DD10.8221.146.2015.MZB
Na podstawie art. 14e ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.; dalej: Ordynacja podatkowa) Minister Finansów zmienia z urzędu, jako nieprawidłową, interpretację indywidualną wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach w dniu 21 stycznia 2011 r. Nr IBPBI/2/423-1471/10/AK w ten sposób, iż uznaje stanowisko A. Sp. z o.o. (obecnie: B. Sp. z o.o.) przedstawione we wniosku z dnia 21 października 2010 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, która ze spółek będzie zobowiązana do rozpoznania w rocznym zeznaniu podatkowym przychodów i kosztów, dotyczących wydzielanej zorganizowanej części przedsiębiorstwa, powstałych do dnia podziału (pytanie oznaczone we wniosku Nr 1) - za prawidłowe.
UZASADNIENIE
Wnioskiem z dnia 21 października 2010 r. A. Sp. z o.o. (dalej: Spółka lub Wnioskodawca) zwróciła się o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia rozliczenia przychodów i kosztów związanych z działalnością przenoszonej zorganizowanej części przedsiębiorstwa powstałych przed dniem podziału jak i po dniu podziału.
Z przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego wynika, że:
G.Sp. z o.o. (dalej: G. lub Spółka Dzielona) jest przedsiębiorstwem energetycznym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r., Nr 89, poz. 625 ze zm.), prowadzącym działalność w zakresie sprzedaży energii elektrycznej oraz energii elektrycznej wraz z usługą dystrybucji (tzw. usługa kompleksowa) (dalej łącznie: sprzedaż energii elektrycznej, dostawa energii elektrycznej) odbiorcom na podstawie koncesji na obrót energią elektryczną udzielonej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z dnia 27 czerwca 2007 r. zmiA.ej decyzją Prezesa URE z dnia 23 maja 2008 r. (dalej: Koncesja OEE).
Planowany jest podział G. w trybie art. 529 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 ze zm, dalej: Ksh) (podział przez wydzielenie), zgodnie z którym podział może zostać dokonany przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę lub na spółkę nowo zawiązaną (podział przez wydzielenie). Skutkiem wskazanego podziału będzie przeniesienie zorganizowanego zespołu składników majątkowych, materialnych i niematerialnych oraz zobowiązań, związanego ze sprzedażą energii elektrycznej (dalej: zorganizowana część przedsiębiorstwa, ZCP) do A. Sp. z o.o. (dalej: Spółka Przejmująca, Wnioskodawca). W następstwie dokonanego podziału G., Spółka Dzielona całkowicie zaprzestanie prowadzenia działalności w zakresie obrotu (sprzedaży) energią elektryczną. Zasadniczym przedmiotem działalności G. po dniu wydzielenia będzie świadczenie usług na rzecz innych spółek należących do grupy kapitałowej B. S.A., w zakresie kompleksowej obsługi klientów (odbiorców energii elektrycznej oraz nabywców usług dystrybucji energii elektrycznej). Zarówno podlegająca wydzieleniu część działalności, jak również działalność pozostająca w Spółce Dzielonej stanowią zorganizowane części przedsiębiorstwa.
Planowany dzień wydzielenia, czyli dzień zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego A. oraz obniżenia kapitału zakładowego G. to 3 stycznia 2011 r. (dzień podziału).
Najbardziej istotny z punktu widzenia prowadzonej działalności w zakresie obrotu energią elektryczną składnik majątku G., który objęty zostanie wydzieleniem do Spółki Przejmującej, stanowić będą prawa i obowiązki wynikające z ok. 2 milionów umów zawartych z odbiorcami energii elektrycznej oraz prawa i obowiązki wynikające z Koncesji OEE wydanej przez Prezesa URE. Na Spółkę Przejmującą przeniesione zostaną wszelkie należności i zobowiązania wynikające z umów zawartych w zakresie działalności związanej z obrotem energią elektryczną, tj. wynikające z umów sprzedaży energii elektrycznej, umów zakupu energii elektrycznej, umów zakupu praw majątkowych, w tym należności sporne, dochodzone na drodze postępowania sądowego lub egzekucyjnego.
W zakresie świadectw pochodzenia energii, które nie zostaną wcześniej sprzedane przez G., w wyniku planowanego wydzielenia nastąpi przeniesienie z G. na A. praw do świadectw pochodzenia energii i w dalszej kolejności ewentualne ich umorzenie przez A..
Spółka Dzielona i Spółka Przejmująca płacą uproszczone zaliczki na podatek dochodowy od osób prawnych.
W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:
Która ze Spółek będzie zobowiązana do rozpoznania w rocznym zeznaniu podatkowym przychodów i kosztów, dotyczących wydzielanej zorganizowanej części przedsiębiorstwa, powstałych do dnia podziału (pytanie oznaczone we wniosku Nr 1).
Zgodnie z art. 93c § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, osoby prawne przejmujące lub osoby prawne powstałe w wyniku podziału wstępują, z dniem podziału lub z dniem wydzielenia, we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki osoby prawnej dzielonej pozostające w związku z przydzielonymi im, w planie podziału, składnikami majątku. Powyższy przepis stosuje się, jeżeli majątek przejmowany na skutek podziału, a przy podziale przez wydzielenie - także majątek osoby prawnej dzielonej, stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa (art. 93c § 2 Ordynacji podatkowej).
Powyższe uregulowanie jest wyrazem tzw. zasady sukcesji ograniczonej. Oznacza to, iż spółka przejmująca jest następcą podatkowym spółki dzielonej, ale tylko w takim zakresie, w jakim prawa i obowiązki podatkowe pozostają w związku z przydzielonymi im, w planie podziału, składnikami majątku.
Z uwagi na powyższe przedmiotem sukcesji są tylko te prawa i obowiązki podatkowe, które łącznie:
- pozostają w związku z przejmowaną zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa;
- powstały w związku z działalnością spółki dzielonej sprzed dnia wydzielenia (stały się przed podziałem „stanami otwartymi”) oraz
- nie zostały zrealizowane/skonkretyzowane w spółce dzielonej (są nadal „stanami otwartymi” na dzień podziału).
A contrario w związku z faktem, iż przedmiotem sukcesji są „prawa i obowiązki”, to te z nich, które uległy konkretyzacji przed dniem podziału nie będą przedmiotem sukcesji - nie będą miały bowiem przymiotu praw i obowiązków (oraz nie będą „stanami otwartymi”).
Podsumowując, w przypadku podziału przez wydzielenie decydujące znaczenie ma więc okoliczność, czy dane prawo lub obowiązek powstało i istniało przed dniem wydzielenia. Wniosek taki wynika z literalnej wykładni art. 93c Ordynacji Podatkowej, zgodnie z którym sukcesji podlegają prawa i obowiązki „pozostające” w związku z przydzielonymi Spółce przejmującej składnikami majątku. W przepisie tym, ustawodawca posłużył się czasem teraźniejszym. Stąd, jak wskazano m.in. w interpretacji Ministra Finansów - Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 16 lipca 2010 roku (sygn. IPPB3/423-203/10-3/EB) „przedmiotem sukcesji mogą być wyłącznie „stany otwarte”, tj. prawa i obowiązki, które na dzień wydzielenia „pozostają” jeszcze w związku z przydzielonymi Spółce przejmującej składnikami majątku (...). W konsekwencji, jeżeli dane prawo bądź obowiązek powstało przed dniem wydzielenia lub dotyczy okresu poprzedzającego podział (powinno być rozliczone w tym właśnie czasie), skutki podatkowe z nim związane ściśle wiążą się z rozliczeniami podatkowymi Spółki dzielonej - tj. na dzień wydzielenia nie „pozostają” w związku z wydzielanym majątkiem ZCP". Innymi słowy, przedmiotem sukcesji mogą być prawa i obowiązki związane ze zdarzeniami gospodarczymi sprzed dnia podziału, które nie uległy konkretyzacji przed tym dniem (obowiązek rozpoznania przychodu podatkowego nie powstaje przed tym dniem, podobnie jak prawo do rozpoznania kosztów).
Z literalnej wykładni przepisu wynika zatem, że nie odnosi się on do praw i obowiązków, które „pozostawały” w związku z danymi składnikami majątku przed dniem wydzielenia.
W konsekwencji, jeżeli dane prawo bądź obowiązek uległo konkretyzacji przed dniem wydzielenia (przychód podatkowy, zgodnie z przepisami ustawy, powinien być rozpoznany przed tym dniem; moment rozpoznania kosztu podatkowego występuje w okresie przed dniem podziału), skutki podatkowe z nim związane ściśle wiążą się z rozliczeniami podatkowymi Spółki Dzielonej - tj. na dzień wydzielenia nie „pozostają” w związku z wydzielanym majątkiem ZCP.
Z kolei, w przypadku, gdy dane prawo bądź obowiązek powstały w związku z działalnością Spółki Dzielonej sprzed dnia wydzielenia i do dnia wydzielenia nie zostały skonkretyzowane (tj. „pozostają” w dniu wydzielenia w związku ze składnikami majątku podlegającymi podziałowi), rozliczenia podatkowe z nimi związane powinny dotyczyć wyłącznie podmiotu przejmującego.
Następstwo prawne (sukcesję generalną częściową) zgodnie z art. 93c Ordynacji Podatkowej, należy bowiem rozumieć jako kontynuację - od dnia wydzielenia - rozliczeń podatkowych prowadzonych dotychczas przez Spółkę Dzieloną, a nie jako przejęcie przez Spółkę Przejmującą całości rozliczeń podatkowych wydzielanej części przedsiębiorstwa z okresu przed podziałem.
Wynika z tego, iż przedmiotem sukcesji nie będzie mógł być obowiązek rozpoznania przychodów oraz uprawnienie do rozliczenia kosztów uzyskania przychodów powstających przed dniem wydzielenia. Przychody i koszty tego okresu skonkretyzowały się już w Spółce Dzielonej.
Stanowisko to znajduje potwierdzenie w jednolitej aktualnie linii orzeczniczej organów podatkowych, które potwierdzają, iż Spółka Przejmująca będzie ujmowała w rozliczeniu rocznym tylko te przychody i koszty podatkowe ZCP, co do których obowiązek rozpoznania powstanie w dniu lub po dniu podziału. Natomiast Spółka Dzielona rozpozna wszystkie przychody i koszty podatkowe, które „powstały” do dnia podziału (tak m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 16 lipca 2010 r., znak IPPB3/423-203/10-3/EB; Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 6 maja 2010 r., znak IPPB3/423-158/10-2/ER; Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 6 maja 2010 r., znak IPPB3/423-120/10-3/ER; Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 14 lipca 2009 r., znak IPPB3/423-216/09-2/ER).
Podsumowując, jeżeli dane prawo bądź obowiązek uległo konkretyzacji przed dniem wydzielenia (tj. powinno być rozliczone w tym czasie ze względu na datę powstania przychodu podatkowego, lub moment, na który Spółka uprawniona była do rozpoznania kosztu podatkowego), skutki podatkowe z nim związane ściśle wiążą się z rozliczeniami podatkowymi Spółki Dzielonej - tj. na dzień wydzielenia nie „pozostają” w związku z wydzielanym majątkiem ZCP. Tym samym, do rozpoznania takich przychodów oraz kosztów podatkowych uprawniona będzie wyłącznie Spółka Dzielona.
Z drugiej strony, jeżeli dane prawo bądź obowiązek uległo konkretyzacji w dniu lub po dniu wydzielenia (powstał przychód podatkowy, Spółka uprawniona była do rozpoznania kosztu podatkowego), skutki podatkowe z nim związane ściśle wiążą się z rozliczeniami podatkowymi Spółki Przejmującej. Tym samym, do rozpoznania takich przychodów oraz kosztów podatkowych uprawniona będzie wyłącznie Spółka Przejmująca.
Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając z upoważnienia Ministra Finansów (na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego; Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), wydał w dniu 21 stycznia 2011 r. interpretację indywidualną Nr IBPBI/2/423-1471/10/AK, w której uznał stanowisko Spółki za nieprawidłowe.
Po zapoznaniu się z aktami sprawy, Minister Finansów zważył, co następuje.
Zgodnie z przepisem art. 14e § 1 Ordynacji podatkowej, Minister Finansów może, z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Przepis ten nie zawiera ograniczeń czasowych, co oznacza, że jeśli stwierdzona zostanie nieprawidłowość wydanej interpretacji indywidualnej, Minister Finansów może, z urzędu zmienić ją w dowolnym czasie.
W ocenie Ministra Finansów stanowiska Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, wyrażonego w interpretacji indywidualnej wydanej w dniu 21 stycznia 2011r. Nr IBPBI/2/423-1471/10/AK nie można uznać za prawidłowe.
Stosownie do art. 529 § 1 pkt 4 Ksh, podział może być dokonany przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę lub na spółkę nowo zawiązaną (podział przez wydzielenie). Cechą szczególną tego trybu podziału spółki jest to, że spółka dzielona nie przestaje istnieć, a następuje tylko przeniesienie części majątku tej spółki na inną spółkę już istniejącą lub nowo zawiązaną. Zgodnie natomiast z art. 531 § 1 Ksh spółki przejmujące lub spółki nowo zawiązane powstałe w związku z podziałem wstępują z dniem podziału bądź z dniem wydzielenia w prawa i obowiązki spółki dzielonej, określone w planie podziału. W takiej sytuacji ma miejsce sukcesja uniwersalna częściowa (art. 531 § 1 Ksh), tj. następstwo generalne dotyczące praw i obowiązków związanych z przenoszonymi składnikami majątku (określonymi w planie podziału).
W myśl ogólnej zasady do podziału przez wydzielenie należy stosować przepisy o podziale spółek, dotyczące odpowiednio spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej z wyjątkami dotyczącymi podziału przez wydzielenie. Odpowiednie stosowanie przepisów uzależnione jest od tego, czy spółka, do której jest wnoszona część majątku spółki dzielonej istnieje (wtedy stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółki przejmującej), czy jest nowo zawiązana.
Punktem wyjścia dla podziału spółki kapitałowej przez wydzielenie, jak w każdym przypadku podziału, jest sporządzany przez zarząd spółki dzielonej plan podziału. Zgodnie z art. 534 Ksh, plan podziału powinien zawierać m.in. dokładny opis i podział składników majątku (aktywów i pasywów) oraz zezwoleń, koncesji lub ulg przypadających spółkom przejmującym lub spółkom nowo zawiązanym.
Wskazane powyżej przepisy regulują problematykę związaną z sukcesją spółek kapitałowych na gruncie prawa cywilnego. Natomiast zagadnienie sukcesji podatkowej regulują przepisy zawarte w art. 93-93e Ordynacji podatkowej. W przepisach tych ustawodawca przedstawił zamknięty katalog sytuacji, w których zachodzi sukcesja podatkowa, tj. sukcesja praw i obowiązków następców prawnych oraz podmiotów przekształconych.
Zgodnie z art. 93c § 1 Ordynacji podatkowej, osoby prawne przejmujące lub osoby prawne powstałe w wyniku podziału wstępują, z dniem podziału lub z dniem wydzielenia, we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki osoby prawnej dzielonej pozostające w związku z przydzielonymi im w planie podziału, składnikami majątku. W myśl art. 93c § 2 Ordynacji podatkowej, przepis § 1 stosuje się, jeżeli majątek przejmowany na skutek podziału, a przy podziale przez wydzielenie – także majątek osoby prawnej dzielonej, stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa.
Ustawodawca nie definiuje pojęcia „praw i obowiązków podatkowych”, będących na podstawie art. 93c Ordynacji podatkowej przedmiotem sukcesji. Jednakże należy podkreślić, że przedmiotem sukcesji prawno-podatkowej przewidzianej w ww. przepisie, będą jedynie te prawa i obowiązki dzielonej osoby prawnej, które pozostają w związku z przydzielonymi sukcesorowi w planie podziału składnikami majątku. Przepis art. 93c Ordynacji podatkowej zakłada wyodrębnienie praw i obowiązków podatkowych związanych z poszczególnymi zorganizowanymi częściami majątku oraz wskazuje, że w odniesieniu do tak wyodrębnionych zespołów praw i obowiązków zachodzi sukcesja podatkowa.
Powyższy przepis wprowadza do systemu podatkowego zasadę sukcesji podatkowej częściowej. Zgodnie z tą zasadą, w przypadku podziału przez wydzielenie, podmiot przejmujący wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki podatkowe, które związane są z tą częścią majątku, która jest przejmowana. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że w wyniku podziału przez wydzielenie przejmowane są prawa i obowiązki przewidziane w przepisach prawa podatkowego, ale pod warunkiem, że majątek przejmowany na skutek podziału, a także majątek osoby prawnej dzielonej, stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa (art. 93c § 2 Ordynacji podatkowej).
Z uwagi na fakt, że ustawodawca nie definiuje pojęcia „praw i obowiązków podatkowych związanych ze składnikami majątku”, będącymi przedmiotem sukcesji na podstawie art. 93c Ordynacji podatkowej, należy przyjąć, że sukcesji nie podlegają te prawa i obowiązki, które na mocy obowiązujących przepisów podatkowych zostały przypisane do osoby dzielonego podatnika. Sukcesji zaś podlegają te prawa i obowiązki, które choć wynikają ze zdarzeń mających miejsce przed podziałem, to nie uległy konkretyzacji do tej daty na gruncie rozliczeń podatkowych (przychód i koszt).
Decydujące znaczenie ma więc okoliczność, czy dane prawo lub obowiązek powstało i istniało przed dniem wydzielenia. Wniosek taki wynika z literalnej wykładni art. 93c Ordynacji podatkowej, w którym ustawodawca posłużył się czasem teraźniejszym. Zatem przedmiotem sukcesji mogą być wyłącznie tzw. „stany otwarte”, tj. prawa i obowiązki, które na dzień wydzielania „pozostają” w związku z przydzielonymi spółce przejmującej składnikami majątku i nie zostały rozliczone przez spółkę dzieloną, tj. które nie uległy konkretyzacji na gruncie rozliczeń podatkowych.
Odnosząc zatem powyższe przepisy do przedstawionego przez Wnioskodawcę opisu zdarzenia przyszłego należy stwierdzić, że przychody z tytułu świadczeń zrealizowanych przez Spółkę dzieloną, co do których przychód należny powstał przed dniem podziału, powinny być rozpoznane przez Spółkę dzieloną.
Równocześnie uznać należy, że prawo do uwzględnienia kosztów uzyskania przychodów, związanych ze zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa, powstałych i skonkretyzowanych zgodnie z updop przed dniem podziału, pozostaje po stronie Spółki dzielonej.
Takie stanowisko zaprezentował również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 22 października 2014 r. sygn. akt I SA/Gd 898/14.
Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.
Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą zmianę interpretacji przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał zmianę interpretacji indywidualnej w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi; Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wnosi się (w dwóch egzemplarzach) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ustawy).
