Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP3/4512-705/15-4/RD
z 30 października 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613) oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 17 sierpnia 2015 r. (data wpływu 21 sierpnia 2015 r.), uzupełnionym w dniu 8 września 2015 r. (data wpływu 9 września 2015 r.) na wezwanie tut. Organu z dnia 26 sierpnia 2015 r. (skutecznie doręczone w dniu 2 września 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT bezumownego korzystania z nieruchomości – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 21 sierpnia 2015 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT bezumownego korzystania z nieruchomości.

Wniosek uzupełniony został pismem z dnia 8 września 2015 r., złożonym w dniu 8 września 2015 r. (data wpływu 9 września 2015 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie Organu z dnia 26 sierpnia 2015 r.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Od 1 czerwca 2002 r. lokal dzierżawi Pan Leszek C., prowadząc tam działalność usługową – Firma „S.”. Z dniem 1 stycznia 2012 r. właściciel lokalu „S.” podwyższył czynsz najemcy z 1210,27 zł na 2509,20 zł.

Najemca nie wyraził zgody na podwyżkę, cały rok 2012 r. płacił po 1250 zł miesięcznie, a w roku 2013 do 22 sierpnia po 1300 zł.

Z dniem 30 stycznia 2013 r. Spółdzielnia wypowiedziała najemcy umowę z 3 miesięcznym okresem wypowiedzenia z powodu zaległości w spłacie czynszu.

W miesiącu czerwcu 2013 r. wystawiono wezwanie do opuszczenia i opróżnienia lokalu, a 7 dni później złożono pozew do Sądu Rejonowego Sąd Gospodarczy Wydział Gospodarczy o opuszczenie i opróżnienie lokalu.

W miesiącu czerwcu 2013 r. złożono pozew o zapłatę należności od stycznia 2012 r. do kwietnia 2013 r.

Po wydaniu nakazu zapłaty przez Sąd Gospodarczy, należność została zwindykowana przez komornika.

Od miesiąca sierpnia 2013 r. do lipca 2015 r. najemca zaprzestał całkowicie płacenia świadczeń i czynszu, oraz nie opuścił lokalu, prowadząc cały czas działalność gospodarczą w lokalu.

Za okres października 2013 r. do lipca 2015 r. Spółdzielnia wystawia na dzierżawcę Faktury VAT o treści – wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokalu.

W miesiącu lipcu 2015 r. Pan Leszek C. wyraził chęć pozostania w lokalu, trwają negocjacje w sprawie podpisania ugody.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy korzystanie z lokalu dla potrzeb działalności gospodarczej po wygaśnięciu umowy o najem lokalu podlega podatkowi VAT od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Naliczony czynsz za korzystanie z lokalu, prowadzenie w nim działalności usługowej podlega opodatkowaniu podatkiem VAT zgodnie z art. 7 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o VAT”, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Wskazane czynności, jak wynika z art. 5 ust. 2 cyt. ustawy, podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Powyższe oznacza, że istotny jest przede wszystkim faktyczny przebieg danej czynności i osiągnięty rezultat zgodny z zamiarem umawiających się stron.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Przepis art. 2 pkt 6 tej ustawy stanowi, że przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Natomiast, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde działanie, powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji, może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o VAT. Aby tak się stało muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

1. w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona jest bezpośrednio beneficjentem świadczenia,
2. świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie świadczenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższych rozważań dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Kwestie związane z bezumownym korzystaniem z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, art. 225 oraz art. 674 i art. 694 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014r., poz. 121), zwanej dalej Kodeksem.

Stosownie do art. 224 § 1 k.c., samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jak wynika z treści § 2 ww. przepisu – jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Jak wynika natomiast z art. 225 k.c, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z ww. przepisów wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa - przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze - jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto, spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również powinien uiścić wartość tych, które zużył.

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Zgodnie z treścią art. 471 k.c., dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonego art. 471 ustawy Kodeks Cywilny na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

Kluczową kwestią jest istnienie zgody (umowy) na użytkowanie przez np. nierzetelnego posiadacza, bądź czynienie jakichkolwiek kroków przez uprawniony podmiot celem odzyskania nieruchomości, w przypadku braku takiej zgody (umowy).

W przypadku wystąpienia przeciwko podmiotowi korzystającemu z określonej rzeczy bez tytułu prawnego np. z powództwem sądowym lub też w przypadku czynienia jakichkolwiek innych kroków celem wyegzekwowania tejże nieruchomości - nie można powiedzieć, że pomiędzy stronami zdarzenia istnieje określony stosunek prawny - jawny czy też dorozumiany - skutkujący realizacją wzajemnych świadczeń. W takiej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług jak i wynagrodzenia za to świadczenie - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody, zgodnie z art. 471 Kodeksu cywilnego.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy korzystający z nieruchomości użytkuje ją za zgodą właściciela (nawet dorozumianą) płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) - z różnych względów - toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W takich okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i na podstawie art. 5 ust. 1 cyt. ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że od 1 czerwca 2002 r. lokal będący własnością Wnioskodawcy był dzierżawiony przez podatnika, który prowadził tam działalność usługową. Z dniem 1 stycznia 2012 r. Wnioskodawca podwyższył czynsz najemcy z 1210,27 zł na 2509,20 zł. Najemca nie wyraził zgody na podwyżkę, cały rok 2012 r płacił po 1250 zł miesięcznie, a w roku 2013 do 22 sierpnia po 1300 zł. Z dniem 30 stycznia 2013 r. Spółdzielnia wypowiedziała najemcy umowę z 3 miesięcznym okresem wypowiedzenia z powodu zaległości w spłacie czynszu. W miesiącu czerwcu 2013 r. wystawiono wezwanie do opuszczenia i opróżnienia lokalu, a 7 dni później złożono pozew do Sądu Rejonowego Sąd Gospodarczy Wydział Gospodarczy o opuszczenie i opróżnienie lokalu. W miesiącu czerwcu 2013 r. złożono pozew o zapłatę należności od stycznia 2012 r. do kwietnia 2013 r. Po wydaniu nakazu zapłaty przez Sąd Gospodarczy, należność została zwindykowana przez komornika. Od miesiąca sierpnia 2013 r. do lipca 2015 r. najemca zaprzestał całkowicie płacenia świadczeń i czynszu, oraz nie opuścił lokalu, prowadząc cały czas działalność gospodarczą w lokalu. Za okres października 2013 r. do lipca 2015 r. Spółdzielnia nadal wystawiała na dzierżawcę Faktury VAT. W miesiącu lipcu 2015 r. najemca wyraził chęć pozostania w lokalu.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynszu po wygaśnięciu umowy o najem.

Z uwagi na przedstawiony opis stanu faktycznego oraz powołane przepisy prawa należy stwierdzić, że między Wnioskodawcą o kontrahentem (Panem Leszkiem C.), który dzierżawił lokal od 1 czerwca 2002 r. istniał stosunek zobowiązaniowy. Pomimo, że od 1 czerwca 2012 r. najemca nie wyraził zgody na podwyżkę czynszu do kwoty 2509,20 zł i płacił po 1250 zł za rok 2012 r., później dokonywał płatności w kwocie 1300 zł, a z czasem zaprzestał całkowicie płacenia czynszu to Wnioskodawca nadal wystawiał na dzierżawcę faktury VAT o treści – wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokalu. Ponadto fakt wyrażenia chęci pozostania w lokalu przez najemcę spowodował, że między Wnioskodawcą a kontrahentem trwają negocjacje w spawie podpisania ugody. Zatem w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, gdy po wygaśnięciu umowy o najem, kontrahent nadal wykorzystywał lokal do prowadzenia działalności gospodarczej, a Wnioskodawca tolerował taki stan rzeczy obciążając najemcę fakturami za czynsz. Zatem Wnioskodawca świadczył usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, które ze względu na ich odpłatny charakter podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Otrzymywane od najemcy świadczenie pieniężne jest w rzeczywistości wynagrodzeniem za świadczoną przez Wnioskodawcę usługę, dającą wypłacającemu je kontrahentowi wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania w oznaczonym zakresie z lokalu. Tak więc roszczenia Wnioskodawcy wobec najemcy stanowią w rzeczywistości wynagrodzenie za świadczoną przez Wnioskodawcę usługę.

W konsekwencji należy stwierdzić, że związek między płatnością (czynszem), a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności najemcy ma charakter na tyle bezpośredni i wyraźny, że można stwierdzić, że płatność następuje w zamian za to świadczenie tj. za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy. Tym samym w przedmiotowej sprawie wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości należne od najemcy korzystającego z lokalu dla potrzeb działalności gospodarczej, po wygaśnięciu umowy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jako świadczenie usług.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Ponieważ złożony wniosek dotyczy 1 stanu faktycznego, opłata należna za wydanie interpretacji wynosi 40zł – stosownie do przepisu art. 14f § 1 Ordynacji podatkowej. Ponieważ Wnioskodawca uiścił opłatę w wysokości 80zł, kwota 40 zł stanowi nadpłatę i zostanie zwrócona na rachunek bankowy wskazany we wniosku.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. 2012, poz. 270, z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.