Ad.1) W art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) zdefiniowano pojęcie podatnika podatku od towarów i usług. Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą (zdefiniowaną w ust. 2 tego artykułu) bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Jednocześnie w art. 15 ust. 6 tej ustawy postanowiono, że nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W ustawie o podatku od towarów i usług nie zostały zdefiniowane pojęcia: „organ władzy publicznej” oraz „urzędy obsługujące te organy”. Należy zatem przyjąć, że pojęcia te dotyczą zarówno organów państwowych jak i organów samorządu terytorialnego, które również mają charakter publiczny.

Zgodnie z art. 30 ust. 1 i art. 33 ust. 1 (w związku z art. 11a ust. 3) ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) wójt (burmistrz, prezydent miasta) przy pomocy urzędu gminy wykonuje m.in. zadania gminy określone przepisami prawa. Zaś w myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 tej ustawy zadania własne gminy obejmują m.in. sprawy gospodarki nieruchomościami. Z kolei zgodnie z art. 43 ust. 1 i 5, art. 44 ust. 1 oraz art. 45 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543 ze zm.) nieruchomości stanowiące przedmiot własności lub przedmiot użytkowania wieczystego jednostki samorządu terytorialnego oddaje się w trwały zarząd ( będący formą prawną władania nieruchomością ) odpowiedniej samorządowej jednostce organizacyjnej za opłatą na czas oznaczony lub nieoznaczony, przy czym trwały zarząd ustanawia właściwy organ w drodze decyzji.

W ocenie Naczelnika tut. US oddanie nieruchomości na rzecz zakładu budżetowego, który jest samorządową jednostką organizacyjną w trwały zarząd - w oparciu o przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami - jest czynnością, o której mowa w cytowanym już art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług ( Dz. U. nr 54, poz. 535 ). W związku z tym Strona z tytułu wykonania powyższej czynności nie będzie uznana za podatnika podatku od towarów i usług, w rezultacie opłaty pobierane z tytułu tej czynności nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Ad.2) Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535), podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Poprzez dostawę towarów, zgodnie z art. 7 ust. 1 tejże ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, przy czym towarami są, zgodnie z art. 2 pkt 6, rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty. Oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste nie mieści się w zakresie definicji dostawy towarów zawartej w art. 7 ust. 1 ustawy, gdyż nie daje praw do rozporządzania gruntem jak właściciel, ani nie zostało wymienione pośród praw wskazanych w tym przepisie. Jednocześnie każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów uznane jest za świadczenie usług, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy. Sprzedaż lokalu mieszkalnego wraz z oddaniem w użytkowanie wieczyste ułamkowej części gruntu trwale związanego z tym lokalem jest więc czynnością o charakterze mieszanym: przeniesienie własności lokalu jest dostawą towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, natomiast oddanie w użytkowanie wieczyste gruntu stanowi świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust 1 ww ustawy o podatku VAT.

Wskazać również należy, iż zgodnie z treścią art. 43 ust 1 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług, zwalnia się od podatku dostawę towarów używanych, pod warunkiem, że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego; zwolnienie dotyczy również używanych budynków i budowli lub ich części, będących przedmiotem umowy najmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze. Budynki, budowle lub ich części uznawane są za towary używane, jeżeli od końca roku, w którym zakończono budowę tych obiektów minęło co najmniej 5 lat, co wynika z art. 43 ust 2 pkt 1 ustawy. Jeżeli jednak przed wprowadzeniem ich do ewidencji środków trwałych lub w trakcie użytkowania tych budynków poniesiono wydatki na ulepszenie w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym w kwocie stanowiącej co najmniej 30 % wartości początkowej, a podatnik miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych wydatków, użytkował te towary w okresie krótszym niż 5 lat w celu wykonania czynności opodatkowanych ich dostawa nie podlega zwolnieniu, zgodnie z art. 43 ust 6 ustawy o podatku od towarów i usług, nawet gdyby budynki miały status towarów używanych.

Zgodnie z art. 232 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny grunty stanowiące własność Skarbu Państwa położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym, i osobom prawnym. W wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być także inne grunty Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków. Przepis art. 233 K.c. stanowi, że w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.

Zatem oddania gruntu w użytkowanie wieczyste nie należy utożsamiać ze zbyciem prawa użytkowania wieczystego gruntu. Wyjaśnić w tym miejscu należy, iż oddanie gruntu w wieczyste użytkowanie nie jest objęte zwolnieniem przewidzianym § 8 ust 1 pkt 12 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27.04.2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 ze zm.), gdyż przepis ów dotyczy zbycia prawa wieczystego użytkowania gruntu, a więc zupełnie innej czynności prawnej.

Oddanie gruntu w wieczyste użytkowanie na podstawie przepisów art. 232 Kodeksu cywilnego jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, stanowi bowiem świadczenie usług zgodnie z przepisem art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535).Oddanie w użytkowanie wieczyste gruntu, nawet w przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z tym gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli, jeżeli budynki te lub budowle albo ich części są zwolnione od podatku lub opodatkowane stawką podatku w wysokości 0 %, będzie podlegało zatem opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki 22-procentowej. Jednocześnie podkreślić należy, iż zgodnie z § 3a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27.04.2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, w przypadku oddania w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowych, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminu płatności poszczególnych opłat pobieranych z tego tytułu.

Ad. 3) Zgodnie z art.3 ust.1 obowiązującej w 1986r. ustawy z dnia 29 kwietnia 1985r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości ( DZ.U. z 1985r. Nr 22 poz.99) gospodarka gruntami należała do właściwości rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej. Za terenowe organy administracji państwowej powyższa ustawa uznawała organy o właściwości szczególnej do spraw gospodarki gruntami i wywłaszczania nieruchomości stopnia podstawowego. Stosownie do art.135 ust.1 ustawy z dnia 20 lipca 1983r. o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego, terenowymi organami administracji państwowej o właściwości szczególnej odpowiedniego stopnia byli kierownicy wydziałów oraz równorzędnych jednostek organizacyjnych urzędów wykonujący ustalone w ustawach szczególnych kompetencje z zakresu administracji państwowej. W miastach do 50 tys. mieszkańców oraz w gminach prezydenci miasta oraz naczelnicy wykonywali kompetencje terenowego organu administracji państwowej o właściwości szczególnej, jeżeli przepisy ustaw szczególnych lub uchwały rady narodowej stopnia podstawowego nie stanowiły inaczej. Stosownie do dyspozycji art.2 ust.1 pkt 2 ww ustawy z dnia 29 kwietnia 1985r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości ( DZ.U. z 1985r. Nr 22 poz.99) gospodarka gruntami polegała m.in. na udostępnianiu gruntów państwowych organizacjom społecznym na warunkach określonych w tejże ustawie. Za organizacje społeczne na potrzeby tejże ustawy uznawało się organizacje polityczne, związki zawodowe i organizacje spółdzielcze, z wyjątkiem spółdzielni mieszkaniowych ( art.5 ust.2). Zgodnie z art.4 ust.1 pkt 2 tejże ustawy grunty państwowe niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej lub wykonywania innych zadań ustawowych lub statutowych były oddawane odpłatnie organizacjom społecznym w użytkowanie. Prawo użytkowania nieruchomości państwowej powstawało w drodze decyzji terenowego organu administracji państwowej ( art.39 ust.1 ww ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości). Powyższe przepisy ustawy z dnia 20 lipca 1983r. o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego obowiązywały do dnia 27 maja 1990r., kiedy to ustawą z dnia 10 maja 1990r. - przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych ( Dz.U z 1990r. Nr 32 poz.191) uchylono moc obowiązującą ustawy z dnia 20 lipca 1983r. o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego, a kompetencje terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego przejęły odpowiednie organy gminy. Ponadto mienie ogólnonarodowe (państwowe) należące do terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego stało się z mocy prawa mieniem właściwych gmin ( art.5 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 10 maja 1990r.), zaś zobowiązania i wierzytelności terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego stały się na mocy art.36 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990r. zobowiązaniami i wierzytelnościami właściwych gmin.

Zgodnie z art. 30 ust. 1 i art. 33 ust. 1 (w związku z art. 11a ust. 3) ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym ( Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) wójt (burmistrz, prezydent miasta) przy pomocy urzędu gminy wykonuje m.in. zadania gminy określone przepisami prawa. Zaś w myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 tej ustawy zadania własne gminy obejmują m.in. sprawy gospodarki nieruchomościami.

W art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) postanowiono, że nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W ocenie Naczelnika tut. US oddanie nieruchomości w użytkowanie na rzecz Spółdzielni Ogrodniczo-Pszczelarskiej w Łukowie na czas nieokreślony w 1986r. w drodze decyzji administracyjnej na podstawie obowiązujących wówczas przepisów prawa dotyczących gospodarki nieruchomościami – z uwagi na fakt przekazania ex lege kompetencji terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego organom gminy - jest czynnością, o której mowa w cytowanym już art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług ( Dz. U. nr 54, poz. 535 ). W związku z tym Strona z tytułu wykonania powyższej czynności nie będzie uznana za podatnika podatku od towarów i usług, zaś opłaty pobierane z tytułu tej czynności nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Niniejszej informacji udzielono w oparciu o stan prawny obowiązujący na dzień jej wydania.