Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 o własności lokali (Dz.U. Nr 85, poz. 388 z późn. zm.) nieruchomość wspólną stanowią grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali, przy czym udział poszczególnych właścicieli lokali w nieruchomości wspólnej wyrażony jest stosunkiem powierzchni użytkowej ich lokali wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi. Zniesienia współwłasności, min. poprzez podział rzeczy wspólnej, można dokonać zgodnie z art. 211 Kodeksu cywilnego z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U. Nr 16 poz.93 z późn. zm.), natomiast rozliczenie stron umowy następuje według wartości poszczególnych udziałów, w drodze spłat lub dopłat.

Na podstawie art.1 ust. 1 pkt 1 litera f ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. Nr 86 poz. 959 z późn. zm.) umowa o zniesienie współwłasności podlega temu podatkowi w części dotyczącej spłat lub dopłat. Podstawę opodatkowania, w tym wypadku, stanowić będzie wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we współwłasności (art.6. ust. 1 pkt 5), natomiast stawka podatku w przypadku nieruchomości wynosi 2% w myśl art. 7 ust. 1 pkt 2 litera a cytowanej ustawy.

Odnosząc się do kwestii powstania obowiązku podatkowego z tytułu ewentualnych rozliczeń, które będą skutkiem zniesienia współwłasności nieruchomości i które miałyby miejsce pomiędzy członkami wspólnoty lub z osobami trzecimi wobec wspólnoty, należy wskazać, iż w tym zakresie – w zależności od przyjętych rozwiązań – może znaleźć zastosowanie art. 28 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14 poz.176 z późn. zm.).

Zgodnie z wyżej powołanymi przepisami, źródłem przychodu jest odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, jeżeli zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany. W myśl art. 28 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od przychodów uzyskanych z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, określonych w art. 10 ust.1 pkt 8 lit.a)-c), należy uiścić podatek w formie ryczałtu w wysokości 10 % uzyskanych przychodów, płatny na zasadach określonych w ust. 2-4. Przez odpłatne zbycie należy rozumieć przeniesienie własności lub innych praw – w zamian za korzyść majątkową.

Należy również podkreślić, iż za przychód z odpłatnego zbycia nieruchomości i ich części oraz udziału w nieruchomości uznaje się wartość wyrażoną w cenie określonej w umowie, pomniejszoną o koszty odpłatnego zbycia. Natomiast przychodem z odpłatnego zbycia w drodze zamiany nieruchomości lub praw majątkowych, u każdej ze stron umowy przenoszącej własność jest wartość nieruchomości lub prawa zbywanego w drodze zamiany. Jednakże, jeżeli przyjęta przez strony umowy cena lub wartość bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określi organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej, w wysokości wartości rynkowej.