Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPP3/4512-1-114/15-7/DC
z 27 listopada 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Przedsiębiorstwa Sp. z o.o. przedstawione we wniosku z dnia 6 sierpnia 2015 r. (data wpływu 10 sierpnia 2015 r.) uzupełnionym pismami z dnia 29 października 2015 r. (data wpływu 2 listopada 2015 r.) oraz 16 listopada 2015 r. (data wpływu 19 listopada 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT odszkodowania otrzymanego na pokrycie strat poniesionych z tytułu likwidacji działalności prowadzonej na nieruchomości – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 10 sierpnia 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT odszkodowania otrzymanego na pokrycie strat poniesionych z tytułu likwidacji działalności prowadzonej na nieruchomości.

Wniosek uzupełniono w dniach 2 listopada 2015 r. oraz 16 listopada 2015 r. o doprecyzowanie, zdarzenia przyszłego opisanego we wniosku.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Przedmiotem działalności Przedsiębiorstwa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej także Wnioskodawca, Sprzedawca) jest działalność rolnicza – uprawy rolne połączone z chowem i hodowlą zwierząt (działalność mieszana). Przedsiębiorstwo jest czynnym, podatnikiem VAT.

Wnioskodawca zawarł z Spółką Akcyjną (dalej Kupujący) w dniu 30 lipca 2015 r. przedwstępną umowę sprzedaży pod warunkiem. Umowa dotyczy sprzedaży nieruchomości rolnej zabudowanej (fermy), na której prowadzona jest hodowla bydła mlecznego oraz znajdują się obiekty magazynowe i pomocnicze służące prowadzonej działalności rolnej.

Umowa przeniesienia własności nieruchomości będzie podpisana pod warunkiem objęcia nabywanej nieruchomości granicami Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Zgodnie z umową Kupujący po podpisaniu umowy przeniesienia własności nieruchomości oprócz zapłaty ustalonej kwoty za grunt wraz z zabudowaniami (fermy) zapłaci Sprzedającemu odszkodowanie. W akcie notarialnym odrębnie ustalono cenę sprzedaży oraz termin zapłaty za sprzedaż nieruchomości rolnej zabudowanej (fermy) i oddzielnie za uzgodnione pomiędzy Sprzedającym a Kupującym odszkodowanie na pokrycie strat poniesionych z tytułu likwidacji działalności prowadzonej przez Sprzedającego na przedmiotowej nieruchomości.

Nieruchomość rolna zabudowana (ferma) nie jest wyodrębnioną częścią przedsiębiorstwa, sprzedaż tej nieruchomości (fermy) nie powoduje likwidacji przedsiębiorstwa. Przedmiotowa nieruchomość została wykupiona przez Wnioskodawcę z Agencji Nieruchomości Rolnych (dalej Agencja) w 2009 r. Naliczony podatek VAT wynikający z faktury VAT dokumentującej sprzedaż został w całości odliczony od podatku należnego.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy otrzymane odszkodowanie podlega ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług? Jeżeli tak, to według jakiej stawki należy naliczyć podatek VAT? Jeżeli nie podlega to czy rozliczyć otrzymane odszkodowanie na podstawie aktu notarialnego bez wystawiania faktury VAT?
2. Czy też otrzymane odszkodowanie należy potraktować jako zwiększenie ceny sprzedaży nieruchomości rolnej zabudowanej (fermy) i od całości naliczyć podatek VAT w wysokości 23% ?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy wartość otrzymanego odszkodowania nie podlega ustawie o podatku od towarów i usług i należy rozliczyć z kupującym na podstawie aktu notarialnego bez wystawiania faktury VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów na terytorium kraju;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
   
   

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub do podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Towary i usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, niewymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej podlegają opodatkowaniu stawką w wysokości 22%, z wyjątkiem tych, dla których w ustawie lub przepisach wykonawczych określono inną stawkę (art. 41 ust. 13 ustawy).

Jak stanowi art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i ust. 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Z powyższego wynika, że w przypadku gdy ani ustawa, ani przepisy wykonawcze nie przewidują dla danego świadczenia obniżonej stawki, bądź zwolnienia należy je opodatkować według 23% stawki podatku.

Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

Z kolei przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywane świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymaną zapłatą. Czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest także określenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje bowiem wyłącznie w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni i niezbędny związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, tj. opisanej powyżej transakcji.

Z treści powołanego wyżej art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest zatem określenie czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).
  
  

Należy przy tym podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało – jako usługa – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dana usługa podlega więc opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto, gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że aby uznać dane świadczenie za świadczenie odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem, i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Zatem pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). Tym samym, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty transakcja ta nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Odnosząc się do przedmiotowej sprawy podkreślić trzeba, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem, w tym zakresie należy posłużyć się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121, z późn. zm.) rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 k.c.) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 k.c.).

Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest czynnym, podatnikiem VAT.

Zainteresowany zawarł z S.A. (dalej Kupujący) przedwstępną umowę sprzedaży pod warunkiem. Umowa dotyczy sprzedaży nieruchomości rolnej zabudowanej (fermy), na której prowadzona jest hodowla bydła mlecznego oraz znajdują się obiekty magazynowe i pomocnicze służące prowadzonej działalności rolnej.

Umowa przeniesienia własności nieruchomości będzie podpisana pod warunkiem objęcia nabywanej nieruchomości granicami Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Zgodnie z umową Kupujący po podpisaniu umowy przeniesienia własności nieruchomości oprócz zapłaty ustalonej kwoty za grunt wraz z zabudowaniami (fermy) zapłaci Sprzedającemu odszkodowanie. W akcie notarialnym odrębnie ustalono cenę sprzedaży oraz termin zapłaty za sprzedaż nieruchomości rolnej zabudowanej (fermy) i oddzielnie za uzgodnione pomiędzy Sprzedającym a Kupującym odszkodowanie na pokrycie strat poniesionych z tytułu likwidacji działalności prowadzonej przez Sprzedającego na przedmiotowej nieruchomości.

Nieruchomość rolna zabudowana (ferma) nie jest wyodrębnioną częścią przedsiębiorstwa, sprzedaż tej nieruchomości (fermy) nie powoduje likwidacji przedsiębiorstwa.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii opodatkowania podatkiem od towarów i usług odszkodowania otrzymanego na pokrycie strat poniesionych z tytułu likwidacji działalności prowadzonej na nieruchomości na mocy porozumienia stron, zawartego w formie aktu notarialnego.

Mając na względzie powołane przepisy prawa oraz elementy stanu sprawy stwierdzić należy, że wypłata środków pieniężnych ustalonych w akcie notarialnym stanowić będzie usługę podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Powyższe wynika z faktu, że opisane przez Wnioskodawcę czynności (sprzedaż nieruchomości rolnej zabudowanej i następnie na tej podstawie wypłata odszkodowania) wypełniają definicję usług, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy i ze względu na ich odpłatny charakter podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Niezależnie bowiem od użytej przez Wnioskodawcę nomenklatury, otrzymane – na skutek zapisu w akcie notarialnym – świadczenie odszkodowawcze (odszkodowanie na pokrycie strat poniesionych z tytułu likwidacji działalności prowadzonej przez Sprzedającego na przedmiotowej nieruchomości) jest w rzeczywistości wynagrodzeniem za świadczoną przez Wnioskodawcę czynność, tj. transakcję zbycia nieruchomości zabudowanej.

Co do zasady obowiązek pokrycia szkody powstaje z uwagi na dokonanie czynności zabronionej (ex delicto) lub w wyniku niewykonania lub nieprawidłowego wykonania postanowień umowy (ex contracto). Podkreślając, że decydujące znaczenie dla oceny skutków prawnych umów w stosunkach pomiędzy stronami ma ich treść, a nie nazwa, stwierdzić należy, że w ocenie tut. Organu, w opisanym zdarzeniu przyszłym, otrzymanie kwoty pieniężnej nie posiada cech odszkodowania za poniesioną szkodę, gdyż nie zaistniały okoliczności, które w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego powodowałyby szkodę i determinowały wypłatę odszkodowania. Przekazywana kwota będzie ekwiwalentem za działanie Wnioskodawcy, tj. transakcję zbycia nieruchomości zabudowanej, druga strona – na mocy podpisanego aktu notarialnego – nabywa zaś prawo do rozporządzania towarem jak właściciel.

W takim kształcie sprawy wypłacenie odszkodowania należy uznać za wynagrodzenie należne w ramach transakcji zbycia nieruchomości zabudowanej, a skutkiem tego stwierdzić istnienie usługi określonej w art. 8 ust. 1 ustawy, i opodatkować podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie będąc usługą będzie stanowić czynność opodatkowaną podatkiem VAT, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

W analizowanej sprawie ze względu na fakt, że usługa będąca przedmiotem niniejszego wniosku nie została wymieniona w treści ustawy o podatku od towarów i usług, jak i przepisach wykonawczych do niej, jako czynność podlegająca opodatkowaniu stawką obniżoną lub zwolniona od podatku, jest opodatkowana 23% stawką podatku.

Podsumowując, odszkodowanie otrzymane na pokrycie strat poniesionych z tytułu likwidacji działalności prowadzonej przez Sprzedającego na przedmiotowej nieruchomości, ustalone na podstawie aktu notarialnego, podlega ustawie o podatku od towarów i usług. Stanowiąc przy tym wynagrodzenie za osobną od dostawy nieruchomości transakcję (świadczenie usług) nie wpływa na cenę sprzedaży nieruchomości rolnej zabudowanej (fermy) i jest opodatkowane podatkiem VAT według stawki podatkowej w wysokości 23%.

Niniejszą interpretacją załatwiono wniosek dotyczący podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT odszkodowania otrzymanego na pokrycie strat poniesionych z tytułu likwidacji działalności prowadzonej przez Sprzedającego na przedmiotowej nieruchomości. Natomiast kwestia dotycząca stawki podatku VAT przy sprzedaży nieruchomości rolnej zabudowanej została załatwiona odrębnym pismem.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.