Naczelnik Urzędu Skarbowego Kraków-Śródmieście, działając na podstawie art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), w odpowiedzi na zapytanie z dnia 02.11.2004 r. (data wpływu do tutejszego Organu: 03.11.2004 r.), dotyczące zasad opodatkowania odszkodowań, informuje.

Zgodnie z przedstawionym we wniosku stanem faktycznym, Podatnik otrzymał od swojego pracodawcy wypowiedzenie umowy o pracę, zawartej na czas nieokreślony, przy czym przedmiotowe wypowiedzenie nastąpiło w sposób naruszający obowiązujące przepisy. Po złożeniu przez Podatnika odwołania (skargi) do sądu pracy i pierwszej rozprawie, pełnomocnik pracodawcy złożył Podatnikowi propozycję zawarcia ugody sądowej i wypłacenia odszkodowania w wysokości niższej od określonej w art. 47 kodeksu pracy.

Zagadnienie odszkodowań związanych ze stosunkiem pracy zostało szeroko opisane w ustawie z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.).
Zgodnie z przedstawionym przez Podatnika stanem faktycznym, przedmiotowa sytuacja dotyczy art. 45 Kodeksu pracy, który stanowi m.in., iż w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. Ponadto zgodnie z art. 45 § 2 Kodeksu pracy, sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.

Odszkodowania zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych wymienione zostały w art. 21 ust. 1 pkt 3, 3a, 3b, 3c, oraz 3d ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), zwanej w dalszej części tego pisma updof.

W opisanym przez Podatnika przypadku zastosowanie ma przepis art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) updof, który stanowi, iż wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeśli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód. Generalną zasadą w kwestii opodatkowania odszkodowań jest fakt, iż ze zwolnienia korzystają jedynie te odszkodowania, w przypadku których prawo do ich otrzymania wynika wprost z przepisów ustawy (z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy), natomiast nie korzystają ze zwolnienia odszkodowania otrzymane na podstawie zawartej pomiędzy stronami (tj. pracodawcą i pracownikiem) umowy lub ugody.

Jeśli wypłata przez pracodawcę odszkodowania wynikać będzie z zawartej ugody sądowej, przychód ten podlegał będzie opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g updof.

W opisywanej przez Podatnika sytuacji nie będzie miał natomiast zastosowanie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem stanowi on, że wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz odszkodowań dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Artykuł ten opisuje zatem odszkodowania inne niż wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 3, czyli takie, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw (...). W przypadku Podatnika chodzi o odszkodowanie związane bezpośrednio z zagadnieniem stosunku pracy, regulowanym przez odrębną ustawę, tj. ustawę z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy i w związku z tym klasyfikowane jest jako świadczenie, do którego zastosowanie ma art. 21 ust. 1 pkt 3 updof.

W przedmiotowym przypadku najistotniejsze znaczenie ma fakt, czy w danej sprawie zapada wyrok, w którym sąd orzekłby o odszkodowaniu na rzecz pracownika (wtedy taki przychód jest zwolniony z opodatkowania), czy odszkodowanie wynika z zawartej ugody (wtedy przychód podlega opodatkowaniu).