Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:
- odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju,
- odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
- eksport towarów,
- import towarów,
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
- wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
W myśl art. 7 ust. 1 cytowanej ustawy przez dostawę towarów, o której wyżej mowa, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, zgodnie zaś z art. 8 ust. 1 ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. Zasadą jest więc opodatkowanie podatkiem od towarów i usług wszelkich świadczeń na rzecz dowolnych podmiotów. Od tej zasady istnieją jednak wyjątki w postaci zwolnień od podatku od towarów i usług.

Katalog zwolnień określony został w art. 43 – 81 ustawy o podatku od towarów i usług (w tym w załączniku nr 4 do ustawy, do którego odsyła art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy), ale także w § 8 – 11a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 z późn. zm.), wydanego na podstawie delegacji zawartej w art. 82 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z przepisem § 8 ust. 1 pkt 8 tego rozporządzenia zwalnia się od podatku usługi w zakresie zarządzania nieruchomościami mieszkalnymi, świadczone na zlecenie, z wyłączeniem wyceny nieruchomości mieszkalnych (PKWiU ex70.32.11).

Na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku od towarów i usług zwalnia się od podatku czynności wykonywane na rzecz członków spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali mieszkalnych, członków spółdzielni będących właścicielami lokali mieszkalnych lub na rzecz właścicieli lokali mieszkalnych niebędących członkami spółdzielni, za które są pobierane opłaty, zgodnie z art. 4 ust. 1, 2, 4 i 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.). Przepisy te wymieniają zaś następujące rodzaje opłat, pobieranych od członków spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, członków spółdzielni będących właścicielami lokali oraz od właścicieli lokali nie będących członkami spółdzielni:
- na pokrycie wydatków związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości (pobierane od członków spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali - w częściach przypadających na ich lokale),
- na pokrycie wydatków związanych eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni (pobierane od wszystkich członków spółdzielni),
- na pokrycie wydatków związanych eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych (pobierane od właścicieli lokali będących lub nie będących członkami spółdzielni),
- na pokrycie wydatków związanych ze zobowiązaniami spółdzielni z innych tytułów przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu (pobieranych od wszystkich członków spółdzielni),
- na pokrycie wydatków związanych z eksploatacją i utrzymaniem własnych lokali, (pobierane od właścicieli lokali będących lub nie będących członkami spółdzielni),
- na pokrycie wydatków związanych z działalnością społeczną, oświatową i kulturalną prowadzoną przez spółdzielnię (pobierane od wszystkich członków spółdzielni),
- wpłaty na fundusz remontowy.
Oznacza to, że czynności wykonywane przez spółdzielnię na rzecz wyżej wymienionych osób, za które pobierane są opłaty na eksploatację, korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług. Inaczej mówiąc – spółdzielnia pobieranych opłat za eksploatację nie podwyższa o podatek VAT i nie odprowadza tego podatku do urzędu skarbowego (same opłaty z jakiegokolwiek tytułu nie są czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług – opodatkowaniu podlegają wymienione na wstępie czynności, za które pobierane są określone opłaty).

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 z późn. zm.) właściciele samodzielnych lokali mieszkalnych obowiązani są między innymi uczestniczyć w kosztach zarządu związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej. Na podstawie art. 15 ust. 1 cytowanej ustawy na pokrycie kosztów zarządu właściciele lokali uiszczają zaliczki w formie bieżących opłat. Zgodnie zaś z art. 14 ustawy na koszty zarządu nieruchomością wspólną składają się w szczególności:- wydatki na remonty i bieżącą konserwację,
- opłaty za dostawę energii elektrycznej i cieplnej, gazu i wody, w części dotyczącej nieruchomości wspólnej, oraz opłaty za antenę zbiorczą i windę,
- ubezpieczenia, podatki i inne opłaty publicznoprawne, chyba że są pokrywane bezpośrednio przez właścicieli poszczególnych lokali,
- wydatki na utrzymanie porządku i czystości,
- wynagrodzenie członków zarządu lub zarządcy.
Należy zauważyć, że samo przekazanie zaliczki w formie bieżących opłat na pokrycie kosztów zarządu nie wiąże się z wykonywaniem na rzecz właścicieli lokali czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Opłaty te służą zaś pokryciu wydatków związanych z wykonywaniem takich czynności na rzecz istniejącej na podstawie art. 6 ustawy wspólnoty mieszkaniowej, która nie posiada wprawdzie osobowości prawnej, jest jednak odrębnym podmiotem, mogącym nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozwanym. W związku z powyższym pobieranie od właścicieli lokali opłat na pokrycie kosztów zarządu związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej nie wiąże się z opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług.

W celu stwierdzenia, czy dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług oprócz określenia przedmiotu opodatkowania (odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług oraz inne czynności wymienione w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług) należy także określić jego podmiot. Jeżeli podmiot danej czynności (na przykład sprzedający towar lub świadczący usługę) nie spełnia wymogów określonych w ustawie dla podatnika, czynność nie podlega podatkowi.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Definicję działalności gospodarczej, stosowaną na użytek ustawy, zawiera zaś art. 15 ust. 2, według którego działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Zważywszy na przytoczoną na wstępie definicję usług, ze prowadzenie działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług należy uznać wykonywanie jakichkolwiek świadczeń na rzecz dowolnych podmiotów, o ile wykonywane są one w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania ich w sposób częstotliwy. Tak określone pojęcie działalności gospodarczej obejmuje szeroki wachlarz czynności, w tym również wykonywanie usług przez osoby fizyczne na podstawie umów zlecenia lub o dzieło. W celu zawężenia tej definicji niektóre rodzaje działalności zostały z niej wyłączone na podstawie art. 15 ust. 3. Zgodnie z tym przepisem za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się między innymi czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2 – 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności. Wśród tych czynności znajdują się między innymi wykonywane przez osoby fizyczne na podstawie umów zlecenia lub umów o dzieło, bowiem przychody z tego tytułu wymienione zostały w art. 13 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Oznacza to, że świadczenie usług przez osoby fizyczne na podstawie umów zlecenia bądź umów o dzieło nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jeśli między zlecającym a wykonującym czynności istnieje stosunek prawny określający:
- warunki wykonywania czynności,
- wynagrodzenie,
- odpowiedzialność zlecającego wykonanie tych czynności.
Całokształt stosunku prawnego można przeanalizować pod kątem spełnienia tych warunków biorąc pod uwagę:
- przepisy kodeksu cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), regulujące umowę zlecenia (art. 734 – art. 751) oraz umowę o dzieło (art. 627 – art. 646),
- inne przepisy prawa, jeżeli regulując wykonywanie pewnych czynności nakładają określone obowiązki z tym związane (dotyczące na przykład warunków technicznych lub bezpieczeństwa i higieny pracy),
- szczegółowe warunki umowy,
- charakter wykonywanych czynności.
Na pytanie zawarte w punkcie trzecim zapytania Spółki nie ma więc jednoznacznej odpowiedzi. Tutejszy organ mógłby udzielić odpowiedzi odnośnie konkretnej umowy zlecenia lub umowy o dzieło, jednak niezbędna do tego byłaby znajomość wszystkich postanowień umowy i dokładny opis wykonywanych czynności.