W odpowiedzi na złożone w trybie art. 14a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 z późn. zm.) zapytanie podatnika xxx Spółka Akcyjna Oddział w Polsce z dnia 14.09.2004 r., którego termin rozpatrzenia został przedłużony postanowieniem tutejszego organu z dnia 03.11.2004 r. zn.:US72/DNW/401-3177/04/SZD, Naczelnik Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie wyjaśnia, co następuje:

Z przedstawionego przez podatnika stanu faktycznego wynika, że Spółka prowadząca działalność w branży ubezpieczeniowej do dnia 1 maja 2004 roku prowadziła swoją działalność na terytorium RP poprzez główny oddział zagranicznego zakładu ubezpieczeń. Podlegając obowiązkom podatkowym w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od towarów i usług, a także podatku dochodowego od osób fizycznych (funkcja płatnika) główny oddział zagranicznego zakładu ubezpieczeń uzyskał Numer Identyfikacji Podatkowej.

Z dniem 1 maja 2004 roku, w związku z wstąpieniem Polski do UE, uległ zmianie status zagranicznych zakładów ubezpieczeń z państw członkowskich Unii Europejskiej, które przed tym dniem uzyskały zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej na terytorium RP, co dotyczyło również „XXX”.

Zgodnie z treścią art. 243a ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń z państw członkowskich UE, które przed dniem uzyskania przez Polskę członkostwa w UE uzyskały zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej na terytorium RP stały się oddziałami w rozumieniu ustawy Prawo o działalności gospodarczej.

Ponieważ obowiązujące przepisy wykonawcze ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sadowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 Nr 17, poz. 209 z późn. zm.) nie przewidywały możliwości wpisania do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego informacji o następującym z mocy prawa przekształceniu głównego oddziału zagranicznego zakładu ubezpieczeń w oddział, konieczne było złożenie przez podatnika wniosku o rejestrację w rejestrze przedsiębiorców nowego podmiotu – oddziału przedsiębiorcy zagranicznego.

Zdaniem podatnika konsekwencją następującego z mocy prawa przekształcenia głównego oddziału zagranicznego zakładu ubezpieczeń w oddział było ustanie bytu prawnego głównego oddziału zagranicznego zakładu ubezpieczeń oraz utrata przez ten oddział podmiotowości prawno – podatkowej, a tym samym brak możliwości posługiwania się przez powstały z dniem 1 maja 2004 roku oddział numerem NIP nadanym uprzednio głównemu oddziałowi.

Jednocześnie podatnik uznał, iż powstały oddział - w rozumieniu przepisów Prawo o działalności gospodarczej - jest jedynie formą prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorcy zagranicznego i dla celu realizacji obowiązków podatkowych wynikających z prowadzonej przez ten oddział działalności gospodarczej konieczna jest rejestracja przez organy podatkowe przedsiębiorcy zagranicznego, która to rejestracja po wpisaniu przez właściwy sąd rejestrowy oddziału do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego zostanie zaktualizowana o dane tego oddziału.

Naczelnik Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie podziela stanowisko podatnika w części dotyczącej braku możliwości posługiwania się przez oddział przedsiębiorcy zagranicznego Numerem Identyfikacji Podatkowej nadanym głównemu oddziałowi zagranicznego zakładu ubezpieczeń.

W świetle przepisów art. 93 – 96 Ordynacji podatkowej, traktujących o prawach i obowiązkach następców prawnych, powstały - w wyniku następującego na mocy art. 243a ustawy o działalności ubezpieczeniowej przekształcenia - oddział nie może być traktowany jako następca prawny głównego oddziału zagranicznego zakładu ubezpieczeń, co powoduje brak sukcesji praw i obowiązków jednego podmiotu przez drugi. Oznacza to, że Numer Identyfikacji Podatkowej nadany głównemu oddziałowi zagranicznego zakładu ubezpieczeń nie przechodzi na powstały z mocy prawa oddział przedsiębiorcy zagranicznego. Powstała bowiem nowa jednostka, której winien być nadany nowy Numer Identyfikacji Podatkowej. Zatem dla realizacji celów podatkowych powstały oddział powinien uzyskać nowy NIP.

Natomiast zgodnie z art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz.U. Nr 142, poz. 702 z późn. zm.) w przypadku ustania bytu prawnego podatnika decyzja o nadaniu NIP wygasa z mocy prawa, co w odniesieniu do głównego oddziału zagranicznego zakładu ubezpieczeń nastąpi z chwilą wykreślenia tego oddziału z Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Oznacza to, że podatnik do czasu przedmiotowego wykreślenia z Rejestru Przedsiębiorców może posługiwać się nadanym mu Numerem Identyfikacji Podatkowej.

W części dotyczącej aktualizacji danych objętych zgłoszeniem identyfikacyjnym NIP-2 oraz zgłoszeniem rejestracyjnym VAT-R przedsiębiorcy zagranicznego Naczelnik Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie nie podziela stanowiska podatnika.

Zgodnie z art. 85 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 173,poz. 1807 z późn. zm.) dla wykonywania działalności gospodarczej na terytorium RP przedsiębiorcy zagraniczni mogą, na zasadzie wzajemności, o ile ratyfikowane umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, tworzyć oddziały z siedzibą na terytorium RP. Analizując kolejne przepisy powyższej ustawy, określające status prawny tworzonych w Polsce oddziałów przedsiębiorców zagranicznych należy uznać, że oddział przedsiębiorcy zagranicznego jest odrębną od tego przedsiębiorcy jednostką organizacyjną nie posiadająca osobowości prawnej, świadczy o tym m. in. obowiązek wpisu tworzonego oddziału do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego nałożony w art. 88 ustawy.

Wprawdzie oddział przedsiębiorcy zagranicznego nie ma osobowości prawnej w rozumieniu art. 33-43 Kodeksu cywilnego i działa w ramach zdolności prawnej przedsiębiorcy zagranicznego, jednakże mając na uwadze treść art. 15 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) – stanowiący, że podatnikami podatku VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel i rezultat tej działalności – nie można odmówić mu odrębnej podmiotowości w zakresie prawa podatkowego.

Status jednostki zagranicznej nie ma znaczenia dla określenia obowiązków publiczno - prawnych jej oddziału w świetle polskiego prawa podatkowego. Podkreślić należy, iż rejestracja oddziału przedsiębiorcy zagranicznego dla celów podatku od towarów i usług nie jest uzależniona od uprzedniej rejestracji przedsiębiorcy zagranicznego.

Jedyną miarą w zakresie uprawnienia do rejestracji w podatku VAT jest samodzielne wykonywanie działalności, o którym mowa w powołanym powyżej art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług. Dlatego też brak jest podstaw do odmowy rejestracji dla celów podatku od towarów i usług oddziału przedsiębiorcy zagranicznego, jeżeli przedsiębiorca zagraniczny jest już zarejestrowanym w Polsce podatnikiem lub odwrotnie.

Dotyczy to również pozostałych pozostałych obowiązków podatkowych, wynikających z przepisów prawa podatkowego (podatek dochodowy od osób prawnych, podatek dochodowy od osób fizycznych – funkcja płatnika). Wobec powyższego pozytywna decyzja w sprawie aktualizacji danych objętych zgłoszeniem aktualizacyjnym NIP-2 oraz zgłoszeniem rejestracyjnym VAT-R, o której mówi podatnik w zapytaniu, nie jest możliwa. W przedmiotowej sprawie aktualizacja danych objętych zgłoszeniem identyfikacyjnym przedsiębiorcy zagranicznego oznaczałaby zaewidencjonowanie w bazie podatników Urzędu oddziału przedsiębiorcy zagranicznego z Numerem Identyfikacji Podatkowej nadanym przedsiębiorcy zagranicznemu, tj. zaewidencjonowanie jednego podmiotu z NIP nadanym drugiemu.

Należy jednocześnie podkreślić, że w obowiązującym stanie prawnym nie funkcjonuje pojęcie decyzji w sprawie aktualizacji danych objętych zgłoszeniem identyfikacyjnym. Aktualizacja danych objętych zgłoszeniem identyfikacyjnym w praktyce oznacza wpisanie do prowadzonej przez organ podatkowy ewidencji podatników aktualnych danych danego podatnika. Decyzja w postępowaniu dotyczącym NIP wydawana jest jedynie w przypadku nadania podatnikowi Numeru Identyfikacji Podatkowej na skutek złożenia przez podatnika zgłoszenia identyfikacyjnego.

Podsumowując powyższe należy stwierdzić, że zarejestrowanie w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego nowej jednostki w formie “oddziału zagranicznego zakładu ubezpieczeń” powinno skutkować wystąpieniem tego oddziału do naczelnika właściwego urzędu skarbowego z wnioskiem o wydanie decyzji w sprawie nadania Numeru Identyfikacji Podatkowej tej jednostce, poprzez złożenie formularza zgłoszenia identyfikacyjnego NIP-2 wraz z załączonymi uwierzytelnionymi lub urzędowo poświadczonymi kopiami dokumentów potwierdzającymi dane objęte zgłoszeniem, o których mowa w art. 5 ust. 4b ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników.