Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP1/443-895/14-2/AP
z 22 października 2014 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA


Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki – przedstawione we wniosku z dnia 30 lipca 2014 r. (data wpływu 4 sierpnia 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia podstawy opodatkowania (a jednocześnie wartości obrotu na potrzeby kalkulacji proporcji) w przypadku transakcji w zakresie instrumentów pochodnych – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE


W dniu 4 sierpnia 2014 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia podstawy opodatkowania (a jednocześnie wartości obrotu na potrzeby kalkulacji proporcji) w przypadku transakcji w zakresie instrumentów pochodnych.


We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny oraz następujące zdarzenie przyszłe:


X (Bank) działając na podstawie stosownego zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego oraz zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo Bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, ze zm., zwanej dalej: „Prawo Bankowe”), świadczy za wynagrodzeniem szereg usług finansowych na rzecz klientów indywidualnych oraz instytucjonalnych, na które składają się czynności wymienione w treści art. 5 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 6 ust. 1 Prawa Bankowego (zwanych dalej: „czynnościami bankowymi”).

W ramach czynności bankowych, Bank świadczy usługi m.in. w zakresie transakcji na instrumentach pochodnych. Poprzez zawieranie z Bankiem transakcji w zakresie instrumentów pochodnych, kontrahenci Banku (dalej: „kontrahenci”) mogą zabezpieczyć ryzyko związane z niepewnością w odniesieniu do przyszłego poziomu wartości instrumentów bazowych. Instrumentami bazowymi mogą być stopy procentowe, wartości indeksów, kursy walutowe, ceny określonych surowców, itp. Ze względu na fakt, iż transakcje w zakresie instrumentów pochodnych obarczone są istotnym ryzykiem (wynikającym przede wszystkim z niepewności i nieprzewidywalności przyszłego poziomu wartości instrumentów bazowych), Bank zarządza tym ryzykiem poprzez zawieranie transakcji równoważących ryzyko Banku.

Ponieważ obok czynności bankowych (które, co do zasady, podlegają zwolnieniu od VAT) Bank podejmuje również inną aktywność, która podlega opodatkowaniu VAT (np. sprzedaż monet kolekcjonerskich, wynajem skrytek sejfowych, podnajem powierzchni biurowej, odsprzedaż mediów, itp.), po stronie Banku występuje obowiązek kalkulacji proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 2 Ustawy o VAT.


Aby dokonać prawidłowej kalkulacji proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 2 Ustawy o VAT, Bank zobowiązany jest ustalić m.in. wartość obrotu dla celów VAT z tytułu transakcji w zakresie instrumentów pochodnych.


Usługi w zakresie transakcji na instrumentach pochodnych świadczone przez Bank dotyczą m.in. następujących, przykładowych rodzajów instrumentów:


  • SWAPY (CIRS – Currency Interest Rate Swap, IRS – Interest Rate Swap, itp.),
  • Opcje,
  • Futures,
  • FRA (Forward Rate Agreement),
  • Forwards,
  • inne kontrakty, których wartość uzależniona jest od wyceny instrumentu bazowego.

Poniżej Bank zamieszcza szczegółowy opis przykładowych instrumentów pochodnych, będących przedmiotem niniejszego wniosku:


  • CIRS (Currency Interest Rate Swap), tj. SWAP walutowo procentowy – umowa, w ramach której Bank i kontrahent umawiają się, że będą dokonywać wzajemnie na swoją rzecz płatności swapowych opartych o dwie różne stopy procentowe, przez ustalony okres, z ustaloną częstotliwością i od ustalonych nominałów w dwóch określonych walutach. Inaczej mówiąc – strony będą dokonywać zamiany stóp procentowych swoich zobowiązań lub należności w dwóch różnych walutach. W przypadku przedterminowego zamknięcia instrumentu, strony negocjują kwotę rozliczenia, która ma odzwierciedlać przyszłe przepływy w ramach kontraktu.
  • IRS (Interest Rate Swap) tj. SWAP procentowy – umowa pomiędzy Bankiem a kontrahentem na zamianę w przyszłości stopy procentowej od umownej kwoty nominału w określonej walucie ze stopy zmiennej na stałą (bądź odwrotnie). W ramach kontraktu, w ustalonych okresach płatności, jedna ze stron zobowiązuje się do dokonywania na rzecz drugiej strony płatności swapowych według określonej z góry stałej stopy procentowej, natomiast druga strona zobowiązuje się do dokonywania płatności swapowych według zmiennej, rynkowej stopy procentowej ustalanej na początku każdego okresu umownego (np. WIBOR 1 M, LIBOR, itp.). W ramach kontraktu nie dochodzi do rzeczywistej wymiany kapitału, od którego obliczane są strumienie swapowe, a jedynie do wymiany płatności swapowych obliczanych w odniesieniu do określonego przez strony kapitału. Rozliczenie kontraktu z reguły dokonywane jest jako rozliczenie netto, tj. strona która zobowiązana jest do zapłaty wyższej płatności swapowej przekazuje wyłącznie różnicę pomiędzy wartością płatności do której zrealizowania jest zobowiązana, a wartością płatności swapowej należnej od drugiej strony.
  • Opcje, czyli instrumenty finansowe dające ich posiadaczowi prawo do nabycia lub sprzedaży określonego dobra (np. waluty) po z góry określonej cenie. W zależności od typu opcji, prawo to może być zrealizowane w dniu wygaśnięcia opcji, w dowolnym dniu od daty nabycia opcji bądź w kilku ściśle określonych datach. Strona będąca wystawcą (sprzedawcą) opcji jest natomiast zobowiązana do sprzedania lub zakupu danego dobra, jeżeli kontrahent uzna, że chce zrealizować prawa wynikające z posiadanej opcji (co ma miejsce, jeśli kontrahent uzna wykonanie opcji za opłacalne). Do realizacji opcji przez kontrahenta dochodzi, jeśli przewidywana w ramach opcji cena jest z perspektywy kontrahenta korzystniejsza niż aktualna cena rynkowa. W wielu przypadkach rozliczenie opcji odbywa się nie poprzez zawarcie faktycznej transakcji, do której opcja uprawnia (tj. kontrahent nie nabywa faktycznie waluty będącej przedmiotem opcji), lecz jedynie poprzez wypłatę na rzecz kontrahenta określonej kwoty, stanowiącej różnicę cen dobra, którego dotyczy opcja. Kontrahent nabywając opcję płaci na rzecz Banku tzw. premię opcyjną, stanowiącą wynagrodzenie Banku z tytułu sprzedaży opcji.
  • Futures tj. standaryzowana umowa zawarta miedzy Bankiem a kontrahentem, zobowiązująca jedną ze stron do zakupu, a drugą do sprzedaży określonej ilości instrumentu bazowego, po wyznaczonej cenie, w przyszłości lub dokonania równoważnego rozliczenia finansowego. W przypadku transakcji zawieranych przez Bank rozliczenie transakcji następuje poprzez rozliczenie finansowe tj. jedna ze stron kontraktu (odpowiednio: kupujący, gdy cena instrumentu bazowego na rynku bieżącym jest niższa od ceny wynikającej z kontraktu; sprzedawca, gdy cena ta jest wyższa) zobowiązana jest do zapłaty różnicy pomiędzy ceną terminową instrumentu bazowego, a ceną na rynku bieżącym. W ramach transakcji nie dochodzi do kupna/sprzedaży instrumentu bazowego. Transakcje Futures są notowane na giełdzie i rozliczane na koniec każdego dnia.
  • FRA (Forward Rate Agreement) tj. terminowe transakcje stopy procentowej – umowa, w ramach których Bank i kontrahent określają wysokość stopy procentowej, która będzie miała zastosowanie do ich wzajemnego przyszłego rozliczenia, a także ustalają kwotę, do której stosowana będzie ta hipotetyczna stopa procentowa. Umowa zawierana jest na określony z góry czas, po upływie którego, strony umowy dokonują rozliczenia różnicy pomiędzy iloczynem uzgodnionej kwoty i stawki procentowej transakcji, a iloczynem uzgodnionej kwoty i właściwej dla danego okresu umownego stopy referencyjnej (np. Libor). W transakcji FRA nie dochodzi do faktycznego przepływu kapitału w jego nominalnej wysokości, gdyż przedmiotem wypłaty (na rzecz Banku bądź na rzecz kontrahenta) jest jedynie kwota stanowiąca iloczyn uzgodnionej w umowie kwoty oraz stopy procentowej stanowiącej różnicę pomiędzy hipotetyczną stopą ustaloną przez strony w kontrakcie a stopą referencyjną. Dla przykładu, kontrahent zawiera z Bankiem umowę na okres 1 roku ustalając stopę procentową na poziomie X, zaś punktem odniesienia będzie stopa referencyjna Y. Umowa jest zawierana dla kwoty 100 jednostek. Jeśli po zakończeniu roku okaże się, iż stopa X jest wyższa od stopy referencyjnej Y, Bank jest zobowiązany dokonać na rzecz klienta wypłaty kwoty płatności obliczonej od ustalonej kwoty kapitału (tj. od kwoty 100 jednostek) według stopy procentowej (X-Y), za okres, na który zawarta została umowa. W takim przypadku Bank realizuje stratę na transakcji. Jeśli natomiast stopa referencyjna Y przewyższa w danym okresie ustaloną przez strony stopę procentową X, odpowiednio ustaloną kwotę wypłaca kontrahent na rzecz Banku.
  • Forwards bez rzeczywistej dostawy instrumentu bazowego – tj. umowa zawierana przez Bank z kontrahentem, zobowiązująca jedną ze stron do zakupu, a drugą do sprzedaży określonej ilości instrumentu bazowego za określoną cenę w określonym dniu w przyszłości. Cena, po jakiej zostanie dokonana sprzedaż jak również wielkość transakcji zostają ustalone w momencie zawarcia transakcji. Realizacja transakcji polega wyłącznie na rozliczeniu finansowym tj. na zapłacie różnicy pomiędzy ceną określoną w umowie a ceną obowiązującą w dniu sprzedaży przez jedną ze stron tej umowy. W ramach transakcji nie dochodzi natomiast do dostawy instrumentu bazowego.
  • Inne kontrakty, których wartość uzależniona jest od wyceny instrumentu bazowego – tj. inne instrumenty pochodne, których instrumentem bazowym jest papier wartościowy, waluta, stopa procentowa, wskaźnik rentowności lub inny instrument pochodny, indeks finansowy lub wskaźnik finansowy, które są wykonywane przez rozliczenie pieniężne.

W przypadku transakcji w zakresie instrumentów pochodnych, wynagrodzenie Banku jest ustalane w oparciu o wynik (tj. zysk lub stratę) zrealizowany w odniesieniu do danego kontraktu. Wynagrodzenie Banku ustalane jest przy uwzględnieniu co najmniej kilku kategorii przychodowych i kosztowych, dotyczących poszczególnych typów instrumentów finansowych, na które składają się m.in. takie elementy jak:


  • cena nabycia i cena sprzedaży instrumentu finansowego,
  • wartość rynkowa i wartość umowna instrumentu bazowego,
  • strumienie płatności, które miały miejsce okresie rozliczania instrumentu,
  • premie i odsetki dotyczące danego instrumentu finansowego.

Wynagrodzenie Banku w niniejszym zakresie, ustalane jest zgodnie z poniższymi zasadami. Zrealizowany wynik rozumiany jest jako różnica pomiędzy zaewidencjonowanymi przez Bank dodatnimi i ujemnymi strumieniami przepływów finansowych, w odniesieniu do danego instrumentu pochodnego, w momencie ostatecznego rozliczenia kontraktu na dany instrument. Innymi słowy, aby ustalić wynik na danym instrumencie (w obrębie konkretnego kontraktu), Bank musi przeanalizować wszystkie przepływy dodatnie (przepływy od kontrahenta), zestawić je z przepływami ujemnymi (przepływy do kontrahenta) i na podstawie różnicy między wartością przepływów dodatnich i ujemnych, ustalić ostateczny wynik na kontrakcie. Działanie takie Bank wykonuje na moment ostatecznego rozliczenia (zakończenia) kontraktu, kiedy znane są już wartości wszystkich przepływów w ramach danego instrumentu.


Przykładowo, w odniesieniu do IRS, na dodatnie przepływy finansowe po stronie Banku, składać się będą zaewidencjonowane w okresie rozliczania kontraktu odsetki otrzymane w efekcie realizacji kontraktu. Natomiast na ujemne przepływy finansowe po stronie Banku składać się będą zaewidencjonowane w okresie rozliczania kontraktu odsetki zapłacone przez Bank w efekcie realizacji kontraktu. Wynagrodzeniem Banku będzie natomiast różnica pomiędzy przepływami dodatnimi a ujemnymi, ustalona po zakończeniu kontraktu IRS (tj. w momencie, w którym umowa na instrument IRS zawarta między Bankiem a kontrahentem nie przewiduje już dalszych przepływów finansowych).


W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:


Czy w przypadku transakcji w zakresie instrumentów pochodnych, podejmowanych przez Bank jako podatnika w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, podstawą opodatkowania dla celów VAT (a jednocześnie wartością obrotu na potrzeby kalkulacji proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 2 Ustawy o VAT) jest suma dodatnich wyników (zysków) osiągniętych przez Bank w odniesieniu do poszczególnych transakcji, ustalanych na moment ostatecznej realizacji danej transakcji?


Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku transakcji w zakresie instrumentów pochodnych, podejmowanych przez Bank jako podatnika w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, podstawą opodatkowania dla celów VAT (a jednocześnie wartością obrotu na potrzeby kalkulacji proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 2 Ustawy o VAT) jest suma dodatnich wyników (zysków) osiągniętych przez Bank w odniesieniu do poszczególnych transakcji, ustalanych na moment ostatecznej realizacji danej transakcji.


Podstawa opodatkowania VAT usług finansowych – uwagi ogólne:


Na wstępie należy podkreślić, iż ustawa o VAT nie zawiera przepisów regulujących w sposób szczególny metody ustalania podstawy opodatkowania VAT w przypadku usług finansowych, w tym transakcji w zakresie instrumentów pochodnych. Powyższa kwestia nie została również uregulowana bezpośrednio na szczeblu wspólnotowym w przepisach Dyrektyw VAT, tj. VI Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstwa Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (zwanej dalej: „VI Dyrektywą”), zastąpionej z dniem 1 stycznia 2007 r. przez Dyrektywę 2006/112/Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego sytemu podatku od wartości dodanej (zwanej dalej: „Dyrektywą 2006/112/WE”).

W konsekwencji, do transakcji w zakresie instrumentów pochodnych zastosowanie znajdą ogólne przepisy regulujące sposób ustalania podstawy opodatkowania, w tym w szczególności art. 73 Dyrektywy 2006/112/WE oraz będący jego odpowiednikiem art. 29a ust. 1 ustawy o VAT.


Zgodnie z art. 73 Dyrektywy 2006/112/WE, w odniesieniu do dostaw towarów i świadczenia usług, podstawa opodatkowania obejmuje wszystko, co stanowi zapłatę (wynagrodzenie, zgodnie z brzmieniem wersji angielskiej tekstu, który w tym zakresie posługuje się słowem „consideration”) otrzymaną, lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług, od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z subwencjami związanymi bezpośrednio z ceną takiej dostawy lub świadczenia.

Odpowiednikiem wskazanego przepisu Dyrektywy 2006/112/WE jest art. 29a ust. 1 Ustawy o VAT, zgodnie z którym, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej. Podstawę opodatkowania zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.


Z zestawienia powyższych przepisów wynika, iż w przypadku świadczenia usług, podstawą opodatkowania VAT jest wszystko, co stanowi zapłatę należną usługodawcy od nabywcy. W przypadku transakcji w zakresie instrumentów pochodnych, zawieranych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, wynagrodzeniem Banku w odniesieniu do poszczególnych rodzajów instrumentów pochodnych jest wartość otrzymanych przez Bank przepływów finansowych pomniejszona o wartość przepływów finansowych zapłaconych przez Bank na rzecz drugiej strony transakcji w okresie trwania kontraktu, tj. zysk uzyskany przez Bank na danej transakcji na moment jej zakończenia.

W tym kontekście, należy bowiem zwrócić szczególną uwagę na odróżnienie wartości wynagrodzenia należnego Bankowi od przedmiotu świadczenia (tj. instrumentu bazowego/aktywa, do którego dostawy zobowiązana jest strona transakcji zgodnie z treścią kontraktu). Powyższe wynika bezpośrednio ze specyfiki transakcji zawieranych na rynku finansowym, w tym transakcji w zakresie instrumentów pochodnych, w których przedmiotem świadczenia jest nierzadko dostawa określonej kwoty pieniężnej wyrażonej w walucie obcej lub krajowej, innego instrumentu bazowego lub też wymiana płatności swapowych (np. CIRS).


Istotą stanowiska Banku w kwestii ustalenia wartości podstawy opodatkowania VAT z tytułu wskazanych transakcji pochodnych, może być porównanie tej działalności do świadczenia usługi polegającej na udzieleniu kredytu. Podstawą opodatkowania dla celów podatku VAT w przypadku udzielenia kredytu będzie kwota odsetek kredytodawcy, a nie całkowita wartość środków pieniężnych będących przedmiotem transakcji. Zdaniem Banku, analogicznie realizowany przez Bank obrót VAT na transakcjach terminowych (instrumentach pochodnych), jako stały element prowadzonej działalności, powinien być rozpatrywany w kategorii generowanego przez Bank zysku, tj. zysku zrealizowanego na danej transakcji.

Należy bowiem zauważyć iż przykładowo w przypadku transakcji CIRS dochodzi do wymiany płatności swapowych, które kalkulowane są jako procent wartości kapitału, tj. z jednej strony Bank otrzymuje należną płatność swapową oraz jednocześnie dokonuje płatności swapowej należnej drugiej stronie transakcji. Wynagrodzenie Banku (zysk) stanowiące obrót VAT z tytułu transakcji w zakresie instrumentów pochodnych, w wypadku tej kategorii transakcji stanowić będzie nadwyżka przepływów na rzecz Banku nad przepływami na rzecz kontrahentów. W przypadku, gdy przepływy na rzecz kontrahentów w tytułu transakcji byłyby wyższe, Bank nie otrzyma wynagrodzenia (nie zrealizuje zysku, lecz poniesie stratę). W takiej sytuacji wartość straty nie będzie uwzględniona dla celów rozliczeń VAT.


Podsumowując, wynagrodzeniem Banku (wszystkim, co stanowi zapłatę od nabywcy – posługując się terminologią przepisów o podatku VAT) z tytułu realizacji wskazanych transakcji jest zysk zrealizowany przez Bank na danej transakcji na moment jej zakończenia. Zysk ten stanowi odzwierciedlenie zarobku, który realizuje Bank w związku z zawieraniem tego typu transakcji. Zdaniem Wnioskodawcy, zarobek ten stanowi jednocześnie podstawę opodatkowania w rozumieniu ustawy o VAT, z tytułu odpłatnego świadczenia przez Bank usług o charakterze pośrednictwa finansowego, a zatem powinien być uwzględniany przez Bank jako obrót dla celów kalkulacji proporcji, o której mowa w art. 90 ust 2 Ustawy o VAT.


Prawidłowość przedstawionego powyżej stanowiska Banku została potwierdzona m.in. w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w odniesieniu do stanu prawnego obowiązującego od 1 stycznia 2014 r. W interpretacji z 24 grudnia 2013 r. (sygn. IPPP1/443-1070/13-2/AW) Dyrektor wskazał, iż „Kwota otrzymanego wynagrodzenia powinna być liczona dla każdego kontraktu (każdej transakcji) oddzielnie, zaś dla celów rozliczenia podatku od towarów i usług w każdym okresie rozliczeniowym Bank powinien wykazać sumę kwot otrzymanego wynagrodzenia”. Analogiczne stanowisko, również w odniesieniu do stanu prawnego obowiązującego od 1 stycznia 2014 r., przedstawił Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 5 listopada 2013 r. (sygn. IBPP2/443-668/13/KO).

Równocześnie Bank pragnie zaznaczyć, iż zmiany w Ustawie o VAT, które zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2014 r. nie uszczegóławiają (w odniesieniu do stanu prawnego obowiązującego do końca 2013 r.) zasad określania wartości podstawy opodatkowania w przypadku realizowania transakcji w zakresie instrumentów pochodnych. Z tego względu, w ocenie Banku, stanowisko wyrażone w interpretacjach indywidualnych wydanych na gruncie stanu prawnego obowiązującego do końca 2013 r. (dawnego art. 29 Ustawy o VAT) powinno pozostać aktualne również na gruncie obecnie obowiązujących przepisów.


Przykładowo, Bank wskazuje poniżej interpretacje indywidualne, które na gruncie przepisów obowiązujących do końca 2013 r., potwierdzają stanowisko Banku, zgodnie z którym podstawą opodatkowania w przypadku transakcji w zakresie instrumentów pochodnych powinien być dodatni wynik osiągany przez Bank na danym kontrakcie, rozumiany jako różnica pomiędzy dodatnimi a ujemnymi strumieniami przepływów finansowych na koniec danego kontraktu.


W interpretacji z dnia 6 lutego 2013 r. (sygn. IPPP2/443-1179/12-2/KOM) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stwierdził, iż: „W przypadku transakcji na pochodnych instrumentach finansowych wymienionych przez Wnioskodawcę, podstawą opodatkowania jest dodatni wynik osiągnięty przez Bank, tj. różnica pomiędzy dodatnimi i ujemnymi strumieniami przepływów finansowych, w odniesieniu do konkretnego kontraktu”.

Tożsame stanowisko Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie przedstawił w interpretacji z dnia 5 października 2010 r. (sygn. IPPP1-443-738/10-2/PR) wskazując, iż „Organ podatkowy nie neguje stanowiska, (...), iż efektywnym wynagrodzeniem Banku w przypadku operacji dotyczących pochodnych instrumentów finansowych jest wynik rozumiany jako różnica pomiędzy dodatnimi i ujemnymi strumieniami przepływów finansowych w odniesieniu do poszczególnych typów instrumentów pochodnych, wskazuje jedynie, iż wynik ten powinien być kalkulowany dla każdego kontraktu odrębnie”.


Mając na uwadze powyższe, Bank wnosi o potwierdzenie prawidłowości stanowiska wskazanego w treści niniejszego wniosku.


W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.


Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.


Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 i w art. 8 ww. ustawy. I tak, na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…). W myśl natomiast art. 8 ust. 1 powołanej ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:


  1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
  2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
  3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Pojęcie usługi, według ustawy, jest szersze od definicji usługi w rozumieniu klasyfikacji statystycznych. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie się podatnika, niebędące dostawą towarów, na rzecz innego podmiotu.


Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.


Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest zatem określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:


  • w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
  • świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy przy tym podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało – jako usługa – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Dana usługa podlega więc opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.


Z opisanej we wniosku sytuacji wynika, że w ramach wykonywanych czynności, Wnioskodawca (Bank) świadczy usługi m.in. w zakresie transakcji na instrumentach pochodnych. Poprzez zawieranie z Bankiem transakcji w zakresie instrumentów pochodnych, kontrahenci Banku mogą zabezpieczyć ryzyko związane z niepewnością w odniesieniu do przyszłego poziomu wartości instrumentów bazowych. Instrumentami bazowymi mogą być stopy procentowe, wartości indeksów, kursy walutowe, ceny określonych surowców, itp. Ze względu na fakt, że transakcje w zakresie instrumentów pochodnych obarczone są istotnym ryzykiem (wynikającym przede wszystkim z niepewności i nieprzewidywalności przyszłego poziomu wartości instrumentów bazowych), Bank zarządza tym ryzykiem poprzez zawieranie transakcji równoważących ryzyko Banku. Ponieważ obok czynności bankowych (które, co do zasady, podlegają zwolnieniu od VAT) Bank podejmuje również inną aktywność, która podlega opodatkowaniu VAT (np. sprzedaż monet kolekcjonerskich, wynajem skrytek sejfowych, podnajem powierzchni biurowej, odsprzedaż mediów, itp.), po stronie Banku występuje obowiązek kalkulacji proporcji (o której mowa w art. 90 ust. 2 Ustawy o VAT). Aby dokonać prawidłowej kalkulacji proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 2 Ustawy o VAT, Bank zobowiązany jest ustalić m.in. wartość obrotu dla celów VAT z tytułu transakcji w zakresie instrumentów pochodnych. Usługi w zakresie transakcji na instrumentach pochodnych świadczone przez Bank dotyczą m.in. następujących, przykładowych rodzajów instrumentów: SWAPY (CIRS – Currency Interest Rate Swap, IRS – Interest Rate Swap, itp.), Opcje, Futures, FRA (Forward Rate Agreement), Forwards, inne kontrakty, których wartość uzależniona jest od wyceny instrumentu bazowego. W przypadku transakcji w zakresie instrumentów pochodnych, wynagrodzenie Banku jest ustalane w oparciu o wynik (tj. zysk lub stratę) zrealizowany w odniesieniu do danego kontraktu. Wynagrodzenie Banku ustalane jest przy uwzględnieniu co najmniej kilku kategorii przychodowych i kosztowych, dotyczących poszczególnych typów instrumentów finansowych, na które składają się m.in. takie elementy jak: cena nabycia i cena sprzedaży instrumentu finansowego, wartość rynkowa i wartość umowna instrumentu bazowego, strumienie płatności, które miały miejsce okresie rozliczania instrumentu, oraz premie i odsetki dotyczące danego instrumentu finansowego. Wynagrodzenie Banku w niniejszym zakresie, ustalane jest zgodnie z poniższymi zasadami. Zrealizowany wynik rozumiany jest jako różnica pomiędzy zaewidencjonowanymi przez Bank dodatnimi i ujemnymi strumieniami przepływów finansowych, w odniesieniu do danego instrumentu pochodnego, w momencie ostatecznego rozliczenia kontraktu na dany instrument.

W odniesieniu do przedstawionej sytuacji, wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą ustalenia podstawy opodatkowania dla celów VAT (a jednocześnie wartości obrotu na potrzeby kalkulacji proporcji) w przypadku transakcji w zakresie instrumentów pochodnych.


W tym miejscu należy wskazać, że zgodnie z art. 1 pkt 23 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r., poz. 35, z późn. zm.), z dniem 1 stycznia 2014 r. uchylony został art. 29 ustawy o podatku od towarów i usług, co związane jest z wprowadzeniem przez art. 1 pkt 24 tej ustawy przepisu art. 29a zawierającego kompleksowe regulacje dotyczące ustalenia podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Dodany art. 29a ustawy zawiera przepisy dotyczące ustalenia podstawy opodatkowania w podatku od towarów i usług. Uregulowania te zostały zmodyfikowane, aby pełniej odzwierciedlić przepisy Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, str. 1, z późn. zm.), a także zmodernizowane, w celu większej przejrzystości i czytelności tych zasad. W myśl art. 73 ww. Dyrektywy, w odniesieniu do dostaw towarów i świadczenia usług innych niż te, o których mowa w art. 74-77, podstawa opodatkowania obejmuje wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług, od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z subwencjami związanymi bezpośrednio z ceną takiej dostawy lub świadczenia. Z przepisu tego wynika, że jako podstawę opodatkowania należy przyjąć otrzymaną przez dostawcę lub usługodawcę zapłatę, wynagrodzenie, za tę dostawę lub za świadczone usługi.


Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.


W myśl ust. 6 ww. artykułu, podstawa opodatkowania obejmuje:


  1. podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;
  2. koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.

Przy czym przez sprzedaż – stosownie do art. 2 pkt 22 cyt. ustawy – rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.


Należy zauważyć, że ustawa o podatku od towarów i usług nie zawiera szczegółowego przepisu, który określałby wprost podstawę opodatkowania dla usług polegających na obrocie instrumentami finansowymi. Kwestia ta nie została również uregulowana w przepisach Dyrektywy. Zatem w przypadku operacji na instrumentach finansowych podstawę opodatkowania określa się według zasad ogólnych i stanowi ją kwota otrzymana lub należna z tytułu danej czynności pośrednictwa finansowego. Należność ta winna wynikać z umów zawieranych z kontrahentami, z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2014 r., poz. 94, z późn. zm.).


W niniejszej sprawie właściwe będzie zdefiniowanie pojęcia „wynagrodzenia” jako różnicy pomiędzy ceną zakupu określonego instrumentu finansowego a ceną jego sprzedaży. Wówczas tak wyliczone wynagrodzenie powinno zostać wykazane w podstawie opodatkowania. Kwota otrzymanego wynagrodzenia w danym okresie rozliczeniowym powinna być liczona dla każdego kontraktu (dla każdej transakcji) oddzielnie, natomiast dla celów rozliczenia podatku od towarów i usług w każdym okresie rozliczeniowym Bank powinien wykazać sumę kwot otrzymanego wynagrodzenia.

W przypadku transakcji na pochodnych instrumentach finansowych wymienionych przez Wnioskodawcę, podstawą opodatkowania jest dodatni wynik osiągnięty przez Bank, tj. różnica pomiędzy dodatnimi i ujemnymi strumieniami przepływów finansowych, w odniesieniu do konkretnego kontraktu. Wynik zrealizowany w danym okresie rozliczeniowym, będzie stanowił odzwierciedlenie sumy wyników poszczególnych kontraktów.


W odniesieniu do przedstawionego opisu sprawy oraz powołanych przepisów należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie, skoro w myśl art. 29a ust. 1 cyt. ustawy, podstawą opodatkowania jest wszystko co stanowi zapłatę, którą usługodawca otrzymuje z tytułu świadczenia usług, to w przypadku transakcji na instrumentach finansowych, których przedmiotem są instrumenty pochodne (wymienione szczegółowo w opisie sprawy) podstawę opodatkowania podatkiem VAT stanowić będzie zapłata należna Spółce od danego kontrahenta z tytułu zrealizowania danego kontraktu, pomniejszona o kwotę należnego podatku.

Na podstawie art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.


Z powyższego przepisu wynika, że prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje tylko czynnym podatnikom VAT oraz tylko w takim przypadku, gdy dokonywane zakupy mają ścisły związek z czynnościami opodatkowanymi. Odliczyć zatem można w całości podatek naliczony, który jest związany z transakcjami opodatkowanymi podatnika, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego). Ustawa wyłącza zatem możliwość dokonywania odliczeń podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających opodatkowaniu.

Ponadto, stosownie do art. 90 ust. 1 ww. ustawy, w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.


Jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa w ust. 1, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, z zastrzeżeniem ust. 10 – ust. 2 ww. artykułu.

W myśl art. 90 ust. 3 cyt. ustawy, proporcję, o której mowa w ust. 2, ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.


Proporcję, o której mowa w ust. 3, określa się procentowo w stosunku rocznym na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do którego jest ustalana proporcja. Proporcję tę zaokrągla się w górę do najbliższej liczby całkowitej (art. 90 ust. 4 ustawy o VAT).

Ponadto, na podstawie art. 90 ust. 9a powołanej ustawy, przy ustalaniu proporcji zgodnie z ust. 2-6 do obrotu nie wlicza się kwoty podatku.


Z konstrukcji cyt. wyżej przepisów w zakresie odliczenia podatku naliczonego wynika, że obowiązkiem podatnika w pierwszej kolejności jest przypisanie konkretnych wydatków do określonych rodzajów sprzedaży, z którymi wydatki te są związane. Podatnik ma zatem obowiązek odrębnego określenia, z realizacją jakich czynności związany jest podatek wynikający z otrzymanej faktury, czyli dokonania tzw. bezpośredniej alokacji. Natomiast zasada proporcjonalnego odliczania podatku ma zastosowanie w sytuacji, gdy dokonanych zakupów nie da się jednoznacznie przypisać do konkretnego rodzaju sprzedaży, czyli do zakupów kwalifikowanych jako zakupy związane ze sprzedażą opodatkowaną i zwolnioną. Dopiero w przypadku, gdy w odniesieniu do poniesionych wydatków nie jest możliwe wyodrębnienie kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami opodatkowanymi podatkiem od towarów i usług, w celu prawidłowej realizacji prawa do odliczenia podatku naliczonego, podatnik winien zastosować metodę proporcjonalnego odliczenia podatku naliczonego, o której mowa w art. 90 ust. 2 ustawy o VAT.


Przenosząc powyższą analizę na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że w przypadku, gdy dla danych wydatków nie jest możliwe wyodrębnienie kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami dającymi prawo do odliczenia, przy ustalaniu proporcji, o której mowa w art. 90 ustawy o VAT, Wnioskodawca powinien uwzględniać dodatni wynik (zysk) osiągnięty przez Bank, tj. różnicę pomiędzy dodatnimi i ujemnymi strumieniami przepływów finansowych, w odniesieniu do konkretnego kontraktu. Z kolei roczny obrót wyliczony dla współczynnika proporcji VAT powinien być ustalany jako suma zysków z tytułu zrealizowanych transakcji pomniejszonych o kwotę należnego podatku.


Tym samym stanowisko Wnioskodawcy, że w przypadku transakcji w zakresie instrumentów pochodnych, podejmowanych przez Bank jako podatnika w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, podstawą opodatkowania dla celów VAT (a jednocześnie wartością obrotu na potrzeby kalkulacji proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 2 Ustawy o VAT) jest suma dodatnich wyników (zysków) osiągniętych przez Bank w odniesieniu do poszczególnych transakcji, ustalanych na moment ostatecznej realizacji danej transakcji, należało uznać za prawidłowe.


Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym, a także przedstawionego zdarzenia przyszłego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.


Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj