2015.03.17 - Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPB2/415-1027/14-2/MG
z 17 marca 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 24 grudnia 2014 r. (data wpływu) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie ciążących na Spółce obowiązkach informacyjnych związanych ze zwrotem poniesionej przez Klienta straty, do wysokości faktycznie poniesionej straty - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 24 grudnia 2014 r. (data wpływu) został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie ciążących na Spółce obowiązkach informacyjnych związanych ze zwrotem poniesionej przez Klienta straty, do wysokości faktycznie poniesionej straty.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca (dalej: „Bank”) jest bankiem z siedzibą w Polsce i wykonującym w ramach prowadzonej działalności gospodarczej czynności bankowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tj. Dz. U. z 2012 r. poz. 1376 ze zm.).

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Bank świadczy na rzecz klientów - osób fizycznych (dalej jako: Klienci) szereg usług bankowych oraz finansowych m.in. w zakresie:

prowadzenia rachunków bankowych;
transakcji wymiany walut;
udzielania kredytów i pożyczek;
obsługi operacji kartowych;
pośredniczenia w nabywaniu oraz sprzedawaniu produktów inwestycyjnych (np. jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, papierów wartościowych);

dalej określanych łącznie jako: Usługi bankowe.

W praktyce Banku zdarzają się sytuacje, w których Klienci zgłaszają zaistnienie nieprawidłowości w zakresie realizacji Usług bankowych, które mogą przybrać różną postać np.:

pobrania nienależnych opłat/prowizji;

niezawinionej przez Klienta utraty środków z rachunku bankowego;

braku realizacji lub opóźnienia w realizacji zlecenia przelewu, co skutkować mogło naliczeniem kary umownej/odsetek za opóźnienie w zapłacie przez kontrahenta lub inny bank;

dokonanie niewłaściwej wyceny jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego nabywanych przez Klienta;

zbyt późnego zamknięcia przyjętej przez Klienta otwartej pozycji w ramach instrumentu pochodnego;

przekazania błędnej informacji, co do wysokości gwarantowanej stopy zwrotu z danego instrumentu finansowego oferowanego Klientowi;

przekazania błędnej informacji o świadczonych przez Bank usługach, czego konsekwencją był brak możliwości realizacji zlecenia Klienta.

W tego typu przypadkach Klienci składają reklamacje do Banku w zakresie nieprawidłowo wykonanych Usług bankowych. Z uwagi na fakt, że w większości przypadków dochodzi do poniesienia przez Klientów strat finansowych poprzez utratę środków finansowych lub utratę możliwości osiągnięcia zakładanego zysku, który w przypadku prawidłowej realizacji zleceń zostałby osiągnięty, Klienci dochodzą od Banku zwrotu poniesionych strat.

Bank rozpatruje każdą reklamacją i bada, czy faktycznie – poniesienie szkody przez Klienta było wywołane działaniem Banku, jego systemów lub działaniami pracownika Banku. Jeżeli w rezultacie przeprowadzonej weryfikacji Bank uznaje reklamację Klienta, to wówczas podejmuje starania celem wyrównania poniesionej przez Klienta straty. Działania Banku w tym zakresie mogą przybrać formę np.:

zwrotu kosztów nienależnie pobranych opłat/prowizji;
zwrotu utraconych przez Klienta środków z rachunku, w przypadku gdy w sposób niezawiniony przez Klienta doszło do utraty środków z tego rachunku;
zwrotu kosztów poniesionych przez Klienta z tytułu braku lub nieterminowej realizacji zlecenia przelewu - w przypadku, gdy Klient został obciążony przez swojego kontrahenta lub inny bank opłatami/odsetkami z tytułu opóźnionej płatności;
zwrot różnicy w wycenie jednostek uczestnictwa w przypadku dokonania niewłaściwej wyceny jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego przez Bank;
rekompensaty straty poniesionej z tytułu zbyt późnej realizacji zlecenia zamknięcia pozycji Klienta w ramach rozliczenia instrumentu pochodnego;
zwrotu kwoty stanowiącej równowartość kwoty, którą Klient uzyskałby z tytułu zakupionego instrumentu finansowego, gdyby zakupił go na warunkach, o których został błędnie poinformowany (mimo, że faktycznie w ofercie Banku minimalna stopa zwrotu z tego instrumentu finansowego była niższa);
zwrotu kosztów i opłat związanych ze złożeniem zlecenia, które nie mogło zostać wykonane z uwagi na przekazanie Klientowi błędnej informacji na temat świadczonych przez Bank usług.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy dokonując zwrotu poniesionej przez Klienta straty, do wysokości faktycznie poniesionej straty, Bank powinien wystawić na rzecz Klienta informację PIT-8C na podstawie art. 42a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku chodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 362; dalej jako: updof) w związku z powstaniem po stronie Klienta przychodu zgodnie z art. 20 ust. 1 updof?

Zdaniem Wnioskodawcy, dokonując zwrotu poniesionych przez Klienta strat z tytułu nieprawidłowo wykonanych Usług bankowych na Banku nie ciąży obowiązek wystawienia informacji PIT-8C na podstawie art. 42a updof z uwagi na fakt, że po stronie Klienta nie dochodzi do powstania przychodu w rozumieniu art. 20 ust. 1 updof.

Bank stoi na stanowisku, że w opisanym stanie faktycznym po stronie Klienta nie dochodzi do powstania przysporzenia majątkowego, które mogłoby zostać uznane za przychód podlegający opodatkowaniu na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych. Przychód podlegający opodatkowaniu obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy (por. np. treść uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 października 2006 r., sygn. akt II FPS 1/06).

Zgodnie z art. 9 ust. 1 updof, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c updof oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 updof przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 updof w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3 updof, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Natomiast, na podstawie art. 20 ust. 1 updof, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 updof, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14 updof, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nie należące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 updof oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 updof wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), z wyjątkiem:

określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

W ocenie Wnioskodawcy, z powołanych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem od osób fizycznych podlega co do zasady każde przysporzenie majątkowe (zwiększenie aktywów) podatnika, które skutkuje definitywnym powiększeniem jego aktywów. Zatem przychód podatkowy kreują wyłącznie takie zdarzenia, których rezultatem jest powstanie przysporzenia majątkowego wywołującego wymierne zwiększenie aktywów podatnika w stosunku do jego aktywów jakie posiadałby gdyby działania Banku nie miały miejsca.

W rozpatrywanym stanie faktycznym Bank dokonuje zwrotu (przeprowadza korektę) poniesionych przez swoich Klientów strat, tj. dokonuje wyrównania powstałego w majątku Klienta ubytku, który został spowodowany nieprawidłowym z perspektywy Klienta wykonaniem Usługi bankowej. Natomiast podejmowane przez Bank działania wprost wynikają z błędnie wyświadczonych usług i stanowią ich uzasadnioną z perspektywy klienta korektę - mają na celu wyłącznie skompensowanie powstałej straty (przejściowego ubytku w majątku, który nie wystąpiłby gdyby nie pomyłka po stronie Banku). Podejmowane przez Bank działania, których przykłady zostały wskazane w stanie faktycznym niniejszego wniosku nie prowadzą do powstania przychodu po stronie Klienta bowiem nie dochodzi do definitywnego powiększenia jego aktywów.

W ocenie Banku, nie można uznać za przychód świadczenia, które jedynie koryguje stratę poniesioną przez Klienta, a nie kreuje wartości dodanej dla tego Klienta skutkującej przyrostem jego majątku np.: zwrotu utraconych środków na rachunek klienta, wypłatę oczekiwanego oprocentowania według ustalonej stawki procentowej itp. Z uwagi na powyższe należy uznać, że wypłacone/zwrócone na rzecz Klienta środki nie stanowią przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a jedynie przeprowadzenie transakcji w prawidłowy, to jest zgodny z ustaleniami poczynionymi z klientem, sposób.

Działania Banku mają charakter zbliżony do cywilnoprawnej instytucji „odszkodowania” uregulowanej w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm. dalej jako „KC”). Zgodnie z art. 361 § 1 KC zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Natomiast w myśl § 2 powołanego przepisu w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Należy zatem uznać, że szkodą jest określony uszczerbek majątkowy powstały na skutek określonego zdarzenia. W praktyce, uszczerbek majątkowy może polegać na:

zmniejszeniu się aktywów majątku, co może nastąpić poprzez np. ubytek, zniszczenie, utratę itp.;
zwiększeniu się pasywów (długów);
udaremnieniu zwiększenia się majątku poprzez utratę korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby mu nie wyrządzono szkody.

Odnosząc się do przedstawionego stanu faktycznego można uznać, że Bank w zbliżonych sytuacjach - jak te wskazane powyżej dokonuje korekty/wyrównania poniesionej przez Klienta straty.

Zgodnie z art. 363 § 1 KC, naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej.

Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu, co wynika z art. 363 § 2 KC.

Zgodnie z art. 471 KC dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Działanie Banku może być zatem uznane za świadczenie zbliżone swym efektem ekonomicznym do świadczenia odszkodowawczego wykonywanego na rzecz Klienta. Należy wskazać, że ustawodawca w art. 21 ust. 3 updof wskazał szereg kategorii odszkodowań, których wypłata jest zwolniona z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Należy także mieć na uwadze, że w updof brak jest definicji legalnej pojęcia „odszkodowania”. Z uwagi na fakt, że pojęcie „odszkodowania” stanowi instytucję prawa cywilnego za zasadne wydaje się odwołanie się w zakresie znaczenia pojęcia „odszkodowania” do KC.

Zgodnie z art. 21 ust. 3 wolne od podatku dochodowego są otrzymano odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, j regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz, 94, z późn. zm.), z wyjątkiem:

określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Bank stoi na stanowisku, że normie określonej w art. 21 ust. 1 pkt 3 updof podlegają tylko te odszkodowania, które mogą dla Klientów stanowić przychód rozumiany jako przysporzenie majątkowe (korzyść finansową, pieniężną), a nie powinny mu podlegać zwroty środków (mające charakter zbliżony do odszkodowania), których kwota nie przewyższa kwoty utraconego majątku, a Klient w wyniku ich otrzymania nie uzyskuje dodatkowego przysporzenia majątkowego. W świetle powyższego Bank stwierdza, że art. 21 ust. 1 pkt 3 updof może mieć zastosowanie tylko do tej wartości odszkodowania, która stanowiłaby rzeczywisty dodatkowy przychód podatnika, a nie stanowi odzwierciedlenia tego, co Klient faktycznie utracił w wyniku działań zmierzających do skorygowania błędnie (niewłaściwie) przeprowadzonych rozliczeń.

Konsekwentnie, Klient z tytułu zwrotu przez Bank środków na mocy zawartego porozumienia nie osiągnie przychodu, a tylko taka kategoria może zdaniem Wnioskodawcy skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3 updof.

Jak wskazano wo wniosku przychodom na gruncie updof jest wyłącznie przysporzenie majątkowe o charakterze trwałym, które definitywnie powiększa aktywa danej osoby fizycznej. Przychód podatkowy kreować bowiem mogą tylko te zdarzenia, których rezultatem jest powstanie przysporzenia majątkowego podatnika. W odniesieniu do przedstawionego stanu faktycznego Bank stoi na stanowisku, że zwrot środków ma na celu naprawienie szkody, którą Klient poniósł na skutek działań zawinionych Banku. Działania Banku polegają na odtworzeniu stanu na rachunku Klienta przed poniesieniem straty w wyniku błędnie/niewłaściwiej przeprowadzonych rozliczeń - gdy mógł swobodnie dysponować zgromadzonymi przez siebie środkami i przekazanymi na przechowanie przez Bank środkami pieniężnymi. W związku z tym następuje jedynie wyrównanie straty jaką Klient poniósł, stąd opodatkowanie takiej kwoty oznaczałoby, że Klient zapłaciłby podatek dochodowy nie osiągając faktycznie żadnego realnego zwiększenia jego majątku. Nie można uznać za przychód Klienta, który poniósł stratę na skutek popełnienia błędu przez Bank, zwrotu środków, które nie stanowią dla niego realnego przysporzenia majątkowego, lecz jedynie odtwarzają stan na rachunku przed wyrządzeniem szkody.

Z takim poglądem zgodził się Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 16 lipca 2014 r. syg. IPPB2/415-333/14-2/MK wydanej w podobnym stanie faktycznym do opisanego w niniejszym Wniosku, w której wskazał, że:

„wypłacane przez Wnioskodawcę kwoty, jako zwrot środków pieniężnych za poniesioną rzeczywistą szkodę, wynikającą z niezawinionych błędów ludzkich lub systemowych oraz z tytułu niedochowania określonych procedur wewnątrzbankowych, nie stanowią przychodu podlegającego opodatkowaniu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji na Wnioskodawcy nie będą ciążyć obowiązki informacyjne, o których mowa w art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.

Również w interpretacji z dnia 12 grudnia 2013 r. syg. IPPB2/415-661/13-4/MG Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wskazał, że:

„należy zgodzić się z prezentowanym stanowiskiem Banku, że zwrot środków Klientowi, dokonany na mocy porozumienia miał na celu naprawienie szkody, którą Klient poniósł na skutek działań przestępczych osób trzecich, natomiast działania Banku polegały wyłącznie na odtworzeniu stanu na rachunku Klienta przed wyrządzeniem szkody, w konsekwencji czego w wyniku działań Banku Klient nie uzyskał żadnego realnego przysporzenia majątkowego”.

Ponadto nawet gdyby uznać, że kwota rekompensaty stanowi jednak przychód w rozumieniu art. 11 updof to zastosowanie w przypadku będącym przedmiotem pytania powinno znaleźć zwolnienie z opodatkowania PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 updof mające zastosowanie do odszkodowań. Jak już było na to wskazywane zgodnie z art. 471 KC Bank jest zobowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które Bank odpowiedzialności nie ponosi. W związku z powyższym, Bank ponosi wobec Klienta odpowiedzialność za nienależyte wykonanie swojego zobowiązania (czynności bankowej) i może być w związku z tym zobowiązany do wypłacenia Klientowi odszkodowania z tego tytułu.

Ponieważ obowiązek odszkodowawczy (naprawienia szkody) wynika z ww. przepisu Kodeksu cywilnego to zastosowanie zwolnienia znajduje pełne uzasadnienie. Należy w tym miejscu wskazać także na stanowisko wyrażone w prawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 11 grudnia 2007 r, (sygn. I SA/Gd 801/07), w którym Sąd uznał, iż za odszkodowania, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych otrzymane na podstawie ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw należy uznać takie odszkodowania, których źródłem jest przepis prawa, niezależnie od tego, czy bezpośrednim tytułem wypłaty odszkodowania jest wyrok, ugoda sądowa, decyzja, czy też umowa.

Wynika stąd, co zostało potwierdzone m.in. w interpretacjach, że w przedstawionym stanie faktycznym Wnioskodawca nie powinien wystawiać Klientom (i właściwym dla nich urzędom skarbowym) informacji PIT-8C ponieważ po stronie Klienta nie dochodzi do powstania przychodu z tytułu przeprowadzenia korekty błędnie/niewłaściwie zrealizowanych dyspozycji Klienta lub realizacji ustaleń wynikających z poczynionych z nim uzgodnień, zawartych umów.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52 i 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika występują realne korzyści majątkowe.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Bank w ramach prowadzonej działalności gospodarczej świadczy na rzecz klientów - osób fizycznych usługi bankowe oraz finansowe m.in. w zakresie prowadzenia rachunków bankowych, transakcji wymiany walut, udzielania kredytów i pożyczek, obsługi operacji kartowych, pośredniczenia w nabywaniu oraz sprzedawaniu produktów inwestycyjnych (np. jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, papierów wartościowych). Zdarzają się sytuacje, w których Klienci zgłaszają zaistnienie nieprawidłowości w zakresie realizacji Usług bankowych, które mogą przybrać różną postać przykładowo:

pobrania nienależnych opłat/prowizji;

niezawinionej przez Klienta utraty środków z rachunku bankowego;

braku realizacji lub opóźnienia w realizacji zlecenia przelewu, co skutkować mogło naliczeniem kary umownej/odsetek za opóźnienie w zapłacie przez kontrahenta lub inny bank;

dokonanie niewłaściwej wyceny jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego nabywanych przez Klienta;

zbyt późnego zamknięcia przyjętej przez Klienta otwartej pozycji w ramach instrumentu pochodnego;

przekazania błędnej informacji, co do wysokości gwarantowanej stopy zwrotu z danego instrumentu finansowego oferowanego Klientowi;

przekazania błędnej informacji o świadczonych przez Bank usługach, czego konsekwencją był brak możliwości realizacji zlecenia Klienta.

Klienci składają reklamacje do Banku w zakresie nieprawidłowo wykonanych Usług bankowych. Z na to, że w większości przypadków dochodzi do poniesienia przez Klientów strat finansowych poprzez utratę środków finansowych lub utratę możliwości osiągnięcia zakładanego zysku, który w przypadku prawidłowej realizacji zleceń zostałby osiągnięty, Klienci dochodzą od Banku zwrotu poniesionych strat. Bank rozpatruje każdą reklamacją i bada, czy faktycznie – poniesienie szkody przez Klienta było wywołane działaniem Banku, jego systemów lub działaniami pracownika Banku. Jeżeli Bank uznaje reklamację Klienta, to wówczas podejmuje starania celem wyrównania poniesionej przez Klienta straty. Działania Banku w tym zakresie mogą przybrać formę np.:

zwrotu kosztów nienależnie pobranych opłat/prowizji;
zwrotu utraconych przez Klienta środków z rachunku, w przypadku gdy w sposób niezawiniony przez Klienta doszło do utraty środków z tego rachunku;
zwrotu kosztów poniesionych przez Klienta z tytułu braku lub nieterminowej realizacji zlecenia przelewu - w przypadku, gdy Klient został obciążony przez swojego kontrahenta lub inny bank opłatami/odsetkami z tytułu opóźnionej płatności;
zwrot różnicy w wycenie jednostek uczestnictwa w przypadku dokonania niewłaściwej wyceny jednostek uczestnictwa funduszu inwestycyjnego przez Bank;
rekompensaty straty poniesionej z tytułu zbyt późnej realizacji zlecenia zamknięcia pozycji Klienta w ramach rozliczenia instrumentu pochodnego;
zwrotu kwoty stanowiącej równowartość kwoty, którą Klient uzyskałby z tytułu zakupionego instrumentu finansowego, gdyby zakupił go na warunkach, o których został błędnie poinformowany (mimo, że faktycznie w ofercie Banku minimalna stopa zwrotu z tego instrumentu finansowego była niższa);
zwrotu kosztów i opłat związanych ze złożeniem zlecenia, które nie mogło zostać wykonane z uwagi na przekazanie Klientowi błędnej informacji na temat świadczonych przez Bank usług.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji odszkodowania, należy jej więc szukać w innych przepisach, w tym m.in. w przepisach prawa cywilnego.

Zgodnie z art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego).

Szkodą jest więc uszczerbek majątkowy powstały wskutek pewnego zdarzenia – z wyłączeniem przypadków, gdy zmniejszenie się majątku następuje wskutek woli właściciela tego majątku (darowizna, zbycie rzeczy).

Z kolei uszczerbek w majątku może polegać na:

zmniejszeniu się aktywów majątku (poprzez ubytek, zniszczenie lub utratę np. praw rzeczowych – w tym własności lub obniżenie ich wartości),
zwiększeniu się pasywów (długów),
udaremnieniu zwiększenia się majątku poprzez utratę korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Stosownie natomiast do treści art. 363 § 1 Kodeksu cywilnego, naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Wskazać należy, że odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Nadto w literaturze przedmiotu i judykaturze akcentuje się, że aby wypłacone świadczenie uznać za odszkodowanie konieczne jest wystąpienie:

szkody, która jest albo źródłem zobowiązania przy tzw. odpowiedzialności ex delicto (art. 415 Kodeksu cywilnego), albo stanowi następstwo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przy odpowiedzialności ex contractu (art. 471 k.c.),
szkoda musi być spowodowana przez jakiś fakt (działanie lub inne zdarzenie), z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy,
między szkodą a faktem, który ją spowodował musi istnieć związek przyczynowy.

Żeby rozstrzygnąć kwestię ewentualnego opodatkowania zwrotu poniesionej przez Klienta Banku straty, w wysokości faktycznie poniesionej straty w związku z nieprawidłowo wykonywanymi usługami bankowymi, należy ustalić jaki rodzaj straty został pokryty. Szkoda rozpatrywana jako uszczerbek o charakterze majątkowym może mieć – jak wyżej wskazano – w świetle przepisów Kodeksu cywilnego postać dwojaką. Może obejmować stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego – wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, tzw. szkoda rzeczywista. Ponadto może obejmować utratę korzyści, jakiej poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wskutek doznania tej postaci uszczerbku poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Zasady naprawienia szkody określone zostały w ustawie Kodeks cywilny, m.in. w art. 471, który stanowi, że dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W niniejszej sprawie, w wyniku uznania przez Bank składanej przez Klienta reklamacji w zakresie nieprawidłowo wykonanych usług bankowych, tj. stwierdzenia, że poniesione przez Klienta szkody były wywołane działaniami Banku, jego systemów lub działaniami pracownika, Bank podejmuje starania celem wyrównania poniesionej przez Klienta straty, które przybierają różne formy. Bank dokonuje zwrotu poniesionych przez Klienta strat.

W świetle powyższego, należy stwierdzić, że zwrot poniesionych przez Klienta strat z tytułu nieprawidłowo wykonanych usług bankowych nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji na Wnioskodawcy nie ciąży obowiązek wystawienia na rzecz Klienta informacji PIT-8C, o której mowa w art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Bezprzedmiotowa tym samym pozostaje analiza przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w przedmiotowej sprawie.

Odnośnie powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji organów podatkowych - należy wskazać, że orzeczenie te nie są wiążące dla tutejszego organu. Interpretacje organów podatkowych dotyczą tylko konkretnej, indywidualnej sprawy, osadzonej w określonym stanie faktycznym i tylko w tej sprawie rozstrzygnięcie w każdej z nich zawarte jest wiążące. W związku z tym, organy podatkowe mimo, że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami – nie tylko innych organów podatkowych, jednak nie stosują wprost tych rozstrzygnięć także i z tego powodu, że nie stanowią one materialnego prawa podatkowego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin