Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB1-2.4010.216.2018.1.AK
z 12 lipca 2018 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 20 kwietnia 2018 r. (data wpływu 30 maja 2018 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy Wnioskodawca będzie uprawniony zakwalifikować kwoty, jakie zgodnie z przepisami powszechnie obowiązującego prawa jest zobowiązany zapłacić na rzecz Podwykonawców, jako koszty uzyskania przychodów inne niż bezpośrednio związane z uzyskiwanymi przychodami, potrącane w dacie poniesienia – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 24 kwietnia 2018 r. do Pierwszego ... Urzędu Skarbowego w ... wpłynął wniosek Spółki z 20 kwietnia 2018 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy Wnioskodawca będzie uprawniony zakwalifikować kwoty, jakie zgodnie z przepisami powszechnie obowiązującego prawa jest zobowiązany zapłacić na rzecz Podwykonawców, jako koszty uzyskania przychodów inne niż bezpośrednio związane z uzyskiwanymi przychodami, potrącane w dacie poniesienia. Wniosek ten za pismem z 25 maja 2018 r. Znak: 2471-SOB1.4030.2018.BA.45299.BP został przekazany do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w Bielsku-Białej, celem załatwienia zgodnie z właściwością (data wpływu 30 maja 2018 r.).

We wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe:

W związku z rozwojem swojej działalności gospodarczej, Wnioskodawca dokonuje szeregu inwestycji, w tym polegających na zakupie i budowie nowych środków trwałych.

W związku z powyższym, Wnioskodawca zawarł kontrakt budowlany w formule „zaprojektuj i wybuduj” z podmiotem trzecim (dalej jako: „Generalny wykonawca”). Przedmiotem tego kontraktu jest wybudowanie nowego zakładu produkcyjnego Wnioskodawcy (dalej jako: „Kontrakt budowlany”). W Kontrakcie budowlanym, Wnioskodawca wyraził zgodę na wykorzystywanie w ramach przeprowadzanych prac przez Generalnego wykonawcę podwykonawców (dalej jako: „Podwykonawcy”). Podwykonawcy wykonywali w ramach projektu roboty budowlane. Kontrakt został zawarty w 2016 r.

Wnioskodawca wyraził zgodę na zawarcie przez Generalnego wykonawcę umów z podwykonawcami zgodnie z regulacją art. 6471 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, w brzmieniu w jakim przepis ten obowiązywał w tamtym okresie (Dz.U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93 z późn. zm., dalej jako: „Kodeks cywilny”). Regulacje przepisu art. 6471 Kodeksu cywilnego uległy od tego czasu zmianom, w szczególności istotnym wprowadzonym od 1 czerwca 2017 r. Niemniej jednak do płatności na rzecz Podwykonawców w związku z opisywaną sytuacją nadal będą miały zastosowanie przepisy art. 6471 Kodeksu cywilnego w wersji obowiązującej przed tymi zmianami - zgodnie z regulacją art. 12 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności z dnia 7 kwietnia 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 933). W związku z tym w dalszej części Wnioskodawca odnosi się do tej wersji przepisów.

W wyniku inwestycji obejmującej przedmiotowe usługi budowlane następuje wytworzenie środka trwałego w rozumieniu ustawy o CIT. W zakresie przedmiotowej inwestycji zostało już wydane pozwolenie na użytkowanie obiektu i obecnie planowane jest przyjęcie go do ewidencji środków trwałych Wnioskodawcy. Na moment składania wniosku inwestycja nie została jeszcze wprowadzona do przedmiotowej ewidencji.

Dotychczas Wnioskodawca zaliczał faktury od Generalnego wykonawcy do wartości początkowej wytworzenia wyżej wymienionego środka trwałego w budowie w dacie wystawienia faktury (memoriałowo). Moment zapłaty za przedmiotowe faktury nie miał wpływu na moment zaliczenia kosztów robót do nakładów na środki trwałe w budowie. Po przyjęciu środka trwałego do używania kosztem uzyskania przychodu będzie wartość dokonywanych od tego środka trwałego odpisów amortyzacyjnych.

W związku ze swoją sytuacją finansową, Generalny wykonawca na pewnym etapie inwestycji zaprzestał wypłacać wynagrodzenia należne za roboty budowlane na rzecz Podwykonawców. Stosownie do treści przepisu art. 6471 § 5 Kodeksu cywilnego, zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Z istoty zobowiązań solidarnych wynika, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (art. 366 Kodeksu cywilnego).

W oparciu o powyższe regulacje, Podwykonawcy rozpoczęli występowanie do Wnioskodawcy o zapłatę należnego im wynagrodzenia, którego nie otrzymali za wykonane prace od Generalnego wykonawcy.

Mając na uwadze fakt, że jest to przypadek solidarności typu gwarancyjnego objęty normą prawną bezwzględnie obowiązującą (ius cogens), Wnioskodawca nie może zwolnić się z tej odpowiedzialności, dopóki nie zaspokoi wysuwanych do niego roszczeń uprawnionych podmiotów. Jest to jego prawny obowiązek.

W ramach tego obowiązku, a także w celu zminimalizowania odsetek związanych z opóźnieniem płatności na rzecz Podwykonawców oraz potencjalnych kosztów postępowania sądowego, Wnioskodawca dokonał określonych płatności na rzecz Podwykonawców. Wnioskodawca zawierał porozumienia/ugody z Podwykonawcami, w których ustalona była wartość należności, jaka ostatecznie zaspokoi roszczenia Podwykonawców i zwolni Wnioskodawcę z przedmiotowej odpowiedzialności. Płatności dokonywane na rzecz Podwykonawców przez Wnioskodawcę są poddawane dokładnej analizie pod kątem zasadności przedmiotowych roszczeń i ich wysokości.

Wolą Wnioskodawcy jest uregulowanie należności wobec Podwykonawców wynikających z zobowiązania przewidzianego w 6471 § 5 Kodeksu cywilnego bez wchodzenia w spory sądowe z Podwykonawcami.

Należy podkreślić, że Wnioskodawca jako inwestor nie ma możliwości zwolnienia się z solidarnej odpowiedzialności do zapłaty Podwykonawcom, do której jest zobowiązany na podstawie art. 6471 § 5 Kodeksu cywilnego. W szczególności, Wnioskodawca zobowiązany jest zapłacić wynagrodzenie Podwykonawcom także wtedy, gdy zapłacił już całe wynagrodzenie Generalnemu wykonawcy.

Wnioskodawca od 1 kwietnia 2017 r. wchodzi w skład Podatkowej Grupy Kapitałowej (dalej jako: „PGK”). Opisany stan faktyczny dotyczy okresu przed 1 kwietnia 2017 r. jak i ewentualnie okresów przyszłych, w których Wnioskodawca nie będzie już wchodził w skład PGK i będzie odrębnym podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych.

W lipcu 2017 r. Wnioskodawca zawarł z Generalnym wykonawcą porozumienie (dalej jako: „Porozumienie”). Na mocy przedmiotowego Porozumienia Generalny wykonawca zobowiązał się zapłacić określoną kwotę pieniężną na rzecz Wnioskodawcy celem m.in. pokrycia wydatków Wnioskodawcy z tytułu odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania wobec Podwykonawców. Porozumienie w szczególności regulowało zasady dokonania takich płatności.

Płatność, do której Generalny wykonawca zobowiązywał się na mocy Porozumienia podzielona była na dwie główne części:

(i) jednorazową płatność początkową, oraz

(ii) spłatę pozostałej części zobowiązania w 12 ratach, zgodnie z wysokościami i terminami określonymi w załączniku do Porozumienia.

Wnioskodawca oraz Generalny wykonawca uzgodnili w Porozumieniu, że płatności dokonywane przez Generalnego wykonawcę (lub w jego imieniu przez inne podmioty) będą zaliczane przez Wnioskodawcę w pierwszej kolejności na poczet najdalej wymagalnych wierzytelności z tytułu odpowiedzialności Wnioskodawcy za zapłatę na rzecz podwykonawców, o której mowa w art. 6471 § 5 Kodeksu cywilnego.

Płatności uzgodnione w Porozumieniu dokonywane były przez podmioty działające w imieniu Generalnego wykonawcy oraz osobę fizyczną, która zgodnie z Porozumieniem poręczała spłatę należności Generalnego wykonawcy do określonej kwoty. Żadna z otrzymanych płatności dokonywanych w związku z Porozumieniem nie była dokonana bezpośrednio z konta Generalnego wykonawcy. W imieniu Generalnego wykonawcy została spłacona pierwsza, jednorazowa płatność ustalona w Porozumieniu. W odniesieniu do pozostałych płatności rozłożonych na raty, spłacona została jedynie ich część. Generalny wykonawca/podmioty działające w jego imieniu zaprzestały dokonywania dalszych płatności na rzecz Wnioskodawcy. W 2018 r. do dnia składania wniosku Wnioskodawca nie otrzymał żadnej płatności w związku z Porozumieniem.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy Wnioskodawca będzie uprawniony zakwalifikować kwoty, jakie zgodnie z przepisami powszechnie obowiązującego prawa jest zobowiązany zapłacić na rzecz Podwykonawców, jako koszty uzyskania przychodów inne niż bezpośrednio związane z uzyskiwanymi przychodami, potrącane w dacie poniesienia?

Zdaniem Wnioskodawcy, będzie On uprawniony zakwalifikować kwoty, jakie zgodnie z przepisami powszechnie obowiązującego prawa jest zobowiązany zapłacić na rzecz Podwykonawców, jako koszty uzyskania przychodów inne niż bezpośrednio związane z uzyskiwanymi przychodami, potrącane w dacie poniesienia.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy:

Ogólna definicja kosztów uzyskania przychodów

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny, jednakże na tle przytoczonego powyżej przepisu zarówno orzecznictwo jak i praktyka organów podatkowych wypracowały katalog przesłanek warunkujących dopuszczalność zaliczenia określonego wydatku do kosztów uzyskania przychodu. Zatem, aby wydatek mógł stanowić koszt uzyskania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o CIT, muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

  • wydatek został poniesiony przez, podatnika z jego zasobów majątkowych, tj. nie został poniesiony przez podmiot trzeci działający za podatnika,
  • wydatek ma charakter definitywny (rzeczywisty ), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatników i w jakikolwiek sposób zwrócona,
  • wydatek pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, tj. został poniesiony w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
  • został właściwie udokumentowany,
  • wydatek nie znajduje się w katalogu wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Poniesienie wydatku musi zatem być powiązane z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, przy czym może on służyć nie tylko uzyskaniu przychodów podatkowych, ale również zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła uzyskania tego przychodu.

Przy ocenie danego wydatku jako kosztu uzyskania przychodu nie można również pomijać realiów gospodarczych. Kosztowa kwalifikacja konkretnego wydatku musi bowiem uwzględniać uwarunkowania prawne w jakich funkcjonuje podatnik i stosunki obligacyjne, które nakładają na niego obowiązek spełnienia określonych świadczeń pieniężnych.

Uznanie wypłat na rzecz Podwykonawców jako kosztów uzyskania przychodów

W zakresie inwestycji budowlanych, inwestor (zleceniodawca prac budowlanych) objęty został szczególnym reżimem prawnym, który obliguje go w określonych przypadkach do ponoszenia dodatkowych płatności na rzecz pozostałych uczestników inwestycji - tj. innych, niż Generalny wykonawca.

Przepis art. 6471 § 5 Kodeksu cywilnego, nakłada na wspomnianego inwestora solidarną odpowiedzialność wraz z Generalnym wykonawcą za roszczenia Podwykonawców uczestniczących w procesie budowlanym. Istotą solidarnego charakteru tego zobowiązania jest to, że Podwykonawca, jako wierzyciel, może żądać zapłaty całości albo części należności od inwestora (w tym przypadku - Wnioskodawcy) i Generalnego wykonawcy łącznie, lub od każdego z osobna. Powyższe oznacza możliwość skierowania przez Podwykonawcę w całości żądania zapłaty należnego wynagrodzenia bezpośrednio do Wnioskodawcy, a ten, w ramach konstrukcji przyjętej w art. 6471 § 5 Kodeksu cywilnego, jest zobowiązany dokonać płatności na rzecz Podwykonawcy, nawet jeśli wcześniej zapłacił całe wynagrodzenie Generalnemu wykonawcy.

Może również okazać się, że ze względu na sytuację finansową Generalnego wykonawcy, zapłacone kwoty nigdy nie zostaną przez Generalnego wykonawcę zapłacone (zwrócone) Wnioskodawcy. Na takie ryzyko wskazuje dobitnie fakt, że Generalny wykonawca pomimo podpisania Porozumienia nie wywiązał się z całości swoich zobowiązań wobec Wnioskodawcy.

Mając na względzie wskazane uwagi, należy przeanalizować spełnienie przez przedmiotowe płatności przesłanki uznania ich za koszty uzyskania przychodów, o których Wnioskodawca pisze powyżej.

Z perspektywy podatku dochodowego od osób prawnych, wydatki na zadośćuczynienie roszczeniom Podwykonawców nie różnią się od innych kosztów związanych z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą, mających na celu zabezpieczenie/zachowanie źródła przychodów podatkowych. Wydatki ponoszone przez Wnioskodawcę na realizację płatności na rzecz Podwykonawców spełniają wszystkie wymienione przesłanki warunkujące możliwość zaliczenia ich w koszty podatkowe, tj.:

  • wydatki są ponoszone z zasobów majątkowych Wnioskodawcy. Wnioskodawca ponosi dodatkowy ekonomiczny ciężar należności Podwykonawców z własnych środków pieniężnych;
  • płatności te mają, co do zasady, charakter definitywny, tj. w praktyce istnieje tylko teoretyczne prawdopodobieństwo, że wartość roszczeń Podwykonawców zostanie Wnioskodawcy zwrócona przez Generalnego wykonawcę lub jakikolwiek inny podmiot;
  • wydatki te pozostają w związku z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą i mają na celu zabezpieczenie źródła uzyskiwanego przychodu - obowiązek ich zapłaty wynika z przepisów prawa i jest związany z prowadzeniem działalności (przeprowadzenie inwestycji budowlanej, która po oddaniu do używania ma efektywnie służyć wykonywanej działalności gospodarczej Wnioskodawcy). Również zapłata kwoty na rzecz Podwykonawców już na tym etapie (tj. w tym na skutek porozumień z Podwykonawcami) spowoduje zmniejszenie wydatków po stronie Wnioskodawcy, gdyż nie będzie on zobowiązany ponosić kosztów postępowania sądowego oraz kosztów odsetek w przypadku, w którym Podwykonawcy wnieśliby w tym zakresie powództwo do sądu;
  • wydatki na realizację roszczeń zostaną właściwie udokumentowane w postaci zawartych porozumień, wezwań do zapłaty, dowodów przelewów bankowych;
  • wydatki te nie znajdują się w katalogu wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o C1T nie uważa się za koszty uzyskania przychodów. W szczególności płatności na rzecz Podwykonawców nie stanowią żadnych grzywien, kar, kar umownych czy odszkodowań, o których mowa w przedmiotowym katalogu.

Należy również zwrócić uwagę na fakt, że Wnioskodawca dokonuje analizy zasadności każdego z roszczeń zgłaszanych przez Podwykonawców, aby upewnić się, że dokonywane zgłoszenia są zasadne i powinny zostać zaspokojone w oparciu o solidarną odpowiedzialność Wnioskodawcy z Generalny m wykonawcą.

Reasumując, wydatki poniesione przez Wnioskodawcę z tytułu jego solidarnej odpowiedzialności na realizację roszczeń Podwykonawców powinny stanowić po stronie Wnioskodawcy koszt uzyskania przychodu. Ponoszenie odpowiedzialności przewidzianej w art. 6471 § 5 Kodeksu cywilnego, jest bowiem nierozerwalnie związane z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą.

W tym miejscu Wnioskodawca pragnie również podkreślić, że w związku z realizowanymi płatnościami na rzecz Podwykonawców nie dojdzie w żaden sposób do podwójnego zarachowania w koszty uzyskania przychodów tego samego wydatku. Płatności na rzecz Podwykonawców a płatności dokonane już na rzecz Generalnego wykonawcy, to dwie odrębne zapłaty z dwóch różnych tytułów prawnych, ponoszone przez Wnioskodawcę na podstawie dwóch różnych dokumentów księgowych.

W konsekwencji nie może być mowy o dokonaniu przez Wnioskodawcę podwójnej płatności za tą samą usługę budowlaną zrealizowaną w trakcie prac budowlanych w ramach analizowanej inwestycji. Uregulowanie wynagrodzenia na rzecz Generalnego wykonawcy wynikało z wystawionych przez niego faktur VAT w oparciu o umowę łącząca Generalnego wykonawcę i Wnioskodawcę. Z kolei płatności na rzecz Podwykonawców to wynik realizacji prawnych obowiązków Wnioskodawcy z tytułu ciążącej na nim odpowiedzialności solidarnej jako inwestora. Nie można zatem w żaden sposób przyjąć, że Wnioskodawca uwzględni jako koszt uzyskania przychodów dwa razy tą samą płatność.

Możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwot płaconych przez inwestora z tytułu solidarnej odpowiedzialności na rzecz podwykonawców kontraktów budowlanych potwierdzana jest w praktyce organów podatkowych jak i sądów administracyjnych, np.:

  • wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 czerwca 2017 r., sygn. II FSK 1382/15. W którym Sąd uznał: „Jeżeli zatem, przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez stronę, zaistnieją warunki solidarnej odpowiedzialności, wynikającej z art. 6471 § 5 k.c., wydatek powstały z tej odpowiedzialności jest kosztem uzyskania przychodu, jako spełniający podane wyżej warunki. Pod względem prawnym wydatek ten nie różni się bowiem niczym od innych kosztów, związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej i na równi z innymi wydatkami zawarty jest w pojęciu kosztów uzyskania, zachowania i zabezpieczenia przychodów z tej działalności oraz nie może być traktowany jako oddzielne zdarzenie, odrębne od całokształtu prowadzonej przez stronę działalności, a nawet jakoby w ogóle z nią nie związane, gdyż składa się na ostateczny finansowo-ekonomiczny wynik podatnika. W przedstawionym stanie faktycznym sprawy należało uznać, że inwestor może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatek poniesiony na zapłatę określonych kwot na rzecz podwykonawców w ramach solidarnej odpowiedzialności z generalnym wykonawcą, w części, w jakiej nie zostały one zwrócone w jakikolwiek sposób przez generalnego wykonawcę, nawet wtedy, gdy już zapłacił on (inwestor) wynagrodzenie wykonawcy”.
  • wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 maja 2016 r., sygn. II FSK 837/14. W którym Sąd ten uznał, że: „(...) inwestor może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatek poniesiony na zapłatę określonych kwot na rzecz podwykonawców w ramach solidarnej odpowiedzialności z generalnym wykonawcą, w części, w jakiej nie zostały one zwrócone w jakikolwiek sposób przez generalnego wykonawcę, nawet wtedy, gdy już zapłacił on (inwestor) wynagrodzenie wykonawcy. Zasadą przyjętą przez polskiego ustawodawcę w podatkach dochodowych jest bowiem opodatkowanie dochodu będącego, co do zasady, nadwyżką przychodów nad kosztami ich uzyskania (art. 7 ust. 1 i 2 u.p.d.o.p. i art. 9 ust. 1 i 2 u.p.d.o.f)”.
  • wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 9 stycznia 2015 r., sygn. III SA/WA 1693/14 (orzeczenie prawomocne), w którym Sąd uznał, że: „Jeżeli zatem, przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez stronę, zaistnieją warunki solidarnej odpowiedzialności, wynikającej z art. 6471 § 5 k.c., wydatek powstały z tej odpowiedzialności jest kosztem uzyskania przychodu, jako spełniający podane wyżej warunki. Pod względem prawnym wydatek ten nie różni się bowiem niczym od innych kosztów, związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej i podpada - na równi z innymi - pod pojęcie kosztów uzyskania, zachowania i zabezpieczenia przychodów z tej działalności oraz nie może być traktowany jako oddzielne zdarzenie, odrębne od całokształtu prowadzonej przez stronę działalności, a nawet jakoby w ogóle z nią nie związane, gdyż składa się na ostateczny finansowo-ekonomiczny wynik podatnika”. (wyrok wydany na gruncie analogicznej sytuacji w podatku dochodowym od osób fizycznych).
  • wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 23 lipca 2013 r. sygn. I SA/Wr 684/13 (orzeczenie prawomocne): „Dokonując wykładni art. 22 ust. 1 u.p.d.o.f należy też uwzględnić postulowany w piśmiennictwie podatkowym sposób interpretowania prawa podatkowego, oparty na tzw. wykładni gospodarczej. Przewiduje ona m. in. przyjęcie założenia, że podatnik działa i powinien działać w sposób typowy dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, tj. przykładowo dąży do osiągnięcia zysku a nie strat. Obok racjonalności działań podatnika, drugim założeniem jest to. Że wszyscy podatnicy winni podlegać adekwatnemu obciążeniu podatkowemu. Obciążenie to jest adekwatne wtedy, gdy podatnik płaci podatek w wysokości odpowiadającej ogólnym założeniom konstrukcji podatku, z uwzględnieniem przysługujących mu ulg i zwolnień (B. Brzeziński. Podstawy wykładni prawa podatkowego. ODDK. Gdańsk 2007, s. 148-149). Uznanie - według wykładni gospodarczej - że inwestor może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatek poniesiony na zapłatę określonych kwot na rzecz podwykonawców w ramach solidarnej odpowiedzialności z generalnym wykonawcą, w części, w jakiej nie zostały one zwrócone w jakikolwiek sposób przez generalnego wykonawcę, nawet wtedy, gdy już zapłacił on (inwestor) wynagrodzenie wykonawcy, założenia te w pełni uwzględnia”. (wyrok wydany na gruncie analogicznej sytuacji w podatku dochodowym od osób fizycznych).
  • interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 5 grudnia 2013 r., sygn. ILPB3/423-403/13-6/KS: „Wobec powyższego, skoro z opisu sprawy wynika, że umowa zawarta pomiędzy Spółką i głównym wykonawcą była umową o roboty budowlane, o której mowa w art. 647 ustawy Kodeks cywilny i przewidywała ona możliwość realizacji części robót przez podwykonawcę, a Spółka stosownie do art. 6471 § 2 tej ustawy, wyraziła zgodę na zawarcie przez głównego wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą, to należy uznać, że w sprawie zaistniały warunki solidarnej odpowiedzialności, o której mowa w art. 6471 § 5 tej ustawy. Tym samym, wydatek powstały z tytułu tej odpowiedzialności jest kosztem uzyskania przychodu, jako spełniający podane wyżej warunki (jest to wydatek związany z prowadzoną przez Spółkę działalnością gospodarczą i podpada - na równi z innymi - pod pojęcie kosztów uzyskania, zachowania i zabezpieczenia przychodów z tej działalności). Podsumowując, uiszczona zapłata na rzecz podwykonawcy stanowi koszt uzyskania przychodu Spółki”.

Moment zaliczenia wydatków na rzecz Podwykonawców do kosztów uzyskania przychodów

Co do zasady, ustawa o CIT rozróżnia dwa rodzaje kosztów podatkowych - tzw. koszty bezpośrednio związane z przychodami i koszty inne niż bezpośrednio związane z przychodami. Kwestię potrącalności w czasie kosztów uzyskania przychodów bezpośrednio związanych z przychodami reguluje przepis art. 15 ust. 4 ustawy o CIT, zgodnie z którym koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody, z zastrzeżeniem ust. 4b i 4c.

W odniesieniu do kosztów uzyskania przychodów innych, niż koszty bezpośrednio związane z przychodami (zwanymi również kosztami pośrednimi) ustawodawca w art. 15 ust. 4d ustawy o CIT wskazuje, że koszty takie są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Płatności na rzecz Podwykonawców nie spełniają, zdaniem Wnioskodawcy, kryteriów uznania ich za koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związanych z uzyskiwanymi przychodami, gdyż nie pozostają w bezpośrednim związku z żadnymi konkretnymi przychodami Wnioskodawcy, jakie uzyskuje z prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Brak jest zatem możliwości ustalenia, w jakim okresie i w jakiej wysokości powstał związany z nimi przychód. Wydatki te będą zatem kosztami innymi niż koszty bezpośrednio związane z przychodami.

Za dzień poniesienia takich kosztów, w myśl art. 15 ust. 4e ustawy o CIT, uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów. W konsekwencji, płatności na rzecz Podwykonawców zostaną ujęte przez Wnioskodawcę w kosztach podatkowych jednorazowo w momencie ich poniesienia, tj. w dniu na który ujęto ten koszt w prowadzonych przez Wnioskodawcę księgach rachunkowych na podstawie innego dowodu, o którym mowa w przywołanym przepisie.

Zdaniem Wnioskodawcy, w szczególności wartość przedmiotowych usług nie powinna zostać zaliczona do wartości początkowej środka trwałego. Jak wynika bowiem z przepisu art. 16g ust. 4 ustawy o CIT, za koszt wytworzenia uważa się wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych, kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi, i inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych. Do kosztu wytworzenia nie zalicza się: kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania. Wydatki, jakie będzie ponosił Wnioskodawca na rzecz Podwykonawców nie klasyfikują się do żadnego z powyższych elementów, gdyż w szczególności ponoszone są tytułem solidarnej odpowiedzialności Wnioskodawcy jako inwestora wobec przedmiotowych Podwykonawców. Uznanie, że wydatki takie powinny powiększać wartość początkową środka trwałego powodowałoby, że w sytuacji, gdy środek taki został oddany do użytkowania, podatnik nie miałby prawa efektywnie zaliczyć tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów, gdyż ustawa o CIT wprost wskazuje sytuacje, gdzie po oddaniu środka trwałego do używania można dokonywać zmiany jego wartości początkowej (np. na skutek odłączenia jego części składowej). Brak przepisu ustawy o CIT pozwalającego na zmianę wartości początkowej w sytuacji takiej, jak analizowana, powodowałby efektywnie pozbawienie podatnika prawa do zaliczenia do kosztów przedmiotowego wydatku.

Okoliczność, że płatności na rzecz podwykonawców dokonywane na podstawie przepisu art. 647 Kodeksu cywilnego mogą stanowić koszty uzyskania przychodów inne niż bezpośrednio związane z przychodami, potwierdzają organy podatkowe, np.:

  • Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 18 grudnia 2014 r., sygn. ILPB3/423-498/14-2/KS, w której to organ odstąpił od uzasadnienia interpretacji i w całości uznał za prawidłowe stanowisko podatnika, zgodnie z którym: „W konsekwencji, płatności na rzecz pozostałych Podwykonawców zastane/ujęte przez Spółkę w kosztach podatkowych jednorazowo w momencie ich poniesienia, tj. w dniu na który ujęto ten koszt w prowadzonych przez Spółkę księgach rachunkowych na podstawie innego dowodu, o którym mowa w ww. przepisie. Podstawę ujęcia w księgach rachunkowych Spółki takiego wydatku jako kosztu uzyskania przychodu nie będzie faktura wystawiona przez Podwykonawcę na rzecz Generalnego Wykonawcy za zrealizowanie konkretnej usługi (objętej już fakturą od Generalnego Wykonawcy), ale inny dokument”.
  • Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 20 lipca 2015 r., sygn. ILPB3/4510-1-177/15-2/KS: „Mając na względzie powyższe, wydatki poniesione przez Spółkę dotyczące zapłaty wynagrodzenia na rzecz podwykonawców w wykonaniu prawomocnych wyroków sądowych wydanych w związku z wynikającą z art. 647 § 5 Kodeksu cywilnego odpowiedzialnością solidarną Wnioskodawcy, jako inwestora i zawartej ugody oraz odsetek i kosztów procesu, będą stanowiły koszty uzyskania przychodu. (...) Podsumowując, odsetki zapłacone podwykonawcom Spółka może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w momencie ich faktycznej zapłaty”.
  • Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 12 września 2016 r., sygn. IPTPB3/423-53/13-7/16-S/PM, w której organ podatkowy odstąpił od uzasadnienia interpretacji, uznając w całości za prawidłowe stanowisko podatnika, zgodnie z którym: „kosztów tych (wypłacanych z tytułu solidarnej odpowiedzialności inwestora na rzecz podwykonawców - przyp. Wnioskodawcy) nie będzie można przypisać bezpośrednio do konkretnych przychodów, należy je uznać za koszty inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami. Powinny być one potrącane w dacie poniesienia (art. 15 ust. 4d ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych)”.

Podsumowanie:

Reasumując, Wnioskodawca mając na względzie wyżej przedstawioną argumentację, uznaje, że w opisanej sytuacji będzie on uprawniony zakwalifikować kwoty, jakie zgodnie z przepisami powszechnie obowiązującego prawa jest zobowiązany zapłacić na rzecz Podwykonawców, jako koszty uzyskania przychodów inne niż bezpośrednio związane z uzyskiwanymi przychodami, potrącane w dacie poniesienia.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1036 z późn. zm., dalej: „updop”), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 (…).

Z przytoczonej definicji wynika że kosztem uzyskania przychodów może być jedynie koszt poniesiony przez podatnika. Należy zauważyć, że sformułowana przez ustawodawcę definicja nie odwołuje się do pojęć takich jak: „wydatek”, „zapłata”, „płatność”. Oznacza to, że w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, jako zasadę, przyjmuje tzw. „memoriałową” (a nie „kasową”) metodę rozpoznawania kosztów uzyskania przychodów. Oznacza to, że koszt winien odnosić się do konkretnej operacji gospodarczej i być zarachowany w księgach rachunkowych na podstawie faktury lub innego dowodu. Taki wniosek wypływa również z brzmienia art. 15 ust. 4e updop, który dotyczy momentu rozpoznania kosztów podatkowych, i zgodnie z którym za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 4a i 4f-4h, uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

A zatem, co do zasady, nie ma znaczenia faktyczna zapłata, ale „poniesienie kosztu”, czyli wystawienie na rzecz podatnika faktury (innego dokumentu) i ujęcie jej w księgach podatnika. Koszt to zaciągnięte zobowiązanie (otrzymanie rachunku lub faktury poświadczające np. zakup usługi lub towaru). Czym innym jest natomiast wydatek polegający na uregulowaniu, finansowym „wywiązaniu się” ze zobowiązania potwierdzonego wymaganym dokumentem.

Reasumując, „poniesienie kosztu”, o którym mowa w art. 15 ust. 1 updop, nie oznacza poniesienia wydatku pokrywającego koszt. O momencie zaliczenia kosztu do kosztów podatkowych decyduje nie data zapłaty, ale otrzymanie przez podatnika dowodu potwierdzającego zdarzenie gospodarcze i zarachowanie kosztu w księgach rachunkowych (chociaż ustawodawca przewidział pewne wyjątki, w których zapłata jest wymogiem, bez spełnienia którego koszt nie może być uznany podatkowo, np. warunkiem zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów składek z tytułu umów ubezpieczenia na rzecz pracowników dotyczących niektórych grup ryzyka jest opłacenie tych składek; w przypadku zaś odsetek od zobowiązań samo naliczenie ich jest niewystarczające, muszą być bowiem zapłacone).

Ponieważ ustawodawca wyraźnie wiąże koszty uzyskania przychodów z celem ich poniesienia, jakim jest osiągnięcie przychodu lub zabezpieczenie bądź zachowanie źródła przychodów, cel ten musi być widoczny, zaś poniesione wydatki winny go bezpośrednio lub pośrednio realizować lub co najmniej winny go zakładać jako realny. Określenie „w celu” oznacza pozostawanie kosztu w takim związku z przychodami lub zachowaniem albo zabezpieczeniem ich źródła, że poniesienie go ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie ich źródeł. Przyjmuje się, że koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to takie koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu występowały w nienaruszonym stanie oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast jako zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronienie istniejącego źródła przychodów, w taki sposób, aby to źródło funkcjonowało w bezpieczny sposób.

Przy kwalifikowaniu kosztów uzyskania przychodów określony wydatek wymaga nie tylko oceny pod kątem, czy jego poniesienie miało związek z konkretnym przychodem, ale także z punktu widzenia racjonalności określonego działania. „Wydatki będą miały charakter racjonalny wówczas, gdy w momencie podejmowania decyzji o ich poniesieniu, podatnik może w sposób przekonujący uzasadnić swoje przekonanie o związku wydatku z przyszłym przychodem, lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów” (B. Gruszczyński: Cel osiągnięcia przychodów, Glosa 2003, Nr 2, str. 9 i nast.). Na powyższy aspekt rozumienia kosztów uzyskania przychodów wielokrotnie zwracał uwagę Naczelny Sąd Administracyjny w swoich orzeczeniach, których przedmiotem była wykładnia art. 15 ust. 1 updop (np. wyroki: z 8 sierpnia 2008 r. sygn. akt. II FSK 744/07; z 23 maja 2007 r. sygn. akt II FSK 717/06; z 24 listopada 2006 r. sygn. akt II FSK 1447/05; z 25 listopada 2004 r. sygn. akt FSK 671/04) wskazując, że przy ocenie wydatku jako kosztu potrącalnego niezbędne jest uwzględnienie wszystkich towarzyszących temu okoliczności, w tym racjonalności działania z punktu widzenia związków przyczynowo-skutkowych.

Jednym z podstawowych warunków uznania konkretnego wydatku za koszt podatkowy jest również definitywność wydatku, co oznacza, że wartość poniesionego wydatku nie zostanie podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona. Nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów wydatki, które z założenia mogą zostać zwrócone.

Dodatkowo należy stwierdzić, że jedną z podstawowych zasad podatku dochodowego jest założenie, że ten sam wydatek nie może być uwzględniony więcej niż jeden raz jako koszt uzyskania przychodu. Te same wydatki nie mogą być dwukrotnie zaliczane przy określaniu podstawy opodatkowania. Możliwość kilkukrotnego wykorzystywania tego samego wydatku pozostaje w sprzeczności z rozumieniem podstawowych elementów konstrukcyjnych podatku dochodowego, tj. przychodu, kosztu uzyskania i dochodu. Jak stwierdził WSA w Warszawie w wyroku z 30 stycznia 2009 r. (sygn. akt III SA/Wa 2247/08) „Zasada ta co prawda nie jest w sposób wyraźny wyrażona w żadnym z przepisów ustawy dotyczącym podatku dochodowego (zarówno od osób prawnych jak i fizycznych), niemniej jednak zestawienie istniejących przepisów dotyczących sposobu konstruowania podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym uzasadnia przyjęcie takiego założenia”.

Z opisu stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca zawarł kontrakt budowlany w formule „zaprojektuj i wybuduj” z Generalny wykonawcą. W Kontrakcie budowlanym, Wnioskodawca wyraził zgodę na wykorzystywanie w ramach przeprowadzanych prac przez Generalnego wykonawcę podwykonawców. Kontrakt został zawarty w 2016 r. Wnioskodawca wyraził zgodę na zawarcie przez Generalnego wykonawcę umów z podwykonawcami zgodnie z regulacją art. 6471 § 2 Kodeksu cywilnego.

W związku ze swoją sytuacją finansową, Generalny wykonawca na pewnym etapie inwestycji zaprzestał wypłacać wynagrodzenia należne za roboty budowlane na rzecz Podwykonawców. W oparciu o art. 6471 § 5 Kodeksu cywilnego, Podwykonawcy rozpoczęli występowanie do Wnioskodawcy o zapłatę należnego im wynagrodzenia, którego nie otrzymali za wykonane prace od Generalnego wykonawcy.

Mając na uwadze fakt, że jest to przypadek solidarności typu gwarancyjnego objęty normą prawną bezwzględnie obowiązującą (ius cogens), Wnioskodawca nie może zwolnić się z tej odpowiedzialności, dopóki nie zaspokoi wysuwanych do niego roszczeń uprawnionych podmiotów. Jest to jego prawny obowiązek.

W ramach tego obowiązku, a także w celu zminimalizowania odsetek związanych z opóźnieniem płatności na rzecz Podwykonawców oraz potencjalnych kosztów postępowania sądowego, Wnioskodawca dokonał określonych płatności na rzecz Podwykonawców. Wnioskodawca zawierał porozumienia/ugody z Podwykonawcami, w których ustalona była wartość należności, jaka ostatecznie zaspokoi roszczenia Podwykonawców i zwolni Wnioskodawcę z przedmiotowej odpowiedzialności. Płatności dokonywane na rzecz Podwykonawców przez Wnioskodawcę są poddawane dokładnej analizie pod kątem zasadności przedmiotowych roszczeń i ich wysokości. Wolą Wnioskodawcy jest uregulowanie należności wobec Podwykonawców wynikających z zobowiązania przewidzianego w 6471 § 5 Kodeksu cywilnego bez wchodzenia w spory sądowe z Podwykonawcami.

Opisany stan faktyczny dotyczy okresu przed 1 kwietnia 2017 r. jak i ewentualnie okresów przyszłych, w których Wnioskodawca nie będzie już wchodził w skład PGK i będzie odrębnym podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych.

W lipcu 2017 r. Wnioskodawca zawarł z Generalnym wykonawcą porozumienie, na mocy którego Generalny wykonawca zobowiązał się zapłacić określoną kwotę pieniężną na rzecz Wnioskodawcy celem m.in. pokrycia wydatków Wnioskodawcy z tytułu odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania wobec Podwykonawców. Porozumienie w szczególności regulowało zasady dokonania takich płatności. Płatność, do której Generalny wykonawca zobowiązywał się na mocy Porozumienia podzielona była na dwie główne części:

  • jednorazową płatność początkową, oraz
  • spłatę pozostałej części zobowiązania w 12 ratach, zgodnie z wysokościami i terminami określonymi w załączniku do Porozumienia.

Wnioskodawca oraz Generalny wykonawca uzgodnili w Porozumieniu, że płatności dokonywane przez Generalnego wykonawcę (lub w jego imieniu przez inne podmioty) będą zaliczane przez Wnioskodawcę w pierwszej kolejności na poczet najdalej wymagalnych wierzytelności z tytułu odpowiedzialności Wnioskodawcy za zapłatę na rzecz podwykonawców. Płatności uzgodnione w Porozumieniu dokonywane były przez podmioty działające w imieniu Generalnego wykonawcy oraz osobę fizyczną, która zgodnie z Porozumieniem poręczała spłatę należności Generalnego wykonawcy do określonej kwoty. Żadna z otrzymanych płatności dokonywanych w związku z Porozumieniem nie była dokonana bezpośrednio z konta Generalnego wykonawcy. W imieniu Generalnego wykonawcy została spłacona pierwsza, jednorazowa płatność ustalona w Porozumieniu. W odniesieniu do pozostałych płatności rozłożonych na raty, spłacona została jedynie ich część. Generalny wykonawca/podmioty działające w jego imieniu zaprzestały dokonywania dalszych płatności na rzecz Wnioskodawcy.

Kwestie dotyczące umów o roboty budowlane zostały uregulowane w przepisach ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 459 z późn. zm., dalej: „Kc”) – Księga III, Tytuł XVI, art. 647-658.

Zgodnie z art. 6471 § 1 Kc, w brzmieniu obowiązującym od 1 czerwca 2017 r. inwestor odpowiada solidarnie z wykonawcą (generalnym wykonawcą) za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy z tytułu wykonanych przez niego robót budowlanych, których szczegółowy przedmiot został zgłoszony inwestorowi przez wykonawcę lub podwykonawcę przed przystąpieniem do wykonywania tych robót, chyba że w ciągu trzydziestu dni od dnia doręczenia inwestorowi zgłoszenia inwestor złożył podwykonawcy i wykonawcy sprzeciw wobec wykonywania tych robót przez podwykonawcę.

Zgodnie z art. 6471 § 1 Kc, w brzmieniu obowiązującym do 31 maja 2017 r. w umowie o roboty budowlane, o której mowa w art. 647, zawartej między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony ustalają zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub za pomocą podwykonawców.

W art. 6471 § 5 Kc, ustawodawca objął ochroną podwykonawców stanowiąc, w brzmieniu obowiązującym od 1 czerwca 2017 r., że przepisy § 1-4 tego artykułu stosuje się odpowiednio do solidarnej odpowiedzialności inwestora, wykonawcy i podwykonawcy, który zawarł umowę z dalszym podwykonawcą, za zapłatę wynagrodzenia dalszemu podwykonawcy.

Do 31 maja 2017 r. przepis art. 6471 § 5 obowiązywał w brzmieniu: „Zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę”.

Ponieważ jak wskazano w opisie sprawy, Kontrakt budowlany został zawarty w 2016 r. w sprawie znajdą zastosowanie ww. przepisy w brzmieniu obowiązującym do 31 maja 2017 t.

Biorąc pod uwagę stwierdzenia zawarte w pierwszej części uzasadnienia należy uznać, że skoro, kosztem uzyskania przychodów jest „koszt poniesiony”, rozumiany jako odnoszący się do konkretnej operacji gospodarczej i zarachowany w księgach rachunkowych na podstawie faktury lub innego dowodu księgowego, uregulowanie należności Podwykonawcom, nie stanowi dla Wnioskodawcy kosztów uzyskania przychodu. Jak wynika bowiem z opisu sprawy, wypłacane przez Wnioskodawcę należności są związane z wykonaniem robót budowlanych na podstawie umowy zawartej pomiędzy Podwykonawcami a Generalnym wykonawcą. Obowiązek zapłaty należności za wykonanie prac budowlanych obciąża Generalnego wykonawcę, a zatem kwoty, które Wnioskodawca chce zaliczyć do kosztów podatkowych, wynikałyby z faktur wystawionych przez Podwykonawców na rzecz Generalnego wykonawcy. Wnioskodawcę z Podwykonawcami nie wiąże żadna umowa. Stroną umowy z Wnioskodawcą jest Generalny wykonawca i to on wystawia Wnioskodawcy faktury za wykonane roboty budowlane. Na tej podstawie Wnioskodawca obciąża swoje koszty podatkowe kwotą wynagrodzenia Generalnego wykonawcy. W sytuacji, gdy Wnioskodawca obciąży swoje koszty podatkowe wynagrodzeniem Generalnego wykonawcy na podstawie otrzymanej od niego faktury, obciążenie tych kosztów kwotą wynikającą z faktury Podwykonawcy wystawioną Generalnemu wykonawcy, który z kolei wystawia fakturę Wnioskodawcy za wykonane roboty budowlane – spowodowałoby, że Wnioskodawca ponownie obciążyłby kwotą za wykonane roboty swoje koszty podatkowe. Wnioskodawca, który zaliczy wynikające z faktur od Generalnego wykonawcy należności do kosztów uzyskania przychodu, nie może powtórnie obciążyć swoich kosztów podatkowych należnościami za roboty budowlane wykonane przez Podwykonawców na rzecz Generalnego wykonawcy. Należy bowiem zauważyć, że w relacji Podwykonawcy – Generalny Wykonawca – Wnioskodawca (inwestor), faktury Generalnego wykonawcy obejmują wartość usług (wynagrodzenie) Podwykonawców. Zaakceptowanie stanowiska Wnioskodawcy spowodowałoby niedopuszczalne dwukrotne obciążenie budżetu państwa tymi samymi kosztami za te same roboty budowlane, rozpoznane u tego samego podatnika. O ile zasadne jest zaliczenie do kosztów podatkowych Wnioskodawcy wynagrodzenia za realizację inwestycji na podstawie faktury wystawionej przez Generalnego wykonawcę na podstawie zawartego między tymi podmiotami Kontraktu budowlanego, o tyle zapłata wynagrodzenia Podwykonawcom, w zakresie którego zostały wystawione faktury na Generalnego wykonawcę, jest dla Wnioskodawcy neutralna podatkowo.

Co warte wyraźnego podkreślenia, odpowiedzialność Wnioskodawcy ma miejsce w sytuacji, gdy Generalny wykonawca, na podstawie otrzymanych faktur od Podwykonawców, miał już prawo obciążyć swoje koszty podatkowe kwotą wynagrodzenia za prace wykonane przez Podwykonawców (czyli tą samą kwotą, którą teraz chce obciążyć swoje koszty podatkowe Wnioskodawca). Należy zauważyć, że gdyby Generalny wykonawca uregulował swoje zobowiązanie wobec Podwykonawców nie mógłby powtórnie w momencie zapłaty obciążyć swoich kosztów podatkowych tą samą kwotą.

Oczywiste jest bowiem, posługując się terminologią użytą w początkowej części niniejszego uzasadnienia, że te same wydatki stanowiące koszty podatkowe rozpoznawane na podstawie metody „memoriałowej” nie mogą być dodatkowo obciążane na podstawie metody „kasowej”. Powyższej zasady nie może zmienić okoliczność uregulowania płatności przez inny podmiot, nawet w sytuacji, gdy jest on do tego zobowiązany przepisami prawa. Zaakceptowanie stanowiska Wnioskodawcy spowodowałoby niedopuszczalne dwukrotne obciążenie budżetu państwa tymi samymi kosztami – najpierw na zasadzie „memoriałowej” u Generalnego wykonawcy, a następnie u Wnioskodawcy na zasadzie „kasowej”. W przedmiotowej sprawie wystąpiłyby „dwa koszty” u Wnioskodawcy: z tytułu uregulowania jego zobowiązania względem Generalnego wykonawcy oraz z tytułu uregulowania zobowiązania wobec Podwykonawców, którym nie zapłacił Generalny wykonawca.

Nie można zatem zgodzić się ze stanowiskiem Wnioskodawcy, że są to dwie odrębne zapłaty z dwóch różnych tytułów prawnych, ponoszone przez Wnioskodawcę na podstawie dwóch różnych dokumentów księgowych, gdyż rzeczywistą podstawą uregulowania powyższej należności jest de facto jedno zdarzenie – jedna usługa realizowana na mocy Kontraktu budowlanego. Jak wcześniej wskazano, jednym z warunków koniecznych do spełnienia aby koszt był uznany za koszt uzyskania przychodów jest jego definitywny charakter.

W kontekście wymogu definitywności kosztu należy zauważyć, że konsekwencją spełnienia przez Wnioskodawcę jako jednego z dłużników solidarnych świadczenia jest zwolnienie innych dłużników solidarnych wobec wierzyciela, co nie oznacza, że dłużnik, który spełnił świadczenie nie może żądać zwrotu tego świadczenia od pozostałych dłużników na zasadzie art. 376 § 1 Kc. Przepis ten stanowi, że jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych.

Zatem wydatku Wnioskodawcy w postaci zapłaty należności na rzecz Podwykonawców, który może pociągnąć za sobą roszczenie regresowe pomiędzy Wnioskodawcą jako inwestorem a Generalnym Wykonawcą jako pozostałym dłużnikiem – nie można potraktować jako definitywnego.

W świetle powyższego argumentacja Wnioskodawcy wskazująca na celowość poniesienia wydatku w postaci zapłaty wynagrodzenia Podwykonawcom w kontekście związku z prowadzoną działalnością i osiąganiem przychodu z realizacji inwestycji z punktu widzenia przesłanek wskazanych w art. 15 ust. 1 updop pozostaje bez znaczenia w przedmiotowej sprawie, bowiem nie zmienia podstawowej okoliczności, istotnej z punktu widzenia możliwości zastosowania przepisu art. 15 ust. 1, tj. obowiązku „poniesienia kosztu” w znaczeniu wyżej przedstawionym. Z brzmienia art. 15 ust. 1 updop wynika, że koszt nawet gdy jest poniesiony w celu osiągnięcia przychodu nie może być wymieniony w art. 16 ust. 1 tej ustawy. W sprawie oczywistym jest, zarówno dla Organu jak i Wnioskodawcy (co wynika z opisu sprawy), że odpowiedzialność inwestora (Wnioskodawcy) wobec podwykonawcy ma charakter gwarancyjny. W przypadku wyrażenia przez inwestora zgody na wykonanie określonych robót przez podwykonawcę (czy to poprzez oświadczenie woli, czy przez określone zachowanie lub brak sprzeciwu/złożenia zastrzeżeń), powstaje solidarna odpowiedzialność inwestora i wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Kosztów nie stanowią natomiast wydatki na spłatę zobowiązań, w tym z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń (art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. b updop). Nawet gdyby więc spłatę zobowiązań wobec dostawców w ramach solidarnej odpowiedzialności uznać za wydatek poniesiony w celu uzyskania przychodów, nie może ona zostać zaliczona do kosztów podatkowych z uwagi na enumeratywne wyłączenie z kosztów. Skoro spłacane zobowiązania obejmują zobowiązania wynikające z udzielonych gwarancji i poręczeń, to należy przyjąć, że obejmują one również wszystkie inne zobowiązania o podobnym charakterze, w tym wynikające z odpowiedzialności solidarnej.

Powyższe zasady mają zastosowanie zarówno do okresu przed l kwietnia 2017 r. jak i do okresów przyszłych, w których Wnioskodawca nie będzie już wchodził w skład PGK i będzie odrębnym podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych.

Końcowo odnosząc się generalnie do powołanego przez Wnioskodawcę orzecznictwa sądowego, Organ zauważa – za wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 31 lipca 2013 r. sygn. akt III SA/Wa 585/13 – że: „Nie kwestionując i w żaden sposób nie podważając znaczenia tego orzecznictwa jako zawierającego istotne wskazówki co do interpretacji przepisów prawa oraz ich zastosowania, Sąd podkreśla, że istnienie tego orzecznictwa nie odbiera organowi wydającemu interpretację prawa do samodzielnej oceny zdarzeń i wykładni przepisów w sprawach innych niż ta, w której konkretny wyrok zapadł. Organ wydający interpretację ma wręcz obowiązek dokonania samodzielnej oceny przedstawionego we wniosku zagadnienia. Rzeczą Organu interpretacyjnego jest ocena, czy i na ile określone orzeczenia sądów administracyjnych są przydatne w konkretnej sprawie. Organ interpretacyjny ponosi też konsekwencje wadliwości tej oceny, zwykle w postaci uchylenia interpretacji”.

Organ swoim uzasadnieniem w przedmiotowej interpretacji wskazuje, że nie zgadza się ze stanowiskiem zawartym w powołanych przez Spółkę wyrokach, zwłaszcza że aktualnie odmienne stanowisko zaprezentował Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 3 lutego 2017 r. sygn. akt II FSK 4113/14 stwierdzając co następuje: „Odnosząc się do stanowiska, dotyczącego możliwości, czy też dopuszczalności przyjęcia przy wykładni art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. rozwiązań na gruncie prawa cywilnego, tj. solidarnej odpowiedzialności inwestora i wykonawcy i w związku z tym możliwości zaliczenia poniesionych wydatków na rzecz podwykonawcy do kosztów uzyskania przychodów należy zauważyć, że na gruncie prawa podatkowego pierwszeństwo ma ustawa podatkowa i w oparciu o jej przepisy należy dokonywać interpretacji przepisów prawa podatkowego. W orzecznictwie sądowym podkreślano wielokrotnie, że przepisy prawa podatkowego stanowią pełną autonomiczną całość, w stosunku do której inne regulacje prawne mogą być traktowane jako przepis szczególny tylko wówczas, gdy przepisy prawa podatkowego tak stanowią (por. wyroki NSA z: 4 grudnia 2009 r. sygn. akt II FSK 1097/08, LEX nr 550073; 18 sierpnia 2009 r. sygn. akt II FSK 1303/08, LEX nr 519459). Autonomia pojęciowa prawa podatkowego nie jest bezwzględna. Dziedzina ta jest bowiem częścią systemu prawa obowiązującego w Rzeczpospolitej, który z założenia powinien być zbiorem norm prawnych zupełnym i niesprzecznym. Jednak niedopuszczalne byłoby przyjęcie poglądu, zgodnie z którym, skoro wynikająca z art. 6471 § 5 K.c. solidarna odpowiedzialność inwestora i wykonawcy czy podwykonawców, stanowi „możliwość skierowania przez podwykonawcę w całości żądania zapłaty należnego wygodzenia bezpośrednio do inwestora” (s. 13), to może stanowić podstawę do uwzględnienia poniesionego wydatku w kosztach uzyskania przychodów. Jak stanowi art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 tej ustawy.

Pojęcie „koszty uzyskania przychodów”, określa art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., który wprowadza generalną zasadę uznawania wydatków za koszty uzyskania przychodów. Uznaje się za nie wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, jak również w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p.

Aby wydatek mógł być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów muszą być spełnione następujące warunki: (a) wydatek powinien być rzeczywiście (definitywnie) poniesiony przez podatnika, (b) wydatek nie może znajdować się w określonym w art. 16 u.p.d.o.p. katalogu wydatków i odpisów, które nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, (c) powinien pozostawać w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, (d) winien zostać poniesiony w celu uzyskania przychodów i (e) być właściwie udokumentowany. Warunki te muszą być spełnione łącznie. Koszty uzyskania przychodu są bowiem kategorią prawa podatkowego i dane wydatki tylko wtedy mogą stanowić koszt uzyskania przychodu, gdy wszystkie warunki wymagane przez to prawo zostają łącznie i niepodważalnie spełnione. Wydatek uznawany jest za koszt uzyskania przychodów, gdy obejmuje transakcje faktyczne, dokonane między wykazanymi w fakturze sprzedawcą i nabywcą. Jeżeli faktura nie dokumentuje żadnej rzeczywistej transakcji dokonanej między tymi podmiotami, wykazany w niej wydatek nie może stanowić kosztów uzyskania przychodów (por. np. wyrok NSA z 21 lipca 2011 r. sygn. akt II FSK 1682/10; dostępny na orzeczenia.nsa.gov.pl).

Normy wynikającej z art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. nie można bowiem stosować w oderwaniu od art. 9 ust. 1 u.p.d.o.p., zobowiązującego podatników do prowadzenia ewidencji zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający ustalenie wysokości dochodu, podstawy opodatkowania i należnego podatku. Odrębnymi przepisami do których odsyła ww. norma art. 9 ust. 1 u.p.d.o.p. są przepisy ustawy o rachunkowości. Stosownie do art. 20 ust. 2 u.p.d.o.p., podstawę zapisów w księgach rachunkowych stanowią dowody księgowe, które stwierdzają dokonanie operacji gospodarczej i które, w myśl art. 22 u.p.d.o.p., powinny być rzetelne, to jest zgodne z rzeczywistym przebiegiem operacji gospodarczej, jaką dokumentują.

Podstawą zapisów w księgach są między innymi faktury posiadające walor prawidłowości i rzetelności. Za dokumenty rzetelne uznaje się dokumenty, które dowodzą zdarzeniom gospodarczym, jakie miały miejsce w rzeczywistości. Wobec tego nie może zostać uznany za rzetelny zapis w księdze, oparty na dowodzie dokumentującym zdarzenie, które w rzeczywistości nie miało miejsca. Faktury wystawione przez podmioty gospodarcze, które w rzeczywistości nie są stronami transakcji opisanych w tych fakturach, nie mogą być podstawą do zaliczenia kwot z nich wynikających do kosztów uzyskania przychodów.

Dlatego też, skoro Bank zawarł umowę o roboty budowlano-remontowe z konkretnym wykonawcą, to tylko dowodem mogącym stanowić podstawę do uwzględnienia poniesionego wydatku w kosztach jego przychodów może być faktura wystawionego przez kontrahenta wskazanego w umowie. Natomiast kwestie związane z nienależytym wykonaniem umowy pomiędzy wykonawcą i podwykonawcą i ich solidarna odpowiedzialność na gruncie prawa cywilnego oraz wyrok sądowy w tym zakresie, w świetle treści art. 15 ust.1 u.p.d.o.p., nie mógł mieć żadnego znaczenia dla potrzeb uznania wydatku poniesionego na rzecz podmiotu, nie będącego kontrahentem Banku”.

Pogląd zaprezentowany w niniejszej interpretacji przez Organ potwierdza także wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 31 stycznia 2018 r., sygn. akt I SA/Gd 1667/17.

W tym miejscu należy dodać, że powyższym wyrokiem NSA uchylił wyrok WSA w Warszawie z 6 października 2014 r. sygn. akt III SA/Wa 854/14, w którym wyrażono pogląd identyczny jak w cytowanym przez Wnioskodawcę wyroku NSA z 12 maja 2016 r. sygn. II FSK 837/14, w którym NSA uznał, że: „(...) inwestor może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatek poniesiony na zapłatę określonych kwot na rzecz podwykonawców w ramach solidarnej odpowiedzialności z generalnym wykonawcą, w części, w jakiej nie zostały one zwrócone w jakikolwiek sposób przez generalnego wykonawcę, nawet wtedy, gdy już zapłacił on (inwestor) wynagrodzenie wykonawcy. Zasadą przyjętą przez polskiego ustawodawcę w podatkach dochodowych jest bowiem opodatkowanie dochodu będącego, co do zasady, nadwyżką przychodów nad kosztami ich uzyskania (art. 7 ust. 1 i 2 u.p.d.o.p. i art. 9 ust. 1 i 2 u.p.d.o.f.)”.

Biorąc pod uwagę powyższe Organ uznał, że Wnioskodawca nie jest uprawniony do zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków w postaci zapłaty należności na rzecz Podwykonawców poniesionych z tytułu odpowiedzialności solidarnej Wnioskodawcy.

Uznając, że poniesione przez Wnioskodawcę wydatki dotyczące regulowania zobowiązań Generalnego wykonawcy na rzecz Podwykonawców nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, rozstrzyganie o potrącalności ich w dacie poniesienia – stało się bezprzedmiotowe.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Odnosząc się do powołanej we wniosku interpretacji indywidualnej z 12 września 2016 r. Znak: IPTPB3/423-53/13-7/16-S/PM, potwierdzającej stanowisko Wnioskodawcy stwierdzić należy, że interpretacja ta została wydana po uwzględnieniu wyroku NSA z 12 maja 2016 r., sygn. akt II FSK 837/14.

Natomiast odnosząc się do pozostałych, powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnej należy stwierdzić, że zostały one wydana w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację. Powołane interpretacje nie stanowi źródła prawa, wiąże strony w konkretnej indywidualnej sprawie, więc zawartego w niej stanowisko organu podatkowego nie można wprost przenosić na grunt innej sprawy.

Należy również zauważyć, że organ dąży do zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego, zgodnie z zasadą wyrażoną przez ustawodawcę w art. 14a Ordynacji podatkowej. Należy wskazać, że funkcjonowanie w obrocie prawnym interpretacji indywidualnych, w których odmiennie oceniono takie same lub zbliżone stany faktyczne lub zdarzenia przyszłe choć jest niewątpliwie niepożądane z punktu widzenia zasady prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów, wyrażonej w art. 121 Ordynacji podatkowej, niemniej jednak, w praktyce może mieć miejsce. W związku z powyższym ustawodawca przewidział możliwość zmiany już wydanych interpretacji indywidualnych w trybie art. 14e § 1 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem, Szef Krajowej Administracji Skarbowej może z urzędu zmienić wydaną interpretację indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Trzeba jednak pamiętać, że proces zmiany interpretacji indywidualnych w trybie art. 14e § 1 Ordynacji podatkowej jest długotrwały, poprzedza go bowiem dogłębna analiza z zachowaniem stosownych procedur, które dopiero w końcowej fazie powodują wycofanie z systemu informacji podatkowej poprzednio wydanych interpretacji. Ponieważ jednak podstawowym zadaniem organu interpretacyjnego jest wydawanie interpretacji prawidłowych, tj. w prawidłowy sposób odczytujących normy prawne zawarte w poszczególnych przepisach prawa podatkowego, a nie utrwalających raz wyrażony pogląd w tym zakresie, który może być zmieniony w trybie art. 14e § 1 Ordynacji podatkowej, to fakt wydania we wcześniejszym okresie interpretacji indywidualnej, odmiennej od poglądu zaprezentowanego w niniejszej interpretacji nie powoduje, że pogląd ten jest nieprawidłowy.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej, przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

  1. z zastosowaniem art. 119a;
  2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym, a w przypadku zdarzenia przyszłego dotyczy stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2017 r., poz. 1369, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj