Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPBII/1/436-287/14/MZ
z 1 grudnia 2014 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z 4 września 2014 r. (data wpływu do Biura – 8 września 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie obowiązku notariusza jako płatnika podatku przy ustanowieniu hipoteki łącznej – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 8 września 2014 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie obowiązku notariusza jako płatnika podatku przy ustanowieniu hipoteki łącznej.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (notariusz) sporządza akty notarialne o ustanowieniu hipotek umownych łącznych. W związku z tym jako płatnik podatku od czynności cywilnoprawnych notariusz zobowiązany jest do pobrania podatku od czynności cywilnoprawnych przy aktach notarialnych zawierających ustanowienie hipoteki łącznej.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w sytuacji zawarcia w akcie notarialnym oświadczenia o ustanowieniu hipoteki łącznej notariusz jako płatnik powinien pobrać jeden podatek od czynności cywilnoprawnych od ustanowienia tej hipoteki, niezależnie od ilości współobciążonych nieruchomości czy też tyle podatków ile jest współobciążonych nieruchomości...

Wnioskodawca uważa, że w sytuacji zawarcia w akcie notarialnym oświadczenia o ustanowieniu hipoteki łącznej notariusz jako płatnik powinien pobrać jeden podatek od czynności cywilnoprawnych od ustanowienia tej hipoteki, niezależnie od ilości współobciążonych nieruchomości.

Zdaniem Wnioskodawcy na powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych od ustanowienia hipoteki łącznej ma wyłącznie wpływ zaistnienie zdarzenia polegającego na dokonaniu czynności prawnej ustanowienia hipoteki (przedmiot opodatkowania). Z kolei podstawę opodatkowania tworzy w tym przypadku kwota zabezpieczonej hipoteką wierzytelności, wynikającej z jednego stosunku prawnego. W świetle treści art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, na ustalenie podstawy opodatkowania nie ma wpływu liczba nieruchomości obciążonych hipoteką łączną, a wyłącznie kwota zabezpieczonej wierzytelności. Skoro zatem ustanowienie hipoteki łącznej wynika z jednej czynności prawnej (art. 76 ust. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece), hipoteka ta zabezpiecza oznaczoną (konkretną) wierzytelność, wynikającą z określonego stosunku prawnego (art. 65 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece), której wysokość tworzy podstawę opodatkowania, to zdarzenie takie może rodzić tylko jeden obowiązek podatkowy, niezależnie od liczby nieruchomości, które obciążone zostały tą hipoteką.

Ponadto w przypadku umowy hipoteki łącznej skoro ustawodawca nie zdefiniował, że ustanowienie jej oznacza ustanowienie tylu hipotek, ile jest obciążonych nią nieruchomości, to nie można przyjąć, iż w przypadku ustanowienia hipoteki łącznej o ilości ustanowionych hipotek decyduje skutek w postaci ilości nieruchomości, które są nią obciążone. Priorytet należy tu dać ilości czynności cywilnoprawnych (umowa ustanowienia hipoteki łącznej umownej) i ilości wierzytelności wynikającej z oznaczonego stosunku prawnego.

Uzasadniając swoje stanowisko Wnioskodawca powołał wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 maja 2014 r. sygn. akt II FSK 1564/2012 oraz z 14 marca 2014 r. sygn. akt II FSK 683/2012.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. h) ustawy z dnia 09 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2010 r., Nr 101, poz. 649, z późn. zm.) podatkowi temu podlega ustanowienie hipoteki.

Przy czym ustanowienie hipoteki podlega opodatkowaniu wymienionym podatkiem wyłącznie wtedy, gdy stanowi ono czynność cywilnoprawną.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy podatkowi podlegają również zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4.

Obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu ustanowienia hipoteki powstaje z chwilą złożenia oświadczenia o jej ustanowieniu lub z chwilą zawarcia umowy ustanowienia hipoteki – art. 3 ust. 1 pkt 2a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Przy ustanowieniu hipoteki obowiązek podatkowy ciąży na składającym oświadczenie woli o ustanowieniu hipoteki – art. 4 pkt 8 ustawy. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy podstawę opodatkowania przy ustanowieniu hipoteki stanowi kwota zabezpieczonej wierzytelności.

Natomiast w myśl art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stawka podatku od ustanowienia hipoteki wynosi:

1. na zabezpieczenie wierzytelności istniejących – od kwoty zabezpieczonej wierzytelności 0,1%,
2. na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej – 19 zł.
   

Zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego.

Stosownie do ust. 3 tego przepisu płatnicy obowiązani są uzależnić dokonanie czynności cywilnoprawnej od uprzedniego zapłacenia podatku. Jego ust. 3a stanowi natomiast, że płatnicy są obowiązani:

1. prowadzić rejestr podatku,
2. wpłacić pobrany podatek na rachunek organu podatkowego właściwego ze względu na siedzibę płatnika, w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek, a także przekazać w tym terminie deklarację o wysokości pobranego i wpłaconego podatku przez płatnika według ustalonego wzoru wraz z informacją o kwocie podatku należnego poszczególnym gminom,
3. przekazywać, w terminie, o którym mowa w pkt 2, organowi podatkowemu właściwemu ze względu na siedzibę płatnika odpisy sporządzanych aktów notarialnych dotyczących czynności cywilnoprawnych stanowiących przedmiot opodatkowania.
   

Hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym uregulowanym w przepisach ustawy z dnia 06 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2013 r., poz. 707, z późn. zm.).

Stosownie do art. 65 ust. 1 ww. ustawy w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).

Zgodnie natomiast z art. 76 ust. 3 tej ustawy w celu zabezpieczenia tej samej wierzytelności można, w drodze czynności prawnej, obciążyć więcej niż jedną nieruchomość (hipoteka łączna umowna).

Hipoteka ma charakter hipoteki łącznej, jeżeli kilka nieruchomości jest obciążonych w celu zabezpieczenia tej samej wierzytelności w taki sposób, że każda nieruchomość gwarantuje zapłatę całej wierzytelności, a wierzyciel ma swobodę wyboru nieruchomości, z których będzie dochodził zaspokojenia. Nazwa tej hipoteki nie powinna wprowadzać w błąd, ponieważ wbrew jej brzmieniu nie oznacza, że mamy do czynienia z jedną hipoteką. W takim przypadku mamy bowiem do czynienia z tyloma hipotekami, ile jest przedmiotów (np. nieruchomości), na których dokonano zabezpieczenia (które obciążono hipoteką). Prawo polskie nie przyjęło konstrukcji jednej hipoteki obciążającej kilka nieruchomości, lecz wielość hipotek, tj. tyle, ile jest nieruchomości obciążonych, zabezpieczających jedną wierzytelność.

Takie też stanowisko wynika z postanowienia Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 28 lutego 2014 r., sygn.. akt IV CSK 319/13, gdzie wskazano: „Dominujący w doktrynie i orzecznictwie pogląd przyjmuje, że hipoteka łączna nie jest jedną hipoteką obciążającą różne nieruchomości, lecz że są to dwie lub więcej hipotek, które poprzez obciążenie kilku nieruchomości zwiększają pewność uzyskania zaspokojenia się z nieruchomości dla wierzyciela hipotecznego. Wierzyciel, któremu przysługuje hipoteka łączna może zaspokoić się w całości lub w części z każdej z nieruchomości z osobna, tylko z niektórych lub ze wszystkich łącznie.”

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, że Wnioskodawca – notariusz sporządza akty notarialne o ustanowieniu hipotek łącznych umownych i w związku z tym jako płatnik podatku od czynności cywilnoprawnych zobowiązany jest do pobrania podatku od czynności cywilnoprawnych. Wnioskodawca uważa, że w sytuacji zawarcia w akcie notarialnym oświadczenia o ustanowieniu hipoteki łącznej jako płatnik powinien pobrać jeden podatek od czynności cywilnoprawnych od ustanowienia tej hipoteki, niezależnie od ilości współobciążonych nieruchomości.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie każde sporządzenie przez Wnioskodawcę danego aktu notarialnego o ustanowieniu hipoteki łącznej oznacza, że Wnioskodawca, działając jako płatnik, ma obowiązek poboru podatku od czynności cywilnoprawnych osobno od każdej czynności ustanowienia hipoteki, biorąc pod uwagę ilość hipotek ze względu na ilość współobciążonych nieruchomości. Skoro bowiem – jak wynika z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. h) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych – przedmiot opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych stanowi czynność cywilnoprawna ustanowienia hipoteki, to w sytuacji, gdy ustanowionych zostanie więcej niż jedna hipoteka na zabezpieczenie tej samej wierzytelności – na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy wysokość podatku należy wyliczyć osobno dla każdej hipoteki, biorąc za wyznacznik liczby hipotek liczbę nieruchomości, które zostały obciążone hipoteką. W takiej bowiem sytuacji dochodzi do ustanowienia nie jednej hipoteki lecz tylu hipotek, ile jest nieruchomości obciążonych.

W rezultacie więc, w przedmiotowej sprawie Wnioskodawca, działając jako płatnik podatku od czynności cywilnoprawnych, winien pobrać ten podatek odrębnie dla każdej z hipotek zabezpieczających wierzytelność, przyjmując za ilość hipotek – ilość nieruchomości, które hipoteką obciążono oraz przyjmując za podstawę wymiaru tego podatku – stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych – kwotę zabezpieczonej dla każdej z tych hipotek wierzytelności.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawcę wyroków sądowych należy stwierdzić, że Organ interpretacyjny zapoznał się z orzecznictwem powołanym we wniosku o interpretację, niemniej nie podziela stanowiska w nim zaprezentowanego, czemu dał wyraz w niniejszej interpretacji.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.