Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPP1/4512-531/15/AW
z 29 września 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112 poz. 770 ze zm.) w związku z § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. z 2015 r. poz. 643) – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 8 czerwca 2015 r. (data wpływu 19 czerwca 2015 r.), uzupełnionym pismem z 3 września 2015 r. (data wpływu 7 września 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania jednorazowego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w sytuacji gdy:

1. umowa dzierżawy nie była zawarta w przeszłości, korzystający z nieruchomości otrzymał propozycję podpisania umowy dzierżawy, lecz przy braku reakcji ze strony korzystającego lub odmowy zawarcia umowy zostają podjęte działania w celu wyeliminowania stanu naruszenia własności poprzez usunięcie z nieruchomości oraz dochodzenie należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości;
2. umowa dzierżawy nie była zawarta w przeszłości, korzystający z nieruchomości otrzymał propozycję podpisania umowy dzierżawy lub ewentualnego nabycia od Gminy tej nieruchomości, Gmina przewiduje zawarcie umowy dzierżawy, ewentualnie zbycie tej nieruchomości na rzecz korzystającego celem dalszego użytkowania przez niego nieruchomości;
3. po zakończeniu umowy dzierżawy zawartej na czas określony, nieruchomości są użytkowane bez tytułu prawnego, korzystający otrzymał propozycję podpisania umowy dzierżawy lub ewentualnego nabycia od Gminy tej nieruchomości, Gmina przewiduje zawarcie umowy z korzystającym celem dalszego użytkowania przez niego nieruchomości;
4. po zakończeniu umowy dzierżawy zawartej na czas określony, nieruchomości są użytkowane bez tytułu prawnego, Gmina proponuje uregulowanie stanu prawnego zajmowanej nieruchomości poprzez podpisanie umowy dzierżawy lub wykup nieruchomości, a w przypadku braku odpowiedzi lub odpowiedzi odmownej, podejmuje kroki zmierzające do usunięcia korzystającego z terenu stanowiącego własność Gminy;
5. Zakład Energetyczny korzysta z będącej jego własnością stacji transformatorowej w lokalu stanowiącym własność Gminy, po zapłaceniu przez Zakład należności za bezumowne użytkowanie nieruchomości może nastąpić zgoda na korzystanie z nieruchomości na podstawie stosownej umowy;
6. osoby trzecie zajmują grunt Gminy samowolnie i bezprawnie celem wykonania infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej, przyłączy itp., Gmina nalicza wynagrodzenie za ustalony okres bezumownego korzystania z gruntu Gminy aż do czasu zawarcia stosownej umowy lub usunięcia się z terenu Gminy

-jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 czerwca 2015 r. wpłynął do tut. Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania jednorazowego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w sytuacji gdy:

1. umowa dzierżawy nie była zawarta w przeszłości, korzystający z nieruchomości otrzymał propozycję podpisania umowy dzierżawy, lecz przy braku reakcji ze strony korzystającego lub odmowy zawarcia umowy zostają podjęte działania w celu wyeliminowania stanu naruszenia własności poprzez usunięcie z nieruchomości oraz dochodzenie należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości;
2. umowa dzierżawy nie była zawarta w przeszłości, korzystający z nieruchomości otrzymał propozycję podpisania umowy dzierżawy lub ewentualnego nabycia od Gminy tej nieruchomości, Gmina przewiduje zawarcie umowy dzierżawy, ewentualnie zbycie tej nieruchomości na rzecz korzystającego celem dalszego użytkowania przez niego nieruchomości;
3. po zakończeniu umowy dzierżawy zawartej na czas określony, nieruchomości są użytkowane bez tytułu prawnego, korzystający otrzymał propozycję podpisania umowy dzierżawy lub ewentualnego nabycia od Gminy tej nieruchomości, Gmina przewiduje zawarcie umowy z korzystającym celem dalszego użytkowania przez niego nieruchomości;
4. po zakończeniu umowy dzierżawy zawartej na czas określony, nieruchomości są użytkowane bez tytułu prawnego, Gmina proponuje uregulowanie stanu prawnego zajmowanej nieruchomości poprzez podpisanie umowy dzierżawy lub wykup nieruchomości, a w przypadku braku odpowiedzi lub odpowiedzi odmownej, podejmuje kroki zmierzające do usunięcia korzystającego z terenu stanowiącego własność Gminy;
5. Zakład Energetyczny korzysta z będącej jego własnością stacji transformatorowej w lokalu stanowiącym własność Gminy, po zapłaceniu przez Zakład należności za bezumowne użytkowanie nieruchomości może nastąpić zgoda na korzystanie z nieruchomości na podstawie stosownej umowy;
6. osoby trzecie zajmują grunt Gminy samowolnie i bezprawnie celem wykonania infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej, przyłączy itp., Gmina nalicza wynagrodzenie za ustalony okres bezumownego korzystania z gruntu Gminy aż do czasu zawarcia stosownej umowy lub usunięcia się z terenu Gminy.
   
   

Wniosek uzupełniono pismem z 3 września 2015 r. (data wpływu 7 września 2015 r.) będącym odpowiedzią na wezwanie tut. Organu z 25 sierpnia 2015 r. nr IBPP1/4512-531/15/AW.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Gmina Miasto jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Jest właścicielem mienia komunalnego, w tym nieruchomości, którymi gospodaruje. Gmina wydzierżawia nieruchomości gruntowe, zawierając stosowne umowy na czas określony. Z uwagi na fakt, że ilość posiadanych przez Gminę gruntów jest znaczna, ujawniane są przypadki zajęcia nieruchomości bez tytułu prawnego, wówczas naliczane jest jednorazowe wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu.

W związku z naliczaniem wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości w okresie nieobjętym umową możliwe są następujące sytuacje:

1.Umowa dzierżawy nie była zawarta w przeszłości. Udowodniono, że właściciel nieruchomości sąsiedniej użytkuje grunt pod poszerzenie siedliska, ogródek warzywny lub zieleń. Korzystający zostaje obciążony opłatą – wynagrodzeniem – z tytułu jego użytkowania na podstawie art. 225 Kc, która jest naliczana od momentu uzyskania wiedzy o zajmowaniu terenu do 10 lat wstecz i nie jest opodatkowana. Wraz z informacją o naliczeniu wynagrodzenia Gmina proponuje uregulowanie podstawy prawnej do korzystania z gruntu. W przypadku braku odpowiedzi lub odpowiedzi odmownej, zostaną podjęte dalsze działania w celu wyeliminowania stanu naruszenia własności – usunięcia z gruntu – oraz dochodzenie należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości zostaje naliczone za cały okres korzystania z nieruchomości bez tytułu prawnego aż do czasu usunięcia korzystającego z terenu nieruchomości i w całym tym okresie nie jest naliczony podatek od towarów i usług.

W uzupełnieniu wniosku podano ponadto, że:

1. Właściciel nieruchomości sąsiedniej użytkował grunt bez wiedzy i zgody Gminy.
2. Korzystający zajmują grunt będący własnością Gminy przez różne okresy czasu. Można to stwierdzić na podstawie archiwalnych dokumentów geodezyjnych, zintegrowanego systemu informacji przestrzennej oraz wizji lokalnej przeprowadzonej w terenie. Zgodnie z Kodeksem cywilnym należność za bezumowne użytkowanie może być naliczona za okres 10 lat wstecz.
3. Gmina uzyskała wiedzę o zajmowaniu terenu przez korzystającego w 2015 r. w wyniku analizy dokumentów geodezyjnych.
4. Działania wyjaśniające zostały podjęte przez Gminę od momentu powzięcia informacji o bezumownym zajmowaniu terenu. Z powodu znacznych powierzchni zajmujących tereny należące do Gminy i ograniczonej liczby pracowników, wcześniej nie ujawniono tych nieprawidłowości. Działania zostały podjęte niezwłocznie po stwierdzeniu bezumownego użytkowania gruntu.
5. W 2015 r. korzystający z nieruchomości otrzymał propozycję podpisania umowy dzierżawy, przy ustalaniu opłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości.
6. W pierwszej kolejności Gmina dąży do prawnego uregulowania stanu rzeczy. W sytuacji braku reakcji ze strony korzystającego z gruntu lub odmowy zawarcia umowy, zostaną podjęte działania w celu wyeliminowania stanu naruszenia własności poprzez usunięcie z gruntu oraz dochodzenie należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości.
7. Gmina nie przewiduje zawarcia umowy dzierżawy z korzystającym celem dalszego użytkowania przez niego gruntu. Z uwagi na brak reakcji na propozycję zawarcia umowy lub odmowy jej zawarcia podejmuje kroki w celu usunięcia podmiotu z jej gruntu.
8. Grunt nie jest przeznaczony przez Gminę na cele działalności rolniczej w rozumieniu § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień.
9. Grunt faktycznie jest wykorzystywany przez korzystającego pod poszerzenie siedliska, ogródek warzywny i zieleń.
10. Gmina będzie dążyć do wyegzekwowania należności z tytułu bezumownego użytkowania nieruchomości. Zwróci się z pismem o usunięcie się z zajmowanego terenu Gminy a w przypadku braku dobrowolnego usunięcia się z terenu, wystąpi do sądu o wydanie gruntu.
    
    

2.Umowa dzierżawy nie była zawarta w przeszłości. Udowodniono, że właściciel nieruchomości sąsiedniej użytkuje grunt pod poszerzenie siedliska, ogródek warzywny lub zieleń. Korzystający zostaje obciążony opłatą – wynagrodzeniem – z tytułu jego użytkowania na podstawie art. 225 Kc. Wraz z informacją o naliczeniu wynagrodzenia Gmina proponuje uregulowanie podstawy prawnej do korzystania z gruntu. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości zostaje naliczone za cały okres korzystania z nieruchomości bez tytułu prawnego aż do czasu zawarcia umowy dzierżawy albo wykupu użytkowanej bezumownie nieruchomości. Naliczone wynagrodzenie do dnia uzyskania wiedzy o bezumownym korzystaniu z nieruchomości Gminy aż do dnia uregulowania stanu prawnego, tj. zawarcia umowy lub wykupu nieruchomości nie jest obciążone podatkiem VAT.

W uzupełnieniu wniosku podano ponadto, że:

1. Właściciel nieruchomości sąsiedniej użytkował grunt bez wiedzy i zgody Gminy.
2. Korzystający zajmują grunt będący własnością Gminy przez różne okresy czasu. Można to stwierdzić na podstawie archiwalnych dokumentów geodezyjnych, zintegrowanego systemu informacji przestrzennej oraz wizji lokalnej przeprowadzonej w terenie. Zgodnie z Kodeksem cywilnym należność za bezumowne użytkowanie może być naliczona za okres 10 lat wstecz.
3. Gmina uzyskała wiedzę o zajmowaniu terenu przez korzystającego w 2015 r. w wyniku analizy dokumentów geodezyjnych.
4. Działania wyjaśniające zostały podjęte przez Gminę od momentu powzięcia informacji o bezumownym zajmowaniu terenu. Z powodu znacznych powierzchni zajmujących tereny należące do Gminy i ograniczonej liczby pracowników, wcześniej nie ujawniono tych nieprawidłowości. Działania zostały podjęte niezwłocznie po stwierdzeniu bezumownego użytkowania gruntu.
5. Gmina w 2015 r. pisemnie zwróciła się do osoby bezumownie korzystającej z nieruchomości o uregulowanie stanu prawnego poprzez zawarcie umowy dzierżawy, wykup nieruchomości lub jej opuszczenie.
6. Bezumownie korzystający z gruntu otrzymał od Gminy w 2015 r., tj. w momencie stwierdzenia bezumownego użytkowania, propozycję podpisania umowy dzierżawy lub ewentualnego nabycia od Gminy tej nieruchomości.
7. Zamiarem Gminy jest uregulowanie stanu prawnego i wyraża ona zgodę na użytkowanie gruntu na podstawie umowy dzierżawy lub na wykup nieruchomości.
8. Gmina przewiduje zawarcie umowy dzierżawy, ewentualne zbycie tej nieruchomości na rzecz korzystającego celem dalszego użytkowania przez niego gruntu.
9. Grunt nie jest przeznaczony przez Gminę na cele działalności rolniczej w rozumieniu § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień.
10. Grunt faktycznie jest wykorzystywany przez korzystającego pod poszerzenie siedliska, ogródek warzywny i zieleń.
11. Zdanie: „Naliczone wynagrodzenie do dnia uzyskania wiedzy o bezumownym korzystaniu z nieruchomości Gminy aż do dnia uregulowania stanu prawnego (...) nie jest obciążone podatkiem VAT” Wnioskodawca prosi zastąpić zdaniem: „Naliczone wynagrodzenie od dnia uzyskania wiedzy o bezumownym korzystaniu z nieruchomości Gminy aż do dnia uregulowania stanu prawnego (…) nie jest obciążone podatkiem VAT”.
    
    

3.Po zakończeniu umowy dzierżawy zawartej na czas określony, nieruchomości są użytkowane bez tytułu prawnego, chociaż z umowy wynika, że po upływie terminu dzierżawy umowa wygasa i nie może być milcząco przedłużona. Po zakończeniu umowy korzystający z nieruchomości nie uiszczał żadnych opłat za korzystanie z tego gruntu. W związku ze stwierdzeniem bezumownego korzystania z gruntu pod poszerzenie siedliska lub drogi dojazdowej, względnie pod ogródek warzywny lub zieleń, na podstawie art. 225 Kc wezwano stronę do uregulowania należności. Wraz z informacją o naliczeniu wynagrodzenia Gmina proponuje uregulowanie stanu prawnego zajmowanej nieruchomości m.in. poprzez złożenie wniosku o zawarcie umowy dzierżawy lub o wykup. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości zostaje naliczone za cały okres korzystania z nieruchomości bez tytułu prawnego aż do czasu zawarcia umowy dzierżawy albo wykupu nieruchomości. Z tytułu wynagrodzenia za cały okres użytkowania nieruchomości bez tytułu prawnego, aż do zawarcia umowy dzierżawy lub wykupu gruntu nie jest naliczony podatek VAT.

W uzupełnieniu wniosku podano ponadto, że:

1. Po zakończeniu umowy dzierżawy były dzierżawca użytkował grunt bez wiedzy i zgody Gminy. Po zakończeniu umowy dzierżawy były dzierżawca powinien usunąć się z zajmowanego gruntu lub wystąpić z wnioskiem o przedłużenie umowy dzierżawy lub wykup nieruchomości. Korzystający nie uiszcza opłat za korzystanie z tego terenu.
2. Gmina uzyskała wiedzę o zajmowaniu terenu przez byłego dzierżawcę w 2015 r. w wyniku analizy dokumentów geodezyjnych.
3. Od momentu zakończenia umowy dzierżawy do podjęcia przez Gminę działań zmierzających do uregulowania stanu nieruchomości upłynął okres 6 lat.
4. Przed zakończeniem umowy dzierżawy Gmina zwróciła się z zapytaniem, czy korzystający z nieruchomości jest zainteresowany kontynuacją umowy dzierżawy. Brak reakcji byłego dzierżawcy i brak wpłat za użytkowanie terenu.
5. Po zakończeniu umowy dzierżawy były dzierżawca dalej użytkuje grunt przez okres 6 lat.
6. Gmina nie podjęła żadnych kroków w celu odzyskania nieruchomości ponieważ w umowie jest zapis, że z chwilą wygaśnięcia umowy dzierżawy, jak również z chwilą jej rozwiązania, dzierżawca zobowiązuje się zwrócić teren w stanie niepogorszonym, wolnym od nakładów.
7. W momencie stwierdzenia bezumownego użytkowania gruntu Gmina proponowała byłemu dzierżawcy podpisanie nowej umowy dzierżawy lub wykup nieruchomości.
8. Zamiarem Gminy jest uregulowanie stanu prawnego korzystania z nieruchomości przez dotychczasowego dzierżawcę. Wyraża on zgodę na użytkowanie gruntu na podstawie umowy dzierżawy lub wykupu nieruchomości.
9. Gmina przewiduje zawarcie umowy z korzystającym celem dalszego użytkowania przez niego gruntu.
10. Grunt nie jest przeznaczony przez Gminę na cele działalności rolniczej w rozumieniu § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień.
11. Grunt faktycznie jest wykorzystywany przez korzystającego pod poszerzenie siedliska, drogę dojazdową, ogródek warzywny i zieleń.
    
    

4.Po zakończeniu umowy dzierżawy zawartej na czas określony, nieruchomości są użytkowane bez tytułu prawnego, chociaż z umowy wynika, że po upływie terminu dzierżawy umowa wygasa i nie może być milcząco przedłużona. W związku ze stwierdzeniem bezumownego korzystania z gruntu pod poszerzenie siedliska, ogródek warzywny lub zieleń, na podstawie art. 225 Kc wezwano stronę do uregulowania należności. Wraz z informacją o naliczeniu wynagrodzenia Gmina proponuje uregulowanie stanu prawnego zajmowanej nieruchomości, a w przypadku braku odpowiedzi lub odpowiedzi odmownej, podejmuje kroki zmierzające do usunięcia korzystającego z terenu stanowiącego własność Gminy. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości zostaje naliczone za cały okres korzystania z nieruchomości bez tytułu prawnego aż do czasu usunięcia korzystającego z terenu nieruchomości i nie jest obciążone podatkiem VAT.

W uzupełnieniu wniosku podano ponadto, że:

1. Po zakończeniu umowy dzierżawy były dzierżawca użytkował grunt bez wiedzy i zgody Gminy. Po zakończeniu umowy dzierżawy były dzierżawca powinien usunąć się z zajmowanego gruntu lub wystąpić z wnioskiem o przedłużenie umowy dzierżawy lub wykup nieruchomości.
2. Gmina uzyskała wiedzę o zajmowaniu terenu przez byłego dzierżawcę w 2015 r. w wyniku analizy dokumentów geodezyjnych.
3. Od momentu zakończenia umowy dzierżawy do podjęcia przez Gminę działań zmierzających do uregulowania stanu nieruchomości upłynęły okresy od jednego miesiąca do trzech lat (dotyczy to kilku przypadków użytkowania gruntu Gminy).
4. Przed zakończeniem umowy dzierżawy Gmina zwróciła się z zapytaniem, czy korzystający z nieruchomości jest zainteresowany kontynuacją umowy dzierżawy. Gmina nie kontaktowała się z dzierżawcą w celu odbioru nieruchomości. Z uwagi na dużą ilość gruntów i małą liczbę pracowników, analiza zawartych umów dzierżawy nie była prowadzona na bieżąco.
5. Były dzierżawca po zakończeniu umowy dzierżawy dalej użytkuje grunt przez okres od jednego miesiąca do trzech lat (dotyczy to kilku przypadków użytkowania gruntu Gminy).
6. W momencie stwierdzenia bezumownego użytkowania gruntu Gmina proponowała byłemu dzierżawcy podpisanie nowej umowy dzierżawy lub wykup nieruchomości.
7. Zamiarem Gminy jest odzyskanie gruntu i nie ma zgody na dalsze jego użytkowanie.
8. Gmina nie przewiduje zawarcia umowy z korzystającym celem dalszego użytkowania przez niego gruntu z uwagi na brak odpowiedzi lub odmowę zawarcia umowy.
9. Grunt nie jest przeznaczony przez Gminę na cele działalności rolniczej w rozumieniu § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień.
10. Grunt faktycznie jest wykorzystywany przez korzystającego pod poszerzenie siedliska, ogródek warzywny i zieleń.
11. Gmina wysyła wezwanie do usunięcia się użytkownika z przedmiotowego gruntu w nieprzekraczalnym terminie 21 dni od daty otrzymania wezwania i zobowiązuje do pisemnego zgłoszenia dokonania tej czynności. W przypadku niezastosowania się do powyższego, będzie nadal naliczana opłata za bezumowne korzystanie z ww. nieruchomości. Gmina wystąpi o wydanie gruntu.
    
    

5.Zakład Energetyczny korzysta ze stacji transformatorowej w lokalu stanowiącym własność Gminy. Gmina nabyła własność tej nieruchomości w sytuacji, gdy stacja transformatorowa już w niej funkcjonowała i nigdy wcześniej nie wyrażała zgody na jej posadowienie. Jednocześnie nieruchomość nie jest obciążona żadnym ograniczonym prawem rzeczowym na rzecz korzystającego z cudzej nieruchomości Zakładu Energetycznego. Korzystający nie wyraża woli zawarcia umowy. Wezwano stronę do uiszczenia opłaty za bezumowne korzystanie za 10 lat wstecz. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z lokalu jest także naliczane na bieżąco. Do naliczonego wynagrodzenia nie jest doliczany podatek VAT.

W uzupełnieniu wniosku podano ponadto, że:

1. Gmina w 1997 r. nabyła własność nieruchomości, w której funkcjonowała już stacja transformatorowa.
2. Stacja transformatorowa stanowi własność Zakładu Energetycznego, który z niej korzysta.
3. Gmina dąży do prawnego uregulowania stanu rzeczy. Obecnie Gmina nie wyraża zgody na użytkowanie nieruchomości przez Zakład Energetyczny. Po zapłaceniu przez Zakład należności za bezumowne użytkowanie nieruchomości może nastąpić zgoda na korzystanie z nieruchomości na podstawie stosownej umowy.
4. Gmina nie podejmowała kroków zmierzających do usunięcia stacji transformatorowej z przedmiotowej nieruchomości.
5. Gmina w 2011 r. przygotowała umowę dzierżawy, jednak Zakład Energetyczny nie podpisał jej uzasadniając to zbyt wysokim czynszem.
6. Stacja transformatorowa służy wyłącznie potrzebom Zakładu Energetycznego. Gmina nie wykorzystuje jej dla swoich potrzeb.
   
   

6.Gmina udostępnia osobom trzecim grunt celem wykonania infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej, przyłączy itp. Za udostępnienie terenu pobierana jest opłata uwzględniająca podatek VAT. Jednak zdarzają się sytuacje samowolnego, bezprawnego zajęcia gruntu Gminy, o czym Gmina dowiaduje się w trakcie rutynowych kontroli terenu, nieruchomości. W tej sytuacji za ustalony okres bezumownego korzystania z gruntu Gminy aż do czasu zawarcia stosownej umowy lub usunięcia się z terenu Gminy naliczane jest wynagrodzenie, do którego podatek VAT nie jest doliczany.

W uzupełnieniu wniosku podano ponadto, że:

1. Wiedzę na temat samowolnego zajmowania terenu przez osoby trzecie Gmina uzyskała w 2015 r.
2. Zamiarem Gminy jest odzyskanie gruntu i nie wyraża zgody na dalsze użytkowanie.
3. Gmina nie podejmowała kroków zmierzających do usunięcia się osób trzecich z gruntu.
4. Gmina nie podejmowała żadnych kroków zmierzających do zawarcia umowy z osobami trzecimi celem dalszego użytkowania przez nich gruntu.
5. Gmina może odmówić udostępnienia nieruchomości osobom trzecim celem wykonania przez nich infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej i przyłączy.
   
   

Ponadto w piśmie z 3 września 2015 r. stanowiącym uzupełnienie wniosku, Wnioskodawca podał, że należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości (opisane w pkt 1-6) mają charakter odszkodowania za szkody poniesione przez Gminę. Szkody polegają na braku możliwości korzystania przez Gminę z własnych nieruchomości, z których korzystały i czerpały zyski inne osoby. Przedmiotowe odszkodowania są naliczane za okresy, w których strony nie wiązała żadna umowa cywilnoprawna.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy do naliczonego jednorazowego wynagrodzenia doliczyć podatek od towarów i usług, czy uznać, że jest to świadczenie niewynikające z czynności prawnej i jako takie, niepodlegające opodatkowaniu?
2. Czy do naliczonego jednorazowego wynagrodzenia za okres do zawarcia umowy dzierżawy lub wykupu terenu doliczyć podatek od towarów i usług, czy uznać, że jest to świadczenie niewynikające z czynności prawnej i jako takie, niepodlegające opodatkowaniu?
3. Czy do naliczonego jednorazowego wynagrodzenia za okres do zawarcia umowy dzierżawy lub wykupu terenu doliczyć podatek od towarów i usług, czy uznać, że jest to świadczenie niewynikające z czynności prawnej i jako takie, niepodlegające opodatkowaniu?
4. Czy do naliczonego jednorazowego wynagrodzenia doliczyć podatek od towarów i usług, czy uznać, że jest to świadczenie niewynikające z czynności prawnej i jako takie, niepodlegające opodatkowaniu?
5. Czy do naliczonego jednorazowego wynagrodzenia doliczyć podatek od towarów i usług, czy uznać, że jest to świadczenie niewynikające z czynności prawnej i jako takie, niepodlegające opodatkowaniu?
6. Czy do naliczonego jednorazowego wynagrodzenia doliczyć podatek od towarów i usług, czy uznać, że jest to świadczenie niewynikające z czynności prawnej i jako takie, niepodlegające opodatkowaniu?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy, we wszystkich przypadkach opisanych powyżej naliczone jednorazowe wynagrodzenie za okres bezumownego korzystania z nieruchomości Gminy nie powinno zostać opodatkowane podatkiem od towarów i usług, bowiem wynagrodzenie to nie zostało naliczone w wyniku wykonania usługi, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawy o VAT) w związku z art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT.

Ad. 1. Czynność jest opodatkowana podatkiem VAT, gdy pomiędzy stronami istnieje wzajemny stosunek zobowiązaniowy. W jego ramach dany podmiot w zamian za wynagrodzenie zobowiązany jest do spełnienia na rzecz innego podmiotu określonego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje wyłącznie w związku z zaistnieniem między stronami stosunku prawnego. Takim stosunkiem prawnym w przedmiotowym stanie faktycznym byłoby zawarcie umowy dzierżawy, jednak taka umowa nie została zawarta pomiędzy stronami. W tych okolicznościach podmiot trzeci bez wiedzy i zgody Gminy użytkował jej nieruchomości lub ich części bez uiszczania stosownego wynagrodzenia. Oceny prawnej tej sytuacji nie zmienia fakt, iż na podstawie art. 224 w związku z art. 225 Kc właścicielowi nieruchomości czyli Gminie Miasta przysługuje wynagrodzenie za korzystanie z jej rzeczy bez tytułu prawnego. Wynagrodzenie to przysługuje za cały okres bezumownego korzystania, przy uwzględnieniu okresu przedawnienia. Naliczone jednorazowo wynagrodzenie za korzystanie z majątku Gminy bez tytułu prawnego, tj. bez zgody i wiedzy właściciela, z mocą wsteczną, należne na podstawie art. 225 Kc nie jest świadczeniem za wykonane usługi i nie jest czynnością opodatkowaną w rozumieniu art. 5 pkt 1 ustawy o VAT. Gmina nie miała wiedzy o bezprawnym zajęciu gruntu i nie można tu mówić o świadczeniu usługi, bowiem nie było woli, aby taką usługę świadczyć. Bezumowne korzystanie z majątku Gminy do momentu uzyskania wiedzy o tym fakcie przez Gminę, a także po dacie uzyskania tej informacji nie powinno podlegać podatkowi, bowiem stron nigdy nie łączyła umowa, korzystający z nieruchomości nie są zainteresowani jej zawarciem, a jednorazowe wynagrodzenie ma wyłącznie charakter odszkodowania za pozbawienie właściciela prawa swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe stąd szkody. W tej sytuacji wynagrodzenie nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Ad. 2. Podobnie, jak w sytuacji pierwszej. Gmina nie zawierała z podmiotem korzystającym żadnej umowy, której przedmiotem byłoby użytkowanie nieruchomości Gminy, stąd też brak jest podstawy prawnej do obciążenia podatkiem VAT wynagrodzenia naliczonego za okres od daty powzięcia informacji o bezprawnym zajęciu gruntu do 10 lat wstecz. W ocenie Gminy także po dacie powzięcia informacji o bezprawnym zajęciu gruntu do czasu zawarcia umowy z podmiotem korzystającym z nieruchomości Gminy albo do czasu wykupu gruntu, nie ma mowy o świadczeniu usługi, bowiem brak było po obu stronach woli zawarcia takiej umowy w przeszłości, a warunkiem koniecznym zawarcia umowy jest ustalenie jej istotnych warunków takich jak choćby okres jej trwania oraz cenę – wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości. Z samej okoliczności tolerowania obecności podmiotu trzeciego na nieruchomości Gminy pod warunkiem zawarcia w przyszłości umowy dzierżawy lub wykupu tego gruntu nie można wywodzić, iż mamy do czynienia z usługą, bowiem pomiędzy stronami nie doszło do zawarcia jakiegokolwiek stosunku prawnego, a są one w trakcie ustalania warunków nawiązania takiej umowy. Tak więc dopiero po zawarciu umowy, której przedmiotem jest dzierżawa zajętego gruntu lub jego wykup, może być mowa o istnieniu pomiędzy stronami stosunku cywilnoprawnego, który jest usługą w rozumieniu art. 5 pkt 1 ustawy o VAT w związku z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT. Przed datą zawarcia umowy dzierżawy lub zbycia zajętej nieruchomości nie dochodzi do świadczenia usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, stąd też całe naliczone w tym okresie wynagrodzenie nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Ad. 3. Umowy dzierżawy zawierane są na czas określony, a po zakończeniu terminu ich obowiązywania nieruchomości są użytkowane bez tytułu prawnego, jednak użytkownik nie uiszcza dobrowolnie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Gmina dąży do zawarcia umowy dzierżawy lub wykupu gruntu i negocjuje z użytkownikiem nieruchomości warunki przyszłej umowy. Do czasu zawarcia umowy nie można mówić o istnieniu między stronami stosunku prawnego, na podstawie którego Gmina świadczy usługę w zamian za umówione wynagrodzenie. A zatem opłata za bezumowne korzystanie z cudzego gruntu – z uwagi na swój odszkodowawczy charakter i sposób ustalania – nie może być uznana za wynagrodzenie, nie ma tu bowiem charakteru ekwiwalentności, ponieważ jej wysokość winna być tak skalkulowana, by obejmowała nie tylko wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, ale również wyrównywała szkodę je przewyższającą (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 27 lutego 2012 r. III SA/Gl 1077/11). W tych okolicznościach wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości do czasu zawarcia umowy dzierżawy gruntu lub jego wykupu, nie powinno być obciążone podatkiem VAT.

Ad. 4. W przedmiotowym stanie faktycznym nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT świadczenie Gminy, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym na obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia. W omawianym przypadku jednorazowe wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu Gminy nie będzie płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody. W takiej sytuacji uzyskanie kwoty pieniężnej w wysokości ustalonego wynagrodzenia de facto stanowić będzie odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości. W konsekwencji stosunek łączący strony oraz otrzymana pieniężna kwota traci swój zobowiązaniowy (usługowy) charakter. To z kolei powinno skutkować brakiem obowiązku podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług dla naliczanych jednorazowych wynagrodzeń.

Ad. 5. Jednorazowe wynagrodzenie uiszczone w okolicznościach przedstawionych w punkcie 5 nie będzie płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody (por. wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 15 czerwca 2012 r. I SA/Wr 407/12 – internetowa baza orzecznictwa NSA).

Ad. 6. W przedmiotowym stanie faktycznym nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT świadczenie Gminy, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym na obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia. W omawianym przypadku jednorazowe wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu Gminy, bez jej wiedzy i zgody nie będzie płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody. To z kolei powinno skutkować brakiem obowiązku podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług dla naliczanego jednorazowego wynagrodzenia.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w sytuacji gdy:

1. umowa dzierżawy nie była zawarta w przeszłości, korzystający z nieruchomości otrzymał propozycję podpisania umowy dzierżawy, lecz przy braku reakcji ze strony korzystającego lub odmowy zawarcia umowy zostają podjęte działania w celu wyeliminowania stanu naruszenia własności poprzez usunięcie z nieruchomości oraz dochodzenie należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości;
2. umowa dzierżawy nie była zawarta w przeszłości, korzystający z nieruchomości otrzymał propozycję podpisania umowy dzierżawy lub ewentualnego nabycia od Gminy tej nieruchomości, Gmina przewiduje zawarcie umowy dzierżawy, ewentualnie zbycie tej nieruchomości na rzecz korzystającego celem dalszego użytkowania przez niego nieruchomości;
3. po zakończeniu umowy dzierżawy zawartej na czas określony, nieruchomości są użytkowane bez tytułu prawnego, korzystający otrzymał propozycję podpisania umowy dzierżawy lub ewentualnego nabycia od Gminy tej nieruchomości, Gmina przewiduje zawarcie umowy z korzystającym celem dalszego użytkowania przez niego nieruchomości;
4. po zakończeniu umowy dzierżawy zawartej na czas określony, nieruchomości są użytkowane bez tytułu prawnego, Gmina proponuje uregulowanie stanu prawnego zajmowanej nieruchomości poprzez podpisanie umowy dzierżawy lub wykup nieruchomości, a w przypadku braku odpowiedzi lub odpowiedzi odmownej, podejmuje kroki zmierzające do usunięcia korzystającego z terenu stanowiącego własność Gminy;
5. Zakład Energetyczny korzysta z będącej jego własnością stacji transformatorowej w lokalu stanowiącym własność Gminy, po zapłaceniu przez Zakład należności za bezumowne użytkowanie nieruchomości może nastąpić zgoda na korzystanie z nieruchomości na podstawie stosownej umowy;
6. osoby trzecie zajmują grunt Gminy samowolnie i bezprawnie celem wykonania infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej, przyłączy itp., Gmina nalicza wynagrodzenie za ustalony okres bezumownego korzystania z gruntu Gminy aż do czasu zawarcia stosownej umowy lub usunięcia się z terenu Gminy

-uznaje się za nieprawidłowe.

Na wstępie należy zaznaczyć, że z uwagi na charakter spraw będących przedmiotem wniosku, tut. Organ postanowił ująć je w jednej interpretacji.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177 poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z art. 5 ust. 2 tej ustawy wynika, że czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

W myśl art. 2 pkt 6 tej ustawy towarami są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ww. ustawy przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Stosownie do art. 8 ust. 1 cyt. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju, co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Świadczenie usług na gruncie podatku od towarów i usług ma szersze znaczenie niż świadczenie usług w rozumieniu potocznym. Stosownie do treści powołanych przepisów, każde świadczenie na rzecz osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, uznawane jest na gruncie ustawy za usługę. Zatem pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie.

Pojęcie świadczenia – składającego się na istotę usługi – należy interpretować zgodnie z jego cywilistycznym rozumieniem. Jak wskazuje art. 353 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.) świadczenie może polegać na działaniu albo zaniechaniu. Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie się na rzecz innego podmiotu. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innego podmiotu), jak i zaniechanie (nie czynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Na świadczenie mogą się też jednocześnie składać zachowania związane z działaniem, jak i zaniechaniem.

Należy zauważyć, iż pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko. Powyższa definicja jest niewątpliwie szersza niż zakres tego pojęcia w potocznym jego rozumieniu. Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej.

W tym miejscu warto podkreślić, że nie każde zaniechanie działania lub tolerowanie czynności uważane jest za świadczenie usług. Dla stwierdzenia, czy dana czynność albo brak podejmowania czynności stanowi świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej, należy ocenić przedmiotową transakcję w kontekście całego systemu podatku VAT, a w szczególności jego głównych założeń i celów, które zostały wyrażone w artykule 1 Dyrektywy VAT. W myśl tego artykułu, podatek od wartości dodanej jest z założenia podatkiem nałożonym na konsumpcję towarów i usług. Chociaż płatnikiem podatku są wszystkie osoby zaangażowane w kolejne stadia transakcji gospodarczych, faktyczny i ostateczny ciężar podatku spoczywa jedynie na ostatecznym konsumencie. W świetle powyższych założeń opodatkowaniu podlegają tylko takie transakcje, w ramach których występuje możliwy do zidentyfikowania konsument towarów lub usług. W związku z powyższym zaniechanie działania lub tolerowanie czynności lub sytuacji podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywane jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi.

Co się zaś tyczy odpłatności za ww. świadczenie to ustawa o VAT nie definiuje co należy rozumieć przez czynność odpłatną. Jednak dla uznania, że dostawa towarów oraz świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bezwzględnym warunkiem jest „odpłatność” za daną czynność, co wynika z ww. przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą.

Można w tym miejscu wskazać, iż kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

I tak, w wyroku z dnia 15 lipca 1982 r. w sprawie Hong-Kong Trade Development Council, TSUE stwierdził, iż wskazane w sprawie czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Analizując głębiej ten problem Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie Apple and Pear Development Council stwierdził, iż czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miałaby być opodatkowana tym podatkiem).

Pojęcie „odpłatności” pojawiło się również w orzeczeniu z dnia 5 lutego 1981 r. C-154/80, które zapadło na tle przepisów I Dyrektywy VAT z dnia 11 kwietnia 1967 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich w zakresie podatków obrotowych (67/227/EWEC). Trybunał wskazał, że termin „zapłata” stanowi integralną część przepisów prawa wspólnotowego, które nie odwołuje się do prawa państw członkowskich dla ustalenia jego znaczenia i zakresu. Stąd też wykładnia tego wyrażenia nie może być pozostawiona dyskrecjonalnemu władztwu każdego państwa członkowskiego. Ponadto Trybunał przypomniał, że świadczenie podlega opodatkowaniu jedynie w wypadku, gdy podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne otrzymane przez świadczącego usługę. Musi również istnieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego. W końcu – jak wskazał Trybunał – świadczenie wzajemne musi stanowić pewną wartość subiektywną, gdyż podstawą opodatkowania jest świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, nie zaś wartość otrzymana według kryteriów obiektywnych.

Na uwagę zasługuje tutaj orzeczenie w sprawie C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia), gdzie trybunał zauważył, iż czynność „podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy”.

Przystępując do rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy na wstępie należy wskazać, iż przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem również w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Kodeks cywilny rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 Kc) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 Kc).

Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Ponadto należy wskazać, że zgodnie z art. 693 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz.

Tak więc dzierżawa nieruchomości jest umową dwustronnie obowiązującą i wzajemną, odpowiednikiem świadczenia wydzierżawiającego, polegającego na oddaniu rzeczy do używania i pobierania pożytków, jest świadczenie dzierżawcy, polegające na płaceniu umówionego czynszu. Wobec powyższego oddanie w ramach umowy dzierżawy tj. czynności cywilnoprawnej innemu podmiotowi nieruchomości skutkuje uzyskiwaniem korzyści majątkowej po stronie wydzierżawiającego i tym samym stanowi odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa należy stwierdzić, że czynność odpłatnego udostępnienia przez gminę nieruchomości gruntowych na podstawie umowy dzierżawy jest wykonywana przez gminę w ramach jej działalności gospodarczej i w wykonaniu tej czynności gmina występuje jako podatnik. Jak wynika z wniosku – Gmina jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.

Tym samym czynność ta podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy.

Zarówno ustawa o podatku od towarów i usług jak i przepisy wykonawcze do tej ustawy nie definiują pojęcia „bezumownego korzystania”. Kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 222 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Stosownie do art. 224 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Jak wynika natomiast z art. 225 Kodeksu cywilnego, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Art. 674 ww. Kodeksu stanowi, że jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzeczy za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony.

Zgodnie z art. 471 Kc dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Na podstawie analizy powołanych przepisów Kodeksu cywilnego oraz ustawy o podatku od towarów i usług należy stwierdzić, że przy rozstrzyganiu wątpliwości, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W przypadku, gdy rzecz (np. nieruchomość) została objęta w posiadanie przez podmiot nieuprawniony, a właściciel rzeczy dążąc do uregulowania stanu niezgodnego z jego wolą wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej rzeczy nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. W tej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania rzeczą i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy oceniać sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) – z różnych względów – toleruje stan, w którym przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy stanowi zapłatę za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Ad. 1. Z okoliczności sprawy przedstawionych w stanie faktycznym nr 1 wynika, że właściciel nieruchomości sąsiedniej, z którym umowa dzierżawy nie była zawarta w przeszłości, bez wiedzy i zgody Gminy użytkuje grunt pod poszerzenie siedliska, ogródek warzywny lub zieleń. Korzystający zajmują grunt będący własnością Gminy przez różne okresy czasu. Można to stwierdzić na podstawie archiwalnych dokumentów geodezyjnych, zintegrowanego systemu informacji przestrzennej oraz wizji lokalnej przeprowadzonej w terenie. Zgodnie z Kodeksem cywilnym należność za bezumowne użytkowanie może być naliczona za okres 10 lat wstecz.

Gmina uzyskała wiedzę o zajmowaniu terenu przez korzystającego w 2015 r. w wyniku analizy dokumentów geodezyjnych. Działania wyjaśniające zostały podjęte przez Gminę od momentu powzięcia informacji o bezumownym zajmowaniu terenu. Z powodu znacznych powierzchni zajmujących tereny należące do Gminy i ograniczonej liczby pracowników, wcześniej nie ujawniono tych nieprawidłowości. Działania zostały podjęte niezwłocznie po stwierdzeniu bezumownego użytkowania gruntu.

W 2015 r. korzystający z nieruchomości otrzymał propozycję podpisania umowy dzierżawy, przy ustalaniu opłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości. W pierwszej kolejności Gmina dąży do prawnego uregulowania stanu rzeczy. W sytuacji braku reakcji ze strony korzystającego z gruntu lub odmowy zawarcia umowy, zostaną podjęte działania w celu wyeliminowania stanu naruszenia własności poprzez usunięcie z gruntu oraz dochodzenie należności za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Z uwagi na brak reakcji na propozycję zawarcia umowy lub odmowy jej zawarcia podejmuje kroki w celu usunięcia podmiotu z jej gruntu.

W powyższej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, gdzie – jakkolwiek pomiędzy stronami nie została zawarta umowa dotycząca korzystania przez właściciela sąsiedniej nieruchomości z gruntu Gminy – to jednak, w ocenie Organu, wystąpiła dorozumiana zgoda na taki stan rzeczy. Wnioskodawca tolerował bowiem taką sytuację do 2015 r. tj. do momentu dokonania analizy dokumentów geodezyjnych. Jednocześnie korzystający zostaje obciążony opłatą – wynagrodzeniem – z tytułu użytkowania gruntu, która jest naliczana do 10 lat wstecz.

Zatem, jako że Gmina nie podejmowała przez długi okres czasu żadnych działań zmierzających do zaprzestania korzystania przez użytkownika z jej gruntu – działania podjęte w 2015 r. były pierwszymi zmierzającymi do otrzymania wynagrodzenia za zaległy okres – należy uznać, że Wnioskodawca tolerował taki stan rzeczy przez długi okres czasu.

Ponadto w pierwszej kolejności Gmina dąży do prawnego uregulowania stanu rzeczy czego wyrazem jest wystosowanie w 2015 r. do korzystającego z nieruchomości propozycji podpisania umowy dzierżawy, przy ustalaniu opłaty za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Dopiero w sytuacji braku reakcji ze strony korzystającego z gruntu lub odmowy zawarcie umowy zostają podjęte działania w celu wyeliminowania stanu naruszenia własności poprzez usuniecie z gruntu.

Mając zatem na uwadze całokształt przedstawionego stanu faktycznego, powołane regulacje z zakresu podatku od towarów i usług oraz przytoczone przepisy odrębne należy stwierdzić, iż pozwalając użytkownikowi na korzystanie z nieruchomości gruntowej (tolerując taką sytuację), Wnioskodawca świadczył usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, które ze względu na ich odpłatny charakter podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Otrzymane od użytkownika świadczenie pieniężne jest w rzeczywistości wynagrodzeniem za świadczoną przez Wnioskodawcę usługę, dającą wypłacającemu je kontrahentowi wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości.

Należy więc stwierdzić, iż umożliwienie użytkownikowi korzystania z gruntu i tolerowanie takiego stanu rzeczy, stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług z mocy art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ustawy o VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy dotyczące pytania nr 1 należało uznać za nieprawidłowe.

Ad. 2. Z okoliczności sprawy przedstawionych w stanie faktycznym nr 2 wynika, że właściciel nieruchomości sąsiedniej, z którym umowa dzierżawy nie była zawarta w przeszłości, bez wiedzy i zgody Gminy użytkuje grunt pod poszerzenie siedliska, ogródek warzywny lub zieleń. Korzystający zajmują grunt będący własnością Gminy przez różne okresy czasu. Można to stwierdzić na podstawie archiwalnych dokumentów geodezyjnych, zintegrowanego systemu informacji przestrzennej oraz wizji lokalnej przeprowadzonej w terenie. Zgodnie z Kodeksem cywilnym należność za bezumowne użytkowanie może być naliczona za okres 10 lat wstecz.

Gmina uzyskała wiedzę o zajmowaniu terenu przez korzystającego w 2015 r. w wyniku analizy dokumentów geodezyjnych. Działania wyjaśniające zostały podjęte przez Gminę od momentu powzięcia informacji o bezumownym zajmowaniu terenu. Z powodu znacznych powierzchni zajmujących tereny należące do Gminy i ograniczonej liczby pracowników, wcześniej nie ujawniono tych nieprawidłowości. Działania zostały podjęte niezwłocznie po stwierdzeniu bezumownego użytkowania gruntu.

W 2015 r. korzystający z nieruchomości otrzymał propozycję podpisania umowy dzierżawy lub ewentualnego nabycia od Gminy tej nieruchomości. Zamiarem Gminy jest uregulowanie stanu prawnego i wyraża ona zgodę na użytkowanie gruntu na podstawie umowy dzierżawy lub na wykup nieruchomości. Gmina przewiduje zawarcie umowy dzierżawy, ewentualne zbycie tej nieruchomości na rzecz korzystającego celem dalszego użytkowania przez niego gruntu.

W powyższej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, gdzie – jakkolwiek pomiędzy stronami nie została zawarta umowa dotycząca korzystania przez właściciela sąsiedniej nieruchomości z gruntu Gminy – to jednak, w ocenie Organu, wystąpiła dorozumiana zgoda na taki stan rzeczy. Wnioskodawca tolerował bowiem taką sytuację do 2015 r. tj. do momentu dokonania analizy dokumentów geodezyjnych. Jednocześnie korzystający zostaje obciążony opłatą – wynagrodzeniem – z tytułu użytkowania gruntu, która jest naliczana do 10 lat wstecz.

Zatem, jako że Gmina nie podejmowała przez długi okres czasu żadnych działań zmierzających do zaprzestania korzystania przez użytkownika z jej gruntu – działania podjęte w 2015 r. były pierwszymi zmierzającymi do otrzymania wynagrodzenia za zaległy okres – należy uznać, że Wnioskodawca tolerował taki stan rzeczy przez długi okres czasu.

Ponadto zamiarem Gminy jest uregulowanie stanu prawnego i wyraża ona zgodę na użytkowanie gruntu na podstawie umowy dzierżawy lub na wykup nieruchomości oraz przewiduje zawarcie umowy dzierżawy, ewentualne zbycie tej nieruchomości na rzecz korzystającego celem dalszego użytkowania przez niego gruntu.

Mając zatem na uwadze całokształt przedstawionego stanu faktycznego, powołane regulacje z zakresu podatku od towarów i usług oraz przytoczone przepisy odrębne należy stwierdzić, iż pozwalając użytkownikowi na korzystanie z nieruchomości gruntowej (tolerując taką sytuację), Wnioskodawca świadczył usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, które ze względu na ich odpłatny charakter podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Otrzymane od użytkownika świadczenie pieniężne jest w rzeczywistości wynagrodzeniem za świadczoną przez Wnioskodawcę usługę, dającą wypłacającemu je kontrahentowi wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości.

Należy więc stwierdzić, iż umożliwienie użytkownikowi korzystania z gruntu i tolerowanie takiego stanu rzeczy, stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług z mocy art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ustawy o VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy dotyczące pytania nr 2 należało uznać za nieprawidłowe.

Ad. 3. Z okoliczności sprawy przedstawionych w stanie faktycznym nr 3 wynika, że po zakończeniu umowy dzierżawy zawartej na czas określony, nieruchomości są przez byłego dzierżawcę bez wiedzy i zgody Gminy użytkowane bez tytułu prawnego, chociaż z umowy wynika, że po upływie terminu dzierżawy umowa wygasa i nie może być milcząco przedłużona. Po zakończeniu umowy korzystający z nieruchomości nie uiszczał żadnych opłat za korzystanie z gruntu. W związku ze stwierdzeniem bezumownego korzystania z gruntu wezwano stronę do uregulowania należności. Wraz z informacją o naliczeniu wynagrodzenia Gmina proponuje uregulowanie stanu prawnego zajmowanej nieruchomości m.in. poprzez złożenie wniosku o zawarcie umowy dzierżawy lub o wykup. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości zostaje naliczone za cały okres korzystania z nieruchomości bez tytułu prawnego aż do czasu zawarcia umowy dzierżawy albo wykupu nieruchomości.

Gmina uzyskała wiedzę o zajmowaniu terenu przez byłego dzierżawcę w 2015 r. w wyniku analizy dokumentów geodezyjnych. Od momentu zakończenia umowy dzierżawy do podjęcia przez Gminę działań zmierzających do uregulowania stanu nieruchomości upłynął okres 6 lat.

Przed zakończeniem umowy dzierżawy Gmina zwróciła się z zapytaniem, czy korzystający z nieruchomości jest zainteresowany kontynuacją umowy dzierżawy. Brak reakcji byłego dzierżawcy i brak wpłat za użytkowanie terenu.

Gmina nie podjęła żadnych kroków w celu odzyskania nieruchomości ponieważ w umowie jest zapis, że z chwilą wygaśnięcia umowy dzierżawy, jak również z chwilą jej rozwiązania, dzierżawca zobowiązuje się zwrócić teren w stanie niepogorszonym, wolnym od nakładów.

W momencie stwierdzenia bezumownego użytkowania gruntu Gmina proponowała byłemu dzierżawcy podpisanie nowej umowy dzierżawy lub wykup nieruchomości. Zamiarem Gminy jest uregulowanie stanu prawnego korzystania z nieruchomości przez dotychczasowego dzierżawcę. Wyraża on zgodę na użytkowanie gruntu na podstawie umowy dzierżawy lub wykupu nieruchomości. Gmina przewiduje zawarcie umowy z korzystającym celem dalszego użytkowania przez niego gruntu.

W powyższej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, gdzie pomiędzy stronami została zawarta umowa dzierżawy dotycząca korzystania przez dzierżawcę z gruntu Gminy, jednak po jej ustaniu były dzierżawca nadal przez kolejnych 6 lat użytkował grunt bez tytułu prawnego. Stąd, w ocenie Organu, wystąpiła dorozumiana zgoda na taki stan rzeczy. Wnioskodawca tolerował bowiem taką sytuację do 2015 r. tj. do momentu dokonania analizy dokumentów geodezyjnych. Od momentu zakończenia umowy dzierżawy do podjęcia przez Gminę działań zmierzających do uregulowania stanu nieruchomości upłynął okres 6 lat.

Zatem, jako że Gmina nie podejmowała przez długi okres czasu żadnych działań zmierzających do zaprzestania korzystania przez użytkownika z jej gruntu – działania podjęte w 2015 r. były pierwszymi zmierzającymi do otrzymania wynagrodzenia za zaległy okres – należy uznać, że Wnioskodawca tolerował taki stan rzeczy przez długi okres czasu.

Ponadto zamiarem Gminy jest uregulowanie stanu prawnego korzystania z nieruchomości przez dotychczasowego dzierżawcę. Wyraża on zgodę na użytkowanie gruntu na podstawie umowy dzierżawy lub wykupu nieruchomości. Gmina przewiduje zawarcie umowy z korzystającym celem dalszego użytkowania przez niego gruntu.

Mając zatem na uwadze całokształt przedstawionego stanu faktycznego, powołane regulacje z zakresu podatku od towarów i usług oraz przytoczone przepisy odrębne należy stwierdzić, iż pozwalając użytkownikowi na korzystanie z nieruchomości gruntowej (tolerując taką sytuację), Wnioskodawca świadczył usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, które ze względu na ich odpłatny charakter podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Otrzymane od użytkownika świadczenie pieniężne jest w rzeczywistości wynagrodzeniem za świadczoną przez Wnioskodawcę usługę, dającą wypłacającemu je kontrahentowi wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości.

Należy więc stwierdzić, iż umożliwienie użytkownikowi korzystania z gruntu i tolerowanie takiego stanu rzeczy, stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług z mocy art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ustawy o VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy dotyczące pytania nr 3 należało uznać za nieprawidłowe.

Ad. 4. Z okoliczności sprawy przedstawionych w stanie faktycznym nr 4 wynika, że po zakończeniu umowy dzierżawy zawartej na czas określony, nieruchomości są przez byłego dzierżawcę bez wiedzy i zgody Gminy użytkowane bez tytułu prawnego, chociaż z umowy wynika, że po upływie terminu dzierżawy umowa wygasa i nie może być milcząco przedłużona. W związku ze stwierdzeniem bezumownego korzystania z gruntu wezwano stronę do uregulowania należności. Wraz z informacją o naliczeniu wynagrodzenia Gmina proponuje uregulowanie stanu prawnego zajmowanej nieruchomości, a w przypadku braku odpowiedzi lub odpowiedzi odmownej, podejmuje kroki zmierzające do usunięcia korzystającego z terenu stanowiącego własność Gminy. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości zostaje naliczone za cały okres korzystania z nieruchomości bez tytułu prawnego aż do czasu usunięcia korzystającego z terenu nieruchomości.

Gmina uzyskała wiedzę o zajmowaniu terenu przez byłego dzierżawcę w 2015 r. w wyniku analizy dokumentów geodezyjnych. Od momentu zakończenia umowy dzierżawy do podjęcia przez Gminę działań zmierzających do uregulowania stanu nieruchomości upłynęły okresy od jednego miesiąca do trzech lat. Przed zakończeniem umowy dzierżawy Gmina zwróciła się z zapytaniem, czy korzystający z nieruchomości jest zainteresowany kontynuacją umowy dzierżawy. Gmina nie kontaktowała się z dzierżawcą w celu odbioru nieruchomości. W momencie stwierdzenia bezumownego użytkowania gruntu Gmina proponowała byłemu dzierżawcy podpisanie nowej umowy dzierżawy lub wykup nieruchomości. Zamiarem Gminy jest odzyskanie gruntu i nie ma zgody na dalsze jego użytkowanie. Gmina nie przewiduje zawarcia umowy z korzystającym celem dalszego użytkowania przez niego gruntu z uwagi na brak odpowiedzi lub odmowę zawarcia umowy.

W powyższej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, gdzie pomiędzy stronami została zawarta umowa dzierżawy dotycząca korzystania przez dzierżawcę z gruntu Gminy, jednak po jej ustaniu były dzierżawca nadal użytkował grunt bez tytułu prawnego. Stąd, w ocenie Organu, wystąpiła dorozumiana zgoda na taki stan rzeczy. Wnioskodawca tolerował bowiem taką sytuację do 2015 r. tj. do momentu dokonania analizy dokumentów geodezyjnych. Od momentu zakończenia umowy dzierżawy do podjęcia przez Gminę działań zmierzających do uregulowania stanu nieruchomości upłynął okres od jednego miesiąca do trzech lat.

Zatem, jako że Gmina nie podejmowała przez ten okres czasu żadnych działań zmierzających do zaprzestania korzystania przez użytkownika z jej gruntu – działania podjęte w 2015 r. były pierwszymi zmierzającymi do otrzymania wynagrodzenia za zaległy okres – należy uznać, że Wnioskodawca tolerował taki stan rzeczy przez ten okres czasu.

Ponadto zamiarem Gminy było w pierwszej kolejności uregulowanie stanu prawnego korzystania z nieruchomości przez dotychczasowego dzierżawcę poprzez zaproponowanie korzystającemu podpisanie nowej umowy dzierżawy lub wykupu nieruchomości co świadczy o wyrażeniu zgody na dalsze użytkowanie przez korzystającego z gruntu Gminy pod warunkiem uregulowania stanu prawnego.

Dopiero w ostatniej kolejności Gmina podejmuje kroki w celu usunięcia byłego dzierżawcy z gruntu i rezygnuje z zawarcia umowy dzierżawy lub wykupu, jednak nie dlatego, że jej zamiarem było odzyskanie gruntu, lecz dlatego, że były dzierżawca nie wyraża woli zawarcia ani umowy dzierżawy, ani wykupu gruntu.

Mając zatem na uwadze całokształt przedstawionego stanu faktycznego, powołane regulacje z zakresu podatku od towarów i usług oraz przytoczone przepisy odrębne należy stwierdzić, iż pozwalając użytkownikowi na korzystanie z nieruchomości gruntowej (tolerując taką sytuację), Wnioskodawca świadczył usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, które ze względu na ich odpłatny charakter podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Otrzymane od użytkownika świadczenie pieniężne jest w rzeczywistości wynagrodzeniem za świadczoną przez Wnioskodawcę usługę, dającą wypłacającemu je kontrahentowi wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości.

Należy więc stwierdzić, iż umożliwienie użytkownikowi korzystania z gruntu i tolerowanie takiego stanu rzeczy, stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług z mocy art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ustawy o VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy dotyczące pytania nr 4 należało uznać za nieprawidłowe.

Ad. 5. Z okoliczności sprawy przedstawionych w stanie faktycznym nr 5 wynika, że Zakład Energetyczny korzysta z będącej jego własnością stacji transformatorowej w lokalu stanowiącym własność Gminy. Gmina nabyła własność tej nieruchomości w 1997 r. w sytuacji, gdy stacja transformatorowa już w niej funkcjonowała i nigdy wcześniej nie wyrażała zgody na jej posadowienie. Korzystający nie wyraża woli zawarcia umowy, mimo że w 2011 r. Gmina taką umowę przygotowała, jednak Zakład Energetyczny nie podpisał jej uzasadniając to zbyt wysokim czynszem. Wezwano stronę do uiszczenia opłaty za bezumowne korzystanie za 10 lat wstecz. Gmina dąży do prawnego uregulowania stanu rzeczy. Obecnie Gmina nie wyraża zgody na użytkowanie nieruchomości przez Zakład Energetyczny. Po zapłaceniu przez Zakład należności za bezumowne użytkowanie nieruchomości może nastąpić zgoda na korzystanie z nieruchomości na podstawie stosownej umowy. Gmina nie podejmowała kroków zmierzających do usunięcia stacji transformatorowej z przedmiotowej nieruchomości. Stacja ta służy wyłącznie potrzebom Zakładu Energetycznego. Gmina nie wykorzystuje jej dla swoich potrzeb.

W powyższej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, gdzie – jakkolwiek pomiędzy stronami nie została zawarta umowa dotycząca korzystania przez Zakład Energetyczny z lokalu Gminy – to jednak, w ocenie Organu, wystąpiła dorozumiana zgoda na taki stan rzeczy. Wnioskodawca tolerował bowiem taką sytuację od 1997 r. do 2011 r. tj. do momentu zamiaru uregulowania stanu prawnego poprzez chęć zawarcia umowy.

Zatem, jako że Gmina nie podejmowała przez długi okres czasu żadnych działań zmierzających do zaprzestania korzystania przez użytkownika z jej gruntu – działania podjęte w 2011 r. były pierwszymi zmierzającymi do uregulowania stanu prawnego, a wobec braku podpisania umowy, działania podjęte w 2015 r. były pierwszymi zmierzającymi do otrzymania wynagrodzenia za zaległy okres – należy uznać, że Wnioskodawca tolerował taki stan rzeczy przez długi okres czasu. Gmina nie podejmowała bowiem kroków zmierzających do usunięcia stacji transformatorowej z przedmiotowej nieruchomości.

Ponadto w pierwszej kolejności Gmina dąży do prawnego uregulowania stanu rzeczy czego wyrazem było przygotowanie w 2011 r. umowy z Zakładem Energetycznym. Jednocześnie po zapłaceniu przez Zakład należności za bezumowne użytkowanie nieruchomości może nastąpić zgoda na korzystanie z nieruchomości na podstawie stosownej umowy.

Mając zatem na uwadze całokształt przedstawionego stanu faktycznego, powołane regulacje z zakresu podatku od towarów i usług oraz przytoczone przepisy odrębne należy stwierdzić, iż pozwalając użytkownikowi na korzystanie z nieruchomości lokalowej (tolerując taką sytuację), Wnioskodawca świadczył usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, które ze względu na ich odpłatny charakter podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Otrzymane od użytkownika świadczenie pieniężne jest w rzeczywistości wynagrodzeniem za świadczoną przez Wnioskodawcę usługę, dającą wypłacającemu je kontrahentowi wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości.

Należy więc stwierdzić, iż umożliwienie użytkownikowi korzystania z lokalu i tolerowanie takiego stanu rzeczy, stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług z mocy art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ustawy o VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy dotyczące pytania nr 5 należało uznać za nieprawidłowe.

Ad. 6. Z okoliczności sprawy przedstawionych w stanie faktycznym nr 6 wynika, że Gmina udostępnia osobom trzecim grunt odpłatnie celem wykonania infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej, przyłączy itp. W sytuacji samowolnego, bezprawnego zajęcia gruntu Gminy, o czym Gmina dowiaduje się w trakcie rutynowych kontroli terenu, nieruchomości, Gmina nalicza wynagrodzenie za ustalony okres bezumownego korzystania z gruntu Gminy aż do czasu zawarcia stosownej umowy lub usunięcia się z terenu Gminy. Wiedzę na temat samowolnego zajmowania terenu przez osoby trzecie Gmina uzyskała w 2015 r. Zamiarem Gminy jest odzyskanie gruntu i nie wyraża zgody na dalsze użytkowanie. Gmina nie podejmowała kroków zmierzających do usunięcia się osób trzecich z gruntu. Gmina nie podejmowała żadnych kroków zmierzających do zawarcia umowy z osobami trzecimi celem dalszego użytkowania przez nich gruntu. Gmina może odmówić udostępnienia nieruchomości osobom trzecim celem wykonania przez nich infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej i przyłączy.

W powyższej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, gdzie – jakkolwiek pomiędzy stronami nie została zawarta umowa dotycząca korzystania przez osoby trzecie z gruntu Gminy – to jednak, w ocenie Organu, wystąpiła dorozumiana zgoda na taki stan rzeczy. Wnioskodawca tolerował bowiem taką sytuację do 2015 r. tj. do momentu zamiaru uregulowania stanu prawnego.

Zatem, jako że Gmina nie podejmowała przez długi okres czasu żadnych działań zmierzających do zaprzestania korzystania przez użytkowników z jej gruntu – działania podjęte w 2015 r. były pierwszymi zmierzającymi do otrzymania wynagrodzenia za zaległy okres – należy uznać, że Wnioskodawca tolerował taki stan rzeczy przez długi okres czasu. Gmina nie podejmowała bowiem kroków zmierzających do usunięcia się osób trzecich z gruntu.

Ponadto Wnioskodawca podał, że nalicza wynagrodzenie za ustalony okres bezumownego korzystania z gruntu Gminy aż do czasu zawarcia stosownej umowy lub usunięcia się z terenu Gminy co oznacza, że w pierwszej kolejności Gmina dąży do prawnego uregulowania stanu rzeczy poprzez zawarcie stosownej umowy.

Mając zatem na uwadze całokształt przedstawionego stanu faktycznego, powołane regulacje z zakresu podatku od towarów i usług oraz przytoczone przepisy odrębne należy stwierdzić, iż pozwalając użytkownikowi na korzystanie z nieruchomości gruntowej (tolerując taką sytuację), Wnioskodawca świadczył usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, które ze względu na ich odpłatny charakter podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Otrzymane od użytkownika świadczenie pieniężne jest w rzeczywistości wynagrodzeniem za świadczoną przez Wnioskodawcę usługę, dającą wypłacającemu je kontrahentowi wyraźne i bezpośrednie korzyści w postaci możliwości korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości.

Należy więc stwierdzić, iż umożliwienie użytkownikowi korzystania z gruntu i tolerowanie takiego stanu rzeczy, stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług z mocy art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ustawy o VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy dotyczące pytania nr 6 należało uznać za nieprawidłowe.

Na marginesie tut. Organ dodaje, że opodatkowując wynagrodzenie za świadczenie usług należy mieć na uwadze brzmienie art. 70 § 1 powołanej w sentencji ustawy Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Niniejsza interpretacja indywidualna traci ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz.U. Nr 163 poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.