Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPB-2-1/4515-142/16/MD
z 28 lipca 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613, ze zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U., poz. 643) – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 29 kwietnia 2016 r. (data wpływu do Biura – 6 maja 2016 r.), uzupełnionym 27 i 30 czerwca 2016 r., o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania prawa do ulgi mieszkaniowej – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 6 maja 2016 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania prawa do ulgi mieszkaniowej.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, w związku z czym, w piśmie z 17 czerwca 2016 r., znak: IBPB-2-1/4515-142/16/MD wezwano do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono 27 czerwca 2016 r. (uiszczenie opłaty) oraz 30 czerwca 2016 r. (data wpływu do Biura pisma stanowiącego uzupełnienie wniosku).

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni wraz z drugą osobą otrzymała w drodze spadku mieszkanie, w którym zamieszkiwała przez 30 lat. Poprzednia właścicielka lokalu – K.H. zmarła 25 stycznia 1992 r., zostawiając testament, na mocy którego Wnioskodawczyni odziedziczyła nieruchomość, postanowieniem sądu z 1 lutego 2011 r.

W dniu 23 sierpnia 2011 r. Urząd Skarbowy naliczył podatek, który przy zastosowaniu ulgi wynikającej z art. 16 ust. 1 i 2, wynosił po 3.382 zł.

Mieszkanie znajdowało się w domu dwurodzinnym z częściami wspólnymi, tj. klatką schodową, piwnicą i strychem. Drugie mieszkanie zajmuje rodzina, z którą życie stało się tak trudne, że Wnioskodawczyni zdecydowała się wyprowadzić i sprzedać mieszkanie wcześniej, tj. przed upływem 5 lat. Konflikty, które narastały, były bardzo uciążliwe, włącznie ze sprawą sądową, w której współwłaścicielka zarzuciła Wnioskodawczyni sfałszowanie testamentu. Pomimo braku pokrewieństwa i braku prawa do dziedziczenia, sąd przyjął pozew i odbyła się rozprawa. Sprawa została wyjaśniona, ale stosunki sąsiedzkie jeszcze bardziej się pogorszyły.

Dom został zbudowany w 1935 r., w związku z tym wymagał ciągłych napraw i remontów, a dogadywanie się ze współwłaścicielami co do remontów części wspólnych stało się niemożliwe. Do 2009 r. wszystkie remonty Wnioskodawczyni wykonała na własny koszt, tzn. wymianę okien, drzwi wejściowych, rynny, itd.

Mieszkanie w tym domu stało się koszmarem, w stosunku do Wnioskodawczyni kierowano groźby, wyzwiska, również odnotowano interwencję dzielnicowego. Współwłaścicielka nie ukrywała, że chce się pozbyć Wnioskodawczyni – w nocy często włączała głośną muzykę, skakała po podłodze, nie dając Wnioskodawczyni spokojnie wyspać się i wypocząć, wszelkie prośby o ciszę przynosiły odwrotny skutek.

W związku z tym, że 24 kwietnia 2014 r. Wnioskodawczyni wraz z synem otrzymała od swoich rodziców w formie darowizny działkę budowlaną, rozpoczęła budowę własnego domu. Podczas budowy Wnioskodawczyni musiała gdzieś mieszkać, więc wzięła kredyt hipoteczny i rozpoczęła się budowa. Dopiero jak dom nadawał się do zasiedlenia, Wnioskodawczyni sprzedała poprzednie mieszkanie, a gotówkę ze sprzedaży przeznaczyła na budowę domu i częściową spłatę kredytu.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawczyni wskazała:

• Przedmiotem spadku jest udział stanowiący ½ część w nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym oraz garażem, o pow. gruntu 1248 m2.
• Zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3 Wnioskodawczyni złożyła 28 lipca 2011 r.
• Zbycie udziału w nieruchomości nastąpiło przed upływem 5 lat od złożenia zeznania podatkowego.
• Osoby, które nabyły udział w nieruchomości, nie są spadkobiercami po K.H.
  
  

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w tej sytuacji może być kontynuowana ulga podatkowa z art. 16 ust. 1 i 2 ustawy?

W ocenie Wnioskodawczyni, został zachowany warunek do podtrzymania ulgi wynikającej z art. 16 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, bowiem w zaistniałym stanie faktycznym zbycie nieruchomości, co do której zastosowano ulgę wynikającą z art. 16 ust. 2, było uzasadnione koniecznością zmiany warunków, w tym miejsca zamieszkania, ze względu na brak porozumienia z drugim współwłaścicielem pod każdym względem. Jedynie zbycie przysługującego Wnioskodawczyni udziału mogło skutkować przeznaczeniem środków na budowę nowego budynku mieszkalnego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie należy wskazać, iż przedmiotem wniosku jest zachowanie ulgi w podatku od spadków i darowizn w związku ze zbyciem udziału w lokalu mieszkalnym nabytym w drodze spadku po zmarłej w 1992 r. spadkodawczyni.

Ponieważ opisane we wniosku nabycie tytułem spadku nastąpiło przed 1 stycznia 2007 r. (tj. w styczniu 1992 r. – z dniem śmierci spadkodawczyni), w niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r.

Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. Nr 222, poz. 1629, ze zm.) do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r.

Stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2004 r., Nr 142, poz. 1514, ze zm.), podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem spadku.

W myśl art. 5 ww. ustawy, obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych, a w wypadku darowizny obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na obdarowanym i darczyńcy.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, obowiązek podatkowy powstaje – przy nabyciu w drodze dziedziczenia – z chwilą przyjęcia spadku.

Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. Gdy nabycie w drodze darowizny nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przed organem podatkowym na okoliczność dokonania tej darowizny (art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Stosownie do treści art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

W myśl art. 9 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9 637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 i 2 ww. ustawy, wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca, a zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

W myśl art. 14 ust. 3 pkt 1 cyt. ustawy, do I grupy podatkowej zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Z treści art. 16 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy wynika, że w przypadku nabycia budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym – w drodze spadku lub darowizny przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej – nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu.

W myśl art. 16 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, ulga, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki:

1. spełniają wymogi określone w art. 4 ust. 4;
   
2. nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy;
   
3. nie dysponują spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu lub nie są właścicielami spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego;
   
4. nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu;
   
5. będą zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat:
   
   1. od dnia złożenia zeznania podatkowego – jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka w nabytym lokalu lub budynku,
   2. od dnia zamieszkania w nabytym lokalu lub budynku – jeżeli nabywca zamieszka w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego.
   
   
   
   

Z treści art. 16 ust. 7 wynika, że nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji zbycie udziału w budynku lub lokalu na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych oraz zbycie budynku lub lokalu, jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia.

Stosownie do art. 16 ust. 8 cyt. ustawy, warunek określony w ust. 2 pkt 5 uważa się za spełniony również wtedy, gdy budynek lub lokal został zbyty przed rozpoczęciem zamieszkiwania ze względu na konieczność zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia zbycia.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawczyni otrzymała w drodze spadku udział w budynku mieszkalnym. Poprzednia właścicielka lokalu zmarła 25 stycznia 1992 r., zostawiając testament, na mocy którego Wnioskodawczyni odziedziczyła nieruchomość. Mieszkanie znajdowało się w domu dwurodzinnym z częściami wspólnymi. Drugie mieszkanie zajmuje rodzina, z którą życie stało się tak trudne, że Wnioskodawczyni zdecydowała się wyprowadzić i sprzedać mieszkanie wcześniej, tj. przed upływem 5 lat. Dom został zbudowany w 1935 r., w związku z tym wymagał ciągłych napraw i remontów, a dogadywanie się ze współwłaścicielami co do remontów części wspólnych stało się niemożliwe. W stosunku do Wnioskodawczyni kierowano groźby, wyzwiska, również odnotowano interwencję dzielnicowego. W związku z tym, że Wnioskodawczyni wraz z synem otrzymała od swoich rodziców w formie darowizny działkę budowlaną, rozpoczęła budowę własnego domu. Podczas budowy Wnioskodawczyni musiała gdzieś mieszkać, więc wzięła kredyt hipoteczny i rozpoczęła się budowa. Dopiero jak dom nadawał się do zasiedlenia, Wnioskodawczyni sprzedała poprzednie mieszkanie, a gotówkę ze sprzedaży przeznaczyła na budowę domu i częściową spłatę kredytu.

W świetle przedstawionego stanu faktycznego należy wskazać, iż celem norm zawartych w treści ww. art. 16 jest nieobciążanie osób najbliższych darczyńcy czy spadkodawcy znacznymi, pod względem finansowym, skutkami podatkowymi z tytułu przyrostu majątkowego w postaci nieruchomości bądź lokalu, gdy nie dysponują budynkiem lub lokalem mieszkalnym i zamierzają zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat. Prawo do tej ulgi przysługuje również w przypadkach, gdy wymienione osoby – po zamieszkaniu w nabytym w ten sposób budynku lub lokalu czy też przed zamieszkaniem tam – znajdują się w sytuacji życiowej powodującej konieczność zmiany warunków mieszkaniowych, skutkującej zbyciem przedmiotu tej darowizny czy masy spadkowej, przed upływem okresu określonego w art. 16 ust. 2 pkt 5 ustawy.

Przepisy ustawy nie definiują pojęcia „konieczność zmiany warunków mieszkaniowych”. W świetle orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego konieczność zmiany warunków mieszkaniowych w rozumieniu art. 16 ustawy winna mieć charakter imperatywny, wskazujący na sytuację wyjątkową, gdyż chodzi o kwalifikowaną potrzebę takiej zmiany (Wyrok NSA z 7 marca 2002 r., sygn. akt I SA/Wr 2910/01).

Zgodnie zatem z wyrażonym w orzecznictwie sądowym stanowiskiem, konieczność zmiany warunków mieszkaniowych występuje wówczas, gdy zachodzi nagła, nieoczekiwana sytuacja życiowa, w której znalazł się podatnik.

Z koniecznością taką mamy do czynienia przykładowo, jeśli warunki mieszkaniowe wymagają poprawy. Uzasadnieniem zbycia lokalu będzie więc konieczność ulokowania uzyskanych w ten sposób środków w inwestycję mającą na celu poprawę warunków mieszkaniowych, a dochowanie tego przeznaczenia należy rozumieć jako warunek zachowania ulgi.

Z treści złożonego wniosku wynika, iż sprzedaż nabytego w drodze spadku lokalu mieszkalnego uzasadniona jest koniecznością zmiany miejsca zamieszkania ze względu na narastający konflikt sąsiedzki.

Biorąc pod uwagę argumentację przedstawioną we wniosku można zatem przyjąć, iż w sytuacji Wnioskodawczyni zachodzi uzasadniona konieczność zmiany warunków mieszkaniowych.

Odnosząc się do drugiego warunku, określonego w powołanych przepisach, dotyczącego nabycia innego budynku lub uzyskania pozwolenia na jego budowę albo nabycia innego lokalu nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia, należy stwierdzić, iż literalne brzmienie przepisów wskazuje nie tylko na koniec terminu do dokonania tej czynności, ale także na następstwo chronologiczne – nabycie budynku (lokalu) lub uzyskanie pozwolenia na budowę budynku powinno nastąpić po zbyciu odziedziczonego lokalu.

Należy jednak zauważyć, iż w orzecznictwie sądów administracyjnych dominuje pogląd przeciwny, a mianowicie, iż ustawodawca zakreślił jedynie końcową datę terminu nabycia budynku lub lokalu albo uzyskania pozwolenia na budowę, a nie dzień, w którym rozpoczyna swój bieg (np. wyroki: z 4 marca 2004 r., sygn. III SA 1608/02; z 19 maja 2004 r., sygn. III SA 3242/02; z 1 października 2004 r., sygn. III SA 2088/03; z 25 stycznia 2008 r., sygn. II FSK 37/07). Tym samym wcześniejsze (tj. przed zbyciem lokalu czy budynku, z którym ulga jest związana) nabycie innego budynku (lokalu) lub uzyskanie pozwolenia na budowę powoduje zachowanie prawa do ulgi.

W świetle orzecznictwa przy interpretacji powołanych powyżej przepisów należy stosować reguły zarówno wykładni językowej, jak i systemowej oraz celowościowej. Prowadzą one do konkluzji, w myśl której nie stanowi podstawy do pozbawienia prawa do ulgi uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych zbycie przed upływem 5 lat darowanego (odziedziczonego) lokalu (budynku), jeżeli uzyskane przez obdarowanego (spadkobiercę) środki zostaną wykorzystane na poprawę jego sytuacji mieszkaniowej.

Należy zatem wskazać, że wobec powyższych argumentów, w przedmiotowym stanie faktycznym Wnioskodawczyni zachowała prawo do ulgi mieszkaniowej.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię oraz stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w zaistniałym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2016 r., poz. 718, ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.