INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tj. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112 poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 13 grudnia 2011 r. (data wpływu 19 grudnia 2011 r.) uzupełnionym w dniu 23 lutego 2012 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania kosztów zastępstwa procesowego - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 grudnia 2011 r. został złożony wniosek, uzupełniony w dniu 23 lutego 2012 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania kosztów zastępstwa procesowego.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Spółka cywilna - Kancelaria prowadząca działalność gospodarczą, której przedmiotem jest świadczenie usług prawniczych podmiotom gospodarczym, wystąpiła do sądu z pozwem o zapłatę wierzytelności wynikających z wystawionych faktur za stałą obsługę prawną podmiotu będącego klientem Kancelarii. Przed sądem Kancelarię reprezentował, na podstawie udzielonego pełnomocnictwa, pracownik Kancelarii zatrudniony na podstawie umowy o pracę na stanowisku radcy prawnego.

Sąd w swoim rozstrzygnięciu sprawy o zapłatę należności zasądził również o kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu sądowym dla radcy prawnego, w tym przypadku dla pracownika Kancelarii, do zwrotu których jest zobowiązany dłużnik Kancelarii.

W wyniku wszczętego postępowania egzekucyjnego komornik wyegzekwował całą należność wraz z przyznanymi kosztami zastępstwa procesowego w postępowaniu sądowym i egzekucyjnym oraz przekazał na rachunek bankowy Kancelarii, zgodnie z wnioskiem egzekucyjnym. W związku z powyższym Kancelaria wystawiła dla pozwanego klienta fakturę VAT tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu sądowym i egzekucyjnym, biorąc pod uwagę, iż zasądzone kwoty kosztów zastępstwa procesowego są kwotami brutto. Następnie Kancelaria wypłaciła radcy prawnemu koszty zastępstwa procesowego w wysokości 65% kwoty netto wynikającej z wystawionej faktury, od której została odliczona zaliczka na podatek.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy prawidłowe jest stanowisko Kancelarii, zgodnie z którym zasądzony przez sąd od dłużnika Kancelarii zwrot kosztów zastępstwa procesowego, przyznany zatrudnionemu w Kancelarii radcy prawnemu, podlegają opodatkowaniu od towarów i usług i czy w związku z tym faktura VAT wystawiona dla pozwanego jest zasadna...

Zdaniem Wnioskodawcy, powołującego art. 5 ust. 1 i art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, otrzymane zasądzone koszty zastępstwa procesowego, stanowią dodatkowe wynagrodzenie dla zatrudnionego w Kancelarii radcy prawnego, który reprezentował Kancelarię w postępowaniu sądowym na skutek wniesionego pozwu o zapłatę należności z tytułu świadczenia usługi w przedmiocie obsługi prawnej. W wyniku zasadzonych kosztów zastępstwa procesowego dla strony pozwanej, czyli klienta Kancelarii, powstaje obowiązek zapłaty niniejszych kosztów.

Kancelaria stoi na stanowisku, iż wpłata na rachunek bankowy Kancelarii powyższych kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu sądowym i egzekucyjnym, powoduje obowiązek podatkowy w podatku VAT. W związku z tym, Kancelaria będąca podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT jest zobligowana do udokumentowania powyższej czynności fakturą VAT. Obowiązek odprowadzenia podatku VAT z tytułu otrzymanych kosztów zastępstwa procesowego spoczywa na Kancelarii, w której zatrudniony jest radca prawny reprezentujący Kancelarię w niniejszej sprawie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. 1 2011 r. Nr 177, poz. 1054), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez dostawę towarów – stosownie do art. 7 ust. 1 cyt. ustawy – rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, natomiast przez świadczenie usług – stosownie do art. 8 ust. 1 ww. ustawy – każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji,
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Także art. 24 ust. 1 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L. 347 ze zm.) wskazuje, że „świadczenie usług” oznacza każdą transakcję, która nie stanowi dostawy towarów.

Jak stanowi art. 106 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Uwzględniając powołane wyżej przepisy art. 5 i art. 8 cyt. ustawy, wskazać należy, iż każde odpłatne świadczenie polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu, czy określonym zachowaniu mieści się w definicji usługi. Pojęcie usługi według ustawy o podatku od towarów i usług jest bowiem szersze od definicji usługi w rozumieniu klasyfikacji statystycznych. Oznacza to, że w definicji tej mieszczą się również określone zachowania, które nie zostały sklasyfikowane w PKWiU, o której mowa w art. 8 ust. 3 powołanej ustawy. Usługa w rozumieniu ust. 1 powołanego wyżej artykułu oraz art. 24 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE, to transakcja gospodarcza, co oznacza, iż stosunek prawny łączący strony musi wiązać się ze świadczeniem wzajemnym.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie usług, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi więc istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść dla świadczącego usługę. Zatem odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług może zostać opodatkowane wtedy, gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem istnieje jawny lub choćby dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne, natomiast świadczenia nie oparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek dostawy towarów lub świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia - nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Z opisanych we wniosku okoliczności wynika, iż Kancelaria wystąpiła do sądu z pozwem o zapłatę wierzytelności wynikających z wystawionych faktur za stałą obsługę prawną podmiotu będącego jej klientem. Przed sądem Kancelarię reprezentował, na podstawie udzielonego pełnomocnictwa, pracownik Kancelarii zatrudniony na podstawie umowy o pracę na stanowisku radcy prawnego. Sąd w swoim rozstrzygnięciu sprawy o zapłatę należności zasądził również o kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu sądowym. W wyniku wszczętego postępowania egzekucyjnego komornik wyegzekwował całą należność wraz z przyznanymi kosztami zastępstwa procesowego w postępowaniu sądowym i egzekucyjnym oraz przekazał na rachunek bankowy Kancelarii, zgodnie z wnioskiem egzekucyjnym. W związku z powyższym Kancelaria wystawiła dla pozwanego klienta fakturę VAT tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu sądowym i egzekucyjnym, biorąc pod uwagę, iż zasądzone kwoty kosztów zastępstwa procesowego są kwotami brutto.

Analiza przedstawionego stanu faktycznego na tle przedstawionych uregulowań prawnych prowadzi do wniosku, iż Spółka nie świadczy żadnej usługi na rzecz dłużnika, związanej z zasadzonym zwrotem kosztów postępowania sądowego. Kwoty zasądzonego wyrokiem sądu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego nie można bowiem uznać jako element kalkulacyjny kwoty należnego wynagrodzenia za obsługę prawną dłużnika Kancelarii. W tym też zakresie pomiędzy Kancelarią i pozwanym klientem nie istniał żaden (nawet dorozumiany) stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane byłyby świadczenia wzajemne. Spółka bowiem w sądzie reprezentowała własne interesy, pozew skierowany był przeciwko dłużnikowi Kancelarii – podmiotowi będącemu klientem Kancelarii, który nie uregulował należności wynikających z faktur dokumentujących stałą obsługę prawną na rzecz tego klienta.

Zatem kwota zwrotu kosztów postępowania sądowego, zasądzona wyrokiem sądu, nie jest w żaden sposób związana z uzyskaniem świadczenia wzajemnego.

W omawianych okolicznościach, w związku z wystawieniem przez Kancelarię faktury na pozwanego klienta, dotyczącej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, Kancelaria nie świadczy żadnej usługi na rzecz pozwanego klienta, a ponadto nie wykonuje czynności, polegających na zobowiązaniu się do powstrzymania od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Zatem faktura ta nie dokumentuje wykonania żadnej czynności, którą można by było uznać za odpłatne świadczenie usług przez Kancelarię na rzecz dłużnika - pozwanego klienta.

Tym samym należy uznać, iż w tym konkretnym przypadku, Spółka otrzymując – po skutecznej egzekucji przez komornika - od dłużnika kwotę zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, nie świadczy na rzecz pozwanego usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, a zatem czynności te nie podlegają opodatkowaniu i konsekwentnie nie powinny być dokumentowane przez Spółkę fakturą VAT, bowiem – jak wynika z powołanego wyżej przepisu art. 106 ust. 1 ustawy - faktury są dowodem dokumentującym sprzedaż objętą zakresem opodatkowania, o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy. W związku z powyższym, skoro w przedmiotowym przypadku nie doszło do świadczenia usług przez Spółkę na rzecz pozwanego dłużnika, brak było podstaw do wystawienia faktur VAT przez Spółkę.

Wskazać należy, iż niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie braku opodatkowania w zakresie podatku od towarów i usług zasądzonego przez sąd zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, które Kancelaria otrzymała od strony pozwanej, natomiast nie rozstrzyga innych kwestii opisanych we wniosku, w szczególności nie dotyczy skutków podatkowych wypłaty przez Kancelarię należnego wynagrodzenie dla zatrudnionego w Kancelarii radcy prawnego, który reprezentował Kancelarię w postępowaniu sądowym, gdyż kwestia taka nie była przedmiotem zapytania.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w B po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.