Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPBII/1/436-442/12/AA
z 20 marca 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 12 grudnia 2012 r. (data wpływu do tut. Biura – 20 grudnia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia (w drodze umowy sprzedaży lub zamiany) wierzytelności – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 20 grudnia 2012 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia (w drodze umowy sprzedaży lub zamiany) wierzytelności.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Wnioskodawca planuje w przyszłości nabywać na własny rachunek i we własnym imieniu wierzytelności, których przedmiotem świadczenia jest świadczenie pieniężne (dalej: wierzytelności pieniężne) za określoną cenę, przejmując tym samym ryzyko niewypłacalności dłużnika. Wierzytelności te będą nabywane w celu:

1. egzekwowania (windykacji) nabytych wierzytelności pieniężnych na własny rachunek i we własnym imieniu;
2. dalszego odpłatnego rozporządzania (dalszej odsprzedaży) nimi na rzecz osób trzecich.
   
   

Wnioskodawca zamierza nabywać ww. wierzytelności pieniężne zarówno od pierwotnych dłużników jak też od innych osób uprawnionych do rozporządzania wspomnianymi wierzytelnościami.

Wspomniane wyżej transakcje Wnioskodawca będzie wykonywać, z różną, nieznaną w tej chwili częstotliwością, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Umowy przelewu wierzytelności, jakie planuje zawrzeć Wnioskodawca, będą miały charakter definitywny, a zapłata przez cesjonariusza cedentowi będzie niezależna od tego, czy dłużnik zapłaci. Celem tych umów jest samo nabycie wierzytelności pieniężnej. Nie jest natomiast celem jej windykacja na rzecz cedenta. Wspomniane wierzytelności pieniężne będą nabyte w celu ich dalszej odsprzedaży lub windykacji na własny rachunek i we własnym imieniu Wnioskodawcy, z zaangażowaniem jego własnych środków finansowych. Zawierane umowy przelewu wierzytelności będą dotyczyć albo jednej konkretnej wierzytelności, określonej części jednej wierzytelności lub większej liczby wierzytelności wymienionych w cesji, nabywanych w tzw. pakietach. Wnioskodawca zamierza nabywać wierzytelności w drodze przelewu na podstawie umowy sprzedaży lub umowy zamiany jako umów zobowiązujących do przeniesienia wierzytelności na nabywcę.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy transakcja przelewu (cesji) wierzytelności pieniężnej na rzecz Wnioskodawcy (cesjonariusza), na podstawie umowy sprzedaży lub umowy zamiany od zbywcy (cedenta), będącego pierwotnym dłużnikiem lub też innej osoby uprawnionej do rozporządzenia tą wierzytelnością, jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
2. Czy transakcja przelewu (cesji) wierzytelności pieniężnej na rzecz Wnioskodawcy (cesjonariusza), na podstawie umowy sprzedaży lub umowy zamiany od zbywcy (cedenta), będącego pierwotnym dłużnikiem lub też innej osoby uprawnionej do rozporządzenia tą wierzytelnością, jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?
3. Jeżeli odpowiedź na pytanie nr 2 jest pozytywna, to kto jest podatnikiem od podatku od czynności cywilnoprawnych, co stanowi podstawę opodatkowania opisanych w pytaniu nr 1 oraz pytaniu nr 2 czynności i w jakiej wysokości powinna być ustalona stawka opodatkowania?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy, należy zbadać czy ww. czynności stanowią świadczenie usługi w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz czy wierzytelność pieniężna stanowi „towar” w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Przedmiot opodatkowania podatku od towarów i usług określa art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług. W myśl treści art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in.: odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług należy rozumieć, zgodnie z treścią art. 8 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy, każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o podatku od towarów i usług, w tym również przeniesienie praw od wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Czynności nabywania wierzytelności na własny rachunek i we własnym imieniu, które Wnioskodawca planuje dokonywać w drodze przelewu (cesji) wierzytelności uregulowana są przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.

Zgodnie z przepisem art. 509 Kodeksu cywilnego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba ze sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Przepis art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, że umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Takie uregulowanie instytucji umowy przelewu prowadzi do wniosku, że przelew ma charakter umowy rozporządzającej. Tak więc Wnioskodawca nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek cudzą wierzytelność za własne środki finansowe, w drodze przelewu, „uzyskuje” ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, a ponadto „wchodzi” na miejsce dotychczasowego wierzyciela.

W tym miejscu Wnioskodawca przywołuje pogląd wyrażony w wyroku NSA z dnia 19 marca 2012 r. sygn. akt I FPS 5/11: „Jeżeli nabywca wyegzekwuje nabyty dług od dłużnika na swoją rzecz (...) trudno jest uznać, iż takie ściągniecie długu konstytuuje jakakolwiek usługę. Egzekwowanie własnych wierzytelności na swoją rzecz jest naturalnym elementem obrotu gospodarczego i usługi nie tworzy”.

W konsekwencji, w sytuacji gdy Wnioskodawca nabywa wierzytelności w celu ich windykacji na własny rachunek i we własnym imieniu, czy też w celu ich dalszej „odsprzedaży”, nie może być mowy o świadczeniu przez niego usługi ściągania długów na rzecz zbywcy owej wierzytelności. Z usługą ściągania długów, w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 1 i art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, będziemy mieli do czynienia wtedy, gdy dwa podmioty zawrą taką transakcję, której przedmiotem będzie zobowiązanie się jednego z tych podmiotów do wykonania usługi ściągnięcia wierzytelności przysługującej drugiemu z podmiotów, co oznacza, że usługodawca windykuje tę wierzytelność nie na własny rachunek, a na rachunek usługobiorcy (zleceniodawcy).

Również Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 26 czerwca 2003 r. w sprawie C-305/01, podkreślił, że usługa ściągnięcia długu związana jest nie tylko z przelewem wierzytelności, ale i z jednoczesnym wynagrodzeniem (prowizją) za tę usługę. Wobec tego, jeżeli Wnioskodawca nabyłby, w drodze przelewu, wierzytelność pieniężną za cenę niższą od jej wartości nominalnej, różnica ta nie mogłaby być traktowana jako wynagrodzenie, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym, tak z kolei jednoznacznie orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10. W przywołanym wyroku wydanym w trybie prejudycjalnym dotyczącym wykładni art. 2 pkt 1, art. 4, art. 11 część A ust. 1 lit. a) oraz art. 13 część B lit. d) pkt 2 i 3 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (Dz.U. L 145, s. 1) (zwaną dalej: szóstą dyrektywą), Trybunał orzekł, że: „(...) podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy. NSA w wyroku z dnia 19 marca 2012 r. sygn. akt. I FPS 5/11, mając na uwadze treść powyższego orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE uznał, za możliwe stwierdzenie, na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług, że „nabycie wierzytelności pieniężnej, co wymaga podkreślenia, na własne ryzyko, w celu windykacji w swoim imieniu i na swoją rzecz, nie jest odpłatną usługą w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, tym samym art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży”. Zgodnie z treścią powołanego powyżej wyroku NSA, „podstawowym i koniecznym warunkiem do uznania transakcji (w tym wypadku nabycia wierzytelności - dop. Wnioskodawcy) za odpłatną usługę, a więc czynność opodatkowaną, jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę. W dalszej części wspomnianego wyroku NSA stwierdza: „Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy - obok transakcji kupna - sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę”.

Mając powyższe na uwadze, Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność pieniężną na podstawie umowy przelewu (cesji) wierzytelności albo też dokonując zbycia nabytej uprzednio wierzytelności pieniężnej na rzecz osoby trzeciej w drodze przelewu (cesji), w sytuacji kiedy występuje jedynie zapłata ceny przez Wnioskodawcę na wierzytelność lub zapłata ceny na rzecz Wnioskodawcy za zbytą wierzytelność, nie sposób uznać, że dochodzi do świadczenia usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Zatem w obu tych przypadkach nie dochodzi do powstania obowiązku zapłaty podatku od towarów i usług.

Wnioskodawca wskazuje, iż pozostałą do rozstrzygnięcia kwestią, jest ustalenie, czy „wierzytelność pieniężna”, będąca przedmiotem wyżej opisanych transakcji, stanowi „towar” w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, a sprzedaż czy zamiana wierzytelności pieniężnej „dostawę towaru”, zgodnie z art. 7 ust 1 ustawy o podatku od towarów i usług, a zatem czynność również opodatkowaną podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z treścią przepisu art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług przez „towar” rozumie się rzeczy oraz ich części a także wszelkie postacie energii. Sama ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje pojęcia rzeczy, pozostawiając to innym przepisom. Definicję legalną rzeczy zawiera Kodeks cywilny w przepisie art. 45, który stanowi, iż „rzeczami są tylko przedmioty materialne”. Z treści tego przepisu, wynika zatem dość jednoznaczny wniosek, iż wierzytelność pieniężna nie jest „rzeczą”, w konsekwencji nie może też być uznana za „towar”. Wykluczonym jest również uznanie, z oczywistych względów, wierzytelności pieniężnej za postać energii. Można wysnuć wniosek, że rzeczami są tylko i wyłącznie przedmioty materialne. Co prawda ustawa o podatku od towarów i usług opodatkowuje także określone czynności „zbycia praw”, jednak określa je w szczegółowy sposób, nie wymieniając czynności zbycia praw majątkowych w postaci wierzytelności pieniężnych, jako tych, które podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem również mając na uwadze pojęcie użytego przez ustawodawcę słowa „towar” Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż także z tego punktu widzenia, transakcje zbycia lub zamiany wierzytelności pieniężnych, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wnioskodawca uważa, iż należy zbadać czy wspomniane czynności stanowią umowy sprzedaży lub zamiany w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 maja 2010 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Jak wynika z opisu zdarzenia przyszłego, Wnioskodawca zamierza nabyć wierzytelności w drodze przelewu (cesji) na podstawie umowy sprzedaży lub umowy zamiany jako umów zobowiązujących do przeniesienia wierzytelności na Wnioskodawcę, ewentualnie w dalszej kolejności zbywać, nabyte wcześniej wierzytelności, również w drodze przelewu (cesji) na podstawie umów sprzedaży lub umów zamiany.

Zgodnie z przepisem art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi podlegają m.in. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Wnioskodawca uważa, iż koniecznym jest ustalenie, czy wierzytelność pieniężna jest prawem majątkowym, o którym mowa w ww. przepisie. Ze względu na brak definicji ustawowej pojęcia „prawa majątkowe” Wnioskodawca powołuje wyroku NSA z dnia 20 czerwca 2006 r. sygn. akt II FSK 839/O5, w którym Sąd stwierdził, że: „O zaliczeniu danego prawa do kategorii prawa majątkowego rozstrzygają łącznie dwie przesłanki, po pierwsze - czy dane prawo może być przedmiotem obrotu, czy jest więc zbywalne, po drugie zaś - czy posiada ono dającą się określić wartość majątkową”.

Przepis art. 509 § 1 Kodeksu stanowi, że wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. A zatem, wierzytelność pieniężna, co do zasady, może być samodzielnym przedmiotem obrotu, co decyduje o jej zbywalnym charakterze. Przesłanka zbywalności wierzytelności, o której mowa w wyroku NSA z dnia 20 czerwca 2006 r. sygn. akt II FSK 839/05, będzie co do zasady spełniona w stosunku do każdej wierzytelności pieniężnej, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Spełnienie przesłanki wartości majątkowej w stosunku do wierzytelności, której przedmiotem świadczenia jest świadczenie pieniężne nie budzi żadnych wątpliwości. Wątpliwości może jedynie wywoływać, czy wartość majątkowa wierzytelności pieniężnej jest równa jej wartości nominalnej, wartości rynkowej, wartości zbywczej (likwidacyjnej), wartości księgowej, czy jeszcze innej.

Zdaniem Wnioskodawcy, nie powinno ulegać wątpliwości, że wierzytelność o charakterze pieniężnym jest prawem majątkowym, o którym mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Wobec powyższego, Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż transakcje polegające na przelewie (cesji) wierzytelności pieniężnej w drodze sprzedaży lub zamiany, stanowią wymienione wprost w przepisie art. 1 ust 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych umowy sprzedaży lub zamiany prawa majątkowego i jako takie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W przypadku gdy Wnioskodawca nabędzie wierzytelność pieniężną w drodze przelewu (cesji) na podstawie umowy sprzedaży lub zamiany, obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych będzie ciążyć, zgodnie z treścią art. 4 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, na Wnioskodawcy. Z kolei, jeżeli Wnioskodawca odsprzeda lub wymieni dalej uprzednio nabytą wierzytelność, obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych, zgodnie z treścią art. 4 pkt 1 ww. ustawy, ciążyć będzie na nabywcy wierzytelności.

W myśl przepisu art. 6 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy, podstawę opodatkowania nabycia przez Wnioskodawcę wierzytelności pieniężnej w drodze przelewu na podstawie umowy sprzedaży lub zamiany, stanowić będzie wartość rynkowa nabywanej wierzytelności. Wnioskodawca przez pojęcie „wartości rynkowej nabywanej wierzytelności” rozumie nie wartość nominalną wierzytelności, tylko cenę jej sprzedaży, którą uzgodniły wspólnie strony transakcji sprzedaży wierzytelności pieniężnej.

Stawka opodatkowania, zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) ww. ustawy wynosi 1% wartości rynkowej wierzytelności, która jest przedmiotem umowy sprzedaży lub zamiany praw majątkowych.

Zapłata podatku od czynności cywilnoprawnych powinna być dokonana przez podatnika w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, co jest on obowiązany dokonać, bez wezwania organu podatkowego. Powinien on złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru oraz samodzielnie obliczyć i wpłacić podatek (art. 10 ust. 1 ww. ustawy).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie wskazać należy, że niniejsza interpretacja zawiera ocenę stanowiska Wnioskodawcy wyłącznie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych w przedmiocie skutków podatkowych nabycia (w drodze sprzedaży lub zamiany) wierzytelności. W pozostałym zakresie wniosku, tj. podatku od czynności cywilnoprawnych dotyczącym skutków podatkowych zbycia (w drodze umowy sprzedaży lub zamiany) wierzytelności oraz podatku od towarów i usług zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 09 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają m.in. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 535 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16 poz. 93 ze zm.) przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio do sprzedaży praw majątkowych. Zatem przedmiotami sprzedaży w ujęciu Kodeksu cywilnego oprócz rzeczy mogą być również prawa majątkowe. Prawami majątkowymi są przysługujące danej osobie prawa do korzystania i rozporządzania określoną rzeczą lub prawem ustanowionym na tej rzeczy.

W myśl art. 603 Kodeksu cywilnego przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. Do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży (art. 604 Kodeksu cywilnego). W przypadku zamiany obie strony przenoszą na siebie wzajemnie własność rzeczy – występują zatem jednocześnie w charakterze sprzedawcy i nabywcy.

Czynności cywilnoprawne zawarte w katalogu zamkniętym określonym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podlegają omawianemu podatkowi od czynności cywilnoprawnych, o ile spełniają przesłanki zawarte w art. 1 ust. 4 cytowanej ustawy.

Zgodnie z powyższym artykułem, czynności cywilnoprawne (w tym umowy sprzedaży oraz zamiany) podlegają omawianemu podatkowi, z zastrzeżeniem ust. 5, jeżeli ich przedmiotem są:

1. rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2. rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
   
   

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podstawę opodatkowania przy umowie sprzedaży stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego. Natomiast przy umowie zamiany podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek (art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. b) ww. ustawy).

Zgodnie z przepisem art. 6 ust. 2 cyt. ustawy wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b) i pkt 2 lit. b) ustawy od czynności cywilnoprawnych określa stawkę podatku, która wynosi m.in. od umowy sprzedaży innych praw majątkowych oraz od umowy zamiany przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych – 1%.

O powstaniu obowiązku uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnej decyduje, w myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, moment dokonania czynności cywilnoprawnej.

Na podstawie art. 4 pkt 1 i pkt 2 ww. ustawy obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym, natomiast przy umowie zamiany na stronach czynności. Jeżeli obowiązek podatkowy ciąży na stronach umowy zamiany, zobowiązanymi solidarnie do zapłaty podatku są strony umowy zamiany (art. 5 ust. 2 cyt. ustawy).

Na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

Instytucję przelewu (cesji) wierzytelności regulują przepisy ustawy Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 509 § 1 ww. Kodeksu wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, iż przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności.

Podkreślić należy, że umowa cesji jako nie wymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile nie przybierze postaci jednej z umów wymienionych w tym przepisie w szczególności umowy sprzedaży lub zamiany uregulowanej w przepisach Kodeksu cywilnego. Z kolei, jeśli umowa cesji wierzytelności przybierze postać umowy sprzedaży czy też zamiany to wówczas podlega opodatkowaniu tym podatkiem na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Z przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawca jest podatnikiem podatku od towarów i usług oraz planuje w przyszłości nabywać na własny rachunek i we własnym imieniu wierzytelności pieniężne w drodze przelewu na podstawie umowy sprzedaży lub umowy zamiany jako umów zobowiązujących do przeniesienia wierzytelności na nabywcę (Wnioskodawcę).

W związku z powyższym, skoro zgodnie ze wskazaniem przez Wnioskodawcę, zawarta zostanie umowa sprzedaży lub umowa zamiany w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego to czynność ta (umowa sprzedaży lub umowa zamiany) będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Stawka podatku, stosownie do uregulowania art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b) i pkt 2 lit. b) ww. ustawy, będzie wynosić 1 % i należy liczyć ją w przypadku umowy sprzedaży wierzytelności – od wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego, natomiast w przypadku umowy zamiany wierzytelności – od wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek. Jeżeli zatem, jak wskazuje Wnioskodawca cena sprzedaży wierzytelności będzie odpowiadać jej wartości rynkowej będzie ona mogła stanowić podstawę opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek uiszczenia podatku ciąży przy umowie sprzedaży (zakupu) na kupującym, tj. na Wnioskodawcy, a przy umowie zamiany na stronach czynności.

Niezależnie jednak od powyższego podkreślić należy, iż w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

1. opodatkowana podatkiem od towarów i usług,
2. zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem:
   • umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
   • umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
   
   

Z treści art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wynika, iż o wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy posiadają generalnie status podatnika podatku od towarów i usług lecz wyłącznie fakt, że jedna ze stron z tytułu dokonania tej konkretnej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z tego podatku zwolniona (za wyjątkiem sytuacji w ustawie szczegółowo wymienionych). Wyłączenie danej czynności cywilnoprawnej z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych ma więc miejsce tylko w przypadku, gdy z tytułu dokonania tej właśnie czynności, jedna ze stron jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W świetle powyższego, zaznaczyć należy, iż niniejszą interpretacją dokonuje się rozstrzygnięcia jedynie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych w przedmiocie skutków podatkowych nabycia (w drodze sprzedaży lub zamiany) wierzytelności, natomiast nie rozstrzyga się czy powyższa umowa sprzedaży lub zamiany wierzytelności podlega regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług. W tym zakresie, tj. w zakresie dotyczącym opodatkowania podatkiem od towarów i usług, zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Wobec powyższego należy stwierdzić, iż w przedmiotowej sprawie, podlegająca opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych umowa sprzedaży lub zamiany wierzytelności byłaby wyłączona z opodatkowania tym podatkiem na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, o ile w świetle przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.) zostałaby uznana za podlegającą opodatkowaniu tym podatkiem lub mieszczącą się w zakresie zwolnienia od tego podatku.

Wnioskodawca wskazuje tymczasem, że w przypadku umowy sprzedaży lub zamiany wierzytelności opisanej we wniosku nie dochodzi do świadczenia usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług i tym samym nie dochodzi do powstania obowiązku zapłaty podatku od towarów i usług.

Jeżeli zatem istotnie, jak twierdzi Wnioskodawca, opisana czynność sprzedaży lub zamiany wierzytelności nie podlega podatkowi od towarów i usług, czyli z tytułu jej zawarcia żadna ze stron tej umowy nie może być opodatkowana albo zwolniona z podatku od towarów i usług, to umowa sprzedaży lub zamiany wierzytelności podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, gdyż nie zostały spełnione przesłanki określone w art. 2 pkt 4 ustawy.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe. Należy jednakże podkreślić, iż powołany przez Wnioskodawcę w treści stanowiska art. 4 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych dotyczy obowiązku podatkowego ciążącego na kupującym – przy zawarciu umowy sprzedaży. Jeżeli Wnioskodawca zawrze umowę zamiany to zgodnie z art. 4 pkt 2 ustawy obowiązek podatkowy będzie ciążył na obu stronach tej umowy. Obie strony umowy zamiany będą solidarnie zobowiązane do uiszczenia podatku. Zatem przy umowie zamiany obowiązek podatkowy nie będzie ciążył wyłącznie na Wnioskodawcy. Należy również zwrócić uwagę, iż powołany przez Wnioskodawcę art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy dotyczy stawki podatku przy umowie sprzedaży nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym. Stawkę podatku przy umowie sprzedaży oraz umowie zamiany opisanych we wniosku wierzytelności reguluje art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b) oraz pkt 2 lit. b) ustawy. Istotnie jednak jak wskazuje Wnioskodawca stawka podatku w tym przypadku wynosi 1%.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Odnosząc się natomiast do wskazanych we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wyroków, należy stwierdzić, iż orzeczenia sądów nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa i są wiążące jedynie w sprawach, w których zapadły.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.