2019.06.10 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP4.4012.219.2019.2.AKO
z 10 czerwca 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 8 kwietnia 2019 r. (data wpływu 10 kwietnia 2019 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

uznania, że po wprowadzeniu do transakcji zmian, SPV będzie świadczyć na rzecz Banku usługę w rozumieniu ustawy o VAT, o kompleksowym charakterze, w ramach której następuje nabycie wierzytelności Banku,

określenia podstawy opodatkowania usługi świadczonej na rzecz Banku,

zastosowania zwolnienia od podatku do świadczonej usługi

– jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 kwietnia 2019 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania, że po wprowadzeniu do transakcji zmian, SPV będzie świadczyć na rzecz Banku usługę w rozumieniu ustawy o VAT, o kompleksowym charakterze, w ramach której następuje nabycie wierzytelności Banku, określenia podstawy opodatkowania usługi świadczonej na rzecz Banku, oraz zastosowania zwolnienia od podatku do świadczonej usługi.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

W celu pozyskania środków finansowych Wnioskodawca (dalej: „Bank”) zawarł w 2016 r. umowę przelewu swoich wierzytelności z B. sp. z o.o., spółką celową – spółką kapitałową powołaną w celu realizacji programu sekurytyzacji z siedzibą w Polsce (dalej: „SPV” albo „Wnioskodawca”).

Bank jest instytucją finansową prowadzącą działalność bankową. W szczególności, Bank świadczy usługi finansowe obejmujące między innymi: udzielanie kredytów i pożyczek, zakładanie lokat itp.

Działalność polegająca na udzielaniu kredytów i pożyczek wymaga posiadania zaplecza finansowego. Bank zapewnia sobie środki finansowe poprzez zaciąganie kredytów w innych instytucjach finansowych lub poprzez przyjmowanie lokat. Bank korzysta również z dodatkowego źródła środków finansowych, jakim jest sekurytyzacja (dalej: „Sekurytyzacja”).

Zagadnienie Sekurytyzacji zostało opisane w art. 92a ustawy Prawo Bankowe. Zgodnie z ustępem 3 tegoż artykułu, Bank może przenieść wierzytelności w drodze umowy na niebędącą towarzystwem funduszy inwestycyjnych tworzącym fundusz sekurytyzacyjny albo funduszem sekurytyzacyjnym, spółkę kapitałową (podmiot emisyjny) w celu emisji przez ten podmiot papierów wartościowych, których zabezpieczenie stanowią sekurytyzowane wierzytelności.

Zgodnie z ust. 4 art. 92a ustawy Prawo Bankowe, podmiot emisyjny, na rzecz którego nastąpiło przeniesienie wierzytelności, nie może być powiązany kapitałowo lub organizacyjnie z bankiem przenoszącym wierzytelności, a przedmiotem jego działalności może być wyłącznie nabywanie wierzytelności i emisja papierów wartościowych, o której mowa w art. 92a ust. 3 ustawy Prawo Bankowe, a także wykonywanie czynności z tym związanych.

SPV to podmiot powołany do przeprowadzenia transakcji Sekurytyzacji, przy czym do każdej transakcji Sekurytyzacji będzie powołana odrębna spółka celowa. SPV i Bank spełniają warunki określone w art. 92a ust. 4 ustawy Prawo bankowe.

Transakcja sekurytyzacji jest procesem składającym się z wielu czynności oraz wymagającym współpracy przynajmniej trzech podmiotów (banku, podmiotu emisyjnego oraz inwestorów lub inwestora). Efektem i ekonomicznym celem Sekurytyzacji jest pozyskanie środków pieniężnych przez Bank poprzez wykorzystanie aktywów w postaci udzielonych przez Bank pożyczek lub kredytów (dalej: „Wierzytelności”). Sekurytyzacja wpływa na poprawę płynności finansowej Banku.

Wierzytelności, które biorą udział w procesie Sekurytyzacji, to wierzytelności Banku należne od pożyczkobiorców/kredytobiorców z tytułu udzielonych pożyczek lub kredytów, wymagalne w terminach określonych w umowach pożyczek lub kredytów (dalej: „umowy kredytu”, „kredyty”). Zasadą jest, że umowy kredytu ustanawiają harmonogram spłat przewidujący spłaty w cyklach miesięcznych, choć możliwe są również inne zasady spłat. Wierzytelności nie obejmują odsetek ani opłat naliczonych przed datą ich zbycia („Data Zbycia”) (tj. należnych za okres przed Datą Zbycia). Prawo do odsetek naliczanych (należnych) od Daty Zbycia oraz wszelkich innych opłat naliczonych (należnych) od Daty Zbycia Wierzytelności (wszelkie opłaty wynikające z umów kredytów) przysługuje SPV, która nabędzie wierzytelności.

Wierzytelności są przelewane na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności na rzecz SPV jeszcze przed terminem wymagalności tych wierzytelności oraz wynikających z nich odsetek. Wierzytelności objęte procesem Sekurytyzacji nie noszą znamion zagrożenia nieściągalnością, są to wierzytelności obsługiwane terminowo. Po nabyciu Wierzytelności, SPV otrzymuje od Banku kwoty wynikające ze spłaty kwot kapitału Wierzytelności objętych Sekurytyzacją. SPV również otrzymuje kwoty odsetek oraz wszelkich opłat i prowizji wynikających z umów kredytu, naliczonych od Daty Zbycia.

Należy podkreślić, że w drodze sprzedaży (przelewu) Wierzytelności Bank przenosi na SPV prawo do jedynie przyszłych odsetek, prowizji i opłat, tzn. nie są objęte sprzedażą (przelewem) odsetki, prowizje i opłaty naliczone przed Datą Zbycia (tj. należne za okres przed dniem sprzedaży).

Zgodnie z umową sprzedaży Wierzytelności, na mocy której dochodzi do przelewów Wierzytelności i która została zawarta między Bankiem i SPV, w początkowym okresie określonym w umowie (dalej: „Okres Początkowy”), Bank przelewał na rzecz SPV poszczególne transze Wierzytelności z kredytów udzielanych przez Bank klientom, które spełniają określone warunki. Pierwsza transza Wierzytelności została przelana w dniu zawarcia umowy sprzedaży Wierzytelności między Bankiem i SPV, a kolejne transze były przelewane później, aż do końca Okresu Początkowego, który już nastąpił. Przelewy poszczególnych transz były dokonywane na zasadach i warunkach opisanych powyżej, czyli, w szczególności:

przelew każdej kolejnej transzy następował w drodze sprzedaży Wierzytelności,

cena każdej kolejnej transzy była równa niespłaconej do dnia przelewu kwocie kapitału Wierzytelności według stanu na tzw. datę graniczną (cut-off date), czyli na określoną przez strony datę przed dokonaniem przelewu, na którą określana jest wartość nominalna Wierzytelności, (tj. pozostająca do spłaty na datę graniczną wartość kapitału kredytów składających się na Wierzytelności, nie obejmująca naliczonych odsetek i opłat),

nie występowało dyskonto,

ustalona cena sprzedaży każdej z transz była zapłacona przez SPV do Banku,

przedmiotem poszczególnych transz przelewu (sprzedaży) mogły być jedynie Wierzytelności obsługiwane terminowo na moment daty granicznej (cut-off date),

sprzedane Wierzytelności nie obejmowały opłat i odsetek naliczonych do dnia sprzedaży; jednak prawo do odsetek i opłat naliczanych po dacie sprzedaży przysługiwało SPV.

Najważniejsze elementy Sekurytyzacji to:

SPV wyemitowała obligacje, które sfinansowały jej działalność i które zostały objęte przez inwestorów. Środki zgromadzone z emisji obligacji przekazała Bankowi tytułem zapłaty ceny za Wierzytelności, a tym samym zapewniła Bankowi środki finansowe.

Oprócz emisji obligacji, o której mowa powyżej, SPV uzyskała pożyczkę z Banku. Kwota tej pożyczki była znacznie niższa od wartości Wierzytelności przelanych przez Bank do SPV. Zgodnie z umową pożyczki, SPV wypłaca do Banku odsetki obliczone według formuły ustalonej w umowie pożyczki.

Wierzytelności są nadal wykazywane w bilansie Banku jako jego aktywa – wynika to z faktu, że w sensie ekonomicznym, Bank ponosi ryzyko związane z Wierzytelnościami, a także korzyści ekonomiczne, tj. w postaci kwot dystrybuowanych do banku przez SPV po spłacie zobowiązań z tytułu wyemitowanych obligacji – w świetle zapisów Międzynarodowego Standardu Sprawozdawczości Finansowej nr 9 nie są spełnione przesłanki do usunięcia sekurytyzowanych aktywów ze sprawozdania finansowego Banku, tj. ryzyko i korzyści związane z portfelem wierzytelności pozostają w Banku. Oznacza to w szczególności, że przelew Wierzytelności w ramach opisanej transakcji nie powoduje zmniejszenia stanu aktywów Banku i nie prowadzi do ograniczenia kwoty należnego od Banku podatku od niektórych instytucji finansowych (tzw. podatku bankowego).

W ramach umowy zawartej pomiędzy Bankiem a SPV, Bank dokonywał odpłatnego przelewu każdej z transz Wierzytelności na SPV zgodnie z art. 509 Kodeksu Cywilnego oraz art. 92a ust. 3 Prawa Bankowego. SPV płacił za każdą z Wierzytelności cenę równą niespłaconej do dnia przelewu kwocie kapitału Wierzytelności według stanu na tzw. datę graniczną (tzw. cut-off date, tj. pozostająca do spłaty na datę graniczną wartość kapitału kredytów składających się na Wierzytelności, która nie obejmuje naliczonych odsetek i opłat). Z tego względu, środki uzyskane ze spłaty kapitału Wierzytelności, otrzymane przez Bank w okresie od daty granicznej do dnia przelewu zostają przekazane do SPV.

Przelewy były dokonywane bez dyskonta.

W zamian za pozyskanie środków finansowych wskutek dokonania Sekurytyzacji, Bank zapłacił SPV prowizję. Prowizja stanowiła wynagrodzenie za przeprowadzenie kompleksowej transakcji obejmującej zarówno przelew pierwszej transzy Wierzytelności, który miał miejsce na początku transakcji oraz przelewy kolejnych transz Wierzytelności, które następowały później w Okresie Początkowym.

SPV zawarła z Bankiem umowę o odpłatną obsługę Wierzytelności nabytych przez SPV.

Kwoty wpłacane przez kredytobiorców do Banku z tytułu spłaty zobowiązań nabytych przez SPV Wierzytelności są przekazywane przez Bank do SPV na zasadach i w terminach wskazanych w umowie o obsługę Wierzytelności.

prowadzenie rachunków i dokumentacji dotyczącej wierzytelności wraz z ewidencją analityczną kredytów,

odbieranie wpłat od kredytobiorców,

przekazywanie wpłat z tytułu spłaty kredytów oraz odsetek i opłat na rachunek SPV,

wydawanie klientom zaświadczeń i udzielanie im wyjaśnień co do wierzytelności,

prowadzenie korespondencji z kredytobiorcami,

wysyłanie monitów.

Dzięki zawartej umowie o powyższe usługi, klienci dokonują spłat swoich zobowiązań z tytułu Wierzytelności do Banku, a Bank przekazuje je do SPV (na rachunek bankowy należący do SPV). Zawarcie umowy o obsługę z Bankiem podyktowane było posiadaniem przez Bank wiedzy o udzielonych kredytach oraz o kredytobiorcach. SPV jest więc zmuszona do zapewnienia obsługi nabytych Wierzytelności przez Bank.

SPV dokonała zapłaty kosztów związanych z uruchomieniem opisanej transakcji oraz ceny za pierwszą transzę Wierzytelności przelanych przez Bank na SPV – te wydatki miały charakter jednorazowy.

Mechanizm płatności przez SPV został tak ustrukturyzowany, aby SPV wypłacała całość uzyskanych ze spłat Wierzytelności środków pieniężnych ponad założoną rezerwę. W konsekwencji, środki uzyskane z wpływów ze spłat Wierzytelności, są w całości wydatkowane, na nabycie kolejnych Wierzytelności (jeśli takie kolejne Wierzytelności są nabywane) oraz na uregulowanie innych zobowiązań SPV. Przy tym wydatki na rzecz podmiotów innych niż Bank nie zależą od kwoty uzyskanej faktycznie przez SPV, a wydatki na rzecz Banku są ustalane według formuł uzależniających kwotę wypłacaną do Banku od kwoty pieniężnej dostępnej w SPV ponad rezerwę: i) wydatki odpowiadające kosztom utrzymania SPV (w tym podatki należne od SPV, koszty natury ogólnej, itp.), spłaty odsetek naliczonych od obligacji objętych przez Inwestora – takie wydatki są dokonywane przez SPV w każdym miesiącu, ii) płatność wynagrodzenia Banku za obsługę Wierzytelności, odsetek i prowizji od pożyczki udzielonej przez Bank – takie wydatki są z zasady dokonywane przez SPV w każdym miesiącu, choć, zgodnie z umową, w miarę dostępności wolnych środków w SPV.

Aby zrównoważyć kwoty wydatków z nieznanymi z góry kwotami spłat Wierzytelności, został wprowadzony mechanizm ograniczenia odsetek od pożyczki udzielonej przez Bank na wypadek, gdyby kwoty środków pieniężnych, którymi dysponuje SPV ponad zakładaną rezerwę nie pozwalały na uregulowanie odsetek naliczonych według stopy procentowej wskazanej w umowie. Ponadto, umowy zawarte między SPV i Bankiem przewidują mechanizm ustalania wartości wynagrodzenia za usługi Banku obsługi Wierzytelności lub kwoty prowizji od pożyczki, w wysokości całości ewentualnych nadwyżek środków pieniężnych posiadanych przez SPV ponad rezerwę. Należy podkreślić, że wszystkie opisane powyżej elementy transakcji Sekurytyzacji są ze sobą ściśle powiązane i kluczowe dla przeprowadzenia Sekurytyzacji. W szczególności, SPV jest podmiotem, o szczególnym statusie uregulowanym w wyżej wspomnianym art. 92a Prawa bankowego, którego działalność skupiona jest wyłącznie na udziale w opisanym zdarzeniu przyszłym.

Bank i SPV są oraz będą podatnikami VAT w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT i są oraz będą zarejestrowane dla potrzeb VAT zgodnie z odpowiednimi przepisami.

Transakcja na powyższych warunkach została zawarta w 2016 r. i funkcjonuje do dnia dzisiejszego w opisanym powyżej kształcie. Strony transakcji planują zmodyfikowanie transakcji polegające na:

wydłużeniu Okresu Początkowego (tzn. okresu, w którym SPV nabywa kolejne Wierzytelności, a nie spłaca kapitału obligacji),

wyemitowaniu nowych obligacji, w związku z czym do SPV zostaną wpłacone nowe środki pieniężne z tytułu emisji,

powiększeniu kwoty istniejącej pożyczki udzielonej przez Bank do SPV lub udzieleniu przez Bank do SPV nowej pożyczki,

wskutek powyższego, łączna kwota pozyskana z obligacji przez SPV zostanie powiększona w stosunku do stanu pierwotnego,

zwiększeniu kwoty z obligacji oraz z pożyczki, o których mowa powyżej będzie towarzyszyła sprzedaż nowych Wierzytelności; sprzedaż ta odbędzie się na tych samych zasadach, co opisane powyżej; w szczególności, przedmiotem sprzedaży będą „zdrowe” (tzn. terminowo regulowane należności z pożyczek/kredytów udzielonych przez Bank spełniające określone parametry) i niewymagalne Wierzytelności, nie wystąpi dyskonto, gdyż cena wierzytelności będzie równa ich wartości nominalnej, Wierzytelności nie będą zawierały naliczonych (według stanu na moment sprzedaży) odsetek, opłat i prowizji;

SPV uzyska od Banku dodatkową prowizję (odrębną od prowizji uzyskanej przez SPV w 2016 r.),

wprowadzeniu do dokumentacji transakcji Sekurytyzacji zapisów regulujących zasady zwrotnego przeniesienia Wierzytelności przez SPV na Bank. Zasadniczo, takie zwrotne przeniesienie Wierzytelności będzie dotyczyło Wierzytelności, które wykazują opóźnienie w spłacie, przeniesienie nastąpi w drodze sprzedaży za cenę równą kwocie nominału pozostającego do spłaty (zapadłego oraz niezapadłego), mechanizm zwrotnego przeniesienia Wierzytelności ma na celu uwolnienie SPV od Wierzytelności, które nie są regulowane terminowo – na jego mocy, takie Wierzytelności zostaną przeniesione do Banku,

celem opisanych zmian jest zapewnienie Bankowi dodatkowego finansowania.

Poza wyszczególnionymi powyżej zmianami, rozliczenia oraz przepływy finansowe między Bankiem, SPV i innymi zaangażowanymi stronami będą przebiegały według dotychczasowych zasad, które nie ulegną zmianie. W szczególności, Bank będzie nadal świadczył usługę obsługi Wierzytelności (na zasadach opisanych powyżej) i będzie uzyskiwał z tego tytułu miesięczne wynagrodzenie, które będzie ustalane według tych samych zasad co przed wprowadzeniem opisanych zmian. Kwoty uzyskiwane ze spłat Wierzytelności nadal mogą być wykorzystywane do zakupów przez SPV od Banku kolejnych Wierzytelności, a w pozostałej części będą wydatkowane przez SPV.

Należy podkreślić, że ani transakcja dokonana w 2016 r., ani planowane wprowadzenie do niej zmian nie mają na celu osiągnięcia korzyści podatkowych. W szczególności, Bank zarówno po dokonaniu transakcji jak i po przeprowadzeniu w niej zmian będzie rozpoznawał aktywo z tytułu Wierzytelności objętych przelewem na rzecz SPV na potrzeby podatku od niektórych instytucji finansowych (tzw. podatku bankowego). Jednocześnie Bank, w szczególności, będzie wykazywał jako przychody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym wartość wynagrodzenia za czynności obsługi wierzytelności oraz otrzymane odsetki z pożyczki udzielonej do SPV. Oznacza to, że Bank wykaże dochody do opodatkowania, które zostałyby wykazane, gdyby Bank zaciągnął finansowanie na warunkach zbieżnych z warunkami obligacji i bezpośrednio ponosił koszty tego finansowania równe kosztom związanym z transakcją sekurytyzacji (odsetki płatne przez SPV oraz inne koszty ponoszone przez SPV, np. funkcjonowania i obsługi SPV).

W 2016 r. Wnioskodawca uzyskał interpretacje indywidualne (znak: IPPP1/4512-254/16-2/MP oraz IPPB2/4514-171/16-2/JG1), z której wynikały pozytywne odpowiedzi na pytania analogiczne do zadanych poniżej.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

Czy w związku z wprowadzeniem do transakcji opisanych zmian SPV będzie świadczyć na rzecz Banku usługę w rozumieniu ustawy o VAT, o kompleksowym charakterze, w ramach której, w szczególności, następuje nabycie przez SPV Wierzytelności Banku?
Czy po wprowadzeniu do transakcji opisanych zmian podstawą opodatkowania usługi świadczonej przez SPV na rzecz Banku, o której mowa w pytaniu 1, będzie jedynie wysokość prowizji wypłaconej przez Bank na rzecz SPV tytułem wynagrodzenia?
Czy po wprowadzeniu do transakcji opisanych zmian usługa świadczona przez SPV na rzecz Banku, o której mowa w pytaniu 1, będzie zwolniona z VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad 1

SPV będzie świadczył na rzecz Banku usługi w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT w ramach których, w szczególności, następować będzie nabycie przez SPV Wierzytelności Banku. Tym samym w ramach transakcji obejmującej nabywanie przez SPV transz Wierzytelności Banku, Bank nie będzie wykonywał czynności opodatkowanych VAT.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o VAT”, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT.

W orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (np. C-16/93 R.J. Tolsma. C-89/81 Hong Kong Trade Development Council), a także polskich sądów administracyjnych przyjmuje się, że dla możliwości opodatkowania usługi podatkiem VAT niezbędne jest istnienie dwóch podmiotów – usługodawcy i usługobiorcy, istnienie stosunku prawnego pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą, z których jeden świadczy usługę a drugi płaci za nią wynagrodzenie, przy czym pomiędzy czynnością podlegającą opodatkowaniu (usługa), a wynagrodzeniem otrzymanym z tytułu jej wyświadczenia musi istnieć bezpośredni, czytelny i dostrzegalny związek.

Również powołując się na poglądy doktryny prawa podatkowego (m.in. A. Bartosiewicz „VAT Komentarz” wyd. Wolter Kluwer Polska, rok wydania 2013) w zakresie rozumienia zwrotu „świadczenie usług”, zdaniem Wnioskodawcy, dla określenia danej sytuacji faktycznej jako świadczenia usług muszą zostać spełnione łącznie trzy warunki:

muszą występować dwie strony: usługodawca oraz beneficjent usługi;
usługodawca musi podjąć aktywność przynoszącą korzyść usługobiorcy, która jest przez niego pożądana i określona;
usługodawcy za dokonanie czynności przysługuje wynagrodzenie.

W opisanym zdarzeniu przyszłym wszystkie wymienione przesłanki zostaną spełnione.

SPV podejmuje aktywność polegającą na zaaranżowaniu zmian do transakcji oraz pozyskaniu środków poprzez emisję obligacji w celu zapłaty ceny za Wierzytelności, a tym samym w celu zapewnienia Bankowi dodatkowych środków finansowych. Czynności te przynoszą korzyść Bankowi, ponieważ dzięki dokonaniu Sekurytyzacji Bank uzyskuje środki finansowe przed terminem wymagalności sekurytyzowanych Wierzytelności, poprawiając tym samym swoją płynność finansową. Trzeba podkreślić, że czynności podejmowane przez SPV w ramach Sekurytyzacji nie sprowadzają się do samego nabycia Wierzytelności w ramach przelewu, lecz przelew stanowi jedynie niezbędny element – świadczonej przez SPV – szerszej (kompleksowej) usługi o charakterze finansowym, której celem jest zapewnienie Bankowi środków finansowych. Jednocześnie, nie ulega wątpliwości, że SPV jako podmiot biorący udział w sekurytyzacji, który zapewnia uzyskanie przez Bank środków finansowych, dokonuje na jego rzecz świadczenia o charakterze odpłatnym, ponieważ Bank wypłaci SPV, z tytułu wprowadzenia do transakcji zmian skutkujących pozyskaniem przez Bank dodatkowego finansowania, wynagrodzenie w postaci ustalonej przez strony prowizji.

Wszystkie przesłanki do uznania aktywności SPV za świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT zostaną więc spełnione, tj. pomiędzy stronami istnieje stosunek zobowiązaniowy, w ramach którego SPV zobowiązuje się do pozyskania środków finansowych poprzez emisję obligacji i zaciągnięcie pożyczki celem zapewnienia Bankowi środków finansowych przy wykorzystaniu Wierzytelności Banku, za co Bank wypłaci SPV określoną prowizję.

Należy podkreślić, że to SPV jako nabywca Wierzytelności dokonuje na rzecz Banku kompleksowego świadczenia o charakterze odpłatnym. Biorąc pod uwagę sytuację stron przed przystąpieniem do omawianej transakcji, dla Banku istotne jest, że wskutek świadczenia SPV Bank zapewni sobie otrzymanie środków pieniężnych wcześniej niż Wierzytelności staną się wymagalne zgodnie z postanowieniami odpowiednich umów kredytu (pożyczki), poprawiając swoją płynność finansową. Tym samym, Bank korzystając z oferty SPV zapewni sobie pozyskanie środków finansowych na potrzeby działalności, co z perspektywy jego potrzeb jest kluczowym aspektem warunkującym przystąpienie do współpracy z SPV.

W przedstawionym zdarzeniu przyszłym to Bank jest podmiotem, który zabiega o odpowiednie świadczenie, tj. pozyskanie środków finansowych. Usługodawcą zaś jest SPV, który za swoją usługę (realizowane na rzecz Banku świadczenie polegające na zapewnieniu środków finansowych na potrzeby działalności Banku) otrzymuje ustalone wynagrodzenie w formie prowizji.

Ponadto Wnioskodawca wskazuje, że aktywność podejmowana przez SPV w ramach sekurytyzacji wierzytelności jest traktowana jako „świadczenie usług” w rozumieniu ustawy o VAT, w orzecznictwie sądów administracyjnych, tak m.in. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 sierpnia 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 3030/11 oraz wydanej po tym wyroku interpretacji o sygnaturze IPPP2/443-441/11/12-9/S/MM.

Cytując fragment interpretacji IPPP2/443-441/11/12-9/S/MM: ,,SPV w celu realizacji zawartej z Wnioskodawcą umowy będzie zobowiązana do wykonania szeregu ściśle ze sobą powiązanych czynności, które złożą się na jedną kompleksową usługę świadczoną przez SPV mającą za cel zapewnienie Zainteresowanemu środków finansowych – usługę sekurytyzacji. Biorąc pod uwagę przepisy ustawy o podatku od towarów i usług w okolicznościach niniejszej sprawy uznać należy zatem, iż Kontrahent wyświadczy na rzecz Wnioskodawcy usługę polegającą na zapewnieniu mu środków finansowych jeszcze przed terminem wymagalności Wierzytelności własnych Banku z tytułu umów pożyczki. Za powyższą usługę SPV uzyska wynagrodzenie w postaci prowizji, dla wyliczenia której podstawą będą koszty organizacji oraz funkcjonowania ponoszone przez Kontrahenta. Zatem SPV wykona czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów usług, o których mowa w art. 8 ust. 1 w zw. z art. 5 ustawy o podatku od towarów usług”.

Z kolei, zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 2 lutego 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 3887/06: „Sąd administracyjny, badając niniejszą sprawę, ma zatem obowiązek zwrócić uwagę, że istota sekurytyzacji polega na pozyskiwaniu środków finansowych przez emisję wierzycielskich papierów wartościowych zabezpieczonych aktywami, które są przedmiotem sekurytyzacji, np. wierzytelnościami. Oznacza to, że jeżeli wierzytelności Spółki były nabywane w celu sekurytyzacji, tj. w celu ich wykorzystania do wykonania określonych operacji gospodarczych, to w badanej sprawie nie miała miejsca – jak chcą tego organy podatkowe – wyłącznie cesja wierzytelności, lecz cesja, która była elementem świadczonej usługi finansowej. Oznaczałoby to, że skarżąca Spółka była nabywcą takiej usługi, a jej sytuacja prawnopodatkowa winna być przedmiotem oceny organu podatkowego w wydanej pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w tym właśnie kontekście”.

Analogiczne wnioski można znaleźć w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 25 listopada 2009 r., sygn. akt I SA/Wr 1564/09, cytując: ,,(...) czynności podejmowane przez spółkę celową w ramach sekurytyzacji nie sprowadzają się do samego nabycia wierzytelności w ramach cesji, lecz cesja stanowi jedynie element – świadczonej przez spółkę celową – szerszej (kompleksowej) usługi pośrednictwa finansowego, związanego z nabywaniem wierzytelności oraz redystrybucją środków finansowych i ograniczeniem ryzyka niewypłacalności dłużników. W związku z tym, czynności dokonywane przez irlandzkiego kontrahenta skarżącej Spółki, mieszczą się w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Jednakże, na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT w związku z treścią załącznika nr 4 do tej ustawy, usługi te są zwolnione z tego podatku”.

Stanowisko analogiczne do powyższego wskazujące, że w procesie sekurytyzacji usługę w rozumieniu przepisów o VAT świadczy podmiot nabywający wierzytelności zostało również wyrażone w wielu interpretacjach wydanych przez organy podatkowe w odniesieniu do planowanych procesów sekurytyzacji, np. w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 18 lipca 2013 r. (ILPP4/443-185/13-2/EWW), interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 stycznia 2015 r. (IPPP3/443-1099/14-2/JF), a także interpretacje wydane w zakresie transakcji sekurytyzacji przeprowadzone przez Bank w 2015 r. oraz w 2016 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 23 lipca 2015 r. oraz z dnia 11 maja 2016 r.

Ad 2

Zdaniem Wnioskodawcy podstawą opodatkowania świadczonej przez niego usługi będzie prowizja, która zostanie mu wypłacona przez Bank tytułem wynagrodzenia.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem zasad szczegółowych wyrażonych w odrębnych przepisach, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym, SPV z tytułu Sekurytyzacji Wierzytelności otrzyma od Banku wynagrodzenie w formie prowizji. Kwota prowizji będzie stanowić dla SPV kwotę należną stanowiącą zapłatę za wykonaną usługę, a tym samym podstawę opodatkowania świadczonej przez SPV na rzecz Banku usługi.

W przedstawionym stanie faktycznym wskazano, że Wierzytelności Banku zostaną zbyte po wartości odpowiadającej kwocie kapitału Wierzytelności (tj. bez dyskonta). Należy zaznaczyć, że przelew Wierzytelności nie stanowi oderwanego od procesu Sekurytyzacji zdarzenia gospodarczego, a jest niejako narzędziem do uzyskania celu Sekurytyzacji, jakim jest uzyskanie przez Bank środków finansowych.

Powyższa argumentacja wskazuje, że podstawę opodatkowania za świadczoną przez SPV usługę będzie stanowiła prowizja należna SPV od Banku natomiast w żadnym wypadku nie będzie to wartość nominalna zbywanych przez Bank Wierzytelności ani cena, za którą są one sprzedawane. Kwota wartości nominalnej Wierzytelności nie będzie stanowiła dla SPV przysporzenia, a stąd nie może być traktowana na gruncie ustawy o VAT jako kwota wynagrodzenia z tytułu wykonanego świadczenia.

W związku z powyższym, w przedstawionej we wniosku sytuacji podstawą opodatkowania podatkiem VAT usługi Sekurytyzacji będzie kwota prowizji wypłacona przez Bank na rzecz SPV. Należy wskazać, że organy podatkowe w wydawanych interpretacjach powszechnie akceptują powyższe stanowisko. Przykładem może być interpretacja wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 18 lipca 2013 r. (ILPP4/443-185/13-3/EWW), interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 stycznia 2015 r. (IPPP3/443-1099/14-2/JF), a także interpretacja wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 13 lipca 2015 r. (IPPP1/4512-423/15-3/AW).

Ad 3

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że opisana usługa, w ramach której Bank przeleje na SPV Wierzytelności Banku, podlega zwolnieniu z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, zwolnione z podatku VAT są usługi polegające na udzielaniu kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Jak stanowi art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Z ekonomicznego punktu widzenia, opisaną usługę należy traktować jako instrument finansowy analogiczny do kredytu lub pożyczki pieniężnej, który podlegałby zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT. Mianowicie, SPV w zamian za pozyskanie dla Banku środków finansowych otrzyma w przyszłości zwrot niniejszej kwoty wraz z przysporzeniem w postaci prowizji. Tym samym, sytuacja SPV będzie analogiczna jak kredytodawcy, bądź pożyczkodawcy.

Z drugiej strony, Bank jako zbywający Wierzytelności jest w analogicznej sytuacji jak kredytobiorca, bądź pożyczkobiorca, który uzyskał jednorazowo potrzebne środki finansowe, ale musiał zabezpieczyć SPV spłatę środków finansowych poprzez zbycie Wierzytelności. Wynagrodzeniem za uzyskanie środków finansowych dla kredytodawcy, bądź pożyczkodawcy są odsetki, natomiast w przypadku Banku dokonującego przelewu (w drodze sprzedaży) Wierzytelności w ramach ich Sekurytyzacji, wynagrodzeniem SPV będzie uiszczona przez Bank na rzecz SPV prowizja.

Wnioskodawca podkreśla również, że w świetle przepisów ustawy o VAT nieuzasadnione byłoby ograniczanie zastosowania zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT tylko do kredytu, bądź pożyczki, ale powinno ono mieć zastosowanie również do każdego innego instrumentu finansowego, którego celem jest pozyskanie środków finansowych, w tym do sekurytyzacji.

Istnieją również argumenty za traktowaniem usługi jaka ma być świadczona przez SPV jako usługi w zakresie długów i podlegającej zwolnieniu z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT. Przeniesienie własności Wierzytelności w ramach usługi Sekurytyzacji to fragment kompleksowej usługi SPV, która ma na celu zapewnienie Bankowi środków finansowych i poprawę jego płynności finansowej. Ekonomiczny sens usługi Sekurytyzacji przejawia się w upłynnieniu wierzytelności (długów dłużników – np. kredytobiorców lub pożyczkobiorców), tj. wprowadzeniu ich do obrotu rynkowego w zmienionej formie, w postaci aktywów o wyższym stopniu płynności (np. obligacji), co w rezultacie prowadzi do obniżenia kosztów pozyskania środków finansowych.

Wnioskodawca podkreśla, że usługi sekurytyzacji, nie stanowią czynności ściągania długów, w tym faktoringu, które nie podlegają zwolnieniu z podatku VAT zgodnie z art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy o VAT.

Usługi ściągania długów obejmują wyłącznie świadczenie usług windykacji wierzytelności na podstawie odpowiedniej umowy. Wykonanie usługi ściągania długów zakłada istnienie dwóch podmiotów, które zawarły transakcję, na podstawie której usługodawca zobowiązuje się do ściągnięcia długu (dochodzenia spłaty wierzytelności) w zamian za umówione wynagrodzenie. Konsumentem tej usługi (usługobiorcą) jest ten podmiot, który korzysta z usługi wykonywanej przez kontrahenta, co oznacza, że usługodawca ściąga dług dla usługobiorcy, a nie dla siebie. Ponadto, Wnioskodawca podkreśla, że przez usługi ściągania długów należy rozumieć takie czynności faktyczne i prawne, których jedynym celem jest wyegzekwowanie należności na rzecz osoby trzeciej – istotą usługi jest więc windykacja należności. Usługi takie wykonywane są na ryzyko i w imieniu wierzyciela pierwotnego (a nie świadczącego usługi podmiotu dokonującego windykacji).

W opisanym stanie faktycznym umowa sprzedaży (przelewu) Wierzytelności nie będzie obejmować postanowień, zgodnie z którymi SPV zostanie zobowiązana do dochodzenia sekurytyzowanych Wierzytelności na rzecz Banku. Transakcja, która zostanie zawarta pomiędzy SPV a Wnioskodawcą to złożona usługa, w skład której wchodzą różne aktywności stanowiące niezbędny element do uzyskania celu Sekurytyzacji, stąd nie ma żadnych podstaw do twierdzenia, że SPV świadczy na rzecz Banku usługę ściągania długów (dochodzenia spłaty wierzytelności). Wręcz przeciwnie, mechanizm zwrotnego przeniesienia Wierzytelności na Bank oznacza, że pomimo sprzedaży Wierzytelności do SPV, ryzyko ich nieściągalności nadal obciąża wyłącznie Bank. Zatem, biorąc pod uwagę, że SPV nie będzie podejmować jakichkolwiek działań nakierowanych na dochodzenie Wierzytelności, przedmiotem sprzedaży są jedynie Wierzytelności, które na moment sprzedaży nie są zagrożone oraz będzie istniał mechanizm, który sprawi, że ryzyko nieściągalności Wierzytelności będzie całkowicie obciążało Bank, nie sposób uznać, że SPV wykonuje na rzecz Banku usługi ściągania długów.

Działalności SPV w ramach umowy sprzedaży (przelewu) Wierzytelności nie można również określić jako wykonywania faktoringu. Elementem umów faktoringowych jest bowiem świadczenie szerszego wachlarza usług – udzielanie swoistych pożyczek, podejmowanie czynności mających na celu odzyskanie wierzytelności, sporządzanie ogólnych statystyk obrotu, monitorowanie dłużników, tworzenie banku danych dłużników faktoranta, itp. Faktoring jest zatem usługą kompleksową wieloelementową której jednym z elementów jest nabywanie wierzytelności. Obowiązki faktora są określone szeroko. Odróżnia to faktoring od prowadzonej przez SPV działalności polegającej jedynie na pozyskaniu dla Banku środków finansowych.

Reasumując, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że opisana w zdarzeniu przyszłym transakcja polega na zapewnieniu przez SPV środków finansowych, w związku z czym SPV nabywa Wierzytelności i otrzymuje wynagrodzenie za zrealizowaną na rzecz Banku usługę. Tym samym, stanowi ona czynność zwolnioną z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 lub 38 ustawy o VAT.

Potwierdza to orzecznictwo sądów administracyjnych dotyczące sekurytyzacji, w tym np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 grudnia 2010 r. (sygn. I FSK 669/10), w którym Sąd uznał, że usługi świadczone przez spółkę celową w ramach procesu sekurytyzacji (dotyczącego wierzytelności leasingowej), jako usługi finansowe podlegają zwolnieniu z podatku VAT.

Zwolnienie dla usługi świadczonej przez SPV potwierdził również wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 29 sierpnia 2012 r. (sygn. III SA/Wa 3030/11) oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów w interpretacji wydanej po tym wyroku (IPPP2/443-441/11/12-9/S/MM), cytując: „Usługę świadczoną przez SPV polegającą na nabyciu Wierzytelności i zapewnieniu Zainteresowanemu finansowania potraktować należy jako usługę pośrednictwa finansowego, która korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT i do której nie mają zastosowania wyłączenia wskazane w art. 43 ust. 15 ustawy o VAT. Powyższe wynika z faktu, iż jakkolwiek celem planowanego procesu sekurytyzacji jest uzyskanie przez Wnioskodawcę środków finansowych, to z uwagi na związek procesu sekurytyzacji z wierzytelnościami stanowiącymi „długi” oraz obligacjami skutkującymi powstaniem długu emitenta, zasadne jest ocenianie sekurytyzacji jako usługi pośrednictwa finansowego określonej w ww. art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, nie zaś jako swojego rodzaju pożyczki udzielonej Zainteresowanemu”.

Wnioskodawca pragnie wspomnieć, że liczne interpretacje i orzeczenia potwierdzają, że usługa Sekurytyzacji podlegała zwolnieniu przed wejściem w życie nowych przepisów ustawy VAT tj. przed 1 stycznia 2011 r. Zgodnie z uzasadnieniem do wprowadzenia nowych przepisów VAT, zmienione przepisy nie miały na celu ograniczenia zakresu dotychczasowych usług zwolnionych z opodatkowania VAT. Cytując fragment prawomocnego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 29 sierpnia 2012 r. (sygn. III SA/Wa 3030/11): „Do końca 2010 r. co nie jest sporne w sprawie usługi sekurytyzacji podlegały zwolnieniu na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 w związku z załącznikiem nr 4 do ustawy o VAT. Przedmiotowy załącznik został usunięty z ustawy, natomiast przewidziane w nim usługi zwolnione z podatku zostały implementowane bezpośrednio do art. 43 ustawy o VAT. Jedną z takich usług zwolnionych z VAT jest finansowanie innych podmiotów przewidziane w przytoczonym art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy. Na podkreślenie zasługuje to, iż zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U z 2010 r., nr 226, poz. 1476) nowelizującej ustawę o VAT w powyższym zakresie, przedmiotowa nowelizacja nie miała na celu ograniczenia zakresu dotychczasowych usług zwolnionych z opodatkowania VAT, a jedynie odejście od klasyfikowania usług na podstawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług. W konsekwencji, wprowadzenie zmian do ustawy o VAT od 1 stycznia 2011 r. nie powinno w ocenie Sądu skutkować zmianą zakresu usług zwolnionych od tego podatku. W ocenie Sądu fiskus, przy okazji dokonanej porządkowej zmiany przepisów ustawy o VAT polegającej na rezygnacji z enumeratywnie wymienionych w załączniku do ustawy zwolnionych usług nie powinien w ten sposób zawężać zakresu stosowania zwolnień podatkowych, w szczególności odnoszących się do „grupy usług finansowych, gdzie indziej niesklasyfikowanych. Do powyższej kategorii należały usługi finansowe, które wraz z rozwojem rynków kapitałowych, inwestycyjnych zawierały w sobie szereg odrębnych czynności bankowych, cywilnoprawnych, które łącznie tworzyły określone całościowe świadczenia. W ocenie Sądu wyłączanie poszczególnych elementów usług stanowiących obiektywnie jednolite świadczenie gospodarcze i ich opodatkowywanie jest sprzeczne z celem nowelizacji a także zasadami niedyskryminacji, proporcjonalności. W ocenie Sądu zmiana stanowiska dotyczącego zakresu zwolnień usług finansowych narusza także zasadę ochrony interesów w toku. Jak wskazuje się w uzasadnieniu przedmiotowych zmian do ustawy VAT, w odniesieniu do usług, zmiany w klasyfikacji statystycznej nie pozwoliły na takie „przełożenie” przepisów wykorzystujących te klasyfikacje, aby było pewne, że zakres zwolnień, określony w załączniku nr 4 do ustawy, jest zgodny z przepisami dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11 grudnia 2006 r., str. 1, z późn. zm.). Oparcie zaś przepisów dotyczących zwolnienia usług od podatku na opisach tych usług zawartych w ww. dyrektywie pozwoli na zapewnienie zgodności regulacji krajowych z przepisami dyrektywy”. Sąd przyznał rację Skarżącej, iż wobec jednoznacznych postulatów uzasadnienia ustawy nowelizującej ustawę o VAT, a także szerokiego zwolnienia usług o charakterze finansowym na podstawie art. 135 Dyrektywy 2006/112/WE należy stwierdzić, iż celem ustawodawcy nie była zmiana zakresu zwolnienia, ale dostosowanie brzmienia polskich przepisów ustawy o VAT do regulacji wspólnotowych. Stąd, w stosunku do usług, które dotychczas podlegały zwolnieniu od VAT, co do zasady nie powinna nastąpić zmiana opodatkowania. W ocenie Sądu ograniczenie zakresu zwolnienia podatkowego nie jest także podyktowane poglądami wynikającymi z orzeczeń TSWE”.

Należy wskazać, że organy podatkowe w wydawanych interpretacjach akceptują stanowisko, iż usługi świadczone przez spółkę celową w ramach procesu sekurytyzacji jako usługi finansowe podlegają zwolnieniu z podatku VAT. Przykładem może być interpretacja wydana w zakresie transakcji sekurytyzacji przeprowadzonej przez Bank w 2015 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 13 lipca 2015 r. (IPPP1/4512-423/15-3/AW).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r. poz. 2174, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak wynika z art. 7 ust. 1 cyt. ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…). Przy czym towarami są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6 ww. ustawy).

Pod pojęciem „dostawy towarów” należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Interpretując zawarty w cyt. artykule zwrot „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel” należy podkreślić, że jest to czynność, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Uznaje się przy tym, że chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności. Zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawo własności”. Istotny jest przede wszystkim aspekt ekonomiczny, a nie prawny transakcji, w ramach której podatnik przenosi na nabywcę prawo do rozporządzania towarami jak właściciel. Akcent sformułowanej definicji położony został głównie na podkreślenie przeniesienia ekonomicznego władztwa nad rzeczą w taki sposób, aby nabywca mógł nią dysponować podobnie jak właściciel.

Natomiast przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 – stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT – rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Pod pojęciem usługi należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny. Zatem pod pojęciem odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu sprzedającego towar lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

Należy podkreślić, że przepisy dotyczące funkcjonowania podatku VAT w krajach członkowskich Unii Europejskiej podlegają harmonizacji na zasadach określonych w Dyrektywie 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347 str. 1, z późn. zm.).

Uszczegółowieniem zasad obowiązywania i funkcjonowania podatku VAT określonych w dyrektywie są wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).

TSUE, w wyroku z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG wskazał, że „(…) w ramach systemu podatku VAT czynnościami podlegającymi opodatkowaniu są transakcje między stronami, przewidujące zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie. Zatem jeżeli czynność polega jedynie na świadczeniu jednej ze stron, bez bezpośredniego wynagrodzenia, nie ma podstawy opodatkowania, w związku z czym świadczenie takie nie podlega podatkowi VAT (zob. wyrok z dnia 29 października 2009 r. w sprawie C 246/08 Komisja przeciwko Finlandii, Zb.Orz. s. I 10605, pkt 43). W tym świetle świadczenie usługi następuje „odpłatnie” w rozumieniu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy VAT, a zatem podlega opodatkowaniu, tylko jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy (ww. wyrok w sprawie MKG-Kraftfahrzeuge-Factoring, pkt 47). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem „świadczenie usług dokonywane odpłatnie” w rozumieniu art. 2 pkt 1 szóstej dyrektywy wymaga bezpośredniego związku między wyświadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem (wyrok z dnia 29 lipca 2010 r. w sprawie C 40/09 Astra Zeneca UK, Zb. Orz. s. I 7505, pkt 27 i przytoczone orzecznictwo)” (pkt 17-19).

W wyroku z dnia 27 marca 2014 r. w sprawie C-151/13 Le Rayon d’Or SARL przeciwko Ministre de l’Économie et des Finances Trybunał wskazał, że „(…) aby świadczenie usług mogło być uznane za „odpłatne” w rozumieniu tej dyrektywy, nie wymaga ona, aby świadczenie wzajemne za taką usługę było uzyskane bezpośrednio od jej odbiorcy. Świadczenie wzajemne może pochodzić także od osoby trzeciej (zob. podobnie wyrok Loyalty Management UK i Baxi Group, C 53/09 i C 55/09, EU:C:2010:590, pkt 56)” (pkt 34).

Również w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Należy również wskazać, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania podlegają wszelkie transakcje, których przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, pod warunkiem, że są one realizowane przez podatników w rozumieniu ustawy i są wykonywane w ramach działalności gospodarczej.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza – na mocy ust. 2 powołanego artykułu – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Definicja działalności gospodarczej zawarta w cyt. ustawie ma zatem na tyle uniwersalny charakter, że pozwala na objęcie pojęciem „podatnika” te wszystkie podmioty, które prowadzą określoną działalność występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym.

Wobec powyższej analizy, dostawa towarów lub świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Z opisu sprawy przedstawionego w złożonym wniosku wynika, że Bank zawarł w 2016 r. umowę przelewu swoich wierzytelności ze spółką kapitałową powołaną w celu realizacji programu sekurytyzacji z siedzibą w Polsce (SPV albo Wnioskodawca). Bank korzysta z dodatkowego źródła środków finansowych, jakim jest Sekurytyzacja. Transakcja sekurytyzacji jest procesem składającym się z wielu czynności oraz wymagającym współpracy przynajmniej trzech podmiotów (banku, podmiotu emisyjnego oraz inwestorów lub inwestora). Efektem i ekonomicznym celem Sekurytyzacji jest pozyskanie środków pieniężnych przez Bank poprzez wykorzystanie aktywów w postaci udzielonych przez Bank pożyczek lub kredytów (Wierzytelności), Sekurytyzacja wpływa na poprawę płynności finansowej Banku. Wierzytelności, które biorą udział w procesie Sekurytyzacji, to wierzytelności Banku należne od pożyczkobiorców/kredytobiorców z tytułu udzielonych pożyczek lub kredytów, wymagalne w terminach określonych w umowach pożyczek lub kredytów. Zasadą jest, że umowy kredytu ustanawiają harmonogram spłat przewidujący spłaty w cyklach miesięcznych, choć możliwe są również inne zasady spłat. Wierzytelności nie obejmują odsetek ani opłat naliczonych przed Datą Zbycia. Prawo do odsetek naliczanych (należnych) od Daty Zbycia oraz wszelkich innych opłat naliczonych (należnych) od Daty Zbycia Wierzytelności (wszelkie opłaty wynikające z umów kredytów) przysługuje SPV, która nabędzie wierzytelności. Wierzytelności są przelewane na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności na rzecz SPV jeszcze przed terminem wymagalności tych wierzytelności oraz wynikających z nich odsetek. Wierzytelności objęte procesem Sekurytyzacji nie noszą znamion zagrożenia nieściągalnością, są to wierzytelności obsługiwane terminowo. Po nabyciu Wierzytelności, SPV otrzymuje od Banku kwoty wynikające ze spłaty kwot kapitału Wierzytelności objętych Sekurytyzacją. SPV również otrzymuje kwoty odsetek oraz wszelkich opłat i prowizji wynikających z umów kredytu, naliczonych od Daty Zbycia.

Zgodnie z umową sprzedaży Wierzytelności, na mocy której dochodzi do przelewów Wierzytelności i która została zawarta między Bankiem i SPV, w Okresie Początkowym określonym w umowie, Bank przelewał na rzecz SPV poszczególne transze Wierzytelności z kredytów udzielanych przez Bank klientom, które spełniają określone warunki. Pierwsza transza Wierzytelności została przelana w dniu zawarcia umowy sprzedaży Wierzytelności między Bankiem i SPV, a kolejne transze były przelewane później, aż do końca Okresu Początkowego, który już nastąpił. Przelewy poszczególnych transz były dokonywane na określonych zasadach i warunkach, w szczególności: przelew każdej kolejnej transzy następował w drodze sprzedaży Wierzytelności, cena każdej kolejnej transzy była równa niespłaconej do dnia przelewu kwocie kapitału Wierzytelności według stanu na tzw. datę graniczną (cut-off date), czyli na określoną przez strony datę przed dokonaniem przelewu, na którą określana jest wartość nominalna Wierzytelności, (tj. pozostająca do spłaty na datę graniczną wartość kapitału kredytów składających się na Wierzytelności, nie obejmująca naliczonych odsetek i opłat), nie występowało dyskonto, ustalona cena sprzedaży każdej z transz była zapłacona przez SPV do Banku, przedmiotem poszczególnych transz przelewu (sprzedaży) mogły być jedynie Wierzytelności obsługiwane terminowo na moment daty granicznej (cut-off date), sprzedane Wierzytelności nie obejmowały opłat i odsetek naliczonych do dnia sprzedaży; jednak prawo do odsetek i opłat naliczanych po dacie sprzedaży przysługiwało SPV.

Najważniejsze elementy Sekurytyzacji to:

SPV wyemitowała obligacje, które sfinansowały jej działalność i które zostały objęte przez inwestorów. Środki zgromadzone z emisji obligacji przekazała Bankowi tytułem zapłaty ceny za Wierzytelności, a tym samym zapewniła Bankowi środki finansowe.

Oprócz emisji obligacji, o której mowa powyżej, SPV uzyskała pożyczkę z Banku. Kwota tej pożyczki była znacznie niższa od wartości Wierzytelności przelanych przez Bank do SPV. Zgodnie z umową pożyczki, SPV wypłaca do Banku odsetki obliczone według formuły ustalonej w umowie pożyczki.

Wierzytelności są nadal wykazywane w bilansie Banku jako jego aktywa – wynika to z faktu, że w sensie ekonomicznym, Bank ponosi ryzyko związane z Wierzytelnościami, a także korzyści ekonomiczne, tj. w postaci kwot dystrybuowanych do banku przez SPV po spłacie zobowiązań z tytułu wyemitowanych obligacji – w świetle zapisów Międzynarodowego Standardu Sprawozdawczości Finansowej nr 9 nie są spełnione przesłanki do usunięcia sekurytyzowanych aktywów ze sprawozdania finansowego Banku, tj. ryzyko i korzyści związane z portfelem wierzytelności pozostają w Banku. Oznacza to w szczególności, że przelew Wierzytelności w ramach opisanej transakcji nie powoduje zmniejszenia stanu aktywów Banku i nie prowadzi do ograniczenia kwoty należnego od Banku podatku od niektórych instytucji finansowych (tzw. podatku bankowego).

W ramach umowy zawartej pomiędzy Bankiem a SPV, Bank dokonywał odpłatnego przelewu każdej z transz Wierzytelności na SPV zgodnie z art. 509 Kodeksu Cywilnego oraz art. 92a ust. 3 Prawa Bankowego. SPV płacił za każdą z Wierzytelności cenę równą niespłaconej do dnia przelewu kwocie kapitału Wierzytelności według stanu na tzw. datę graniczną (tzw. cut-off date, tj. pozostająca do spłaty na datę graniczną wartość kapitału kredytów składających się na Wierzytelności, która nie obejmuje naliczonych odsetek i opłat). Z tego względu, środki uzyskane ze spłaty kapitału Wierzytelności, otrzymane przez Bank w okresie od daty granicznej do dnia przelewu zostają przekazane do SPV.

Przelewy były dokonywane bez dyskonta.

W zamian za pozyskanie środków finansowych wskutek dokonania Sekurytyzacji, Bank zapłacił SPV prowizję. Prowizja stanowiła wynagrodzenie za przeprowadzenie kompleksowej transakcji obejmującej zarówno przelew pierwszej transzy Wierzytelności, który miał miejsce na początku transakcji oraz przelewy kolejnych transz Wierzytelności, które następowały później w Okresie Początkowym.

SPV zawarła z Bankiem umowę o odpłatną obsługę Wierzytelności nabytych przez SPV.

Kwoty wpłacane przez kredytobiorców do Banku z tytułu spłaty zobowiązań nabytych przez SPV Wierzytelności są przekazywane przez Bank do SPV na zasadach i w terminach wskazanych w umowie o obsługę Wierzytelności.

Strony określiły, że usługa obsługi Wierzytelności jest świadczona odpłatnie, a odpłatność jest dokonywana miesięcznie. Zakres tej obsługi określono natomiast w taki sposób, że usługi te polegają na obsłudze portfela kredytów, a w ich zakres wchodzi: prowadzenie rachunków i dokumentacji dotyczącej wierzytelności wraz z ewidencją analityczną kredytów, odbieranie wpłat od kredytobiorców, przekazywanie wpłat z tytułu spłaty kredytów oraz odsetek i opłat na rachunek SPV, wydawanie klientom zaświadczeń i udzielanie im wyjaśnień co do wierzytelności, prowadzenie korespondencji z kredytobiorcami, wysyłanie monitów. Dzięki zawartej umowie o powyższe usługi, klienci dokonują spłat swoich zobowiązań z tytułu Wierzytelności do Banku, a Bank przekazuje je do SPV (na rachunek bankowy należący do SPV). Zawarcie umowy o obsługę z Bankiem podyktowane było posiadaniem przez Bank wiedzy o udzielonych kredytach oraz o kredytobiorcach. SPV jest więc zmuszona do zapewnienia obsługi nabytych Wierzytelności przez Bank.

Transakcja na powyższych warunkach została zawarta w 2016 r. i funkcjonuje w opisanym powyżej kształcie obecnie. Strony transakcji planują zmodyfikowanie transakcji polegające na:

wydłużeniu Okresu Początkowego (tzn. okresu, w którym SPV nabywa kolejne Wierzytelności, a nie spłaca kapitału obligacji),

wyemitowaniu nowych obligacji, w związku z czym do SPV zostaną wpłacone nowe środki pieniężne z tytułu emisji,

powiększeniu kwoty istniejącej pożyczki udzielonej przez Bank do SPV lub udzieleniu przez Bank do SPV nowej pożyczki,

wskutek powyższego, łączna kwota pozyskana z obligacji przez SPV zostanie powiększona w stosunku do stanu pierwotnego,

zwiększeniu kwoty z obligacji oraz z pożyczki, o których mowa powyżej będzie towarzyszyła sprzedaż nowych Wierzytelności; sprzedaż ta odbędzie się na tych samych zasadach, co opisane powyżej; w szczególności, przedmiotem sprzedaży będą „zdrowe” (tzn. terminowo regulowane należności z pożyczek/kredytów udzielonych przez Bank spełniające określone parametry) i niewymagalne Wierzytelności, nie wystąpi dyskonto, gdyż cena wierzytelności będzie równa ich wartości nominalnej, Wierzytelności nie będą zawierały naliczonych (według stanu na moment sprzedaży) odsetek, opłat i prowizji;

SPV uzyska od Banku dodatkową prowizję (odrębną od prowizji uzyskanej przez SPV w 2016 r.),

wprowadzeniu do dokumentacji transakcji Sekurytyzacji zapisów regulujących zasady zwrotnego przeniesienia Wierzytelności przez SPV na Bank. Zasadniczo, takie zwrotne przeniesienie Wierzytelności będzie dotyczyło Wierzytelności, które wykazują opóźnienie w spłacie, przeniesienie nastąpi w drodze sprzedaży za cenę równą kwocie nominału pozostającego do spłaty (zapadłego oraz niezapadłego), mechanizm zwrotnego przeniesienia Wierzytelności ma na celu uwolnienie SPV od Wierzytelności, które nie są regulowane terminowo – na jego mocy, takie Wierzytelności zostaną przeniesione do Banku,

celem opisanych zmian jest zapewnienie Bankowi dodatkowego finansowania.

Wątpliwości Wnioskodawcy w niniejszej sprawie dotyczą skutków podatkowych mogących zaistnieć w związku z wprowadzeniem do transakcji opisanych zmian, tj.:

czy SPV będzie świadczyć na rzecz Banku usługę w rozumieniu ustawy o VAT, o kompleksowym charakterze, w ramach której, w szczególności, następuje nabycie przez SPV Wierzytelności Banku,

czy podstawą opodatkowania usługi świadczonej przez SPV na rzecz Banku, będzie jedynie wysokość prowizji wypłaconej przez Bank na rzecz SPV tytułem wynagrodzenia,

czy ww. usługa świadczona przez SPV na rzecz Banku będzie zwolniona z VAT.

W tym miejscu wyjaśnić należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025, z późn. zm.), zwanej dalej k.c.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl § 2 cytowanego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 k.c., umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność.

W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja miała charakter odpłatny).

Natomiast pojęcie sekurytyzacji zawarte zostało w przepisach ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzania alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1355, z późn. zm.) oraz w przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U z 2018 r. poz. 2187, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 2 pkt 30-32 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi – pod pojęciem:

puli wierzytelności rozumie się przynoszącą regularny dopływ kapitału grupę jednolitych rodzajowo wierzytelności, posiadanych i wyodrębnionych przez inicjatora sekurytyzacji, z których każda z wierzytelności stanowiących łącznie co najmniej 75% grupy przynosi regularny dopływ kapitału oraz każda wierzytelność spełnia kryteria określone w statucie funduszu;

inicjatora sekurytyzacji rozumie się jednostkę samorządu terytorialnego, związek jednostek samorządu terytorialnego lub podmiot prowadzący działalność gospodarczą, zbywające funduszowi sekurytyzacyjnemu pulę wierzytelności albo zobowiązujące się do przekazywania funduszowi sekurytyzacyjnemu wszystkich świadczeń otrzymanych przez nie z określonej puli wierzytelności;

sekurytyzowanych wierzytelności rozumie się wierzytelności stanowiące przedmiot lokat funduszu sekurytyzacyjnego oraz wierzytelności wyodrębnione przez inicjatora sekurytyzacji albo inny podmiot, który zawarł z funduszem umowę zobowiązującą go do przekazywania funduszowi świadczeń uzyskanych w związku z tymi wierzytelnościami.

Z kolei stosownie do art. 92a ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2018 r. poz. 2187, z późn. zm.), bank może także przenieść w drodze umowy wierzytelności na, niebędącą towarzystwem funduszy inwestycyjnych tworzącym fundusz sekurytyzacyjny albo funduszem sekurytyzacyjnym, spółkę kapitałową (podmiot emisyjny) w celu emisji przez ten podmiot papierów wartościowych, których zabezpieczenie stanowią sekurytyzowane wierzytelności. Podmiot emisyjny, na rzecz którego nastąpiło przeniesienie wierzytelności, nie może być powiązany kapitałowo lub organizacyjnie z bankiem przenoszącym wierzytelności, a przedmiotem jego działalności może być wyłącznie nabywanie wierzytelności i emisja papierów wartościowych, o której mowa w ust. 3, a także wykonywanie czynności z tym związanych (ust. 4 ww. przepisu).

W literaturze istnieje wiele definicji „sekurytyzacji”, uzależnionych od przyjętego modelu. Można jednakże przyjąć, że sekurytyzacja wierzytelności to proces, podczas którego z aktywów danego podmiotu X. zostaje wydzielona określona pula/pule wierzytelności, a następnie przekazana spółce Y., która dokona refinansowania zakupionej puli/transzy wierzytelności w drodze emisji obligacji lub innych instrumentów dłużnych lub kapitałowych, których zabezpieczeniem w sensie ekonomicznym (tj. źródłem spłaty) będą wierzytelności nabyte od X. Najważniejszym celem procesu sekurytyzacji jest pozyskanie kapitałów na prowadzenie dalszej działalności oraz rozwój.

W niniejszej sprawie, na podstawie umowy sprzedaży, wierzytelności Banku należne od pożyczkobiorców/kredytobiorców z tytułu udzielonych pożyczek lub kredytów, są przelewane na rzecz SPV jeszcze przed terminem wymagalności tych wierzytelności oraz wynikających z nich odsetek. Jak wynika z wniosku, przeniesienie własności Wierzytelności w ramach usługi Sekurytyzacji to fragment kompleksowej usługi SPV, która ma na celu zapewnienie Bankowi środków finansowych i poprawę jego płynności finansowej. SPV wyemitowała obligacje, które sfinansowały jej działalność, oprócz emisji obligacji SPV uzyskała pożyczkę z Banku. W zamian za pozyskanie środków finansowych wskutek dokonania Sekurytyzacji Bank zapłacił SPV prowizję.

Z uwagi na okoliczności niniejszej sprawy oraz przepisy ustawy o podatku od towarów i usług uznać należy, że opisane we wniosku przelewy (sprzedaż) wierzytelności przez Bank do SPV w ramach transakcji sekurytyzacji, stanowić będą – w myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT – odpłatne świadczenie usług przez SPV na rzecz Banku podlegające opodatkowaniu tym podatkiem.

W opisie sprawy Wnioskodawca wskazał, że strony transakcji planują zmodyfikowanie transakcji polegające na: wydłużeniu Okresu Początkowego, wyemitowaniu nowych obligacji, powiększeniu kwoty istniejącej pożyczki lub udzieleniu przez Bank nowej, zwiększeniu kwoty z obligacji i pożyczki będzie towarzyszyła sprzedaż nowych wierzytelności, ponadto SPV uzyska od Banku dodatkową prowizję, z kolei do dokumentacji transakcji Sekurytyzacji wprowadzone zostaną zapisy regulujące zasady zwrotnego przeniesienia Wierzytelności przez SPV na Bank.

W odniesieniu do planowanych zmian wskazać należy, że nie zmienią one istoty przedmiotowego świadczenia. Ich celem jest zapewnienie Bankowi dodatkowego finansowania – zwiększona zostanie kwota z obligacji oraz kwota z pożyczki, czemu towarzyszyć będzie sprzedaż nowych Wierzytelności i uzyskanie przez SPV dodatkowej prowizji.

W kwestii zwrotnego przeniesienia Wierzytelności przez SPV na Bank, jak wskazał Wnioskodawca, zasadniczo takie zwrotne przeniesienie Wierzytelności będzie dotyczyło Wierzytelności, które wykazują opóźnienie w spłacie, przeniesienie nastąpi w drodze sprzedaży za cenę równą kwocie nominału pozostającego do spłaty (zapadłego oraz niezapadłego), mechanizm zwrotnego przeniesienia Wierzytelności ma na celu uwolnienie SPV od Wierzytelności, które nie są regulowane terminowo – na jego mocy, takie Wierzytelności zostaną przeniesione do Banku. Należy podkreślić, że odkup niektórych Wierzytelności będzie stanowił integralną część kompleksowej transakcji sekurytyzacyjnej. Z uwagi bowiem na fakt, że Wierzytelności nabyte przez SPV mają stanowić zabezpieczenie wyemitowanych przez SPV obligacji, kluczową kwestią jest zapewnienie, aby Wierzytelności te były terminowo spłacane przez dłużników, w przeciwnym bowiem razie spłata przez SPV zobowiązań z tytułu uzyskanego finansowania mogłaby być zagrożona. Ewentualny odkup Wierzytelności należy więc rozpatrywać na gruncie ustawy VAT nie jako odrębną transakcję, lecz jedynie jako „wycofanie się” stron, w pewnym zakresie, z wcześniej dokonanej transakcji w sytuacjach przewidzianych w umowie. Do odkupu nie doszłoby, gdyby strony nie zawarły transakcji w zakresie Sekurytyzacji. Zwrotnego przeniesienia Wierzytelności w ramach realizacji odkupu nie można rozpatrywać odrębnie, gdyż jest ono nierozerwalnie związane z kompleksową usługą Sekurytyzacji. W konsekwencji, nie stanowi ono również samodzielnego świadczenia usług. W szczególności, Bank nie występuje w tym zakresie w roli ani usługodawcy, ani usługobiorcy, Bank bowiem jest usługobiorcą transakcji finansowania świadczonej przez SPV w ramach Sekurytyzacji. Nieuprawnione byłoby twierdzenie, że Bank w zakresie zwrotnego przeniesienia Wierzytelności poprzez odkup świadczy usługę na rzecz SPV, gdyż element ten nie przynosi SPV dodatkowych korzyści, a jedynie częściowo niweluje skutki pierwotnej sprzedaży tych Wierzytelności.

Planowane wprowadzenie do transakcji opisanych we wniosku modyfikacji nie zmieni zatem faktu, że w przedmiotowej sprawie SPV świadczyć będzie na rzecz Banku usługę w rozumieniu ustawy o VAT podlegającą opodatkowaniu.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o VAT, podstawowa stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Natomiast, zgodnie z art. 146a pkt 1 ww. ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2018 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Z kolei w myśl obowiązującego od dnia 1 stycznia 2019 r. art. 146aa ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2019 r. do końca roku następującego po roku, dla którego wartość relacji, o której mowa w art. 38a pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, jest nie większa niż 43% oraz wartość, o której mowa w art. 112aa ust. 5 tej ustawy, jest nie mniejsza niż -6%, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Zarówno w treści wskazanej ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku.

I tak, stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Jak stanowi pkt 40 ww. przepisu, zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Ponadto, stosownie do art. 43 ust. 15 powołanej ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu.

W analizowanej sprawie charakter czynności wykonywanych przez SPV na rzecz Banku wskazuje, że Wnioskodawca poprzez nabycie wierzytelności, udziela Bankowi – ze środków pochodzących z emisji obligacji oraz zaciągniętych przez SPV pożyczek lub kredytów – finansowania na dalszy rozwój działalności polegającej na udzielaniu kredytów i pożyczek. W efekcie przeprowadzonej sekurytyzacji upłynnione zostaną wierzytelności w stosunku do dłużników poprzez ich wprowadzenie do obrotu w zmienionej formie – w postaci papierów wartościowych (obligacji), których zabezpieczeniem w sensie ekonomicznym (tj. źródłem spłaty) będą Wierzytelności nabyte od Banku. Zatem celem transakcji zawartej pomiędzy Bankiem a SPV nie będzie faktyczne nabycie przedmiotowych Wierzytelności i w konsekwencji próba ich odzyskania od dłużników, lecz zapewnienie Bankowi finansowania.

W konsekwencji, usługę świadczoną przez Wnioskodawcę polegającą na nabyciu wierzytelności i zapewnieniu Bankowi finansowania potraktować należy jako usługę w zakresie długów, która korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT (wyłączenia wskazane w art. 43 ust. 15 ustawy nie mają przy tym zastosowania).

W kwestii określenia podstawy opodatkowania w przypadku przedmiotowej transakcji należy wskazać, że zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Jak wynika z opisu sprawy, w zamian za udział SPV w transakcji Sekurytyzacji i zapewnienie finansowania Bankowi poprzez zapłatę ceny za wierzytelności powstałych w wyniku udzielonych przez Bank kredytów i pożyczek, Bank zapłaci SPV prowizję. Prowizja stanowi wynagrodzenie za przeprowadzenie kompleksowej transakcji obejmującej przelewy wierzytelności. SPV płacił za każdą z Wierzytelności cenę równą niespłaconej do dnia przelewu kwocie kapitału Wierzytelności według stanu na tzw. datę graniczną (tzw. cut-off date, tj. pozostająca do spłaty na datę graniczną wartość kapitału kredytów składających się na Wierzytelności, która nie obejmuje naliczonych odsetek i opłat).

W związku z powyższym, podstawą opodatkowania świadczonych przez SPV usług na rzecz Banku obejmujących wierzytelności wynikające z udzielonych pożyczek i kredytów będzie kwota prowizji należnej SPV od Banku.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie przedstawionego zdarzenia przyszłego należało uznać za prawidłowe.

Jednocześnie zaznaczyć należy, że niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie podatku od towarów i usług (pytania oznaczone we wniosku nr 1-3), w części dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych (pytanie oznaczone we wniosku nr 4) sprawa zostanie rozpatrzona odrębnie.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193, z późn. zm.), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r. poz. 1302, z późn. zm.). Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach (art. 47 § 1 ww. ustawy) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała lub drogą elektroniczną na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 54 § 1a ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy). W przypadku pism i załączników wnoszonych w formie dokumentu elektronicznego odpisów nie dołącza się (art. 47 § 3 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin