Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPP1/443-868/13-2/MK
z 27 listopada 2013 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym, przedstawione we wniosku z dnia 23 września 2013 r. (data wpływu 24 września 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania komornika za płatnika podatku VAT w związku ze sprzedażą nieruchomości niebędącej w chwili licytacji własnością dłużnika oraz udokumentowania fakturą VAT dostawy nieruchomości w trybie licytacji w imieniu poprzedniego nabywcy - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 24 września 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania komornika za płatnika podatku VAT w związku ze sprzedażą nieruchomości niebędącej w chwili licytacji własnością dłużnika oraz udokumentowania fakturą VAT dostawy nieruchomości w trybie licytacji w imieniu poprzedniego nabywcy.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca jest Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym i prowadzi postępowanie egzekucyjne przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością „X”. Przedmiotem egzekucji była nieruchomość gruntowa z rozpoczętą budową hali magazynowej należąca do dłużnej spółki. W dniu 28 lutego 2013 r. dłużna spółka w drodze aktu notarialnego przeniosła własność nieruchomości będącej przedmiotem egzekucji na rzecz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością „Y”. Jedynym udziałowcem i członkiem zarządu obydwu spółek była ta sama osoba fizyczna, a zapłata ceny nabycia nastąpiła w ten sposób, że spółka „Y” przejęła dług spółki „X”, przy czym wierzyciele spółki „X” nie wyrażali zgody na przejęcie długu przez spółkę „Y”. Wydanie nieruchomości nabywcy nastąpiło według oświadczenia stron przed podpisaniem aktu notarialnego.

W dniu 5 marca 2013 r. Spółka „X” wystawiła fakturę VAT dokumentującą sprzedaż nieruchomości. Zgodnie z brzmieniem art. 930 k.p.c., rozporządzenie nieruchomością po jej zajęciu nie ma wpływu na dalsze postępowanie. Nabywca może uczestniczyć w postępowaniu w charakterze dłużnika. Spółka „Y” nie przystąpiła do postępowania i nie uczestniczyła w postępowaniu w charakterze dłużnika. W dniu 16 września 2013 r. w toku licytacji nieruchomości w trybie uproszczonej egzekucji z nieruchomości, nieruchomość została sprzedana spółce jawnej „Z”. Własność nieruchomości przejdzie na nabywcę licytacyjnego z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności nieruchomości, a zapłata całości ceny nabycia nieruchomości nastąpiła w dniu 17 września 2013 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy komornik sądowy dokonujący w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko dłużnikowi sprzedaży nieruchomości niebędącej w chwili licytacji własnością dłużnika, lecz innego podmiotu zobowiązanego w świetle przepisów k.p.c. do znoszenia prowadzonej z danego przedmiotu egzekucji jest płatnikiem podatku od dostawy, dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów?
   
   

W przypadku odpowiedzi twierdzącej na pierwsze pytanie:

2. W czyim imieniu: właściciela nieruchomości czy dłużnika wystawia fakturę VAT komornik sądowy dokonujący w toku egzekucji sprzedaży nieruchomości niebędącej własnością dłużnika, lecz innego podmiotu zobowiązanego w świetle przepisów k.p.c. do znoszenia prowadzonej z danego przedmiotu egzekucji?
   
   

W przypadku odpowiedzi przeczącej na pierwsze pytanie:

3. Kto jest płatnikiem podatku od towarów i usług w przypadku sprzedaży (w toku sądowego postępowania egzekucyjnego) nieruchomości niebędącej własnością dłużnika, lecz innego podmiotu zobowiązanego w świetle k.p.c. do znoszenia prowadzonej z danego przedmiotu egzekucji?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku sprzedaży (w toku sądowego postępowania egzekucyjnego) nieruchomości niebędącej własnością dłużnika, lecz innego podmiotu zobowiązanego w świetle k.p.c. do znoszenia prowadzonej z tej nieruchomości egzekucji komornik sądowy jest, na podstawie art. 18 ustawy o podatku od towarów i usług, płatnikiem podatku od towarów i usług i jest obowiązany wystawić fakturę VAT, naliczyć i odprowadzić podatek od towarów i usług w imieniu podmiotu, który jest właścicielem nieruchomości w momencie powstania obowiązku podatkowego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Definicja płatnika została zawarta w art. 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.), zgodnie z którym płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Natomiast przepis art. 30 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa stanowi, że płatnik odpowiada za niepobranie podatku od podatnika, pobranie podatku w kwocie niższej niż należna, niewpłacenie w terminie pobranego podatku. Natomiast wyłączenie odpowiedzialności płatnika, zgodnie z art. 30 § 5 Ordynacji podatkowej, występuje ze względu na to, że winę za niepobranie podatku lub pobranie go w kwocie niższej niż należna ponosi podatnik.

W myśl regulacji zawartej w art. 18 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą, organy egzekucyjne określone w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2005 r. Nr 229 poz. 1954 ze zm.) oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od dostawy, dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów.

Przepis art. 18 ustawy wprowadza szczególną na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług regulację, kiedy to należny podatek pobierany jest i odprowadzany do urzędu skarbowego przez płatnika, a nie przez podatnika. Płatnik pełni w tym przypadku rolę pośrednika pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym, przekazując organowi środki pieniężne podatnika. Uzasadnione jest to charakterem odpłatnej dostawy następującej w ramach wykonywania czynności egzekucyjnych. Jeżeli bowiem dłużnik niesolidnie spłaca swoje zobowiązania i w celu wyegzekwowania należności wszczęto przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne, to istnieją podstawy do uznania, że nie uiści również podatku należnego w związku z dostawą mającą miejsce w ramach egzekucji.

Na podstawie art. 106 ust. 8 ustawy, Minister Finansów wydał rozporządzenie z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 68, poz. 360 ze zm.) regulujące m.in. zagadnienia związane z wystawianiem faktur przez komorników sądowych.

Zgodnie z § 23 ust. 1 ww. rozporządzenia - w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r. - faktury dokumentujące dokonanie dostawy towarów, o której mowa w art. 18 ustawy, wystawiają w imieniu i na rzecz dłużnika:

1. organy egzekucyjne określone w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2012 r., poz. 1015, 1166 i 1342),
2. komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego

– jeżeli na dłużniku ciąży obowiązek podatkowy związany z dostawą tych towarów.

Jak wynika z § 5 ust. 2 pkt 7 ww. rozporządzenia, faktura powinna zawierać dodatkowo w przypadku, o którym mowa w § 23 - nazwę i adres organu egzekucyjnego lub imię i nazwisko komornika sądowego oraz jego adres, a w miejscu określonym dla danych podatnika - imię i nazwisko lub nazwę dłużnika oraz jego adres.

Z powyższych przepisów wynika, że komornik sądowy dokonuje transakcji w imieniu podatnika - dłużnika. Prowadzona przez niego sprzedaż towarów będących własnością dłużnika podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdy do rozliczenia tego podatku jest zobowiązany dłużnik, tzn. w przypadku gdy dłużnik - właściciel towarów - występuje jako podatnik podatku od towarów i usług, wówczas komornik jest płatnikiem VAT z tytułu dostawy tego towaru. W przypadku natomiastm, gdy dana czynność nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług lub jest od niego zwolniona, komornik sądowy nie jest obowiązany do odprowadzenia podatku. A zatem komornik sądowy zobowiązany jest do przestrzegania przepisów ustawy o VAT i do uwzględniania, w trakcie sprzedaży egzekucyjnej towarów, okoliczności decydujących o jej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Biorąc więc pod uwagę powyższe przepisy, a przede wszystkim zaś wynikający z nich status komornika sądowego jako płatnika podatku od towarów i usług obowiązanego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku, i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu od dostawy dokonywanej w trybie egzekucji towarów będących własnością dłużnika - stwierdzić należy, że komornik tylko wówczas jest płatnikiem podatku od towarów i usług, gdy do rozliczenia podatku od towarów i usług z tytułu sprzedaży byłby zobowiązany dłużnik.

Ponadto opodatkowanie podatkiem od towarów i usług będzie miało miejsce wówczas, jeżeli po stronie dłużnika spełnione zostaną przesłanki o charakterze przedmiotowym, tj. wystąpi czynność podlegająca opodatkowaniu w oparciu o przepisy art. 5 ustawy i podmiotowym, tj. gdy czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jest dokonywana przez osobę (lub jednostkę organizacyjną) będącą podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, działającą w takim charakterze.

Zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary rozumie się, zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 6 ustawy, rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

1. przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie;
2. wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione;
3. wydanie towarów na podstawie umowy komisu: między komitentem a komisantem, jak również wydanie towarów przez komisanta osobie trzeciej;
4. wydanie towarów komitentowi przez komisanta na podstawie umowy komisu, jeżeli komisant zobowiązany był do nabycia rzeczy na rachunek komitenta;
5. ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego;
6. oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste;
7. zbycie praw, o których mowa w pkt 5 i 6.
   
   

Przepis art. 7 ust. 1 ustawy zawiera legalną definicję pojęcia „dostawy towarów”, przez którą, jak już wskazano wyżej, należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Interpretując zawarty w tym artykule zwrot „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel” należy podkreślić, że jest to czynność, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Należy przy tym uznać, że chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności. Zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawo własności”. Istotny jest przede wszystkim aspekt ekonomiczny, a nie prawny transakcji, w ramach której podatnik przenosi na nabywcę prawo do rozporządzania towarami jak właściciel. Akcent sformułowanej definicji położony został głównie na podkreślenie przeniesienia ekonomicznego władztwa nad rzeczą w taki sposób, aby nabywca mógł nią dysponować podobnie jak właściciel.

Tylko wówczas powstanie obowiązek podatkowy z tytułu tej czynności, ponieważ w myśl art. 19 ust. 1 ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (art. 19 ust. 4 ustawy).

Z przedstawionego we wniosku stanu wynika, że Wnioskodawca - jako komornik - prowadzi postępowanie egzekucyjne przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością X. Przedmiotem egzekucji była nieruchomość gruntowa z rozpoczętą budową hali magazynowej należąca do dłużnej Spółki. W dniu 28 lutego 2013 r. dłużna Spółka w drodze aktu notarialnego przeniosła własność nieruchomości będącej przedmiotem egzekucji na rzecz Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Y. Jedynym udziałowcem i członkiem zarządu obydwu Spółek była ta sama osoba fizyczna, a zapłata ceny nabycia nastąpiła w ten sposób, że Spółka Y przejęła dług Spółki X, przy czym wierzyciele Spółki X nie wyrażali zgody na przejęcie długu przez Spółkę Y. Wydanie nieruchomości nabywcy nastąpiło wg oświadczenia stron przed podpisaniem aktu notarialnego. W dniu 5 marca 2013 r. Spółka X wystawiła fakturę VAT dokumentującą sprzedaż nieruchomości. Zgodnie z brzmieniem art. 930 k.p.c., rozporządzenie nieruchomością po jej zajęciu nie ma wpływu na dalsze postępowanie. Nabywca może uczestniczyć w postępowaniu w charakterze dłużnika. Spółka Y nie przystąpiła do postępowania i nie uczestniczyła w postępowaniu w charakterze dłużnika. W dniu 16 września 2013 r. w toku licytacji nieruchomości w trybie uproszczonej egzekucji z nieruchomości nieruchomość została sprzedana spółce jawnej Z. Własność nieruchomości przejdzie na nabywcę licytacyjnego z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności nieruchomości, a zapłata całości ceny nabycia nieruchomości nastąpiła w dniu 17 września 2013 r.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą uznania komornika za płatnika podatku VAT w związku ze sprzedażą nieruchomości niebędącej w chwili licytacji własnością dłużnika oraz sposobu wystawienia faktury VAT w imieniu podmiotu zobowiązanego, którym jest dłużnik (Spółka X) czy nabywca (Spółka Y).

Odnosząc przedstawiony stan sprawy do obowiązującego w tym zakresie stanu prawnego należy stwierdzić, że co do zasady sprzedaż towarów, jakimi są nieruchomości gruntowe, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, i jeśli komornik sądowy wykonujący czynności egzekucyjne dokonuje dostawy towarów jest zobowiązany do wystawienia w imieniu dłużnika i na jego rachunek faktury potwierdzającej dokonanie takiej sprzedaży. Jednakże fakturę taką wystawia się, jeżeli na dłużniku spoczywa obowiązek podatkowy związany z tą sprzedażą towarów.

Przez sprzedaż w rozumieniu art. 2 pkt 22 ustawy, rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Natomiast w myśl art. 535¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), przepisy niniejszego działu stosuje się do sprzedaży konsumenckiej w takim zakresie, w jakim sprzedaż ta nie jest uregulowana odrębnymi przepisami.

Mając na względzie powołane przepisy prawa oraz elementy stanu faktycznego wskazać należy, że komornik sądowy dokonujący w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko dłużnikowi sprzedaży nieruchomości niebędącej w chwili licytacji własnością dłużnika, lecz innego podmiotu wystąpi w roli płatnika podatku od towarów i usług. Ponadto czynność sprzedaży winna być udokumentowana fakturą VAT wystawioną w imieniu właściciela nieruchomości (Spółki Y). Powyższe wynika z faktu, że na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług sprzedaż wskazanej we wniosku nieruchomości stanowi dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy, i skutkowała przeniesieniem prawa własności do nieruchomości. W konsekwencji tytuł prawny do nieruchomości uzyskał nabywca, który to także jest faktycznym dysponentem i decydentem prawnym względem nieruchomości. W świetle powyższego czynności egzekucyjne - a więc licytacja komornicza mająca za przedmiot nieruchomość - powinny uwzględniać aktualnego właściciela rozporządzającego rzeczą (towarem). To w jego imieniu powinny być dokumentowane czynności prawne obejmujące wskazaną nieruchomość, tj. faktura VAT stwierdzająca sprzedaż nieruchomości w trybie licytacji komorniczej.

Z uwagi na fakt, że w przedmiotowej sprawie doszło do wydania towaru, w tym przypadku nieruchomości gruntowej, w konsekwencji czego nabywca zaczął dysponować towarem jak właściciel, zatem należy uznać, że dokonano dostawy ww. nieruchomości w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 930 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.), zwanej dalej k.p.c. - rozporządzenie nieruchomością po jej zajęciu nie ma wpływu na dalsze postępowanie. Nabywca może uczestniczyć w postępowaniu w charakterze dłużnika. W każdym razie czynności egzekucyjne są ważne tak w stosunku do dłużnika, jak i w stosunku do nabywcy.

Jak wynika z powyższego przepisu Kodeksu postępowania cywilnego, dokonanie sprzedaży nieruchomości zajętej w postępowaniu egzekucyjnym jest ważne z punktu widzenia zasad prawa i nie wyklucza dalszego prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Ponadto w takich sytuacjach sam nabywca nieruchomości jest traktowany jak dłużnik.

Zatem w rozpatrywanej sprawie od dnia zakupu nowym właścicielem tej nieruchomości jest Spółka Y.

Podsumowując, komornik sądowy dokonujący w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko dłużnikowi sprzedaży nieruchomości - niebędącej w chwili licytacji własnością dłużnika, lecz innego podmiotu zobowiązanego w świetle przepisów k.p.c. do znoszenia prowadzonej z danego przedmiotu egzekucji - jest płatnikiem podatku od dostawy nieruchomości (uprzednio zbytej), dokonywanej w trybie egzekucji. Transakcji tej komornik dokonuje w imieniu nabywcy nieruchomości i w jego imieniu zobowiązany jest wystawić fakturę VAT.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.