Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB4.4014.74.2018.1.BB
z 22 marca 2018 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2017 r., poz. 201, ze zm.) – Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 15 lutego 2018 r. (data wpływu – 22 lutego 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy zakupu ogółu praw i obowiązków wspólnika – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 22 lutego 2018 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy zakupu ogółu praw i obowiązków wspólnika.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 31 grudnia 2014 r. Wnioskodawca (spółka akcyjna) zawarł umowę zakupu Ogółu praw i obowiązków wspólnika w Spółce O. sp. z o.o. sp. k. Czynność obarczona była wadą powodującą bezwzględną nieważność umowy.

Kupujący nie złożył stosownej deklaracji PCC-3, jak również nie opłacił podatku od opisywanej transakcji.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w przedstawionym stanie faktycznym na Wnioskodawcy ciążył obowiązek złożenia deklaracji podatkowej PCC-3, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz wykazania w niej wartości ogółu praw i obowiązków w spółce z o.o. spółce komandytowej i tym samym odprowadzenia podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości określonej w art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych?

Zdaniem Wnioskodawcy, w opisanym stanie faktycznym nie powstał obowiązek podatkowy z uwagi na nieważność czynności prawnej, a co za tym idzie Wnioskodawca nie miał obowiązku złożenia deklaracji PCC-3 i wpłaty podatku.

Bezwzględna nieważność czynności prawnej nie powoduje powstania obowiązku podatkowego na gruncie podatku od czynności cywilnoprawnych.

Pogląd ten jest utrwalony i niekwestionowany. Czynność prawna bezwzględnie nieważna nie wywołuje bowiem skutków od samego początku (ex tunc) w przeciwieństwie do czynności nieważnych względnie, gdzie konieczne jest uchylenie się strony od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli, a co za tym idzie wystąpi obowiązek podatkowy.

Ponieważ nieważność bezwzględna jest stanem obiektywnie istniejącym i każdy podmiot może się na nią powołać, nie jest tu konieczne uprzednie sądowe jej stwierdzenie. Okoliczność ta może i powinna zostać ustalona samodzielnie w toku postępowania przez organy podatkowe i to z urzędu, nawet jeśli strona nie powołuje się na nią (wyrok SN z dnia 13 czerwca 2002 r., III RN 108/01, OSNP 2003, nr 10, poz. 236; wyroki WSA: w Białymstoku z dnia 4 czerwca 2004 r. I SA/Bk 112/04; w Kielcach z dnia 17 czerwca 2010 r. I SA/Ke 257/10).

W obszernej monografii K. Radzikowskiego pt.: „Prawnopodatkowe skutki wadliwości czynności prawnych” stwierdza się jednoznacznie, że: obowiązek podatkowy nie powstaje w odniesieniu do czynności bezwzględnie nieważnych. (...)W związku z powyższym nie wydaje się konieczna wyraźna dyspozycja w treści ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, że czynności dotknięte sankcją nieważności bezwzględnej nie podlegają opodatkowaniu”.

Obowiązek podatkowy i tak nie powstanie na mocy obecnie obowiązującego art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, pomimo że nie jest to expressis verbis w nim potwierdzone. Tym bardziej niezasadne byłoby wskazanie nieważności bezwzględnej jako przesłanki zwrotu podatku.

Wnioskodawca przytoczył także wyrok WSA w Gliwicach z dnia 20 grudnia 2010 r. (sygn. akt: I SA/GI 793/10) w którym stwierdzono, że: „Podatek zapłacony od bezwzględnie nieważnej czynności cywilnoprawnej – jako nienależnie zapłacony – stanowi nadpłatę, a podatnik może domagać się jej zwrotu w trybie przepisów ustawy Ordynacja podatkowa o stwierdzeniu nadpłaty. Do nieważności bezwzględnej – inaczej niż do względnej – nie ma zastosowania instytucja zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnej przewidziana w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Tym też należy tłumaczyć pominięcie w wymienionym przepisie bezwzględnej nieważności czynności cywilnoprawnej jako podstawy zwrotu podatku”.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że w opisanym stanie faktycznym nie powstał obowiązek podatkowy z uwagi na nieważność czynności prawnej, a co za tym idzie Wnioskodawca nie miał obowiązku złożenia deklaracji PCC-3 i wpłaty podatku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2015 r., poz.626) podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

O powstaniu obowiązku uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnej decyduje, w myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, moment dokonania czynności cywilnoprawnej. Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podstawę opodatkowania – przy umowie sprzedaży − stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, którą określa się na zasadach wskazanych w art. 6 ust. 2 ww. ustawy, stawka podatku od umowy sprzedaży m.in. nieruchomości lub prawa wieczystego użytkowania wynosi 2%, od innych praw majątkowych wynosi 1% − art. 7 ust. 1 pkt 1 tejże ustawy.

Jak wynika z powołanych przepisów – umowa sprzedaży podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym.

Z kolei w myśl art. 58 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r., poz. 121, ze zm.) czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

Zgodnie z art. 58 § 2 ww. ustawy nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (art. 58 § 3 opisanej ustawy).

Omawiany przepis art. 58 określa sankcję dokonania czynności prawnej sprzecznej z ustawą lub zasadami współżycia społecznego. Jeśli przepis szczególny nie stanowi inaczej, sankcją tą jest nieważność czynności (lub jej części).

Kodeks cywilny nie definiuje czym jest nieważność bezwzględna. Znaczenie tego pojęcia daje się odtworzyć jedynie przez analizę całego systemu prawa. I tak m.in. jedną z cech nieważności bezwzględnej jest to, że czynność prawna jest nieważna od początku (ab initio). Od chwili jej dokonania nie wywołuje zamierzonych skutków prawnych. Nieważność ma zatem charakter pierwotny, nie następczy. Nieważność następuje z mocy samego prawa (ipso iure), bez potrzeby zajścia jakichkolwiek dalszych zdarzeń, a w szczególności nie jest konieczne ani oświadczenie strony czynności, ani konstytutywne orzeczenie sądu.

Powyższe oznacza to, że w stosunku do takiej czynności w ogóle nie powstaje obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, który w wypadku umowy sprzedaży powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.

Z opisanego we wniosku zdarzenia wynika, że Wnioskodawca (spółka akcyjna) zawarł umowę zakupu Ogółu praw i obowiązków wspólnika w Spółce O. sp. z o.o. sp. k. Czynność obarczona była wadą powodującą bezwzględną nieważność umowy.

Kupujący nie złożył stosownej deklaracji PCC-3, jak również nie opłacił podatku od opisywanej transakcji.

W związku z powyżej przedstawionym stanem faktycznym należy podkreślić, że organ interpretacyjny wydaje interpretację co do zakresu i sposobu zastosowania ustaw podatkowych oraz wydanych na ich podstawie aktów wykonawczych i ratyfikowanych umów międzynarodowych związanych z materią podatkową. Organ interpretacyjny uprawniony jest zatem do dokonywania prawnopodatkowej kwalifikacji zdarzeń. Innymi słowy, aby Organ mógł wskazać jakie regulacje bądź skutki podatkowe związane są z dokonaniem konkretnej czynności – czynność ta musi być jednoznacznie określona i nazwana w świetle odrębnych – pozapodatkowych instytucji. W przedmiotowej sprawie Organ nie ma zatem prawa rozstrzygać czy rzeczywiście w opisanej sytuacji czynność cywilnoprawna jaką jest umowa sprzedaży była nieważna. Co istotne, organ wydający interpretację indywidualną nie może zbadać w sensie merytorycznym sprawy podatkowej wynikającej z przytoczonego we wniosku zdarzenia, lecz jedynie pozytywnie lub negatywnie ocenić, z przytoczeniem przepisów prawa podatkowego, czy stanowisko wnioskodawcy zawarte we wniosku, a odnoszące się do unormowań przepisów prawa podatkowego, jest prawidłowe i znajduje oparcie w okolicznościach przedstawionego zdarzenia. Organ przyjmie zawarte w tym zakresie stwierdzenie wskazane we wniosku.

Zatem, przyjmując za Wnioskodawcą, że – jak wynika z wniosku – umowa sprzedaży obarczona była wadą powodującą bezwzględną nieważność umowy to Wnioskodawca nie miał obowiązku składania deklaracji PCC-3 i tym samym nie musiał od tej czynności odprowadzać podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia podanym przez Wnioskodawczynię w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Organ pragnie podkreślić, że interpretacja została wydana w oparciu o przedstawiony stan faktyczny. Ustalenie ważności czy też bezwzględnej nieważności czynności cywilnoprawnej może nastąpić jedynie w toku postępowania dowodowego mającego miejsce w ramach postępowania podatkowego. Mając na uwadze specyfikę postępowania interpretacyjnego, które nie stanowi substytutu postepowania z powództwa o ustalenie oraz fakt, że ewentualne rozważania co do wadliwości czynności cywilnoprawnych mogą mieć miejsce jedynie w ramach postępowania podatkowego należy stwierdzić, że niniejsza interpretacja nie przesądza czy opisana we wniosku umowa jest czy też nie jest obarczona wadą bezwzględnej nieważności.

Końcowo, w odniesieniu do przywołanych przez Wnioskodawcę orzeczeń sądów administracyjnych, Organ interpretacyjny pragnie wskazać, iż zapadły one na gruncie innych stanów faktycznych, zatem dotyczyły odmiennej sprawy niż ta, którą porusza we wniosku Wnioskodawca.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
   
   

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2017 r., poz. 1369, ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.