Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPP2/4512-1062/15/JJ
z 1 marca 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2015r., poz. 613 ze zm.) oraz § 2 i § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 4 grudnia 2015r. (data wpływu 9 grudnia 2015r.), uzupełnionym pismem z 16 lutego 2016r. (data wpływu 18 lutego 2016r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności nabycia wierzytelności – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 9 grudnia 2015 r. wpłynął do tut. organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności nabycia wierzytelności.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 16 lutego 2016r. (data wpływu 18 lutego 2016r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z 10 lutego 2016r. znak: IBPP2/4512-1062/15/JJ, IBPB-2-1/4514-544/15/MD.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca, będący czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, zamierza rozszerzyć zakres prowadzonej działalności gospodarczej w zakresie nabywania wierzytelności od osób trzecich celem ich dalszej windykacji. Przedmiotem umowy cesji będą wierzytelności przysługującej osobom fizycznym oraz innym podmiotom w stosunku do ubezpieczycieli z tytułu zdarzeń objętych umową ubezpieczenia łączących zbywcę wierzytelności z ubezpieczycielem w sytuacji gdy wypłacone odszkodowanie nie będzie pokrywać całości szkody, oraz przedmiotem cesji będą wierzytelności przysługującej osobom fizycznym oraz innym podmiotom w stosunku do podmiotów odpowiedzialnych za wyrządzenie szkody i ich ubezpieczycieli odpowiedzialności cywilnej z tytułu deliktu w przypadku gdy wypłacone odszkodowanie nie będzie pokrywać całości szkody (zaniżone odszkodowanie). Przedmiotem nabycia będzie wierzytelność ponad wypłaconą przed zawarciem umowy cesji kwotę odszkodowania (w przypadku częściowej wypłaty odszkodowania na rzecz zbywcy przed zawarciem umowy cesji oraz całość wierzytelności w przypadku gdy przed zawarciem umowy cesji nie została wypłacona żadna kwota odszkodowania). Podmioty, od których będą nabywane wierzytelności są to zarówno podmioty prowadzące działalność gospodarczą oraz nie prowadzące działalności gospodarczej będące i niebędące podatnikami podatku VAT. Następnie podatnik we własnym imieniu i na własne ryzyko będzie prowadził windykację nabytych wierzytelności poprzez prowadzenie czynności poza sądowych oraz na drodze postępowania sądowego. Umowy cesji wierzytelności będą miały charakter odpłatny a nabywca wierzytelności (podatnik) będzie dokonywał płatności za nabywaną wierzytelność w umówionej wysokości na rzecz zbywcy wierzytelności przy zawarciu umowy cesji. Po zawarciu umowy oraz zapłacie ceny pomiędzy nabywcą i zbywcą wierzytelności nie następują żadne czynności zarówno w zakresie zawierania umów czy też wzajemnych rozliczeń. Umowa cesji ma charakter ostateczny.

Istotnym jest, że:

1. wartość wierzytelności w dniu nabycia będzie rzeczywistą wartością rynkową wierzytelności,
   
2. poza ceną sprzedaży wierzytelności, strony nie przewidują żadnych dodatkowych wynagrodzeń na rzecz zbywcy, w tym prowizji, premii;
   
3. cena sprzedaży jest wyłącznie wartością rynkową wierzytelności i nie zawiera żadnego dodatkowego wynagrodzenia;
   
4. zgodnie z umową sprzedaży wierzytelności strony nie przewidują powrotnego przeniesienia nabytych wierzytelności;
   
5. zgodnie z umową sprzedaży wierzytelności strony nie przewidują zmiany ceny sprzedaży w zależności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania nabytych wierzytelności;
   
6. pomiędzy zbywcą a nabywcą nie będzie istniał żądny odrębny stosunek prawny w związku z nabyciem i egzekucją wierzytelności rodzący obowiązek zapłaty dodatkowego wynagrodzenia,
   
7. nie jest możliwe precyzyjne określenie wysokości przelewanej wierzytelności na etapie zawarcia umowy - zbywca i nabywca szacują jej wartość - ostateczna aktualizacja wartości wierzytelności następuje po jej wyegzekwowaniu. Ostateczna wartość wierzytelności (wyegzekwowanej od ubezpieczyciela) nie ma znaczenia dla umowy cesji tj. cena za zbywaną wierzytelność jest ostatecznie ustalana w umowie cesji tj. przed podjęciem czynności egzekucyjnych przez nabywcę.
   
8. koszty dochodzenia należności (wierzytelności) i ryzyko istnienia i wysokości wierzytelności ponosi jedynie nabywca wierzytelności.
   
9. nabywane wierzytelności będą miały charakter sporny co do istnienia i wysokości tj. ubezpieczyciel zobowiązany do zapłaty kwestionuje najczęściej wysokość przysługującej pierwotnie poszkodowanemu (zbywcy wierzytelności) wysokość odszkodowania.
   
   
   

W piśmie uzupełniającym z 16 lutego 2016r. Wnioskodawca doprecyzował opis sprawy w następujący sposób:

1) Pytanie organu: Co jest przedmiotem działalności Wnioskodawcy?

Odp. Wnioskodawcy: Przedmiotem działalności obecnie jest 41.20.Z Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych.

Wykonywana działalność gospodarcza (kody PKD) 41.20.Z. 43.21.Z, 43.22.Z, 43.29.Z, 43.31.Z, 43.39.Z, 43.99.Z, 45.11.Z, 45.19.Z, 45.32.Z, 46.39.Z, 47.99.Z, 52.21.Z, 68.20.Z, 74.90.Z, 77.11.Z, 77.12.Z

W zakresie opisanych we wniosku działań przyszłych przedmiotem działalności będzie nabywanie wierzytelności, a następnie wierzytelności te będą dochodzone (windykowane) we własnym imieniu, na własną rzecz, własne ryzyko, we własnym interesie.

2) Pytanie organu: Czy w związku z zawarciem umowy cesji wierzytelności, na podstawie której Wnioskodawca uwolni wierzyciela od konieczności podejmowania czynności związanych z egzekwowaniem długu, otrzyma od zbywcy wierzytelności jakiekolwiek przysporzenie majątkowe (wynagrodzenie, premia, prowizja)?

Odp. Wnioskodawcy: Nie. Wnioskodawca nie otrzyma od zbywcy wierzytelności żadnego przysporzenia majątkowego. Wnioskodawca nie otrzyma w szczególności żadnego wynagrodzenia, prowizji, premii itp. Szczegółowo opisano to na str. 3 pkt 2, 3, 6 wniosku. To Wnioskodawca zapłaci Zbywcy cenę za sprzedaż wierzytelności.

3) Pytanie organu: Czy Wnioskodawca będzie nabywał wierzytelności poniżej ich wartości nominalnej?

Odp. Wnioskodawcy: Charakter nabywanych wierzytelności powoduje, że nie da się jednoznacznie określić wartości nominalnej wierzytelności w momencie zawierania umowy cesji. Wyraźnie wskazano to na str. 3 pkt 7 wniosku. Oczywiście przewidywana działalność jest prowadzona w celu osiągnięcia zysku, dlatego cena nabycia będzie niższa niż przewidywana wysokość wierzytelności do wyegzekwowania.

4) Pytanie organu: Czy różnica między wartością nominalną wierzytelności, które Wnioskodawca nabędzie od wierzyciela, a ceną ich sprzedaży będzie odzwierciedlała rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili ich nabycia przez Wnioskodawcę?

Odp. Wnioskodawcy: Tak. Cena nabycia wierzytelności będzie ustalana umownie tym samym należy przyjąć, że cena będzie miała charakter rynkowy dla tego typu wierzytelności (spornych co do istnienia i kwoty). Tak jak wskazano na str. 3 pkt 1 wniosku.

5) Pytanie organu: Czy poza ceną, umowa sprzedaży wierzytelności będzie nakładać na Wnioskodawcę jakiekolwiek inne dodatkowe świadczenia do wykonania na rzecz zbywcy wierzytelności?

Odp. Wnioskodawcy: Nie. Wnioskodawca nie będzie wykonywał żadnych usług na rzecz Zbywcy wierzytelności, nie będzie wykonywał żadnych świadczeń na rzecz zbywcy wierzytelności.

6) Pytanie organu: Czy umowa sprzedaży wierzytelności ustanawia upoważnienie dla Wnioskodawcy do występowania wobec dłużnika, po to by wyegzekwować wierzytelności na rachunek zbywcy wierzytelności?

Odp. Wnioskodawcy: Nie. Umowa przenosi wierzytelność - po jej zawarciu jedynym podmiotem któremu przysługuje wierzytelność będzie Wnioskodawca i Wnioskodawca będzie dochodził jej na własny rachunek. Żadnego upoważnienia Zbywca nie będzie udzielał Wnioskodawcy bowiem to wnioskodawca od chwili zawarcia umowy będzie jedynym podmiotem uprawnionym do dysponowania wierzytelnością.

7) Pytanie organu: Czy Wnioskodawca nabędzie wierzytelności we własnym imieniu?

Odp. Wnioskodawcy: Tak. Wierzytelność nabędzie wierzytelność we własnym imieniu i na własną rzecz.

8) Pytanie organu: Czy nabyte wierzytelności będą stanowiły w dacie ich nabycia wierzytelności wymagalne?

Odp. Wnioskodawcy: Jak wskazano powyżej wierzytelności będą sporne co do istnienia i wysokości, jednakże w ocenie wnioskodawcy wierzytelności będą wymagalne w tym znaczeniu, że upłynie ustawowy termin wynikający z ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz ubezpieczeniach obowiązkowych do zapłaty odszkodowania.

9) Pytanie organu: Czy w związku z upływem terminu wymagalności było prowadzone postępowanie egzekucyjne, upadłościowe, inne (jakie)?

Odp. Wnioskodawcy: Nie. Dłużnikami będą zakłady ubezpieczeń - od 25 lat nie ogłoszono żadnej upadłości zakładu ubezpieczeń. Przed sprzedażą wierzytelności zbywca nie prowadzi postępowania egzekucyjnego ewentualnie jedynie kieruje odwołanie od decyzji zakładu ubezpieczeń do samego ubezpieczyciela. Sprzedaż wierzytelności następuje w przypadku braku odpowiedzi ubezpieczyciela lub decyzji odmownej.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy nabycie przez podatnika (nabywcę wierzytelności) od wierzyciela pierwotnego wierzytelności opisanej w stanie faktycznym celem ich windykacji we własnym imieniu i na własny rachunek będzie wyłączona spod opodatkowania podatkiem VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, nabycie przez Wnioskodawcę wierzytelności od wierzyciela pierwotnego, nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT, na podstawie art. 5 ust. l pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów (usług (Dz. U. Nr 54 poz. 535 ze zm.) zwanej dalej ustawą VAT.

W ocenie Wnioskodawcy cechą każdej usługi na gruncie prawa podatkowego zgodnie z brzmieniem przepisu art. 5 ust. 1 ustawy VAT jest jej odpłatność. Cesja wierzytelności zgodnie z art. 509 k.c. nie zawiera elementu świadczenia usług tj. odpłatności. Oznacza to, iż sama zapłata ceny, jak ma to miejsce przy umowie cesji, nie może zostać uznana za usługę, a między stronami cesji nie występuje jakiekolwiek inne świadczenie stanowiące wynagrodzenie za usługę.

Nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek cudzą wierzytelność za własne środki finansowe nabywca wejdzie w miejsce dotychczasowego wierzyciela. Natomiast dalsze losy wierzytelności są poza tą transakcją.

Wnioskodawca oświadcza, że w tej sprawie nie toczy się postępowanie podatkowe, nie jest prowadzona kontrola podatkowa, nie jest również prowadzone postępowanie kontrolne przez organy kontroli skarbowej. Sprawa ta nie została rozstrzygnięta w drodze decyzji lub postanowienia organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej.

Należy wskazać, że zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.); zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również m.in. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Stosownie do brzmienia art. 8 ust. 2 ustawy, nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług, jeżeli nie są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części, traktuje się jak odpłatne świadczenie usług.

Z powyższych przepisów wynika zatem, iż nie ma podstaw do opodatkowania usług świadczonych nieodpłatnie, lecz do celów prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.).

Zgodnie z brzmieniem art. 509 § 1 tej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl § 2 cytowanego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 tej ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

W kwestii sprzedaży wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011r., w sprawie C-93/10. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, iż artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

O ile więc, ustalona przez strony umowy cesji cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności, a ceną jej sprzedaży, odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, nie możemy mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, TSUE w wyroku z dnia 27 października 2011 r. już w punkcie wyjścia zastrzegł, że opodatkowaniu w ramach - systemu VAT podlegają tylko takie transakcje, które przewidują zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie (pkt 17 wyroku z dnia 27 października 2011 r.).

Natomiast NSA w wyroku z dnia 19 marca 2012 r. sygn. akt I FPS 5/11 rozważał okoliczności, jakie należy wziąć pod uwagę, ustalając, czy po stronie kupującego-cesjonariusza wystąpiło wynagrodzenie bezpośrednio związane z nabyciem wierzytelności, rzeczywiście otrzymane (bądź należne), jako świadczenie wzajemne za wykonaną na rzecz zbywcy-cedenta usługę, stającą się tym samym usługą odpłatną czyli czynnością opodatkowaną. Wyraził w tym zakresie pogląd, że „poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy”. Stwierdził zarazem, że trzeba odpowiedzieć na pytanie „czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę”. W jego ocenie, „w sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi”.

Biorąc pod uwagę powyższe, treść powołanych przepisów oraz powołanego wyżej wyroku TSUE należy stwierdzić, że w tym opisywanym przypadku, gdy cena nabycia wierzytelności jest niższa od wartości nominalnej, a cena ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili nabycia, a poza cena zakupu wierzytelności nie dojdzie do przekazania innego wynagrodzenia, jak również pomiędzy zbywcą wierzytelności a Wnioskodawcą nie będzie istniał odrębny stosunek prawny rodzący obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz Wnioskodawcy w związku z nabyciem i egzekucją wierzytelności, to w przedmiotowej sprawie nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. W związku z powyższym, stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy, nabycie wierzytelności od wierzyciela wtórnego, który wcześniej nabył wierzytelność od wierzyciela pierwotnego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Opisana w zdarzeniu przyszłym transakcja dotyczyć będzie jedynie przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza. Nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek cudzą wierzytelność Wnioskodawca wejdzie w miejsce dotychczasowego wierzyciela, natomiast dalsze losy wierzytelności są poza tą transakcją. Dodatkowo Wnioskodawca wskazuje, że stanowisko zbieżne ze stanowiskiem podatnika, obecnie jest wyrażane przez Dyrektorów Izb Skarbowych w interpretacjach podatkowych wydawanych na tle zbliżonych stanów faktycznych, np. Interpretacja Indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 11 kwietnia 2013r. nr IPTPP2/443-1052/12-6/A, Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 5 listopada 2014r. nr ITPP1/443-958/14/KM.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT lub ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Natomiast przez dostawę towarów, na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy, należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W świetle postanowień art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Z cytowanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że każde odpłatne świadczenie polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czy określonym zachowaniu mieści się w tak sformułowanej definicji usługi.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

W ramach systemu podatku VAT czynnościami podlegającymi opodatkowaniu są transakcje między stronami, przewidujące zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie. Zatem jeżeli czynność polega jedynie na świadczeniu jednej ze stron, bez bezpośredniego wynagrodzenia, nie ma podstawy opodatkowania, w związku z czym świadczenie takie nie podlega podatkowi VAT.

Należy zauważyć, iż świadczenie usługi następuje „odpłatnie” w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, a zatem podlega opodatkowaniu, tylko jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy. Świadczenie usług dokonywane odpłatnie w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wymaga bezpośredniego związku między wyświadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem.

Należy zauważyć, iż pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko. Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, iż pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, iż nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy). Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

W konsekwencji, dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Wskazać w tym miejscu należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2014r., poz. 121 ze zm.). Zgodnie więc z art. 509 § 1 tej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl zaś § 2 cyt. artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 ww. ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Umowa cesji wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 ustawy, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usługi dochodzi już w momencie samego nabycia tej wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też w celu dalszej jej odsprzedaży. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę. Sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi, nie zaś o istocie czynności prawnej jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

Zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). Oznacza to, że w takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności. Jednakże, jak wskazano na wstępie, ww. usługa podlega opodatkowaniu wówczas, gdy jest świadczona odpłatnie.

Stanowisko powyższe potwierdzone zostało w orzeczeniu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 października 2011r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG, w którym TSUE stwierdził, że „Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnej usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży”.

Również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 marca 2012r., sygn. akt I FPS 5/11 wskazał: „Przyjąć zatem należy, że podstawowym i koniecznym warunkiem do uznania transakcji za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę. Zatem badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący – cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy – obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności – wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.”.

Z uwagi na przedstawione w sprawie okoliczności - fakt, że między Wnioskodawcą a zbywcą wierzytelności nie będzie istniał żaden odrębny stosunek prawny rodzący obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz Wnioskodawcy, a w konsekwencji Wnioskodawca nie będzie otrzymywał od zbywcy wierzytelności żadnego przysporzenia (wynagrodzenia) w związku z zawarciem umowy cesji wierzytelności – należy stwierdzić, że w opisanym przypadku nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usługi przez Wnioskodawcę, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

W związku z tym, stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, nabycie wierzytelności na podstawie przepisów kodeksu cywilnego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Opisana w zdarzeniu przyszłym transakcja dotyczy jedynie przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza, skoro Wnioskodawca wyraźnie wskazał, że nie dojdzie do przekazywania żadnego wynagrodzenia dla Wnioskodawcy w związku z nabyciem wierzytelności. Nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek cudzą wierzytelność Wnioskodawca wejdzie w miejsce dotychczasowego wierzyciela, a relacje ze zbywcą wierzytelności zakończą się w momencie zakupu wierzytelności i zapłatą ceny.

Wnioskodawca nie będzie dokonywał również nieodpłatnego świadczenia usług, zrównanego z odpłatnym świadczeniem, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy o VAT podlegającym opodatkowaniu, gdyż treść wniosku nie wskazuje, by nabywane przez Wnioskodawcę wierzytelności służyły do celów innych niż jego działalność gospodarcza.

Zatem nabycie wierzytelności na podstawie umowy cesji w przedstawionych okolicznościach nie będzie podlegało u Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w oparciu o art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

W świetle powyższych ustaleń stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Zmiana któregokolwiek elementu zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku lub zmiana stanu prawnego powoduje, że interpretacja traci ważność.

Ocena prawna stanowiska Wnioskodawcy w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych zostanie zawarta w odrębnym rozstrzygnięciu.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.