Spółka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zajmuje się m.in. budową i eksploatacją sieci gazowych, urządzeń służących do przesyłania gazów oraz innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń. Realizacja przedsięwzięć z zakresu gazyfikacji wiąże się z zawieraniem ugód z właścicielami nieruchomości. Porozumienie stron reguluje m.in. wysokość wypłaty odszkodowania za straty poniesione przez właściciela gruntu, w związku z przejściem przez określoną nieruchomość gazociągu lub umieszczeniem urządzeń czy obiektów. Wypłacone odszkodowanie ma na celu wyrównanie straty m.in. za obniżenie wartości nieruchomości oraz wystąpieniem na niej ograniczeń. Odszkodowanie to nie stanowi ekonomicznego przysporzenia ponad stan, jaki właściciele nieruchomości posiadali przed ich uzyskaniem.

W oparciu o powyższy stan faktyczny Spółka zwróciła się z zapytaniem, czy odszkodowania z tytułu wyrównania szkód powstałych w związku z zakładaniem i przeprowadzaniem na nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania gazów oraz podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, wypłacone na mocy zawartej z osobami fizycznymi ugody, są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowy od osób fizycznych?

Biorąc pod uwagę stan faktyczny przedstawiony w piśmie, w stanie prawnym obowiązującym w 2004r. zastosowanie znajdują następujące przepisy prawa:

-art. 21 ust. 3 lit g ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity z 2000r. Dz. U. Nr 14 poz.176 z póź. zm.) stanowiący iż, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:(...) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód,

–Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23 kwietnia 2004r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od niektórych dochodów (przychodów) (Dz. U. Nr 82, poz. 752) stanowiący, iż podlega zaniechaniu pobór podatku dochodowego od osób fizycznych od dochodów (przychodów) z tytułu odszkodowań wypłaconych na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu:
1 ustanowienia służebności gruntowej,
2)rekultywacji gruntów,
3)szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie

- w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji związanych z budową urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543, z późn. zm.).

–art.143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000r. Dz. U. Nr 46, poz. 543 z późn. zm.), który stanowi, iż przez budowę urządzeń infrastruktury technicznej rozumie się budowę drogi oraz wybudowanie pod ziemią, na ziemi albo nad ziemią przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych.

Mając na uwadze powyższe przepisy, Naczelnik Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu informuje, że zasady ograniczania i pozbawiania praw do nieruchomości oraz przekazywania nieruchomości na szczególne cele zostały uregulowane w ustawie z 21.08.1997r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2000r. Nr 46 poz. 543 ze zm.).

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwolnione z podatku zostały między innymi przychody z tytułu odszkodowania wypłacanego na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami (...).

Z literalnego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3 jednoznacznie wynika, iż nie wszystkie odszkodowania otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia przedmiotowego korzystają bowiem jedynie te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów rangi ustawy lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy.

W przepisie art. 21 ust.1 pkt 3 lit. g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie wskazano, iż otrzymane odszkodowania wynikające z zawartych umów lub ugód nie zostały objęte zwolnieniem od podatku dochodowego.

Instytucja ugody została unormowana w przepisach Kodeksu cywilnego w art. 917 (Dz. U. z 1964r. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego, w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo, by uchylić spór istniejący lub mogący powstać

Jednakże, na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 kwietnia 2004r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od niektórych dochodów (przychodów) (Dz. U. Nr 82, poz. 752), w stanie prawnym, obowiązującym do 31 grudnia 2004r. pobór podatku dochodowego od osób fizycznych podlegał zaniechaniu, w przypadku odszkodowań wypłaconych na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów, wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu: ustanowienia służebności gruntowej, rekultywacji gruntów, szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie, w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji związanych z budową urządzeń infrastruktury technicznej o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543 z późn. zm.).

Z dniem 1 stycznia 2005r. uregulowania powyższego rozporządzenia zostały włączone do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i znajdują się w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w art. 21 ust. 1 pkt 120.

W związku z powyższym, uwzględniając okoliczności przedstawione w piśmie, Naczelnik Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu stwierdza, iż w 2004r. odszkodowanie zawarte na podstawie ugody z osobą fizyczną, będącą posiadaczem nieruchomości gruntowej, podlega zaniechaniu, jeżeli są spełnione przesłanki prawne objęte w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 23 kwietnia 2004r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od niektórych dochodów (przychodów) (Dz. U. Nr 82, poz. 752), w pozostałych przypadkach świadczenie takie jest opodatkowane na zasadach ogólnych.