cena wierzytelności nabyte”.

Należy zauważyć, iż powyższe stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie zostało zaakceptowane przez Naczelny Sąd Administracyjny, który utrzymał w mocy powołany wyrok WSA (orzeczenie z dnia 2 sierpnia 2013r. sygn. akt II FSK 2421/11).

Podsumowując, przejęte przez Bank wierzytelności z tytułu kredytów i pożyczek nie stanowią udzielonych kredytów (pożyczek) w rozumieniu art. 16 ust.1 pkt 25 lit.b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Bank nie ma więc prawa do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów ani wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, ani odpisów aktualizujących wartość nabytych wierzytelności.

Ustalając koszty uzyskania przychodu w przypadku umorzenia wierzytelności, należy odnieść się do art. 16 ust. 1 pkt 43 updop, zgodnie z którym kosztami uzyskania przychodów są umorzone kredyty/pożyczki bankowe, jeżeli ich umorzenie jest związane z:

bankowym postępowaniem ugodowym w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, lub
postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego, lub
realizacją programu restrukturyzacji na podstawie odrębnych ustaw.

W rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych tylko niektóre umorzone kredyty mogą stanowić koszt uzyskania przychodu. Dotyczy to sytuacji, gdy umorzenie jest związane z bankowym postępowaniem ugodowym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1993r. o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 18,poz.82, z późń. zm.), postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lutego 2003r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. z 2009r. Nr 175, poz.1361, z późń. zm.) lub realizacją programu restrukturyzacji na podstawie odrębnych ustaw.

W pierwszym z wymienionych przypadków mowa jest o ustawie, która z definicji miała charakter jednorazowy i została uchwalona w połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Jej celem było z jednej strony rozwiązanie problemu tzw. złych długów, a z drugiej uzdrowienie finansów przedsiębiorstw poprzez ich oddłużenie. Aktualnie znaczenie wprowadzonych wówczas przepisów jest marginalne. Natomiast umorzone kredyty wynikające z realizacji programu restrukturyzacji na podstawie innych ustaw dotyczą programów naprawczych realizowanych wobec wybranych gałęzi przemysłu. Programy te są elementem polityki gospodarczej rządu, a banki mogą w nich jedynie uczestniczyć.

Z powyższego wynika, że celem wprowadzenia art. 16 ust.1 pkt 43 updop było zachęcenie banków do aktywniejszego zaangażowania się w procesy restrukturyzacyjne.

Warunkiem zaliczenia przez banki do kosztów podatkowych umorzonych kredytów lub pożyczek jest przeznaczenie i wydatkowanie przez nie równowartości kwoty umorzonych wierzytelności na uruchomienie kredytów (pożyczek) dla podmiotów objętych programem restrukturyzacji, lub postępowaniem upadłościowym.

Oznacza to, że przepis ten ma również zastosowanie tylko do kredytów (pożyczek) udzielonych samodzielnie przez bank, a nie do tych które zostały przez niego nabyte.

Należy podkreślić, że podstawowym celem nakładania szczególnych obowiązków oraz niektórych przywilejów na banki jest zapewnienie bezpieczeństwa gromadzenia i obrotu środków pieniężnych oraz stabilności systemu finansowego. Uprawnienie banków do zaliczenia w koszty podatkowe umorzonych kredytów – w określonych sytuacjach, wynika ze szczególnego powodu, jakim jest przystąpienie banków do programu restrukturyzacyjnego. Ustawodawca nie miał zamiaru premiować działalności banków w zakresie obrotu wierzytelnościami. Ponadto, bank nabywający wierzytelność kredytową (pożyczkową) nie ponosi wydatku w wysokości wartości nominalnej kredytu/pożyczki, dokonuje jedynie zapłaty za nabyta wierzytelność, której cena nie musi odpowiadać wysokości udzielonego kredytu. A to jest m.in. warunkiem umożliwiającym zaliczenie umorzonych wierzytelności do kosztów podatkowych. Dodatkowo należy zauważyć, że przyjęcie stanowiska Banku za prawidłowe stwarzałoby możliwość obejścia przepisów podatkowych, gdyż bank, który nie może zaliczyć rezerwy (odpisu aktualizującego) utworzonej na wierzytelność, nabytą od innego banku, do kosztów uzyskania przychodów, w sytuacji nieściągalności tych wierzytelności, mógłby zaliczyć je do kosztów podatkowych poprzez umorzenie tych wierzytelności.

Odnosząc się z kolei do kwestii sprzedaży przedmiotowych wierzytelności do funduszu sekurytyzacyjnego albo towarzystwa funduszy inwestycyjnych tworzącego fundusz sekurytyzacyjny, należy mieć na względzie art. 15 ust.1 h updop, a w szczególności pkt 2 tego przepisu.

Zgodnie z art. 15 ust. 1h pkt 2 updop, w bankach kosztem uzyskania przychodów jest strata ze zbycia funduszowi sekurytyzacyjnemu albo towarzystwu funduszy inwestycyjnych tworzącemu fundusz sekurytyzacyjny wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek), stanowiąca różnicę pomiędzy kwotą uzyskaną ze zbycia a wartością wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek) - do wysokości uprzednio utworzonej na tę część wierzytelności rezerwy zaliczonej do kosztów uzyskania przychodów, zgodnie z niniejszą ustawą.

Literalna wykładnia powyższego przepisu, nie pozwala na uznanie, że ustawodawca zezwalając bankom na zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów (na zasadzie wyjątku od ograniczenia zawartego w art. 16 ust. 1 pkt 39 updop) strat z tytułu zbycia funduszowi sekurytyzacyjnemu (albo towarzystwu funduszy inwestycyjnych tworzącemu fundusz sekurytyzacyjny) wierzytelności kredytowych/pożyczkowych – do wysokości określonej w tym przepisie, dopuszcza także podatkowe rozpoznanie strat poniesionych w związku z takimi transakcjami dotyczącymi zbycia wierzytelności, które bank nabył od innego banku. Wprawdzie w przepisie tym ustawodawca nie dokonuje podziału na wierzytelności banku „własne” i „obce” – nabyte od innego banku, niemniej taki podział istnieje, a wskazuje na niego chociażby sposób wyliczenia wysokości straty, która może zostać zaliczona do kosztów podatkowych. Strata ze zbycia stanowi bowiem różnicę pomiędzy kwotą uzyskaną ze zbycia a wartością wierzytelności z tytułu kredytów/pożyczek - do wysokości uprzednio utworzonej na tę część wierzytelności rezerwy zaliczonej do kosztów uzyskania przychodów, zgodnie z updop. Natomiast, jak już wykazano powyżej, rezerwa/odpis aktualizujący utworzony na wierzytelność kredytową/pożyczkową nabytą od innego banku nie może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. A zatem, jeden z elementów niezbędnych do wyliczenia wysokości straty nie wystąpi. Co oznacza, że omawiany przepis w odniesieniu do wierzytelności kredytowych/pożyczkowych nabytych od innego banku nie będzie miał zastosowania.

Art. 15 ust. 1h pkt 2 updop stanowi przepis szczególny względem art. 16 ust. 39 updop i odnosi się wyłącznie do kredytów/pożyczek samodzielnie udzielonych przez bank. W przeciwnym wypadku banki zbywające wierzytelności nabyte od innych banków do funduszu sekurytyzacyjnego postawione byłyby w pozycji uprzywilejowanej względem innych podmiotów, które działają w zakresie obrotu wierzytelnościami. A uprawnienie banków, co jest intencją ustawodawcy, mają obejmować swym zakresem jedynie czynności określone co do rodzaju, tj. udzielania kredytów/pożyczek, a nie nabywania wierzytelności.

Podsumowując, przytoczone powyżej przepisy mają zastosowanie wyłącznie do wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek) własnych banków - „udzielonych przez uprawnione do tego jednostki”. Wejście w prawa dotychczasowego wierzyciela stanowi dla Banku podstawę do dochodzenia przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi (bankowi udzielającemu kredytu/pożyczki) roszczeń z tytułu niespłaconego kredytu/pożyczki. Nie można jednak z faktu dokonania cesji na gruncie prawa cywilnego wywieść uprawnień dla nabywcy w zakresie rozliczeń podatkowych „przypisanych” bankowi udzielającemu kredytu/pożyczki na podstawie omawianych przepisów.

Z uwagi na fakt, że w określonych w niniejszym wniosku przypadkach, Bank nie będzie uprawniony do rozpoznania w kosztach uzyskania przychodów wierzytelności nabytych na podstawie umowy sprzedaży, odpowiedź na pytanie nr 5, w zakresie określenia wartości kosztów uzyskania przychodów, tj. czy powinna ona zostać ustalona w wysokości nie wyższej niż wartość po jakiej nabyto przedmiotowe wierzytelności, staje się bezprzedmiotowa.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późń. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin