Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB2-3.4011.212.2017.2.KB
z 19 grudnia 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 201 ze zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 9 października 2017 r. (data wpływu 11 października 2017 r.), uzupełnionym pismem z 23 listopada 2017 r. (data wpływu 29 listopada 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przedawnienia zobowiązania pożyczkowego:

• w części dotyczącej opodatkowania przychodu – jest nieprawidłowe,
• w części dot. wystawienia informacji PIT-8C – jest prawidłowe.
  
  

UZASADNIENIE

W dniu 9 października 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przedawnienia zobowiązania pożyczkowego. W związku z brakami formalnymi stwierdzonymi we wniosku, pismem z 16 listopada 2017 r., 0111-KDIB2-3.4011.212.2017.1.KB wezwano Wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku. Uzupełnienia dokonano pismem z 23 listopada (data wpływu 29 listopada 2017 r.).

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny ostatecznie sformułowany w uzupełnieniu wniosku z 23 listopada 2017 r. (data wpływu 29 listopada 2017 r.):

18 stycznia 2008 r. Wnioskodawczyni zawarła z Bankiem umowę pożyczki gotówkowej, którą miała spłacić w 60 miesięcznych ratach po 1.104,00 zł każda. Z warunków wymienionej umowy Wnioskodawczyni wywiązywała się do czasu utraty pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (redukcja etatów).

Wnioskodawczyni udało się spłacić czternaście rat po 1.104,00 zł. W wyniku utraty pracy Wnioskodawczyni zmuszona była do starania się o wcześniejszą emeryturę. W związku z niewywiązaniem się z umowy, Bank pismem z 14 września 2009 r. wypowiedział Wnioskodawczyni umowę pożyczki z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, w wyniku czego kwota kredytu i odsetki stały się wymagalne.

Następnie, Bank wystawił Bankowy Tytuł Egzekucyjny, a Sąd Rejonowy postanowieniem z 10 sierpnia 2010 r. nadał mu klauzulę wykonalności. Sprawa trafiła do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym, który pismem z 29 września 2010 r. zawiadomił Wnioskodawczynię o wszczęciu postępowania egzekucyjnego oraz o zajęciu świadczenia emerytalnego (pismo z 7 października 2010 r.).

Pismem z 21 stycznia 2015 r. Bank powiadomił Wnioskodawczynię, że dokonał cesji wierzytelności z tytułu umowy pożyczki na rzecz Niestandaryzowanego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego (…) (umowa z 26 listopada 2014 r.). Informację o zakupie wierzytelności przesłała także firma X S.A. występująca w imieniu i działająca na zlecenie Funduszu. Natomiast, Komornik Sądowy pismem z 29 grudnia 2014 r. powiadomił Wnioskodawczynię o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z wniosku wierzyciela (Bank) oraz o konieczności wpłacenia kwoty 3.361,33 zł tytułem opłaty stosunkowej do świadczenia pozostałego do wyegzekwowania oraz brakujących wydatków gotówkowych.

Pismem z 23 kwietnia 2015 r. Wnioskodawczyni została powiadomiona, że została wpisana do Rejestru Dłużników (…) przez Fundusz. 15 lutego 2016 r. Fundusz wniósł do Sądu pozew o zapłatę, który wyrokiem z 4 lipca 2016 r. został oddalony wobec zasadności podniesionego zarzutu przedawnienia. Nabywca wierzytelności niebędący Bankiem (Fundusz) nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie Bankowego Tytułu Egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności .

Pismem z 18 stycznia 2017 r. firma X działająca w imieniu Funduszu powiadomiła Wnioskodawczynię, że w związku z przedawnieniem wierzytelności przedawniona kwota będzie stanowiła przychód w 2016 r. i Wnioskodawczyni będzie miała obowiązek rozliczenia ww. dochodu we właściwym Urzędzie Skarbowym. Następnie pismem z 24 lutego 2017 r. firma X przysłała Wnioskodawczyni informację PIT-8C.

W uzupełnieniu wniosku z 23 listopada 2017 r. (data wpływu 29 listopada 2017 r.) Wnioskodawczyni wskazała, że nie prowadzi i nigdy nie prowadziła działalności gospodarczej. Umowa pożyczki, o której mowa we wniosku nie została zawarta w związku z prowadzeniem przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej lecz w związku z trudną sytuacją materialną Wnioskodawczyni (Wnioskodawczyni musiała utrzymać z jednej pensji cztery osoby w tym dwoje dzieci).

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy w świetle przedstawionych faktów nastąpiło po stronie Wnioskodawczyni trwałe przysporzenie majątkowe i powstał dochód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz ewentualnie w jakiej wysokości?
2. Czy firma X działająca w imieniu Funduszu, który nie uzyskał tytułu wykonawczego na siebie (sam fakt zawarcia umowy cesji nie daje podstaw do dochodzenia należności) miał podstawy do wystawienia informacji PIT-8C?
   
   

Zdaniem Wnioskodawczyni, nie nastąpiło po jej stronie trwałe przysporzenie majątkowe i nie powstał przychód podlegający opodatkowaniu, tak jak to występuje np. w przypadku umorzenia wierzytelności przez Bank.

Roszczenie przedawnione nie gaśnie, nadal uznawane jest za prawnie istniejące. Zdaniem Wnioskodawczyni, mimo przedawnienia nadal ma obowiązek wykonania ciążącego na niej zobowiązania, tym bardziej, że Fundusz wpisał Wnioskodawczynię do Rejestru Dłużników. Ponadto, Wnioskodawczyni nie ma gwarancji, że w przypadku zmiany prawa (wydłużenia okresów przedawnienia – bo takie są plany) Fundusz nie sprzeda wierzytelności innej firmie windykacyjnej czy funduszowi, który od nowa będzie dochodził tej wierzytelności. Nigdzie bowiem w korespondencji otrzymanej od wymienionego Funduszu czy działającej w jego imieniu firmy X nie ma słowa o umorzeniu wierzytelności.

Firma X działająca w imieniu Funduszu nie miała podstaw do wystawienia informacji PIT-8C.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w części dotyczącej opodatkowania przychodu z tytułu przedawnienia zobowiązania pożyczkowego jest nieprawidłowe, a w części dot. wystawienia informacji PIT-8C - jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm., dalej: „updof”) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów (art. 9 ust. 2 ww. ustawy).

Źródłem przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych, są między innymi inne źródła, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 updof.

W myśl art. 20 ust. 1 updof, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Zwrot w „szczególności” dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Stosownie do art. 11 ust. 1 updof, przychodami z art. 20 ust. 1 updof, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Na podstawie art. 42a updof, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej, zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego, z zastrzeżeniem art. 45ba ust. 4, przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że 18 stycznia 2008 r. Wnioskodawczyni zawarła z Bankiem umowę pożyczki gotówkowej. W związku z utratą pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (redukcja etatów) Wnioskodawczyni nie była w stanie jej spłacać. 14 września 2009 r. Bank wypowiedział Wnioskodawczyni umowę pożyczki. Następnie, Bank wystawił Bankowy Tytuł Egzekucyjny, a Sąd Rejonowy postanowieniem z 10 sierpnia 2010 r. nadał mu klauzulę wykonalności. Sprawa trafiła do Komornika, który pismem z 29 września 2010 r. zawiadomił Wnioskodawczynię o wszczęciu postępowania egzekucyjnego oraz o zajęciu świadczenia emerytalnego. 21 stycznia 2015 r. Bank przesłał do Wnioskodawczyni pismo z informacją, że dokonał cesji wierzytelności z tytułu umowy pożyczki na rzecz Niestandaryzowanego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego. Informacją o zakupie wierzytelności przesłała także firma X, występująca w imieniu i działająca na zlecenie Funduszu. Natomiast, Komornik Sądowy pismem z 29 grudnia 2014 r. powiadomił Wnioskodawczynię o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z wniosku wierzyciela (Bank) oraz o konieczności wpłacenia kwoty 3.361,33 zł tytułem opłaty stosunkowej od świadczenia pozostałego od wyegzekwowania oraz brakujących wydatków gotówkowych. Pismem z 23 kwietnia 2015 r. Wnioskodawczyni została powiadomiona, że została wpisana do Rejestru Dłużników przez Fundusz. 15 lutego 2016 r., Fundusz wniósł do Sądu pozew o zapłatę, który wyrokiem z 4 lipca 2016 r. został oddalony wobec zasadności podniesionego zarzutu przedawnienia. Pismem z 24 lutego 2017 r. firma X przysłała Wnioskodawczyni informację PIT-8C.

Zgodnie z art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 459, dalej: „Kc”) przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Natomiast, w myśl art. 117 Kc, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże, zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

W świetle powyższego, zobowiązanie przedawnione przekształca się w tzw. zobowiązanie naturalne. Nie może ono być wyegzekwowane pod przymusem ani też zasądzone przez sąd powszechny, jeżeli dłużnik powoła się na upływ terminu przedawnienia.

Niemniej jednak, w sytuacji gdy występuje niemożność przymusowego wyegzekwowania zobowiązania mimo braku jego faktycznego wykonania, dłużnik uzyskuje pewną korzyść majątkową, przejawiającą się w tym, że nie musi realnie wykonać zobowiązania. Zasadnicze znaczenie ma bowiem, że w następstwie przedawnienia dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia (ustaje obowiązek spełnienia świadczenia). Skutki finansowe przedawnienia zobowiązania z tytułu pożyczki dla pożyczkobiorcy oraz pożyczkodawcy są zatem, takie same jak przy jego umorzeniu. Pożyczkobiorca kosztem Pożyczkodawcy osiąga realne przysporzenie majątkowe.

Przychód podatkowy z tytułu przedawnionego zobowiązania powstaje w momencie upływu terminu przedawnienia. Stosownie do art. 118 Kc, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

W konsekwencji, jeżeli pożyczkobiorca, powołując się na przedawnienie zobowiązania z tytułu zaciągniętej pożyczki, odmawia jego spłacenia, wówczas pożyczkobiorca osiąga realne przysporzenie majątkowe, które – jako przychód z innych źródeł – podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Z uzupełnienia wniosku wynika, że Wnioskodawczyni nie prowadzi działalności gospodarczej oraz że umowa pożyczki nie została zawarta w związku z prowadzeniem takiej działalności.

Stosownie do postanowień art. 42a ustawy o PIT, na świadczeniodawcy ciąży obowiązek sporządzenia informacji PIT-8C na imię pożyczkobiorcy, w której jako przychód z innych źródeł należy wykazać wartość przedawnionego zobowiązania (na moment przedawnienia), którego pożyczkobiorca odmawia spłacenia.

Należy zauważyć, że gdy dochodzi do przedawnienia zobowiązania pożyczkobiorcy, pożyczkobiorca – w dacie przedawnienia – osiąga przychód z innych źródeł w wysokości przedawnionego zobowiązania (składającego się z należności głównej oraz odsetek umownych wymagalnych na dzień przedawnienia).

Mając na uwadze powyższy stan faktyczny oraz przedstawione przepisy prawa należy zauważyć, że do wystawienia informacji o przychodach z innych źródeł oraz o niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych (PIT-8C), o których mowa w art. 42a updof zobowiązany był Bank, z którym Wnioskodawczyni zawarła umowę pożyczki. Nie zmienia to jednak faktu, że odmowa przez Wnioskodawczynię spłaty zaciągniętej pożyczki, skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu art. 20 ust. 1 updof. Przychód ten powstał w momencie przedawnienia zobowiązania, w wysokości zadłużenia z tytułu kapitału oraz odsetek, które były wymagalne na moment przedawnienia. W sytuacji zatem, gdy ww. przychody zostały uzyskane w momencie przedawnienia zobowiązania na Wnioskodawczyni ciążył obowiązek ich wykazania i opodatkowania w zeznaniu podatkowym (PIT-36) składanym za rok, w którym doszło do przedawnienia zobowiązania, w terminie do 30 kwietnia roku następującego po tym zdarzeniu. Na podstawie art. 45 ust. 4 pkt 1 updof, w ww. terminie Wnioskodawczyni winna uregulować różnicę pomiędzy podatkiem należnym wynikającym z tego zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również sumą zaliczek pobranych przez płatników. Podatek niezapłacony w terminie płatności staje się zaległością podatkową, od której naliczane są odsetki za zwłokę zgodnie z art. 53 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 201, ze zm.).

Jednocześnie zgodnie z art. 59 § 1 tej ustawy, zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części między innymi w skutek zapłaty (pkt 1) lub przedawnienia (pkt 9).

Należy również dodać, że stosownie do art. 70 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa, zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Reasumując należy stwierdzić, że gdy dochodzi do przedawnienia zobowiązania pożyczkobiorcy, pożyczkobiorca osiąga przychód z innych źródeł w wysokości przedawnionego zobowiązania (składającego się z należności głównej oraz odsetek umownych wymagalnych na dzień przedawnienia).

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie skutków podatkowych przedawnienia zobowiązania pożyczkowego:

• w części dotyczącej opodatkowania przychodu – należy uznać za nieprawidłowe,
• w części dot. wystawienia informacji PIT-8C – należy uznać za prawidłowe.
  
  

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Końcowo, mając na uwadze treść przepisu art. 14b ustawy - Ordynacja podatkowa, zauważyć należy, że w przedmiotowej sprawie Organ wydając interpretację indywidualną prawa podatkowego opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i nie jest uprawniony do przeprowadzenia postępowania dowodowego – dlatego dokumenty dołączone do wniosku nie podlegają ocenie Organu. Do postępowania w sprawie wydania interpretacji co do zakresu i sposobu stosowania prawa podatkowego nie mają bowiem zastosowania przepisy o postępowaniu podatkowym, a postępowanie dowodowe jest częścią postępowania podatkowego.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
   
   

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2016 r., poz. 1369, ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.