2018.05.09 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP4.4012.142.2018.1.AKO
z 9 maja 2018 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r. poz. 800) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 7 marca 2018 r. (data wpływu 9 marca 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

uznania opisanej transakcji za świadczenie usług (pytanie oznaczone nr 1) – jest prawidłowe,

zastosowania zwolnienia od podatku do świadczonej usługi (pytanie oznaczone nr 2) – jest nieprawidłowe,

ustalenia podstawy opodatkowania dla ww. usługi (pytanie oznaczone nr 3) – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 9 marca 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania opisanej transakcji za świadczenie usług, zastosowania zwolnienia od podatku do świadczonej usługi oraz ustalenia dla niej podstawy opodatkowania.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Fundusz Inwestycyjny jest osobą prawną, wpisaną do rejestru funduszy inwestycyjnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy (dalej: „Fundusz”, „Wnioskodawca”) utworzoną zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1896, z późn. zm.; dalej „Ustawa o TFI”). Fundusz jest zarządzany przez Spółkę Akcyjną, wpisaną do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy. Fundusz jest niestandaryzowanym sekurytyzacyjnym funduszem inwestycyjnym działającym zgodnie z przepisami Ustawy o TFI oraz statutem.

Zgodnie z art. 183 ust. 1 Ustawy o TFI, fundusz inwestycyjny zamknięty może być utworzony jako fundusz sekurytyzacyjny dokonujący emisji certyfikatów inwestycyjnych w celu zgromadzenia środków na nabycie wierzytelności, w tym wierzytelności finansowanych ze środków publicznych w rozumieniu odrębnych przepisów, lub praw do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności. Działalność Funduszu polega na nabywaniu wierzytelności (zgodnie z przepisami Ustawy o TFI, fundusz sekurytyzacyjny może zarówno nabywać wierzytelności jak i zawierać wskazane w art. 183 ust. 4 Ustawy o TFI umowy o subpartycypację tj. umowy o przekazanie funduszowi sekurytyzacyjnemu wszelkich świadczeń z określonej puli wierzytelności lub z określonych wierzytelności) oraz na emisji certyfikatów inwestycyjnych, które następnie są obejmowane przez inwestorów.

W ramach prowadzonej działalności sekurytyzacyjnej, Fundusz nabywa portfele wierzytelności. Obecnie Fundusz planuje nabyć portfele wierzytelności od spółki X, wpisanej do rejestru handlowego działającej na terytorium Polski poprzez Y Spółka Akcyjna Oddział w Polsce, wpisanym do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy.(dalej: „Y”).

Na portfele wierzytelności składają się wszelkie prawa, wierzytelności oraz roszczenia przysługujące Y w związku z umowami kredytu zawartymi przez Y lub Y Hipoteczny (podmiot obecnie wykreślony z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego) następnie przeniesionymi na Y. Z powyższego katalogu wyłączone są wszelkie wierzytelności o zwrot środków wpłaconych przez Y na mechanizmy wsparcia kredytobiorców takie jak np. zwrot na podstawie art. 16 ust. 7 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o wsparciu kredytobiorców znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy (Dz. U. z 2015 r. poz. 1925).

Wierzytelności składające się na portfele są wierzytelnościami zabezpieczonymi hipoteką. W konsekwencji do ich przelewu będzie miał zastosowanie art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1007), zgodnie z którym w razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka (chyba że ustawa stanowi inaczej), z tym, że do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej.

W ramach transakcji nabycia portfeli wierzytelności Fundusz oraz Y zawrą przedwstępną umowę nabycia wierzytelności. Zgodnie z tą umową Wnioskodawca i Y zobowiązują się do zawarcia umowy, na mocy której dojdzie do przelewu wierzytelności składających się na portfele. Zgodnie z tą umową, Y dokona cesji wierzytelności na rzecz Funduszu, w zamian za co Fundusz zapłaci cenę. Cesja wierzytelności nastąpi pod warunkiem, że:

dojdzie do zapłaty całości ceny za wszystkie portfele wierzytelności;
w odniesieniu do każdej z wierzytelności dokonany zostanie odpowiedni wpis w księdze wieczystej dotyczący przeniesienia wierzytelności hipotecznej na Fundusz.

W stosunku do każdej z przenoszonych wierzytelności cesja będzie skuteczna retroaktywnie na dzień złożenia wniosku o wpis przeniesienia odpowiedniej wierzytelności hipotecznej oraz ujawnienia Funduszu jako wierzyciela hipotecznego w odpowiedniej księdze wieczystej, przy czym zgodnie z umową przedwstępną, Wnioskodawca będzie traktowany jako wierzyciel od momentu uiszczenia ceny, np. otrzyma od Y pełnomocnictwo do wykonywania uprawnień kształtujących.

Jednakże, w przypadku gdy:

w określonym w umowie przedwstępnej terminie, w odniesieniu do danej wierzytelności, nie dojdzie do dokonania wpisu w odpowiedniej księdze wieczystej; albo
po dokonaniu wpisu przenoszącego wierzytelność hipoteczną na Wnioskodawcę, w odpowiedniej księdze wieczystej właściwy sąd wyda orzeczenie na mocy którego wpis ten zostanie wykreślony;

wówczas wskazana wierzytelność będzie podlegać subpartycypacji zgodnie z postanowieniami umowy o subpartycypację zawartej równolegle z umową nabycia. Wierzytelności co do których nie dojdzie do dokonania wpisu w odpowiedniej księdze wieczystej (punkt (a) powyżej) będą podlegać subpartycypacji po roku od zawarcia umowy nabycia, lub w innym terminie pisemnie uzgodnionym pomiędzy Wnioskodawcą a Y. Wierzytelności, co do których dojdzie do wykreślenia wpisu w księdze wieczystej (punkt (b) powyżej) będą podlegały subpartycypacji w dniu, w którym pierwotny wpis przenoszący wierzytelność hipoteczną na Wnioskodawcę zostanie wykreślony z odpowiedniej księgi wieczystej.

W chwili gdy wierzytelność stanie się wierzytelnością subpartycypowaną oraz pod warunkiem, że Fundusz i Y nie zawrą odrębnego pisemnego porozumienia w sprawie wyłączenia takiej wierzytelności spod subpartycypacji, umowa nabycia dotycząca takiej wierzytelności zostanie automatycznie rozwiązana w tej samej chwili zostanie zastąpiona zawartą wcześniej pod warunkiem zawieszającym umową o subpartycypację danej wierzytelności, która kończyć się będzie w określonym w umowie przedwstępnej końcowym terminie subpartycypacji. Zgodnie z umową o subpartycypację:

Y (jako inicjator subpartycypacji) będzie zobowiązany do przeniesienia na Wnioskodawcę wszelkich pobranych kwot netto otrzymanych z tytułu subpartycypowanej wierzytelności po dniu 31 lipca 2017 r. w zamian za cenę określoną zgodnie z odpowiednimi postanowieniami umowy przedwstępnej;
wszelkie płatności dokonane lub potrącone pomiędzy Funduszem a Y, w zw. z nabyciem subpartycypowanej wierzytelności, będą rozliczone w stosunku do sum, które będą płatne lub będą miały być rozliczone na podstawie subpartycypacji;
podmiot zajmujący się obsługą portfela wierzytelności będzie działał w tym charakterze w stosunku do subpartycypowanej wierzytelności;

gdzie „pobrane kwoty netto” to kwota wszelkich płatności otrzymanych przez Y po 31 lipca 2017 r. włączając w to wszelkie pożytki, kwoty podlegające potrąceniu oraz wartości niepieniężne (takie jak zajęte aktywa) otrzymane w związku ze spłatą tychże wierzytelności, niezależnie od tego czy zostały otrzymane w wyniku egzekucji, potrącenia czy dobrowolnej spłaty, pomniejszonych o wszelkie wydatki i koszty Y poniesione w związku z działaniami mającymi na celu zwrot wierzytelności, zarządzanie oraz administrowanie wierzytelnością oraz w związku z wszelkimi czynnościami zachowawczymi po 31 lipca 2017 r. do dat określonych zgodnie z postanowieniami umowy przedwstępnej.

Strony umowy przedwstępnej będą miały prawo do wykluczenia wierzytelności z subpartycypacji w ciągu dwóch tygodni od chwili, gdy Y dowie się, że wierzytelność stała się lub stanie się wierzytelnością subpartycypowaną. Wykluczenie to nastąpi na podstawie porozumienia Y i Wnioskodawcy. W takim przypadku Y będzie zobowiązany do zrzeczenia się hipoteki, wierzytelność zabezpieczona daną hipoteką zostanie uznana za przeniesioną na Wnioskodawcę w chwili zwolnienia hipoteki, cena przypisana do tejże wierzytelności w chwili zwolnienia hipoteki zostanie zmniejszona o kwotę uzgodnioną przez Y i Wnioskodawcę, a Y będzie zobowiązany do zwrotu kwoty, o którą została zmniejszona cena na rzecz Wnioskodawcy.

Na dzień zawarcia umowy nabycia wierzytelności, portfele wierzytelności będą obejmować wierzytelności, które nie należą do kategorii tzw. „wierzytelności trudnych” (tj. są wierzytelnościami regularnie spłacanymi i nie będzie przesłanek do uznania ich za wierzytelności nieściągalne).

Wnioskodawca zapłaci za wierzytelności cenę niższą od ich wartości nominalnej (tj. kwoty kapitału/głównej), innymi słowy, nabycie tych wierzytelności przez Wnioskodawcę nastąpi z dyskontem.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

Czy wskazana w opisie stanu faktycznego transakcja będzie stanowiła świadczenie usług przez Wnioskodawcę na rzecz Y w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1221 z późn. zm.; dalej: „Ustawa o VAT”)?
Czy usługa świadczona przez Wnioskodawcę na rzecz Y będzie zwolniona z opodatkowania VAT?
Czy dla Wnioskodawcy podstawę opodatkowania, w przypadku usługi świadczonej przez Wnioskodawcę na rzecz Y, będzie stanowiła kwota dyskonta?

Zdaniem Wnioskodawcy:

Zdaniem Wnioskodawcy, wskazana w opisie stanu faktycznego transakcja będzie stanowiła usługę świadczoną przez Wnioskodawcę na rzecz Y w rozumieniu Ustawy o VAT.
Zdaniem Wnioskodawcy, usługa świadczona przez Wnioskodawcę na rzecz Y będzie zwolniona z opodatkowania VAT.
Zdaniem Wnioskodawcy, podstawę opodatkowania usługi świadczonej przez Wnioskodawcę na rzecz Y będzie stanowiła kwota dyskonta.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania 1

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast, zgodnie z art. 2 pkt 6 Ustawy o VAT, przez towary należy rozumieć rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii. Z kolei w świetle przepisów prawa cywilnego, wierzytelność jest prawem podmiotowym, polegającym na istnieniu przysługującego wierzycielowi uprawnienia do żądania od dłużnika spełnienia określonego świadczenia. Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, nabycie wierzytelności przez Fundusz nastąpi w drodze cesji dokonanej pod warunkiem zapłaty ceny przez Wnioskodawcę oraz pod warunkiem, że w odniesieniu do każdej z wierzytelności składających się na portfel dokonany zostanie odpowiedni wpis w księdze wieczystej.

Zgodnie z art. 509 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 459 z późn. zm.) wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Zgodnie natomiast z § 2 tego przepisu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność.

Zdaniem Wnioskodawcy, oznacza to, że omawiana powyżej transakcja nie może stanowić odpłatnej dostawy towarów. Przedmiotem transakcji będą bowiem wierzytelności a nie towar w rozumieniu przepisów Ustawy o VAT. Wierzytelności nie mieszczą się w definicji towaru, a zatem czynności ich zbycia nie można traktować jako odpłatnej dostawy towarów.

Z kolei w świetle art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT, przez świadczenie usług należy rozumieć każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów. Zgodnie z jednolitym stanowiskiem doktryny (np. J. Martini, P. Skorupa, M. Wojda, VAT 2010 Komentarz, Legalis/el. 2018) do uznania transakcji za usługę niezbędne jest spełnienie następujących warunków:

działanie podmiotu w charakterze podatnika w ramach danej transakcji;
odpłatność świadczenia, czyli istnienie bezpośredniego związku między świadczeniem a płatnością;
istnienie konsumenta danej usługi, czyli podmiotu odnoszącego korzyść w wyniku jej wyświadczenia;
istnienie stosunku prawnego będącego podstawą realizacji danej usługi.

Zdaniem Wnioskodawcy, w niniejszej sprawie powyższe przesłanki będą spełnione.

W ramach opisanej transakcji, Wnioskodawca dokona nabycia wierzytelności. Działania te stanowić będą integralny element działalności Funduszu – istotą funduszu sekurytyzacyjnego jest bowiem emisja certyfikatów inwestycyjnych w celu zgromadzenia środków na nabycie wierzytelności. Nie ulega zatem wątpliwości, że w zakresie nabycia portfeli wierzytelności od Y, Wnioskodawca będzie działał jako podatnik VAT.

Spełniona będzie także przesłanka odpłatności świadczenia. W ocenie Wnioskodawcy, Fundusz otrzyma wynagrodzenie z tytułu świadczonej usługi – wynagrodzeniem tym będzie dyskonto zrealizowane na nabyciu wierzytelności.

Beneficjentem usługi w ramach opisanej transakcji będzie Y. Z punktu widzenia tego podmiotu, skorzystanie z refinansowania pozwoli na upłynnienie środków finansowych – bank otrzyma z góry spłatę wierzytelności, co zwiększy jego płynność finansową. W konsekwencji, Y powinien być traktowany jako konsument (beneficjent) świadczenia.

Wreszcie, spełniona będzie ostatnia przesłanka – realizacja usługi będzie wynikiem stosunku prawnego łączącego Wnioskodawcę z odbiorcą świadczenia (Y).

Powyższe oznacza, że opisana transakcja pomiędzy Wnioskodawcą, a Y będzie stanowiła odpłatne świadczenie usług w rozumieniu przepisów Ustawy o VAT.

W tym miejscu należy podkreślić, że na ocenę przedstawionego we wniosku zdarzenia nie może mieć wpływu stanowisko zaprezentowane w wyroku TSUE z dnia 27 października 2011 r. w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-Nord Ost v. GFKL Financial Services AG, ani w zbieżnym do powyższego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 marca 2012 r. (sygn. akt I FPS 5/11). W obu tych orzeczeniach wskazano, że podmiot, który nabywa tzw. „wierzytelności trudne” po cenie niższej niż ich wartość nominalna, nie świadczy odpłatnej usługi na rzecz zbywającego. Oba te orzeczenia dotyczyły jednak nabycia „wierzytelności trudnych”, których termin wymagalności upłynął, a prawdopodobieństwo ich odzyskania w całości było niewielkie. W sytuacji objętej niniejszym wnioskiem, na dzień zawarcia umowy nabycia, wierzytelności nabywane przez Wnioskodawcę nie będą stanowić tzw. „wierzytelności trudnych” i nie będzie przesłanek do uznania ich za wierzytelności nieściągalne. Z tego powodu, orzeczenia TSUE i NSA wskazane powyżej nie będą miały zastosowania.

Zdaniem Wnioskodawcy, na klasyfikację transakcji jako usługi nie będzie miał wpływu także fakt, że zbycie wierzytelności nastąpi pod warunkiem: (i) że dojdzie do zapłaty całości ceny za wszystkie portfele wierzytelności oraz (ii) że w odniesieniu do każdej z wierzytelności dokonany zostanie odpowiedni wpis w księdze wieczystej dotyczący przeniesienia wierzytelności hipotecznej na Fundusz. Bez znaczenia będzie także to, jakie skutki ustawowe i umowne będą związane z niedopełnieniem tego drugiego warunku.

Jak wskazano wyżej, transakcja będąca przedmiotem niniejszego wniosku polega na zawarciu przez wierzyciela z osobą trzecią umowy, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność zabezpieczoną hipoteką.

W wyniku transakcji na nabywcę przechodzi także hipoteka, z tym, że zgodnie z ustawą o księgach wieczystych i hipotece, do przeniesienia hipoteki niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Zdaniem Wnioskodawcy, nawet gdyby takiego wpisu zabrakło, to w żadnym razie nie zmienia to kwalifikacji zbycia wierzytelności jako usługi podlegającej opodatkowaniu VAT.

Wynika to wprost z brzmienia art. 5 ust. 2 Ustawy o VAT, zgodnie z którym czynności określone w ust. 1 (czyli m.in. świadczenie usług) podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa. Przepis ten dotyczy sytuacji, gdy dana czynność jest dozwolona prawem, ale została wykonana bez zachowania warunków oraz form przewidzianych określonymi przepisami. Przykładem może być np. brak prawnej rejestracji podatnika, wykonywanie określonych czynności bez wymaganych zezwoleń, uprawnień lub koncesji, zawarcie umowy bez zachowania wymaganej formy (por. J. Matarewicz, Ustawa o podatku od towarów i usług, Komentarz, LEX/el. 2018). Przykładem może być także niedokonanie wpisu do księgi wieczystej czy innego rejestru.

Zgodnie z jednolitym poglądem doktryny, uchybienie powyższym wymogom prawnym nie ma żadnego wpływu na powstanie obowiązku podatkowego z tytułu wykonywania tych czynności. Nawet czynności, które są nieważne na gruncie prawa cywilnego z powodu niezachowania wymaganej formy (jak zbycie nieruchomości bez formy aktu notarialnego), podlegają opodatkowaniu, gdyż czynności opodatkowane na gruncie VAT są oderwane od ważności i skuteczności tych czynności na gruncie prawa cywilnego. Decydujące znaczenie ma ekonomiczny aspekt transakcji (tak m.in. A. Bartosiewicz, VAT. Komentarz, wyd. XI, WKP 2017; J. Martini, VAT, 2014, Legalis/el. 2018). Istotny jest faktyczny przebieg danej czynności i osiągnięty rezultat zgodny z zamiarem umawiających się stron.

Powyższe znajduje dodatkowo potwierdzenie w bogatym orzecznictwie, np. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 listopada 2012 r. (sygn. akt I FSK 1999/11): „Dokonując kwalifikacji danej czynności na potrzeby podatku od towarów i usług należy oderwać się od uwarunkowań cywilistycznych danej czynności a skoncentrować się na jej aspekcie faktycznym, determinowanym przede wszystkim uwarunkowaniami ekonomicznymi danej czynności. Tym samym, przykładowo, obowiązek podatkowy z tytułu dostawy nieruchomości może powstać także wtedy, gdy umowa jej sprzedaży została sporządzona bez zachowania aktu notarialnego” czy w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 13 lipca 2011 r. (sygn. akt I SA/Lu 67/11): „Czynności, które są nieważne na gruncie prawa cywilnego z powodu niezachowania wymaganej formy, mogą podlegać opodatkowaniu. Czynności opodatkowane na gruncie VAT zostały bowiem oderwane od ważności i skuteczności tych czynności na gruncie prawa cywilnego”. W interpretacji tego przepisu pomocne mogą być także wyroki TSUE (wcześniej ETS), przykładowo, autonomię przepisów dotyczących podatku VAT w stosunku do wymogów określonych w prawie cywilnym potwierdził Trybunał w wyroku C-291/92, Armbrecht. W orzeczeniu tym Trybunał uznał, że: „Cel Dyrektywy, która jest podstawą dla jednakowej definicji czynności opodatkowanych we wspólnym systemie podatku VAT, byłby zagrożony, gdyby warunki niezbędne dla zaistnienia dostawy towarów (...) różniły się w państwach członkowskich”.

Podsumowując, zdaniem Wnioskodawcy, opisana transakcja pomiędzy Wnioskodawcą a Y będzie podlegała opodatkowaniu VAT, nawet jeśli w odniesieniu do którejkolwiek z wierzytelności nie zostanie dokonany odpowiedni wpis do księgi wieczystej.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania 2

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy o VAT, zwalnia się z podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz pośrednictwa w świadczeniu tych usług. Jednocześnie, zgodnie z art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT, powyższe zwolnienia nie mają zastosowania do czynności ściągania długów, w tym factoringu, usług doradztwa i usług w zakresie leasingu.

Zdaniem Wnioskodawcy, opisana transakcja będzie zwolniona z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy o VAT jest to bowiem usługa „w zakresie długu”, o której mowa w tym przepisie.

Jak wskazuje się w doktrynie, poprzez „usługi w zakresie długów”, w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy o VAT, należy rozumieć usługi, których istotą jest odpłatne udostępnienie kapitału poprzez nabycie długu i tym samym zapewnienie finansowania dłużnikowi (por. M. Chudzik, Usługi finansowe a VAT, Lex/el. 2018). Przykładem usług dotyczących długów są zatem usługi nabywania długów wynikających z takich tytułów jak wierzytelności.

Jednocześnie, usługa świadczona przez Wnioskodawcę, nie będzie objęta wyłączeniem ze zwolnienia wskazanym w art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT – nie będzie bowiem stanowiła usługi w zakresie czynności ściągania długów, w tym factoringu.

Co prawda Ustawa o VAT nie zawiera definicji „czynności ściągania długów”, ale przyjmuje się, że czynnościami ściągania długów są takie czynności, w ramach których usługodawca zobowiązuje się do podejmowania za wynagrodzeniem na rzecz usługobiorcy czynności windykacyjnych, mających na celu ściągnięcie wierzytelności od dłużnika.

Z kolei faktoring (również niezdefiniowany w przepisach Ustawy o VAT) polega na tym, że faktorant przenosi na faktora wierzytelność, a faktor zobowiązuje się zapłacić faktorantowi jej wartość nominalną pomniejszoną o dyskonto uwzględniające wynagrodzenie faktora oraz świadczyć na jego rzecz dodatkowe usługi. Usługa faktoringowa ma charakter złożony i obok podstawowej czynności, jaką jest przelew wierzytelności, przedmiotem faktoringu jest często szereg usług, jakie podmiot faktoringowy ma wykonać na rzecz przedsiębiorcy (np. monitorowanie stanu wypłacalności dłużników, kierowanie upomnień do dłużników czy windykacja należności).

Jak wskazano powyżej, w ocenie Wnioskodawcy, omawiana transakcja jest transakcją „w zakresie długu”, o której mowa w 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy o VAT. Jednocześnie, usługa świadczona przez Wnioskodawcę nie stanowi usługi ściągania długów (w tym factoringu) wskazanej w art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT.

Po pierwsze, Wnioskodawca pragnie wskazać, że sekurytyzacja to proces, w wyniku którego emitowane są papiery wartościowe oparte na określonych aktywach, które przynoszą regularny dopływ kapitału. Sekurytyzacja prowadzi najczęściej do eliminacji lub zmniejszenia ryzyka kredytowego podmiotu, który inicjuje ten proces (A. Kawulski, Prawo Bankowe. Komentarz. 2013, LEX/el. 2018).

Istotą transakcji sekurytyzacji wierzytelności jest zamiana wierzytelności, na środki pieniężne uzyskane wskutek emisji papierów wartościowych zabezpieczonych takimi wierzytelnościami. Z ekonomicznego punktu widzenia sekurytyzacja nie tylko kreuje bezpieczne instrumenty finansowe, lecz przede wszystkim sprzyja upłynnieniu kredytów oraz bezpośrednio wpływa na poprawę możliwości działalności inicjatora, pozwalając mu w ten sposób na udrożnienie przepływów finansowych i zapewnienie finansowania (L. Mazur, Prawo bankowe. Komentarz 2008, Legalis/el. 2018).

W konsekwencji, należy uznać, że sekurytyzacja jest usługą „w zakresie długu” w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy o VAT.

Jednocześnie ściąganie sekurytyzowanych wierzytelności nie jest elementem usługi sekurytyzacji. Co więcej, Wnioskodawca pragnie wskazać, iż cel i specyfika sekurytyzacji i cele usług polegających na ściąganiu długów lub usługi factoringu są zasadniczo różne. Głównym powodem przeprowadzania sekurytyzacji jest uzyskanie finansowania poprzez zamianę niepłynnych aktywów jakimi są wierzytelności, na aktywa płynne jakimi są papiery wartościowe.

W konsekwencji, z samego ekonomicznego charakteru sekurytyzacji wynika, iż nie jest ona działalnością polegającą na ściąganiu długów (lub na prowadzeniu faktoringu). Sensem sekurytyzacji jest zwiększenie płynności finansowej podmiotu inicjującego sekurytyzację a czynność ściągania długów nie jest do tego konieczna. Przeniesienie wierzytelności przez Y na Wnioskodawcę będzie stanowiło element kompleksowej transakcji finansowej, której sensem i celem ekonomicznym jest zapewnienie finansowania Y i poprawa jego płynności finansowej. W efekcie sekurytyzacji upłynnione zostaną wierzytelności Y poprzez emisję na ich podstawie papierów wartościowych.

Po drugie, Wnioskodawca pragnie zwrócić uwagę na fakt, że jako szczególny podmiot funkcjonujący na rynku finansowym może wykonywać tylko czynności wymienione w Ustawie o TFI.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 Ustawy o TFI, fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe. Fundusz inwestycyjny może prowadzić działalność m.in. jako fundusz inwestycyjny zamknięty.

Z kolei w myśl art. 183 ust. 1 Ustawy o TFI, fundusz inwestycyjny zamknięty może być utworzony jako fundusz sekurytyzacyjny dokonujący emisji certyfikatów inwestycyjnych w celu zgromadzenia środków na nabycie wierzytelności, w tym wierzytelności finansowanych ze środków publicznych w rozumieniu odrębnych przepisów, lub praw do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności. Jednocześnie taki fundusz poza nabywaniem wierzytelności może także zawierać umowy o subpartycypację, w ramach których otrzymuje wszystkie świadczenia z określonej puli wierzytelności lub z określonych wierzytelności. Ponadto, zgodnie z art. 187 ust. 3 Ustawy o TFI, fundusz sekurytyzacyjny jest zobowiązany lokować przynajmniej 75% wartości swoich aktywów w określone wierzytelności, papiery wartościowe inkorporujące wierzytelności pieniężne i prawa do świadczeń z tytułu określonych wierzytelności.

Oznacza to, że ustawowo określony charakter działalności funduszy inwestycyjnych wyklucza prowadzenie działalności usługowej polegającej na windykacji długów (ściągania długów) na rzecz innych podmiotów.

Ze względu na specyfikę funkcjonowania funduszy inwestycyjnych nabycie wierzytelności nie może być uznane za usługę ściągania długów a jedynie za usługi dotyczące długów w rozumieniu wejścia w prawa wierzyciela, przejęcia ryzyka od wierzyciela na własną rzecz i własny rachunek. W przypadku nabycia wierzytelności od Y nie występuje usługa ściągania długów, bowiem przedmiotowa usługa nie jest istotą podstawowej formy polityki inwestycyjnej Wnioskodawcy oraz nie wchodzi w zakres prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności. Ewentualna działalność windykacyjna będzie prowadzona przez podmiot trzeci i nie może zostać uznana za element transakcji sekurytyzacji.

W konsekwencji, usługa świadczona przez Wnioskodawcę będzie korzystała ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy o VAT jako usługa „w zakresie długu”.

Co więcej, powyższe stanowisko zostało potwierdzone w wydawanych przez organy podatkowe interpretacjach indywidualnych. Przykładowo, w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 15 kwietnia 2016 r. (sygn. ILPP2/46-5/16-2/SJ) w podobnym do omawianego stanie faktycznym organ podatkowy stwierdził, że usługę świadczoną przez fundusz polegającą na sekurytyzacji wierzytelności należy potraktować jako usługę zwolnioną z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy o VAT i do której nie mają zastosowania wyłączenia wskazane w art. 43 ust. 15 Ustawy o VAT. Analogiczne stanowisko zostało także uznane za prawidłowe w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 30 maja 2017 r. (sygn. 0114-KDIP4.4012.63.2017.2.MPE) w odniesieniu do banku oraz spółki kapitałowej świadczącej usługę sekurytyzacji.

Z ostrożności procesowej Wnioskodawca pragnie wskazać, że niezależnie od powyższego, istnieje możliwość uznania, że opisana transakcja podlega również pod inne zwolnienie, tj. zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

W opisanej sytuacji Wnioskodawca wyświadczy na rzecz Y usługę w postaci zapewnienia refinansowania, niezbędnego do prowadzenia działalności. Można zatem powiedzieć, że cel transakcji będzie zatem analogiczny z celem udzielenia kredytu/pożyczki, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 Ustawy o VAT. Jak wskazuje się w orzecznictwie, zwolnienie to nie powinno być ograniczane jedynie do instrumentów finansowych w postaci pożyczki lub kredytu, a powinno mieć zastosowanie także do innych form finansowania (np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 29 sierpnia 2012 r., sygn. akt III SA/Wa 3030/11 dot. zwolnienia z VAT usługi sekurytyzacji wierzytelności). Tym niemniej, zdaniem Wnioskodawcy, prawidłową podstawą zwolnienia z VAT będzie w jego przypadku art. 43 ust. 1 pkt 40 Ustawy o VAT.

Podsumowując, usługa świadczona przez Wnioskodawcę na rzecz Y powinna być traktowana jako usługa zwolniona z opodatkowania VAT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania 3

Zgodnie z art. 29a ust. 1 Ustawy o VAT, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

W ocenie Wnioskodawcy, Fundusz otrzyma wynagrodzenie z tytułu świadczonej usługi – wynagrodzeniem tym będzie dyskonto zrealizowane na nabyciu wierzytelności (różnica pomiędzy wartością nominalną portfeli wierzytelności a jego ceną).

Zdaniem Wnioskodawcy, oznacza to, że podstawą opodatkowania usługi świadczonej przez Wnioskodawcę na rzecz Y będzie kwota dyskonta.

Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w licznych interpretacjach indywidualnych. Przykładowo, w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 5 listopada 2014 r. (sygn. IPPP1/443-943/14-2/KC) wskazano, że dyskonto stanowiące różnicę między wartością nominalną sprzedawanych wierzytelności a zapłaconą za nie ceną, stanowi wynagrodzenie nabywcy wierzytelności i jednocześnie podstawę opodatkowania dla celów VAT. Z kolei w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 2 grudnia 2014 r. (sygn. IPPP1/443-1257/14-2/BS) potwierdzono, że w sytuacji, gdy przedmiotem sprzedaży są wierzytelności niewymagalne, niestanowiące złych długów lub też wierzytelności zagrożonych, zastosowane dyskonto stanowi wynagrodzenie należne nabywcy wierzytelności, a nie urealnienie wartości rynkowej zbywanych wierzytelności.

Podsumowując, podstawę opodatkowania usług świadczonych przez Wnioskodawcę na rzecz Y będzie stanowiła kwota dyskonta.

Jednocześnie ze względu na fakt, że świadczona usługa będzie podlegała zwolnieniu z VAT (o czym była mowa powyżej) wynagrodzenie to nie będzie podlegało powiększeniu o kwotę podatku VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe w zakresie uznania opisanej transakcji za świadczenie usług (pytanie oznaczone nr 1), a także jest nieprawidłowe – w zakresie zastosowania zwolnienia od podatku do świadczonej usługi oraz ustalenia podstawy opodatkowania dla ww. usługi (pytania oznaczone nr 2 i 3).

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 i w art. 8 ww. ustawy.

I tak, w myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…). Przy czym towarami są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6 ustawy).

Stosownie natomiast do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Pod pojęciem usługi należy zatem rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów w myśl art. 7 ustawy. Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi zatem co do zasady usługę w rozumieniu ustawy, niemniej jednak muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Przy czym z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższej analizy, dostawa towarów lub świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

W opisie sprawy przedstawionym w złożonym wniosku Wnioskodawca (Fundusz) wskazał, że jest niestandaryzowanym sekurytyzacyjnym funduszem inwestycyjnym działającym zgodnie z przepisami Ustawy o TFI oraz statutem. W ramach prowadzonej działalności sekurytyzacyjnej, Fundusz nabywa portfele wierzytelności. Obecnie Fundusz planuje nabyć portfele wierzytelności od spółki X, działającej na terytorium Polski poprzez Y Spółka Akcyjna Oddział w Polsce. Na portfele wierzytelności składają się wszelkie prawa, wierzytelności oraz roszczenia przysługujące Y w związku z umowami kredytu zawartymi przez Y lub Y Hipoteczny następnie przeniesionymi na Y. Wierzytelności składające się na portfele są wierzytelnościami zabezpieczonymi hipoteką. W konsekwencji do ich przelewu będzie miał zastosowanie art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, zgodnie z którym w razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka (chyba że ustawa stanowi inaczej), z tym, że do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. W ramach transakcji nabycia portfeli wierzytelności Fundusz oraz Y zawrą przedwstępną umowę nabycia wierzytelności. Zgodnie z tą umową Wnioskodawca i Y zobowiązują się do zawarcia umowy, na mocy której dojdzie do przelewu wierzytelności składających się na portfele. Zgodnie z tą umową, Y dokona cesji wierzytelności na rzecz Funduszu, w zamian za co Fundusz zapłaci cenę. Cesja wierzytelności nastąpi pod warunkiem, że:

dojdzie do zapłaty całości ceny za wszystkie portfele wierzytelności;
w odniesieniu do każdej z wierzytelności dokonany zostanie odpowiedni wpis w księdze wieczystej dotyczący przeniesienia wierzytelności hipotecznej na Fundusz.

w określonym w umowie przedwstępnej terminie, w odniesieniu do danej wierzytelności, nie dojdzie do dokonania wpisu w odpowiedniej księdze wieczystej; albo
po dokonaniu wpisu przenoszącego wierzytelność hipoteczną na Wnioskodawcę, w odpowiedniej księdze wieczystej właściwy sąd wyda orzeczenie na mocy którego wpis ten zostanie wykreślony;

wówczas wskazana wierzytelność będzie podlegać subpartycypacji zgodnie z postanowieniami umowy o subpartycypację zawartej równolegle z umową nabycia. W chwili gdy wierzytelność stanie się wierzytelnością subpartycypowaną oraz pod warunkiem, że Fundusz i Y nie zawrą odrębnego pisemnego porozumienia w sprawie wyłączenia takiej wierzytelności spod subpartycypacji, umowa nabycia dotycząca takiej wierzytelności zostanie automatycznie rozwiązana w tej samej chwili zostanie zastąpiona zawartą wcześniej pod warunkiem zawieszającym umową o subpartycpację danej wierzytelności, która kończyć się będzie w określonym w umowie przedwstępnej końcowym terminie subpartycypacji.

Zgodnie z umową o subpartycpację:

Y (jako inicjator subpartycypacji) będzie zobowiązany do przeniesienia na Wnioskodawcę wszelkich pobranych kwot netto otrzymanych z tytułu subpartycypowanej wierzytelności po dniu 31 lipca 2017 r. w zamian za cenę określoną zgodnie z odpowiednimi postanowieniami umowy przedwstępnej;
wszelkie płatności dokonane lub potrącone pomiędzy Funduszem a Y, w zw. z nabyciem subpartycypowanej wierzytelności, będą rozliczone w stosunku do sum, które będą płatne lub będą miały być rozliczone na podstawie subpartycypacji;
podmiot zajmujący się obsługą portfela wierzytelności będzie działał w tym charakterze w stosunku do subpartycypowanej wierzytelności.

Obsługą portfela wierzytelności będzie zajmował się podmiot wskazany zgodnie z postanowieniami umowy przedwstępnej oraz umowy o subpartycypację (w odniesieniu do wierzytelności subpartycypowanych). Podmiotem zajmującym się obsługą portfeli wierzytelności, na podstawie umowy zarządzania funduszem, będzie podmiot trzeci (nie Fundusz). Na dzień zawarcia umowy nabycia wierzytelności, portfele wierzytelności będą obejmować wierzytelności, które nie należą do kategorii tzw. „wierzytelności trudnych” (tj. są wierzytelnościami regularnie spłacanymi i nie będzie przesłanek do uznania ich za wierzytelności nieściągalne). Wnioskodawca zapłaci za wierzytelności cenę niższą od ich wartości nominalnej (tj. kwoty kapitału/głównej), innymi słowy, nabycie tych wierzytelności przez Wnioskodawcę nastąpi z dyskontem.

Wątpliwości Wnioskodawcy w niniejszej sprawie dotyczą uznania ww. transakcji za świadczenie usług przez Fundusz na rzecz Y w rozumieniu ustawy o VAT.

W tym miejscu wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459, z późn. zm.), zwanej dalej K.c.

Stosownie do treści art. 509 § 1 K.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki – § 2 ww. artykułu.

Jak stanowi art. 510 § 1 K.c., umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela, podczas gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie.

W niniejszej sprawie nabycie przez Fundusz portfeli wierzytelności od Y wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Ponadto, w niniejszej sprawie spełnione są wszystkie warunki do uznania opisanej transakcji za świadczenie usług: beneficjentem świadczenia Wnioskodawcy będzie Y, od którego Fundusz nabędzie portfele wierzytelności, pomiędzy stronami będzie istnieć stosunek prawny (najpierw przedwstępna umowa nabycia wierzytelności, zgodnie z którą strony zobowiązują się do zawarcia umowy, na mocy której dojdzie do przelewu wierzytelności składających się na portfele, oraz zawarta równolegle z umową nabycia umowa o subpartycypację), a ponadto Fundusz otrzyma wynagrodzenie z tyt. wykonywanych czynności (wynagrodzeniem tym będzie dyskonto zrealizowane na nabyciu wierzytelności).

W konsekwencji zarówno cesja wierzytelności, jak i usługa subpartycypacji, w okolicznościach wskazanych we wniosku będą stanowiły odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a tym samym będą podlegały opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 tej ustawy.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie przedstawionego zdarzenia przyszłego w części dotyczącej pytania oznaczonego nr 1 należało uznać za prawidłowe.

Wątpliwości Wnioskodawcy w niniejszej sprawie dotyczą również zastosowania zwolnienia od podatku do świadczonej przez Wnioskodawcę na rzecz Y usługi.

Podstawowa stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1 (art. 41 ust. 1 ustawy o VAT).

Jednocześnie, na podstawie art. 146a pkt 1 ww. ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2018 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Jednakże, zarówno w treści ustawy o podatku od towarów i usług, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewiduje dla niektórych czynności obniżone stawki podatku.

I tak, w myśl art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy, z wyłączeniem banknotów i monet będących przedmiotami kolekcjonerskimi, za które uważa się monety ze złota, srebra lub innego metalu oraz banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy lub które mają wartość numizmatyczną.

Z kolei zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37-41 ww. ustawy, zwalnia się od podatku:

usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji (pkt 37);

usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę (pkt 38);

usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzanie gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę (pkt 39);

usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług (pkt 40);

usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w:
1. spółkach,
2. innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną

– z wyłączeniem usług przechowywania tych udziałów i zarządzania nimi (pkt 40a);

usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 1636, 1948 i 1997 oraz z 2017 r. poz. 724, 768 i 791), z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie (pkt 41).

Jak stanowi art. 43 ust. 15 ww. ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu.

Stosownie do ust. 16 ww. artykułu, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 40a i 41, nie ma zastosowania do usług dotyczących praw i udziałów odzwierciedlających:

tytuł prawny do towarów;
tytuł własności nieruchomości;
prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości;
udziały i inne tytuły prawne dające ich posiadaczowi prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości lub jej części;
prawa majątkowe, których instrumentami bazowymi są towary, mierniki i limity wielkości produkcji oraz uprawnienia do emisji zanieczyszczeń, i które mogą być zrealizowane poprzez dostawę towarów lub świadczenie usług innych niż zwolnione z podatku.

Sprecyzowanie przepisów regulujących zwolnienie od podatku od towarów i usług dla usług finansowych ma na celu zapewnienie jednolitego stosowania tego zwolnienia w odniesieniu do rynku wspólnotowego, jak również zapewnienie spójności przepisów dotyczących podatku od towarów i usług z przepisami krajowymi regulującymi funkcjonowanie rynku finansowego.

Zwolnienia od podatku usług finansowych oparte zostały na obiektywnych kryteriach, nie są zaś uzależnione od rodzaju podmiotu świadczącego te usługi.

Powyższe zwolnienia znajdują odzwierciedlenie w przepisach Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, str. 1, z późn. zm.), zwanej dalej Dyrektywą.

I tak, zgodnie z art. 131 Dyrektywy, zwolnienia przewidziane w rozdziałach 2-9 stosuje się bez uszczerbku dla innych przepisów wspólnotowych i na warunkach ustalanych przez państwa członkowskie w celu zapewnienia prawidłowego i prostego stosowania tych zwolnień oraz zapobieżenia wszelkim możliwym przypadkom uchylania się od opodatkowania, unikania opodatkowania i nadużyć.

W myśl art. 135 ust. 1 pkt a-f ww. Dyrektywy, państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje:

transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych;
udzielanie kredytów i pośrednictwo kredytowe, oraz zarządzanie kredytami przez kredytodawcę;
pośrednictwo lub wszelkie działania w zakresie gwarancji kredytowych, poręczeń i wszelkich innych zabezpieczeń i gwarancji oraz zarządzanie gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę;
transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące rachunków depozytowych, rachunków bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem windykacji należności;
transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środki płatniczy, z wyłączeniem banknotów i monet będących przedmiotami kolekcjonerskimi, za które uważa się monety ze złota, srebra lub innych metali, jak również banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy lub które przedstawiają wartość numizmatyczną;
transakcje, łącznie z pośrednictwem, jednakże z wyłączeniem przechowywania i zarządzania, których przedmiotem są akcje, udziały w spółkach lub związkach, obligacje i inne papiery wartościowe, z wyłączeniem dokumentów ustanawiających tytuł prawny do towarów, oraz praw lub papierów wartościowych, o których mowa w art. 15 ust. 2.

W tym miejscu wskazać należy – co wielokrotnie podkreślał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej – że zakres zwolnień przewidzianych w Dyrektywie VAT nie może być interpretowany w sposób rozszerzający. Czynności zwolnione od VAT zgodnie z Dyrektywą stanowią autonomiczne pojęcia prawa wspólnotowego, a ich ujednolicona interpretacja ma służyć unikaniu rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych państwach członkowskich.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem „pojęcia używane do opisania zwolnień wymienionych w art. 13 szóstej dyrektywy powinny być interpretowane w sposób ścisły, ponieważ stanowią one odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatkiem VAT objęta jest każda dostawa towarów i każda usługa świadczona odpłatnie przez podatnika (wyrok TSUE z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawie C-461/08 Don Bosco Onroerend Goed BV).

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca planuje nabyć portfele wierzytelności od Y, przy czym na te portfele wierzytelności składają się prawa, wierzytelności oraz roszczenia przysługujące Y w związku z umowami kredytu zawartymi przez Y lub Y Hipoteczny (następnie przeniesionymi na Y). Ponadto strony umowy zawrą najpierw przedwstępną umowę nabycia wierzytelności, zgodnie z którą zobowiązują się do zawarcia umowy, na mocy której dojdzie do przelewu wierzytelności składających się na portfele, a także równolegle zawarta zostanie umowa o subpartycypację.

W niniejszej sprawie Fundusz stoi na stanowisku, że opisana transakcja będzie zwolniona od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT jako usługa „w zakresie długu”, bądź na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 tej ustawy.

W myśl ww. art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Ustawodawca konstruując normę prawną zawartą w pkt 40 przywołanego artykułu, posłużył się sformułowaniem „wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych”, wskazując na możliwie szerokie rozumienie takich transakcji, nie czyniąc przy tym konkretnych wyłączeń w tej kategorii czynności, pozostawiając je poza zwolnieniem od VAT. Zatem podkreślić należy, że wystarczającą przesłanką pozwalającą objąć zwolnieniem daną czynność jest wykazanie jej związku z transakcjami płatniczymi, przy czym związek ten musi być wyraźny i nie odbiegać od świadczenia usług finansowych, wypaczając przez to istotę przewidzianego zwolnienia. Ustawodawca szczególny nacisk położył na stronę przedmiotową, nie dokonując zawężenia omawianego zwolnienia wyłącznie do określonej grupy podmiotów.

Jak stanowi art. 43 ust. 15 pkt 1 ww. ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37‑41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do czynności ściągania długów, w tym factoringu.

Z powyższego przepisu wynika, że każda transakcja mająca za cel windykację należności jest wyłączona ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Wspomnieć należy również, że stosownie do art. 135 ust. 1 lit. d Dyrektywy, państwa członkowskie zwalniają transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące rachunków depozytowych, rachunków bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem windykacji należności.

Przytoczone przepisy Dyrektywy 2006/112/WE Rady dotyczą tylko ściśle wymienionych rodzajów czynności, których charakter pozwala na zakwalifikowanie ich do kategorii usług związanych z obrotem bankowym i finansami. W związku z tym, należy uznać, że wszelkie inne czynności niewymienione w tym przepisie, nawet jeśli mają charakter czynności bankowych, bądź finansowych lub zakres ich jest zbliżony do tego typu usług, nie mogą korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie tego przepisu. Powyższe zwolnienia obejmują w praktyce większość typowych transakcji dokonywanych na rynkach finansowych, a w szczególności usługi świadczone przez banki, biura maklerskie, fundusze inwestycyjne i powiernicze itp. Zaznacza się, że dla ustalenia opodatkowania, bądź też zastosowania zwolnienia od podatku w niniejszej sprawie, niezbędnym jest dokonanie analizy wykonywanych przez Wnioskodawcę czynności, z uwzględnieniem charakteru prawnego usług ściągania długów oraz factoringu.

Usługi ściągania długów i factoringu nie zostały zdefiniowane w polskich przepisach prawa i należą do tzw. umów nienazwanych. Co do zasady, przez factoring rozumie się nabywanie przez faktora określonych wierzytelności, przysługujących przedsiębiorcy z tytułu dokonania sprzedaży lub wykonania usług w zamian za określoną kwotę, odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności, pomniejszonej o dyskonto uwzględniające wynagrodzenie faktora. Ponadto, dokonując nabycia wierzytelności faktor zobowiązuje się dodatkowo do świadczenia na rzecz faktoranta (przedsiębiorcy) różnorodnych czynności, które przykładowo mogą obejmować: przejmowanie ryzyka wypłacalności dłużników (przy factoringu właściwym), inkasowanie wierzytelności, finansowanie przez dyskonto, udzielanie pożyczek, księgowanie wierzytelności itp. Usługa tego typu polega więc na „wyręczeniu” klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu. W pojęciu usług ściągania długów i factoringu mieści się zatem m.in. skup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub odprzedaży. Usługa tego typu polegająca na „wyręczeniu” klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bez możliwości skorzystania ze zwolnienia.

W tym miejscu należy wskazać, że ustawa o podatku od towarów i usług nie uzależnia opodatkowania usług faktoringu od rodzaju umowy zawartej pomiędzy stronami, co oznacza, że każdy typ faktoringu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Faktoring na gruncie ustawy winien być traktowany analogicznie jak cesja wierzytelności.

A zatem usługę świadczoną przez Wnioskodawcę polegającą na nabyciu na podstawie cesji wierzytelności przysługujących Cedentowi (Y) i uwolnieniu go od obowiązku egzekwowania tych wierzytelności potraktować należy jako usługę ściągania długów, która została wyłączona ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy o podatku od towarów i usług. Koncepcja odzyskiwania długów nie zależy bowiem od sposobu, w jaki odzyskiwanie się odbywa, od tego na czyją rzecz dług zostaje ściągnięty ani od tego, w jaki sposób zostaną pozyskane środki na finansowanie nabycia wierzytelności.

Tym samym należy stwierdzić, że przedmiotowa czynność nabywania przez Wnioskodawcę wierzytelności stanowi usługę polegającą na uwolnieniu od długu Cedenta przez nabywcę wierzytelności (Fundusz), a w konsekwencji transakcja ta nie korzysta ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, lecz jest opodatkowana według podstawowej stawki podatku.

Z opisu sprawy wynika również, że w przypadku, gdy w określonym w umowie przedwstępnej terminie, w odniesieniu do danej wierzytelności, nie dojdzie do dokonania wpisu w odpowiedniej księdze wieczystej albo po dokonaniu wpisu przenoszącego wierzytelność hipoteczną na Wnioskodawcę, w odpowiedniej księdze wieczystej właściwy sąd wyda orzeczenie na mocy którego wpis ten zostanie wykreślony, wówczas wskazana wierzytelność będzie podlegać subpartycypacji zgodnie z postanowieniami umowy o subpartycypację zawartej równolegle z umową nabycia.

Wskazać należy, że umowa o subpartycypację, zgodnie z art. 183 ust. 4 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 56, z późn. zm.), oznacza umowę o przekazywanie funduszowi wszystkich świadczeń otrzymywanych przez inicjatora sekurytyzacji lub uprawnionego z sekurytyzowanych wierzytelności z określonej puli wierzytelności lub z określonych wierzytelności (umowa o subpartycypację). Jednocześnie, zgodnie z ww. przepisem, umowa o subpartycypację powinna zawierać zobowiązanie tych podmiotów do przekazywania funduszowi:

pożytków z sekurytyzowanych wierzytelności w całości;
kwot głównych z sekurytyzowanych wierzytelności;
kwot uzyskanych z tytułu realizacji zabezpieczeń sekurytyzowanych wierzytelności – w przypadku gdy zaspokojenie się inicjatora sekurytyzacji lub uprawnionego z sekurytyzowanych wierzytelności nastąpiło przez realizację zabezpieczeń.

W myśl art. 183 ust. 5 ww. ustawy, umowa zobowiązująca do nabycia wierzytelności, puli wierzytelności oraz umowa o subpartycypację powinna być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Umowa o subpartycypację nie może zawierać postanowień o odroczeniu zapłaty lub o dokonywaniu zapłaty w ratach za wierzytelności będące jej przedmiotem (ust. 6 ww. artykułu).

Z powołanych przepisów wynika, że umowa o subpartycypację jest umową, w której inicjator sekurytyzacji zobowiązuje się za wynagrodzeniem do przekazania świadczeń z puli wierzytelności do drugiego podmiotu (subpartycypanta), który nabywa prawo do części lub całości pożytków z tytułu wierzytelności, przy czym transakcja ta nie rodzi skutków sprzedaży. W przypadku subpartycypacji dochodzi jedynie do zbycia ekonomicznej siły wierzytelności, bez dokonania zmian podmiotowych w strukturze samej wierzytelności. Oznacza to, że w ramach dotychczasowego stosunku obligacyjnego inicjator sekurytyzacji pozostaje wierzycielem dłużnika, subpartycypant zaś nabywa względem inicjatora sekurytyzacji jedynie roszczenie o wypłatę kwot przekazanych inicjatorowi przez dłużnika w ramach stosunku podstawowego. Wierzytelności sekurytyzowane w oparciu o strukturę subpartycypacji pozostają w bilansie inicjatora sekurytyzacji.

Dokonując analizy pojęć użytych do opisania zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy podkreślić, że winny one być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu podatku VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu podatku VAT.

W odniesieniu do przedstawionego opisu sprawy należy uznać, że charakter świadczonych przez Wnioskodawcę usług na rzecz inicjatora – stronę umowy nie pozwala na objęcie ich zwolnieniem od podatku VAT określonym w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 720 § 1 ustawy Kodeks cywilny, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Z kolei w myśl art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1876, z późn. zm.), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Świadczone przez Wnioskodawcę usługi nie mogą zostać zakwalifikowane jako wskazane w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę, które na mocy wskazanego powyżej przepisu podlegają zwolnieniu z opodatkowania. Charakter prawny zawartej umowy między subpartycypantem i inicjatorem nie będzie tożsamy z tym wynikającym z umowy pożyczki czy kredytu. Pomimo bowiem zawarcia umowy subpartycypacyjnej wierzytelność, będąca przedmiotem tej umowy, nadal pozostaje w aktywach inicjatora (Y). Ponadto elementem umowy subpartycypacyjnej jest w przeciwieństwie do umowy pożyczki, wyraźne określenie źródła, z którego zostanie zaspokojony wierzyciel. Ponadto w przypadku ewentualnej upadłości dłużnika podstawowego subpartycypantowi nie przysługuje roszczenie względem inicjatora sekurytyzacji o zwrot pozostałych kwot. Jest to element, który odróżnia konstrukcję umowy o subpartycypację od umowy pożyczki. Wnioskodawca nabędzie prawo do przyszłych płatności przysługujących inicjatorowi, w zamiar za co zapłaci określoną kwotę umożliwiającą zachowanie płynności finansowej inicjatora. Przedmiotem zawartej umowy będzie prawo do udziału w konkretnych płatnościach, które zgodnie z zawartą umową inicjator zobowiązuje się przekazywać na rzecz Wnioskodawcy. Zatem, nie będą to czynności tożsame z usługami udzielania kredytów i pożyczek, usługami pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także usługami zarządzania kredytami lub pożyczkami pieniężnymi.

Należy także wskazać, że opisana we wniosku usługa subpartycypacji nie będzie korzystać z innych zwolnień przewidzianych dla pozostałych usług finansowych wymienionych w art. 43 ust. 1 ustawy o VAT.

Usługa powyższa nie będzie dotyczyć walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy dlatego nie znajdzie zastosowania dla niej zwolnienie wskazane w art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT.

Usługi subpartycypacji nie będą stanowić również usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych czy usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 37 ww. ustawy. Wnioskodawca realizując postanowienia ww. umowy nie wystąpi w stosunku do inicjatora w roli ubezpieczyciela, który w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia będzie zobowiązany do wykonania świadczenia na rzecz ubezpieczonego klienta towarzystwa ubezpieczeniowego. Wnioskodawca w ramach realizacji usług subpartycypacji nie będzie świadczyć również usług reasekuracyjnych, polegających na wykonywaniu czynności związanych z przyjmowaniem ryzyka cedowanego przez zakład ubezpieczeń lub przez zakład reasekuracji oraz dalsze cedowanie przyjętego ryzyka. Ponadto z opisu sprawy nie wynika, aby czynności wykonywane w ramach realizacji umowy o świadczenie usług subpartycypacji stanowiły usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych.

Czynności wykonywane przez Wnioskodawcę w ramach realizacji postanowień ww. umowy nie wypełnią także przesłanek wynikających z cyt. art. 43 ust. 1 pkt 39 ustawy o VAT, gdyż Wnioskodawca świadcząc usługi subpartycypacyjne nie będzie udzielać poręczeń, gwarancji bądź nie dokona innych zabezpieczeń na rzecz Y. Charakter umowy subpartycypacji, zgodnie z którą Wnioskodawca jako Subpartycypant przekazuje środki pieniężne na rzecz inicjatora, jest zupełnie różny od transakcji udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych. Przede wszystkim Wnioskodawca nie zobowiązuje się do spłacenia długu lub innego zobowiązania wobec dłużnika. Fundusz przekazując środki pieniężne na rzecz Y, nie udziela mu gwarancji/poręczeń, co do spłat dłużników. Zgodnie z zawartą umową, Wnioskodawca jedynie nabędzie prawo do konkretnych płatności, które inicjator, w związku z otrzymaną kwotą środków pieniężnych, zobowiązuje się mu przekazywać. Zatem stwierdzić należy, że ww. usługi subpartycypacji nie mogą korzystają ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 39 ww. ustawy.

Świadczone przez Fundusz usługi nie mogą być również uznane za usługi mieszczące się w katalogu usług wskazanych w art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, tj. usług w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług. Ustawodawca konstruując normę prawną zawartą w pkt 40 przywołanego artykułu, posłużył się sformułowaniem „wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych”, wskazując na możliwie szerokie rozumienie takich transakcji, nie czyniąc przy tym konkretnych wyłączeń w tej kategorii czynności, pozostawiając je poza zwolnieniem od VAT. Zatem podkreślić należy, że wystarczającą przesłanką pozwalającą objąć zwolnieniem daną czynność jest wykazanie jej związku z transakcjami płatniczymi, przy czym związek ten musi być wyraźny i nie odbiegać od świadczenia usług finansowych, wypaczając przez to istotę przewidzianego zwolnienia. Ustawodawca szczególny nacisk położył na stronę przedmiotową, nie dokonując zawężenia omawianego zwolnienia wyłącznie do określonej grupy podmiotów. W omawianym przypadku usługi świadczone przez Wnioskodawcę nie spełniają przesłanek z opisanego wyżej przepisu, gdyż odnosi się on przede wszystkim do transakcji dotyczących depozytów finansowych oraz prowadzenia kont, zatem usług typowych dla banków czy innych instytucji finansowych i polegających na prowadzeniu usług polegających na obsłudze środków pieniężnych powierzonych przez klienta instytucji finansowej. Tymczasem jak wynika z wniosku subpartycypacja polega przede wszystkim na umożliwieniu dysponowania środkami finansowymi przez inicjatora na skutek otrzymania płatności dotyczącej przyszłych strumieni pieniężnych od Subpartycypanta. Charakter tej usługi jest zatem zupełnie różny od transakcji związanych z obsługą rachunków depozytowych czy dokonywaniem przelewów czy obsługą czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych.

Przedmiotem subpartycypacji nie będą również udziały w spółkach lub innych podmiotach ani instrumenty finansowe, zatem nie znajdzie zastosowania w przedmiotowej sprawie również art. 43 ust. 1 pkt 40a oraz 41 ustawy o VAT.

W konsekwencji, z uwagi na powołane powyżej przepisy oraz przedstawione zdarzenie przyszłe, należy stwierdzić, że zarówno cesja wierzytelności, jak i usługa subpartycypacji wierzytelności świadczone przez Fundusz na rzecz Y, nie będą korzystać ze zwolnienia od podatku, lecz zgodnie z art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146a pkt 1 ustawy będą opodatkowane podatkiem VAT według podstawowej stawki, tj. 23%.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie przedstawionego zdarzenia przyszłego w części dotyczącej pytania oznaczonego nr 2 należało uznać za nieprawidłowe.

Wątpliwości Wnioskodawcy w niniejszej sprawie dotyczą również określenia podstawy opodatkowania w przypadku świadczonej przez Fundusz na rzecz Y usługi.

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Stosownie do ust. 6 ww. artykuły, podstawa opodatkowania obejmuje:

podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku;
koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy.

Jak zaś stanowi art. 29a ust. 7 cyt. ustawy, podstawa opodatkowania nie obejmuje kwot:

stanowiących obniżkę cen w formie rabatu z tytułu wcześniejszej zapłaty;
udzielonych nabywcy lub usługobiorcy opustów i obniżek cen, uwzględnionych w momencie sprzedaży;
otrzymanych od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku.

Z powyższych przepisów wynika, że co do zasady podstawa opodatkowania obejmuje wszystko co stanowi wartość otrzymanego świadczenia, które dostawca lub świadczący usługę otrzymuje lub powinien otrzymać od kupującego. Przepis art. 29a ust. 6 i ust. 7 ustawy o VAT wymienia elementy, które powinny być wliczane bądź nie powinny być wliczane do podstawy opodatkowania. Do elementów, które nie powinny być wliczane do podstawy opodatkowania należą m.in. kwoty otrzymanych przez podatnika od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot wydatków, poniesionych w imieniu i na rachunek tego ostatniego i które są ujmowane przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku.

Wnioskodawca dokona nabycia portfeli wierzytelności od Y. Wykup tych wierzytelności będzie realizowany po cenie niższej od wartości nominalnej wierzytelności – nabycie tych wierzytelności przez Fundusz nastąpi z dyskontem. Ponadto, na dzień zawarcia umowy nabycia wierzytelności, portfele wierzytelności będą obejmować wierzytelności nienależące do kategorii „trudnych” (są regularnie spłacane i nie będzie przesłanek do uznania ich za nieściągalne).

Fundusz otrzyma wynagrodzenie z tytułu świadczonej usługi – wynagrodzeniem tym będzie dyskonto zrealizowane na nabyciu wierzytelności (różnica pomiędzy wartością nominalną portfeli wierzytelności a jego ceną).

Zatem podstawą opodatkowania czynności nabycia wierzytelności będzie kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku, czyli w tym przypadku dyskonto tj. różnica pomiędzy wartością nominalną wierzytelności, a ceną zapłaconą za przejęcie wierzytelności, pomniejszona o wartość podatku VAT.

Jednocześnie należy zauważyć, że jak wynika z analizy pytania oznaczonego nr 2, opisana we wniosku usługa świadczona przez Fundusz na rzecz Y nie będzie korzystać ze zwolnienia od podatku, lecz będzie opodatkowana podatkiem VAT według podstawowej stawki, tj. 23%. Nie można zatem podzielić stanowiska Wnioskodawcy, że otrzymane wynagrodzenie nie będzie podlegało powiększeniu o kwotę podatku VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie przedstawionego zdarzenia przyszłego w części dotyczącej pytania oznaczonego nr 3, oceniane jako całość, należało uznać za nieprawidłowe.

W odniesieniu natomiast do wskazanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych, należy podkreślić, że zostały one potraktowane jako element argumentacji Wnioskodawcy, są to jednak rozstrzygnięcia odnoszące się do indywidualnych spraw i zapadły w odmiennych do przedstawionej w złożonym wniosku sytuacjach. I tak, przykładowo opis sprawy przedstawiony w powołanej interpretacji z dnia 30 maja 2017 r. sygn. 0114-KDIP4.4012.63.2017.2.MPE różni się w sposób znaczny od zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Fundusz w złożonym wniosku. Powołana interpretacja dotyczy bowiem zwolnienia od podatku usługi sekurytyzacji. W niniejszej sprawie natomiast – jak wynika z opisu zdarzenia – zawierana będzie umowa subpartycypacji. Również powołany wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 sierpnia 2012 r. sygn. akt III SA/Wa 3030/11 nie dotyczy umów subpartycypacji, lecz sekurytyzacji.

Zatem powołane przez Spółkę interpretacje oraz wyroki nie mogą stanowić podstawy przy rozstrzyganiu w niniejszej sprawie.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2017 r. poz. 1369, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin