Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
2461-IBPB-2-1.4514.614.2016.1.ASz
z 27 stycznia 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613, ze zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U., poz. 643) – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku, który wpłynął do Biura 10 listopada 2016 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych otrzymania prawa użytkowania wieczystego oraz prawa własności budynku na podstawie umowy o podział majątku wspólnego – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 listopada 2016 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych otrzymania prawa użytkowania wieczystego oraz prawa własności budynku na podstawie umowy o podział majątku wspólnego.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca pozostaje w związku małżeńskim. Między małżonkami panuje ustawowy ustrój majątkowy − wspólność majątkowa. Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą od 1991 r. Żona Wnioskodawcy nie prowadziła, ani nie prowadzi działalności gospodarczej. W maju 2006 r. małżonkowie zawarli w formie aktu notarialnego umowę sprzedaży prawa wieczystego użytkowania oraz prawa własności budynku. Na mocy ww. umowy małżonkowie kupili (nabyli) do ich majątku wspólnego prawo użytkowania wieczystego gruntu oraz prawo własności budynku na tymże gruncie posadowionym. W księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości jako użytkownicy wieczyści wpisani są oboje małżonkowie. Cena za nabycie ww. praw została pokryta z pieniędzy pochodzących z ich majątku wspólnego oraz z kredytu udzielonego Wnioskodawcy na prowadzenie działalności gospodarczej. Powyższe prawa zostały zakupione na potrzeby działalności gospodarczej prowadzonej przez Wnioskodawcę. Siedziba działalności gospodarczej Wnioskodawcy znajduje się w budynku zakupionym wspólnie przez małżonków na podstawie ww. umowy (zajmują około 3-4 % powierzchni ww. budynku), a pozostała powierzchnia użytkowa jest wynajmowana na podstawie umów najmu. W latach 2012-2013 dokonano rozbudowy budynku. Budynek ujęty jest w ewidencji środków trwałych Wnioskodawcy i podlega amortyzacji w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Małżonkowie rozważają zniesienie w przyszłości wspólności majątkowej małżeńskiej (poprzez zawarcie umowy o ustanowienie rozdzielności majątkowej) i dokonanie co najmniej częściowego podziału majątku wspólnego, w rezultacie czego całość prawa własności budynku wraz z prawem użytkowania wieczystego trafi do Wnioskodawcy (prawa te wejdą do jego majątku osobistego). Podział majątku nastąpi bez spłat i dopłat.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy uzyskanie (otrzymanie) przez Wnioskodawcę prawa użytkowania wieczystego oraz prawa własności budynku na podstawie umowy o podział majątku wspólnego w następstwie zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej (bez spłat i dopłat) stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Zdaniem Wnioskodawcy, uzyskanie (otrzymanie) przez niego prawa użytkowania wieczystego oraz prawa własności budynku na podstawie umowy o podział majątku wspólnego zawartej w następstwie ustanowienia rozdzielności majątkowej, w której nie zostaną przewidziane jakiekolwiek spłaty i dopłaty stanowi czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Wnioskodawca wskazał, że ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych przewiduje zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu. Artykuł 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ww. ustawy stanowi, że podatkowi podlegają umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności − w części dotyczącej spłat lub dopłat.

Artykuł 1 ust. 2 pkt 3 cyt. ustawy z kolei przewiduje, że przepisy ustawy o umowie o dziale spadku oraz umowie o zniesieniu współwłasności − stosuje się odpowiednio do:

1. nabycia własności rzeczy wspólnej lub wspólnego prawa majątkowego albo ich części przez niektórych dotychczasowych współwłaścicieli na dalszą współwłasność − w części spłat lub dopłat,
2. odpłatnego wyodrębnienia własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich współwłaścicieli.
   
   

W ocenie Wnioskodawcy, podział majątku wspólnego małżonków, w wyniku którego Wnioskodawca uzyska prawo użytkowania wieczystego oraz prawo własności budynku nie stanowi żadnej z ww. czynności. Skoro umowa działowa, o której mowa powyżej, nie została wprost wskazana w katalogu czynności objętych opodatkowaniem podatkiem od czynności cywilnoprawnych, nie istnieje podstawa prawna do rozszerzenia obowiązku podatkowego i objęcia umowy o podział majątku wspólnego podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Wobec powyższego Wnioskodawca stoi na stanowisku, że zawarcie przez niego umowy o podział majątku wspólnego nie spowoduje powstania po jego stronie obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Ponadto Wnioskodawca wskazuje, że nawet gdyby przyjąć, że umowa o podział majątku wspólnego małżonków podlega co do zasady opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 2 pkt 3 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, to z uwagi na fakt, że umowa, którą zamierza zawrzeć Wnioskodawca nie będzie przewidywała żadnych spłat ani dopłat, nie będzie z tego powodu opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Wnioskodawca przytoczył poglądy wyrażone w doktrynie, potwierdzające powyższe stanowisko Wnioskodawcy.

1. „Podział majątku wspólnego małżonków wykazuje cechy odrębne od zniesienia współwłasności, unormowanego w kodeksie cywilnym i nie może być traktowany jako zniesienie współwłasności wymienione w art. 1 ust. 1 u.p.c.c. Ponieważ podział majątku między małżonkami nie został wymieniony jako czynność podlegająca opodatkowaniu, nie będzie miał znaczenia fakt, że przy podziale majątku wystąpi spłata pieniężna” (Filipczyk Hanna, „Podatek od czynności cywilnoprawnych. Komentarz”, Lex 2015).
2. „Nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych zniesienie współwłasności ze spłatami dokonane w wyniku zawarcia małżeńskiej umowy majątkowej. „Przysporzenie majątkowe uzyskane w wyniku podziału majątku wspólnego małżonków nie może być utożsamiane z nabyciem majątkowym w drodze zniesienia współwłasności − w części dotyczącej spłat i dopłat. Podział majątku wspólnego jest instytucją typową dla prawa rodzinnego i opiekuńczego, natomiast do czynności wymienionych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego. W świetle obowiązującej ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podział majątku wspólnego małżonków w formie odpłatnej nie stanowi przedmiotu opodatkowania” (informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego wydana 25 lutego 2004 r. przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Olsztynie, US. V/436-2/2004, http://sip.mf.gov.pl) (Waluga Marek, „Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych. Komentarz”, wyd. III, LexisNexis 2009).
   
   

Wnioskodawcy przytoczył również fragmenty dwóch interpretacji indywidualnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 223, ze zm.) podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona)
4. umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona)
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki.
    
    

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych przepisy ustawy o:

1. umowie spółki i jej zmianie – stosuje się odpowiednio do aktów założycielskich spółek, statutów spółek i ich zmiany;
   
2. czynnościach cywilnoprawnych – stosuje się odpowiednio do przedmiotów opodatkowania określonych w ust. 1 pkt 2 i 3;
   
3. umowie o dziale spadku oraz umowie o zniesieniu współwłasności – stosuje się odpowiednio do:
   
   1. nabycia własności rzeczy wspólnej lub wspólnego prawa majątkowego albo ich części przez niektórych dotychczasowych współwłaścicieli na dalszą współwłasność – w części spłat lub dopłat,
      
   2. odpłatnego wyodrębnienia własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich współwłaścicieli.

Należy wskazać, że art. 1 ust. 1 i 2, określający zakres przedmiotowy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zawiera enumeratywny katalog czynności, których dokonanie powodować będzie konieczność zapłaty podatku. Tym samym, jeżeli dana czynność nie została wymieniona w ustawowym katalogu nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem nawet, jeżeli wywołuje skutki gospodarcze takie same lub podobne do tych, które zostały w katalogu wymienione. Jednakże należy zaznaczyć, że o zakwalifikowaniu danej umowy do umów podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje nazwa, ale treść umowy.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca pozostaje w związku małżeńskim. Między małżonkami panuje ustawowy ustrój majątkowy − wspólność majątkowa. Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą od 1991 r. Żona Wnioskodawcy nie prowadziła, ani nie prowadzi działalności gospodarczej. W maju 2006 r. małżonkowie zawarli w formie aktu notarialnego umowę sprzedaży prawa wieczystego użytkowania oraz prawa własności budynku. Na mocy ww. umowy małżonkowie kupili (nabyli) do ich majątku wspólnego prawo użytkowania wieczystego gruntu oraz prawo własności budynku na tymże gruncie posadowionym. W księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości jako użytkownicy wieczyści wpisani są oboje małżonkowie. Cena za nabycie ww. praw została pokryta z pieniędzy pochodzących z ich majątku wspólnego oraz z kredytu udzielonego Wnioskodawcy na prowadzenie działalności gospodarczej. Powyższe prawa zostały zakupione na potrzeby działalności gospodarczej prowadzonej przez Wnioskodawcę. Siedziba działalności gospodarczej Wnioskodawcy znajduje się w budynku zakupionym wspólnie przez małżonków na podstawie ww. umowy (zajmują około 3-4 % powierzchni ww. budynku), a pozostała powierzchnia użytkowa jest wynajmowana na podstawie umów najmu. W latach 2012-2013 dokonano rozbudowy budynku. Budynek ujęty jest w ewidencji środków trwałych Wnioskodawcy i podlega amortyzacji w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Małżonkowie rozważają zniesienie w przyszłości wspólności majątkowej małżeńskiej (poprzez zawarcie umowy o ustanowienie rozdzielności majątkowej) i dokonanie co najmniej częściowego podziału majątku wspólnego, w rezultacie czego całość prawa własności budynku wraz z prawem użytkowania wieczystego trafi do Wnioskodawcy (prawa te wejdą do jego majątku osobistego). Podział majątku nastąpi bez spłat i dopłat.

Zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2015 r., poz. 2082, ze zm.) z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Wspólność ustawową charakteryzują dwie podstawowe cechy: jest to wspólność dorobku i wspólność o charakterze łącznym. Z powyższego przepisu wynika również, że wspólność majątkowa małżeńska oparta jest na małżeństwie, jako stosunku prawnym osobistym.

W myśl art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.

Jednak zgodnie z przepisem art. 47 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonkowie mogą umownie ustawową wspólność majątkową rozszerzyć, ograniczyć lub w myśl przepisu art. 51 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wyłączyć (znieść). Przy czym należy podkreślić, że umowa wyłączająca ustawową wspólność majątkową małżeńską ma charakter ustrojowy, czyli zmienia dotychczasową zasadę wspólności na zasadę rozdzielności majątkowej i nie powoduje przysporzenia majątkowego.

Zgodnie natomiast z postanowieniem art. 501 tejże ustawy w razie ustania wspólności, udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej. Przepis ten nie wyłącza zastosowania art. 43 § 2 i 3.

W myśl art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r., poz. 380, ze zm.), własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom. Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności (art. 210 i nast. Kodeksu). Zniesienie to może nastąpić poprzez podział rzeczy wspólnej, przyznanie tej rzeczy jednemu ze współwłaścicieli lub sprzedaż rzeczy.

Stosownie do treści art. 212 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi.

Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego – art. 212 § 2 Kodeksu cywilnego.

Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych – art. 212 § 3 Kodeksu cywilnego.

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy należy zauważyć, że w następstwie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej dopuszczalnym jest podział majątku małżeńskiego objętego dotychczas ww. wspólnością. Podział majątku małżeńskiego jest instytucją prawa rodzinnego, a nabycie w ramach jego rzeczy i praw majątkowych nie zostało wymienione w enumeratywnym katalogu zawartym w przepisie art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, jako podlegające opodatkowaniu tym podatkiem. W szczególności należy podkreślić, że wykazuje on cechy odrębne od umowy zniesienia współwłasności uregulowanego w Kodeksie cywilnym i w konsekwencji nie należy go utożsamiać ze zniesieniem współwłasności w rozumieniu przepisu art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) bądź ust. 2 pkt 3 lit. a) cyt. ustawy.

Art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wskazuje przedmiot opodatkowania tym podatkiem. Odnosi się on głównie do enumeratywnie wymienionych czynności cywilnoprawnych oraz do innych zdarzeń takich jak m.in. orzeczenia sądów oraz ugody, pod warunkiem, że wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w art. 1 ust. 1 pkt 1 lub pkt 2 ustawy. Powoływany artykuł nie wymienia jednak podziału majątku małżonków jako czynności opodatkowanej.

Skoro w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych jako podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych ustawodawca nie wymienił podziału majątku małżonków to otrzymanie przez Wnioskodawcę prawa użytkowania wieczystego oraz prawa własności budynku na podstawie umowy o podział majątku wspólnego zawartej w następstwie ustanowienia rozdzielności majątkowej, w której nie zostaną przewidziane jakiekolwiek spłaty i dopłaty nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Nabycie w wyżej wskazany sposób majątku nie podlega przepisom ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i Wnioskodawca z tego tytułu nie będzie zobowiązany do zapłaty tego podatku.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2016 r., poz. 718, ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Administracji Skarbowej w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.