Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPB-2-2/4511-189/16/ZuK
z 26 kwietnia 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm. ) oraz § 5 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. z 2015 r. poz. 643) – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z 10 lutego 2016 r. (data otrzymania 12 lutego 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odsetek od zadośćuczynienia zasądzonych na podstawie wyroku sądowego – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 12 stycznia 2016 r. otrzymano ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odsetek od zadośćuczynienia zasądzonych na podstawie wyroku sądowego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej oraz rezydentem podatkowym w Polsce. Wyrokiem Sądu Okręgowego 31 sierpnia 2015 r. zasądzono od pozwanego Towarzystwa Ubezpieczeń na rzecz powódki kwotę 70.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 60.000 zł od 2 maja 2010 r. do dnia zapłaty i od kwoty 10.000 zł od 19 marca 2012 r. do dnia zapłaty. Rozstrzygnięcie było konsekwencją przyjęcia przez Sąd odpowiedzialności Towarzystwa za skutki wypadku drogowego, w którym śmierć poniosła córka Wnioskodawcy i przyznania powyższej kwoty tytułem zadośćuczynienia za ból i cierpienie wywołane utratą najbliższego członka rodziny na podstawie art. 446 § 4 Kodeksu cywilnego. Z uwagi na fakt, że powyższe rozstrzygnięcie jest prawomocne, Wnioskodawca nabrał wątpliwości w zakresie ciążącego na nim obowiązku podatkowego co do konieczności odprowadzenia podatku dochodowego od osób fizycznych.

Dla Wnioskodawcy jasnym było, że odpowiednio do art. 21 ust. 1 pkt 3 (winno być art. 21 ust. 1 pkt 3b) ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) przychód w zakresie kwoty 70.000 zł korzysta ze zwolnienia podatkowego. Wnioskodawca powziął w wątpliwość czy zwolnienie to rozciąga się również na kwotę uiszczoną na jej rzecz z tytułu zasądzonych odsetek.

W związku z powyższym stanem faktycznym zadano następujące pytanie.

Czy od otrzymanych odsetek od zadośćuczynienia Wnioskodawca powinien zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawcy, po analizie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych a także orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego Wnioskodawca doszedł do wniosku, że odsetki od kwoty zasądzonego na jego rzecz zadośćuczynienia nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Skoro bowiem zadośćuczynienie zwolnione jest z opodatkowania, to kwota odsetek również winna być zwolniona z opodatkowania. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa uprawniony powinien otrzymać zadośćuczynienie w terminie, a skoro ubezpieczyciel nie poczuwał się do powyższego obowiązku i zwlekał z wypłatą, Wnioskodawca nie powinien z tego tytułu ponosić negatywnych konsekwencji finansowych.

Wnioskodawca zaznaczył, że kwestia ta była już przedmiotem rozstrzygnięcia Naczelnego Sądu Administracyjnego, który oddalając skargę kasacyjną Ministra Finansów w sprawie o sygn. akt II FSK 289/12 orzekł, iż skoro zwolniona jest z podatku główna kwota odszkodowania, to i wolne są od niego także odsetki. Sąd ten jednoznacznie stwierdził, że w przypadku gdy odsetki stanowią integralny element przychodu, są względem niego akcesoryjne, a ich byt prawny zależy od należności głównej, odsetki należy przypisać do tego samego źródła przychodów co należność główną i w ten sam sposób objąć opodatkowaniem. Zdaniem orzekającego, z konieczności przeprowadzenia ścisłej i literalnej wykładni przepisów regulujących zwolnienia podatkowe nie można wyprowadzić wniosku, że odsetki należy przyporządkować do innego źródła przychodu niż należność główną.

Z powyższych okoliczności, zdaniem Wnioskodawcy, dobitnie wynika, że także w niniejszym przypadku, skoro kwota przychodu odpowiednio do art. 21 ust. 1 pkt 3 (winno być art. 21 ust. 1 pkt 3b) ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych została objęta zwolnieniem od podatku, zwolnienie powinno rozciągać się również w tym przypadku na akcesoryjne względem świadczenia głównego odsetki. Zadośćuczynienie za ból i cierpienie spowodowane utratą najbliższego członka rodziny stanowi świadczenie przyznawane na podstawie art. 446 § 4 Kodeksu cywilnego, co do którego pozwane Towarzystwo Ubezpieczeniowe znalazło się w zwłoce, zaś odsetki od niego naliczane nie istnieją samoistnie, lecz są z nim ściśle związane. Dlatego też, zdaniem Wnioskodawcy, powinny one zostać zakwalifikowane do tego samego źródła przychodu i w ten sam sposób objęte zwolnieniem od podatku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) – opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy – przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 20 ust. 3 i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W treści art. 10 ust. 1 cytowanej ustawy zostały określone źródła przychodów, gdzie m.in. wymienia się inne źródła (pkt 9).

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 wyżej powołanej ustawy – za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie „w szczególności” dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. Ustawodawca sformułował bowiem tak wskazany przepis, aby stanowił on kategorię otwartą. Nie jest bowiem możliwym, aby przewidzieć każdy rodzaj przychodu, który wystąpi. Tym samym z faktu, że ustawodawca nie wymienił wprost odsetek jako źródła przychodu nie można wywodzić wniosku, że odsetki nie podlegają opodatkowaniu. Gdyby tak było, to niektóre rodzaje odsetek nie zostałyby wymienione w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z opodatkowania.

O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z wniosku wynika, że wyrokiem Sądu Okręgowego zasądzono od pozwanego Towarzystwa Ubezpieczeniowego na rzecz Wnioskodawcy kwotę 70.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 60.000 zł od 2 maja 2010 r. do dnia zapłaty i od kwoty 10.000 zł od 19 marca 2012 r. do dnia zapłaty tytułem odpowiedzialności Towarzystwa Ubezpieczeniowego za skutki wypadku drogowego, w którym śmierć poniosła córka Wnioskodawcy. Sąd przyznał ww. kwoty tytułem zadośćuczynienia. Wątpliwość Wnioskodawcy budzi kwestia opodatkowania odsetek zasądzonych wyrokiem Sądu za nieterminową wypłatę zadośćuczynienia. Zdaniem Wnioskodawcy, odsetki te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.), zgodnie z którym – jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy (art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego).

Odsetki wypłacone w związku z opóźnieniem wypłaty danego świadczenia nie są wliczane do wartości tego świadczenia. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.), do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma więc zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenie główne.

Należy przy tym wskazać, że odsetki są świadczeniem ubocznym, pozostającym w ścisłym związku z należnością główną, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła powstania długu głównego. Dlatego też nie można utożsamiać odsetek z odszkodowaniem, zadośćuczynieniem czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Nie ma więc racji Wnioskodawca twierdząc, że skoro zadośćuczynienie zwolnione jest z opodatkowania, to kwota odsetek również powinna być zwolniona z opodatkowania.

W żadnym wypadku nie można przyjąć, że odsetki są zadośćuczynieniem sensu stricte i jako takie objęte są zwolnieniem od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl tego przepisu – wolne od podatku są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Natomiast nie podlegają zwolnieniu odsetki. Okoliczność, że odsetki stanowią najczęściej swoistą rekompensatę wynikającą z czasookresu jaki upłynął pomiędzy zaistnieniem zdarzeń skutkujących wypłatą zadośćuczynienia czy też odszkodowania a skonkretyzowaniem obowiązku naprawienia szkody (krzywdy) w wyroku sądu, nie jest wystarczająca do objęcia zwolnieniem z opodatkowania przedmiotowych odsetek, na podstawie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zwolnienie od podatku dochodowego otrzymanych odsetek przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ustawy zawiera w tym przedmiocie (konkretnie odnosi się do odsetek) – wyraźne zwolnienie. Ustawodawca nie pomija bowiem odsetek w zwolnieniach, jeżeli uznaje zasadność ich zwolnienia w odniesieniu do dóbr, które w ocenie ustawodawcy zasługują na szczególną ochronę.

W niektórych sytuacjach w odniesieniu do odsetek ustawodawca przewidział możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Zwolnienie to zostało zawarte m.in. w art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl tego przepisu – wolne od podatku są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, a więc ze stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, a także pracy nakładczej oraz z tytułu renty i emerytury.

W omawianym przypadku mamy do czynienia z odsetkami ustawowymi zasądzonymi wyrokiem sądowym za nieterminową wypłatę zadośćuczynienia, a nie wynagrodzenia, o którym mowa powyżej (tj. wynagrodzenia ze stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, a także pracy nakładczej) lub renty i emerytury tym samym takie odsetki nie korzystają z powyższego zwolnienia.

Omawiane odsetki nie korzystają także z innych zwolnień wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 52, pkt 119 i pkt 130 cytowanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż nie mieszczą się w kategoriach tam wymienionych.

Stanowisko Organu potwierdza orzecznictwo sądów, zgodnie z którym roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej. Roszczenie o odsetki za opóźnienie (art. 481 k.c.) jest więc roszczeniem innym niż roszczenie deliktowe (por. uchwała SN z dnia 31 stycznia 1994 r. III CZP 184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155). Odsetki za opóźnienie są skonstruowane przez ustawodawcę niezależnie od faktu poniesienia szkody przez wierzyciela, są w pewnym sensie elementem waloryzacji, ale spełniają również rolę kompensacji tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej (por. Izabella Dyka, glosa do przywołanej powyżej uchwały SN z dnia 31 stycznia 1994 r., PS 1997/9/72).

NSA w wyroku z 9 stycznia 2007 r. (sygn. akt II FSK 36/06) stwierdził, że Posłużenie się w zapisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (Dz.U. z 1991 r. Nr 80, poz. 350 ze zm.) jedynie pojęciem odszkodowania, bez użycia słowa odsetki powoduje, iż jedynie te pierwsze (odszkodowania), a nie te ostatnie (odsetki), mogą być uznane za zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Dodatkowo, wskazać należy, że Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 24 stycznia 2008 r. sygn. akt II FSK 1629/06 uznał, że: (...) Odsetki należne w razie uchybienia przez dłużnika terminowi świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 K.c.) należy traktować jako wynagrodzenie za przedłużone i pozbawione podstaw prawnych korzystanie z cudzego kapitału. Inaczej rzecz ujmując, jest to odszkodowanie za pozbawienie wierzyciela możliwości dysponowania kapitałem, a tym samym pozbawienie go spodziewanych z tego tytułu korzyści (np. przez korzystną lokatę) (...). W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że głównym motywem legislacyjnym uregulowania takiego jak w art. 481 § 1 K.c. jest uznanie, że wierzyciel ponosi przez opóźnienie co najmniej szkodę w postaci odsetek, na jakie mógłby ulokować otrzymaną w terminie sumę (wyrok z dnia 24 kwietnia 1997 r. sygn. akt II CKN 118/97, OSP 1998, Nr 1, poz. 3, z glosą A. Szpunara). Odsetki zatem są kompensatą tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej. Prowadzi to do konkluzji, że odsetki otrzymane na podstawie wyroku z tytułu opóźnienia dłużnika ze spełnieniem świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 K.c.) stanowią odszkodowanie dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono i jako takie nie są wolne od podatku dochodowego (art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Podsumowując, zasądzonych odsetek na podstawie wyroku Sądu Okręgowego dla Wnioskodawcy za nieterminową wypłatę zadośćuczynienia nie można utożsamiać z zadośćuczynieniem dlatego też tego rodzaju odsetki nie będą mogły korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tego rodzaju odsetki stanowią przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy i podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie pobiera się od nich w trakcie roku podatkowego zaliczek na podatek dochodowy, wykazuje się je w zeznaniu rocznym.

Stanowisko Wnioskodawcy należało zatem uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Odnosząc się do przywołanego we wniosku wyroku NSA z 17 stycznia 2013 r. sygn. akt II FSK 289/12, które zdaniem Wnioskodawcy potwierdza jego stanowisko, należy stwierdzić, że rozstrzygnięcie to dotyczy odmiennego stanu faktycznego niż stan faktyczny przedstawiony przez Wnioskodawcę. Przedmiotem ww. orzeczenia NSA była prawnopodatkowa sytuacja podatnika dokonującego sprzedaży nieruchomości i związane z tą sprzedażą zwolnienie podatkowe.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie – w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.