Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB4/415-5/12/13-7/S/SP
z 25 października 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów – uwzględniając prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, sygn. akt III SA/Wa 2003/12 (data wpływu 22 lipca 2013 r.) – stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 29 grudnia 2011 r. (data wpływu 3 stycznia 2012 r.) uzupełnione pismem z dnia 23 sierpnia 2013 r. (data nadania 23 sierpnia 2013 r., data wpływu 26 sierpnia 2013 r.) na wezwanie z dnia 14 sierpnia 2013 r. (data nadania 16 sierpnia 2013 r., data doręczenia 20 sierpnia 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania na podstawie ugody zawartej w formie aktu notarialnego – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 3 stycznia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania na podstawie ugody zawartej w formie aktu notarialnego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W sytuacji, gdy toczą się procesy sądowe, jeden cywilny, drugi karny, w trakcie których w wyniku negocjacji między stronami tych czynności dochodzi do podpisania pozasądowej ugody, mocą której jedna strona wypłaca drugiej stronie:

1. odszkodowanie za uszkodzenie jej mienia i bezprawne wtargnięcie w sferę jej praw oraz spowodowanie analogicznych naruszeń praw przez inne osoby,
2. zadośćuczynienie pieniężne za wyrządzoną krzywdę niematerialną, zobowiązując się jednocześnie do wycofania wszystkich spraw sądowych i czyniąc to w następstwie ugody;

świadczenia pieniężne, o jakich mowa są wolne od podatku dochodowego stosownie do przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz.307 ze zm.), w sytuacji, gdy stan napięcia emocjonalnego między stronami i głębokie urazy odbierające wiarę w możliwość podpisania ugody w terminie późniejszym, niż dany moment, uniemożliwia realne odłożenie podpisania ugody, do posiedzenia sądowego, na którym mogłaby być podpisana ugoda.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy zawarcie pozasądowej ugody w okolicznościach o jakich mowa wyżej, w drodze aktu notarialnego może być uznane za równoważne z ugodą sądową?

Zdaniem Wnioskodawczyni, już sam fakt sporządzenia ugody pozasądowej w formie aktu notarialnego, w sytuacji, gdy w chwili podpisania ugody są w toku procesy sądowe między stronami wypełnia cechy wiarygodności publicznoprawnej zawartej ugody, a tym samym jest równoznaczny z ugodą sądową. Nie istnieje też przeszkoda, aby treść ugody pozasądowej została powtórzona w ugodzie sądowej, choć wydaje się to rzeczą zbędną.

W dniu 7 marca 2012 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, działając w imieniu Ministra Finansów, postanowieniem z dnia 7 marca 2012 r. Nr IPPB4/415-5/12-2/JK3 odmówił wszczęcia postępowania, uznając, że nie jest uprawniony do merytorycznego rozpatrzenia wniosku w ramach postępowania uregulowanego w rozdziale 1a Ordynacji podatkowej, gdyż zagadnienie, którego interpretacji żąda Wnioskodawczyni we wniosku nie mieści się w zakresie, o którym mowa w art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.

Na niniejsze postanowienie Wnioskodawczyni złożyła pismem z dnia 20 marca 2012 r. (data wpływu 22 marca 2012 r.) zażalenie.

Postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2012 r. Nr IPPB4/415-5/12-4/SP tut. organ podatkowy utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.

W dniu 25 maja 2012 r. wpłynęła do tut. organu skarga na postanowienie z dnia 17 kwietnia 2012 r. Nr IPPB4/415-5/12-4/JK3 utrzymujące w mocy postanowienie z dnia 7 marca 2012 r. Nr IPPB4/415-5/12-2/JK3 odmawiające wszczęcia postępowania.

Wyrokiem z dnia 26 lutego 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie sygn. akt III SA/Wa 2003/12 uchylił zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie z dnia 7 marca 2012 r. Nr IPPB4/415-5/12-2/JK3 i stwierdził, że uchylone postanowienia nie mogą być wykonane w całości.

W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że spór w sprawie sprowadza się do oceny, czy zasadnie organ interpretacyjny uznał, że przedstawiony we wniosku Skarżącej stan faktyczny oraz postawione na jego tle pytanie nie dotyczyły kwestii, które mogły być przedmiotem postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego.

Zdaniem Sądu w rozpoznawanej sprawie nie było podstaw, by odmówić wszczęcia postępowania w sprawie udzielenia interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego.

Sąd wyjaśnił, że postępowanie w sprawie indywidualnych interpretacji uregulowane zostało w rozdziale 1a Op., jednakże na mocy art. 14h O.p. ustawodawca zezwolił na odpowiednie stosowanie w tej procedurze niektórych przepisów O.p. tj. art. 120, art. 121 § 1, art. 125, art. 129, art. 130, art. 135-137, art. 140, art. 143, art. 165a, art. 169 § 1-2, art. 170 i art. 171 oraz przepisy rozdziału 5, 6, 10 i 23 działu IV.

Zgodnie z przepisem art. 14b § 1 O.p. minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualna.). Wniosek zainteresowanego o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, składany w jego indywidualnej sprawie, może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 14b § 2 O.p ). Stosownie zaś do art. 14b § 3 O.p., składający wniosek obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz do przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego sianu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ wydający interpretację indywidualną dokonuje oceny stanowiska wnioskodawcy i przedstawia jej uzasadnienie prawne, a w przypadku oceny negatywnej – wskazuje stanowisko prawidłowe wraz z uzasadnieniem prawnym (art. 14c § 1-2 O.p.),

Istotą interpretacji indywidualnej jest zatem rozstrzygnięcie, czy wnioskodawca prawidłowo postrzega, jakie skutki prawne na gruncie określonych przepisów prawa podatkowego wywołuje przedstawiony przez niego stan faktyczny albo zdarzenie przyszłe. Ocena stanowiska wnioskodawcy, a w konsekwencji – wydanie interpretacji indywidualnej, są możliwe wyłącznie wówczas, gdy kwestia stanowiąca przedmiot jego wątpliwości jest regulowana przepisami prawa podatkowego. Zainteresowanym w przedmiocie interpretacji indywidualnej jest podmiot, który zwraca się o wydanie interpretacji indywidualnej w celu prawidłowej, tj. zgodnej z obowiązującymi przepisami realizacji swoich praw i obowiązków w sferze prawa podatkowego; wyjaśnienia lub ułożenia swoich interesów w sferze prawa podatkowego. Tak więc, do uzyskania interpretacji indywidualnej legitymowany jest podmiot, dla którego określony stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe może rodzić konsekwencje w sferze stosunków prawno-podatkowych. Przedmiotem interpretacji mogą być zatem takie sytuacje faktyczne, które mogą powodować powstanie obowiązku podatkowego lub zobowiązania podatkowego po stronie wnioskodawcy, które dotyczą sfery odpowiedzialności podatkowej tego podmiotu.

Stosownie do art. 165a § 1 w zw. z art. 14h O.p, organ interpretacyjny wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie interpretacji indywidualnej, gdy wniosek o jej wydanie został wniesiony przez osobę niebędącą zainteresowaną lub z jakichkolwiek innych przyczyn postępowanie w tej sprawie nie może być wszczęte.

Dokonując analizy przepisów będących podstawą wydania zaskarżonego postanowienia stwierdzić trzeba, że w pojęciu: „jakichkolwiek innych niż brak statusu zainteresowanego przyczyn braku możliwości wszczęcia postępowania” mieszczą się wszelkie inne pozostałe okoliczności uniemożliwiające wydanie prawidłowej interpretacji indywidualnej, w tym zawierającej niezbędne elementy przewidziane przez ustawodawcę dla tego rodzaju rozstrzygnięcia i spełniającej funkcje przypisane tej instytucji. W szczególności zgodzić się należy z organem, że taka przeszkoda dla wszczęcia postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnej, istnieje w sytuacji, gdy:

• przedmiotem wniosku jest interpretacja przepisów innych niż przepisy prawa podatkowego;
• przedmiotem wniosku jest interpretacja przepisów prawa podatkowego w sprawach pozostających poza zakresem przedmiotowym upoważnienia organu wydającego w imieniu Ministra Finansów interpretacje indywidualne;
• wniosek dotyczy zagadnienia, unormowanego przepisami prawa podatkowego, którego rozwiązania nie może dostarczyć interpretacja indywidualna wydanie interpretacji indywidualnej wymagałoby w istocie poddania ocenie (zinterpretowania) stanu faktycznego, a nie przepisu prawa podatkowego.
  
  

Sąd wskazał, że w doktrynie podkreśla się jednakże, że przepisu tego nie należy interpretować rozszerzająco, bowiem taka wykładnia stanowiłaby skuteczny środek dla organów podatkowych ograniczający merytoryczne rozpatrywanie wniosków i oznaczałoby to ograniczenie prawa do merytorycznego rozpatrzenia sprawy.

Przechodząc zatem do oceny zaskarżonego aktu, w kontekście opisanych przesłanek, warunkujących możliwość wydania rozstrzygnięcia w trybie art. 165a § 1 w zw. z art. 14h O.p., Sąd stwierdził, że nie wystąpiła żadna z przywołanych okoliczności.

Poza sporem jest, że Skarżąca była legitymowana do wystąpienia z wnioskiem o udzielenie interpretacji indywidualnej, wskazała bowiem, że jest podmiotem zainteresowanym, w rozumieniu art. 14b O.p., interpretacja miała dotyczyć jej praw, przedstawiła w tym zakresie okoliczności faktyczne (zaistniałe zdarzenie), do których miała się odnosić interpretacja.

Zatem zadaniem Sądu wbrew stanowisku organu interpretacyjnego w sprawie nie wystąpiły także pozostałe okoliczności wykluczające wydanie interpretacji.

W związku z powyższym Sąd nie podzielił poglądu zawartego w zaskarżonym postanowieniu, że przedmiotem analizy miały być wyłącznie kwestie niepodlegające interpretacji w trybie przepisów rozdziału 1a Ordynacji podatkowej, tj. ocena, czy zawarcie pozasądowej ugody w drodze aktu notarialnego może zostać uznane za równoważne z ugodą sądową, a więc kwestie prawa cywilnego.

Według Sądu chociaż sformułowania wniosku o interpretację są nieporadne i niespójne, to nie wymagało wielkiej przenikliwości, by stwierdzić, że Skarżąca domagała się wyjaśnienia czy do świadczeń otrzymanych przez nią na podstawie ugody zawartej przed notariuszem będzie miało zastosowanie zwolnienie zawarte w normie art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. Skarżąca zacytowała bowiem we wniosku ten przepis wskazując, że odszkodowanie za uszkodzenie jej mienia i bezprawne wtargnięcie w sforę jej praw oraz spowodowanie analogicznych naruszeń praw przez inne osoby oraz zadośćuczynienie pieniężne za wyrządzoną krzywdę niematerialną, (...) w następstwie ugody” wolne jest od podatku dochodowego. Mając na uwadze, że art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o,f. zwalnia od podatku dochodowego inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie; zrozumiałe jest pytanie wnioskodawczym, czy zawarcie pozasądowej ugody w okolicznościach, o jakich mowa wyżej, w drodze aktu notarialnego, może być uznane za równoważne z ugodą sądową?”

Intencja Skarżącej, mimo braku profesjonalizmu w sformułowaniu wniosku, czytelna jest dla Sądu już na pierwszy rzut oka. W ocenie Sądu – organ uznając, że wniosek Skarżącej nie spełnia wymogów określonych przepisami prawa, gdyż nie przedstawia przepisów prawa podatkowego w celu interpretacji, był obowiązany w pierwszej kolejności na podstawie art. 169 § 1 w zw. z art. 14h Ordynacji podatkowej wezwać stronę do usunięcia braków i potwierdzenia lub doprecyzowania intencji wniosku. Zaniechanie takiego działania narusza ww. przepisy, a także zasadę legalizmu (art. 120 Ordynacji podatkowej) oraz zasadę zaufania do organów podatkowych (art. 121 Ordynacji podatkowej).

Zasada zaufania powstrzymywać powinna organ od wykorzystywania przewagi profesjonalnej w celu uchylenia się od udzielenia interpretacji na wniosek złożony przez podatnika nie posiadającego kwalifikacji prawniczych. Organom podatkowym nie wolno wykorzystywać nieznajomości prawa przez obywatela. Ta drobna sprawa stanowi jaskrawy przykład działania Państwa wrogiego obywatelowi. Podatnik został potraktowany jak uciążliwy intruz; jednocześnie okazano maksimum złej woli przy załatwianiu tej sprawy – więcej wysiłku włożono w to, by uchylić się od udzielenia interpretacji, niż by właściwie odczytać wniosek i wyjaśnić Skarżącej jej sytuację prawną. Zafiksowanie się organu na odmowie wszczęcia postępowania jest szczególnie niezrozumiałe w sytuacji, gdy Skarżąca w zażaleniu wskazała, że konkretne zagadnienie przedstawione we wniosku wymaga właśnie interpretacji powołanej przez nią normy prawa podatkowego”, tj. art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f.

Jak zauważył Sąd, wbrew twierdzeniom zawartym w zaskarżonym postanowieniu, pożądana przez Skarżącą ocena odnosiła się do przepisu prawa podatkowego nie zaś elementów stanu faktycznego. Strona co prawda szeroko rozwodziła się o różnicach między ugodą sądową i zawartą przed notariuszem, jednakże w celu wykazania, że spełniła przesłanki wynikające z art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f.

W ocenie Sądu niezasadne odstąpienie od wydania interpretacji indywidualnej zawierającej ocenę prawną stanowiska wnioskodawcy wskazuje na naruszenie art. 14b § 1 oraz art. 14c O.p. Dodatkowo odmawiając wszczęcia postępowania organ interpretacyjny naruszył przepis art. 165a O.p., który przewiduje wydanie postanowienia o odmowie. wszczęcia postępowania, gdy żądanie zostało wniesione przez osobę nie będącą stroną (tu zainteresowanym), lub z jakichkolwiek przyczyn postępowanie nie mogło być wszczęte, Wniosek pochodził od podmiotu zainteresowanego, w rozumieniu art. 14c § 1 O.p., oraz, jak wskazano wyżej wniosek nie dotyczył okoliczności, które nie mogły być rozstrzygnięte w ramach postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego.

Końcowo Sąd wskazał, że w ponownie prowadzonym postępowaniu organ interpretacyjny winien dokonać merytorycznej oceny wniosku strony oraz interpretacji art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f. w odniesieniu do przedstawionego przez stronę stanu faktycznego.

W dniu 22 lipca 2013 r. do tut. organu wpłynął odpis prawomocnego wyroku wraz z aktami.

W związku z powyższym, wykonując dyspozycję Sądu, tut. organ podatkowy pismem z dnia 14 sierpnia 2013 r. Nr IPPB4/415-5/12/13-5/S/SP wezwał Stronę do uzupełnienia przedmiotowego wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania poprzez:

• sprecyzowanie pytania podatkowego w zakresie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w swojej indywidualnej sprawie oraz przedstawienie własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej stanu faktycznego, które winno być powiązane z przedstawionym stanem faktycznym i zadanym pytaniem.
  Wskazano, że sformułowane pytanie we wniosku nie może być przedmiotem interpretacji przepisów prawa podatkowego, bowiem nie dotyczy przepisów materialnego prawa podatkowego. Zatem treść pytania powinna być związana z indywidualną sprawą Wnioskodawczyni i dotyczyć przepisów prawa podatkowego podlegających interpretacji indywidualnej oraz powinna być przedstawiona w sposób konkretny. Celem pisemnej interpretacji indywidualnej wydanej w trybie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa jest wyjaśnienie obowiązków podatkowych podatnika wynikających z przepisów prawa.
  Wyjaśniono, że tut. organ nie może działać na zasadzie „domysłu”, co jest intencją wniosku Wnioskodawczyni.

• dokonanie stosownej opłaty od wniosku i doręczenie kserokopii dowodu uiszczenia opłaty do tut. Organu.
  

• wskazanie danych o sposobie zwrotu nienależnej opłaty (zwrot na rachunek bankowy Nr …., zwrot przekazem pocztowym na adres zamieszkania Wnioskodawczyni, zwrot przekazem pocztowym na adres do korespondencji zwrot przekazem pocztowym na adres do doręczeń).
  
  
  

Strona została pouczona, że nieuzupełnienie wniosku w wyznaczonym terminie spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia stosownie do przepisu art. 14g § 1 i § 3 w związku z art. 14f § 1 Ordynacji podatkowej.

W dniu 26 sierpnia 2013 r. do tut. organu wpłynęło pismo będące uzupełnieniem na ww. wezwanie (data nadania 23 sierpnia 2013 r.), w którym Wnioskodawczyni sprecyzowała pytanie podatkowe w ten sposób, że podtrzymała wcześniejsze sformułowanie pytania podatkowego i dodatkowo oświadczyła, że pytanie dotyczy interpretacji przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych i zmierza do udzielenia odpowiedzi wyjaśniającej rzeczywiste znaczenie tej normy pod katem zagadnienia, czy pod użytym w tym przepisie zwrotem „ugoda sądowa” mieści się także ugoda zawarta nie przed sądem, lecz przed notariuszem, ale w trakcie toczącego się postępowania sądowego, która dotyczy istoty sporu objętego procesem sądowym i tym samym prowadzi nie tylko do merytorycznego zakończenia sporu przez zgodne oświadczenia, na podstawie których jedna strona płaci drugiej odszkodowanie, ale także do objętych tą ugodą zgodnych czynności procesowych służących ukończeniu procesów bez ich merytoryczne rozpoznania? Wnioskodawczyni wskazała, że jej pytanie sprowadza się do kwestii czy odszkodowanie otrzymane na podstawie zawartej w toku procesów na podstawie ugody sporządzonej w formie aktu notarialnego i zawierającej dyspozycje zmierzające do umorzenia postępowania procesowego (jak w przypadku ugody sądowej) jest wolne od podatku dochodowego na podstawie tego przepisu?

Wnioskodawczyni wyjaśniła, że powyższe pytanie zachodzi na tle stanu faktycznego polegające na tym, że pomiędzy stronami zaistniał poważny spór na tle roszczeń odszkodowawczych wynikających ze stosunków sąsiedzkich. W toku procesu podjęte zostały negocjacje ugodowe prowadzone z wielkimi po obu stronach emocjami, w których ostatnim etapie zawarto ugodę w formie aktu nota realnego. Postanowienia tego aktu notarialnego nie tylko kończyły co do meritum spór przez zobowiązanie jednej ze stron do zapłacenia drugiej odszkodowania, ale zawierały również postanowienia dotyczące zakończenia procesów sądowych.

Własne stanowisko w sprawie oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego Wnioskodawczyni przedstawiła w sposób następujący:

Ugoda zawarta w formie aktu notarialnego w toku zawisłego procesu odpowiada rozwiązaniu normatywnemu sformułowanemu w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 199! r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wskazuje na to przede wszystkim proste sematyczne rozumienie znaczenia tej normy, jak też i dający się odczytać cel ustawodawcy. Ugoda sądowa ma moc zrównaną z aktem notarialnym. Kończy spór bez potrzeby wydawania wyroku. Podobnie dzieje się w przypadku zakończenia sporu ugodą w formie aktu notarialnego w toku trwającego procesu. Jeżeli zatem ugoda zawarta w czasie procesu w formie aktu notarialnego zamyka sporne kwestie merytoryczne i prowadzi do zakończenia procesu, zawierając w swej treści zobowiązanie do złożenia stosownych oświadczeń proceduralnych prowadzących do zakończenia sporu sądowego przez jego umorzenie bez wydawania wyroku, to ugoda taka jest tym samym co ugoda sądowa, choćby jej treść nie została wprowadzona do protokołu sądowego. Ugoda zawarta w tej formie daje też gwarancję, że nie jest to ugoda fikcyjna, w jakimkolwiek z jej postanowień i że rzeczywiście została zawarta z datą pewną. Także więc w takim zakresie, w jakim ustawodawca skutki prawne przewidziane art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych wiąże z ugodą sądową, ze względu na potrzebę publicznoprawnego zweryfikowania faktu jej zawarcia, cel ten zostaje osiągnięty.

Wnioskodawczyni dodała, że sformułowanie „ugoda sądowa” nie znajduje autentycznej wykładni ustawodawcy ani w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, ani w kodeksie postępowania cywilnego, wskutek czego wyjaśnienie rzeczywistego znaczenia tej normy, także z uwzględnieniem dyrektyw wykładni teleologicznej jest zasadne. „Ugoda sądowa” to zwrot ze sfery języka potocznego, który co prawda najczęściej odnoszony jest do ugody zawieranej przed sądem, ale może też w przekonaniu Wnioskodawczyni dotyczyć wszelkich ugód kończących spór sądowy.

Wnioskodawczyni uiściła stosowną opłatę, dołączyła dowód uiszczenia tej opłaty, a także wskazała sposób zwrotu ewentualnej nienależnej opłaty.

W świetle obowiązującego stanu prawnego – biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 lutego 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 2003/12 stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

W myśl art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną, jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie w pkt 9 wymieniono inne źródła.

Zgodnie z postanowieniami z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności”, definicja źródeł przychodów ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. Z przychodem z innych źródeł mamy zatem do czynienia w każdym przypadku, kiedy podatnik osiąga korzyść majątkową.

Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, iż korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b powołanej ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
   
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 objęte są tylko odszkodowania (zadośćuczynienia), których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko tych, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań. Zwolnieniu podlegają także inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkami wskazanymi w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a)-b) ww. ustawy. Przepis ten nie będzie jednakże miał zastosowania w omawianym przypadku chociażby ze względu na to, że świadczenie opisane we wniosku nie zostało otrzymane ani na podstawie wyroku ani ugody sądowej.

Wątpliwość Wnioskodawczyni budzi kwestia, czy zwolnienie przedmiotowe wynikające z treści art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dotyczy także odszkodowania otrzymanego na podstawie ugody zawartej przed notariuszem.

Należy wyjaśnić, że ugoda jest jednym z typów umów regulowanych przez Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), „przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać”. Ugoda jest umową o długim rodowodzie historycznym, ma charakter umowy wzajemnej, gdyż zakłada dokonanie ustępstw przez obie strony stosunku prawnego, przy czym każda ze stron ustępuje dlatego, że liczy na ustępstwo drugiej strony. Ugodę zalicza się do umów ustalających, tj. takich, których celem jest nadanie stosunkowi prawnemu cechy pewności i bezsporności. Kodeks postępowania cywilnego nie definiuje ugody sądowej; określenie to pojawia się tylko w przepisach dotyczących postępowania pojednawczego (art. 184 k.p.c.). Jest niewątpliwe, że chodzi o umowę zawieraną już w toku postępowania sądowego, a więc kończącą spór między stronami, zaliczaną do tzw. czynności dyspozycyjnych, przez które strony decydują o losie przedmiotu postępowania, tj. roszczenia procesowego. W nauce, mimo pewnych wahań co do charakteru prawnego ugody sądowej, dominuje koncepcja dualistyczna, zgodnie z którą ugoda sądowa „jest aktem prawnym złożonym z dwóch rodzajów czynności: materialnoprawnej i procesowej” (J. Lapierre, Ugoda sądowa w polskim procesie cywilnym, „Przegląd Sądowy” Nr 2/1996, s. 13-14). W ugodzie tej, poza zamiarem wywołania skutków materialnoprawnych, musi też być wyrażona wola stron zmierzająca do umorzenia postępowania sądowego i rezygnacja z uprawnień procesowych, w szczególności – rozstrzygnięcia sprawy wyrokiem. Ugoda sądowa staje się ostateczna z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia umarzającego postępowanie w związku z jej zawarciem (zob. S. Dmowski, Komentarz do Kodeksu cywilnego, księga III, t. 2, Warszawa 1999, s. 592). Zawarcie ugody jest jednym z tych zdarzeń, które czynią zbędnym wydanie wyroku sądowego i – w konsekwencji – stanowią podstawę postanowienia o umorzeniu postępowania na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. (zob. T. Ereciński, Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego, t. I, Warszawa 2002, s. 656). Nie ulega wątpliwości, że ugoda zawarta przed sądem stanowi – na równi z wyrokiem sądowym – tytuł egzekucyjny. Wynika to expressis verbis z art. 777 § 1 k.p.c., który wylicza tytuły egzekucyjne. Ugoda ta nie tworzy natomiast negatywnej przesłanki procesowej, co oznacza, że zasada res iudicata nie stoi na przeszkodzie ponownemu dochodzeniu roszczenia, którego dotyczyła ugoda. Sąd, przed którym wytoczono powództwo o to roszczenie, nie odrzuca pozwu z powodu powagi rzeczy osądzonej, lecz rozpoznaje sprawę merytorycznie.

Powyższą argumentację potwierdza wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 listopada 2006 r. sygn. akt SK 51/06

Ponadto w powyższym wyroku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g w zakresie, w jakim wyłącza zwolnienie podatkowe w stosunku do odszkodowań uzyskanych na podstawie ugody sądowej jest niezgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Z powyższego zatem wynika, że TK nie dopatrzył się, by wyłączenie ze zwolnienia podatkowania odszkodowań wynikających z ugód pozasądowych (zawartych np. w formie aktu notarialnego) stanowiło naruszenie porządku konstytucyjnego w Polsce (tak: wyrok WSA w Poznaniu z dnia 4 czerwca 2009 r., sygn. akt I SA/Po 363/09). W celu wyeliminowania wątpliwości i niekonstytucyjności powyższych zapisów nowelizacją z dnia 21 czerwca 2008 r. wprowadzoną na mocy art. 1 ustawy z dnia 25 kwietnia 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. Nr 97, poz. 623) wyłączono spod zwolnienia z opodatkowania odszkodowania wynikające z zawartych umów i ugód innych niż pozasądowe. Ustawodawca potwierdził zatem wolę opodatkowania odszkodowań wynikających z ugód pozasądowych, a więc takich, których dotyczy też niniejsza sprawa.

W związku z powyższym w stosunku do odszkodowania otrzymanego na podstawie ugody zawartej przed notariuszem nie może mieć zastosowania zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, albowiem sprzeciwia się temu literalne brzmienie przedmiotowego przepisu. Wynika z niego bowiem, że wolne od opodatkowania są inne (niż wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy) odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej. W przepisie tym nie ma zatem mowy o ugodach pozasądowych.

Stanowisko powyższe potwierdza wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 13 grudnia 2010 r. sygn. akt I SA/Kr 805/10.

Reasumując, odszkodowanie otrzymane na podstawie ugody zawartej przed notariuszem (w formie aktu notarialnego) nie korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w związku z tym stanowi dla Wnioskodawczyni przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.