Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0115-KDIT2-1.4011.109.2018.1.MST
z 8 maja 2018 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 16 marca 2018 r. (data wpływu 21 marca 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanego zadośćuczynienia – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 21 marca 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanego zadośćuczynienia.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W toku prowadzonego przed Sądem Rejonowym postępowania karnego przeciwko oskarżonemu o spowodowanie w stanie nietrzeźwości wypadku drogowego, w którym Wnioskodawczyni poniosła obrażenia ciała w postaci wieloodłamowego złamania tylnej części panewki lewego stawu biodrowego z przemieszczeniem odłamów i otwartego złamania nasady i przynasady dalszej kości udowej prawej z przemieszczeniem odłamów – na wniosek oskarżonego – Sąd skierował sprawę do mediacji przed uprawnionym mediatorem.

W dniu 27 września 2017 r. strony postępowania sądowego – przed mediatorem wpisanym na listę osób godnych zaufania do przeprowadzania postępowań mediacyjnych w sprawach karnych oraz nieletnich przy Sądzie Okręgowym – zawarły ugodę mediacyjną, na mocy której oskarżony zobowiązał się uiścić na rzecz Wnioskodawczyni kwotę 200.000 zł w dwóch ratach po 100.000 zł, płatnych odpowiednio: I rata – do dnia 11 października 2017 r., II rata – do dnia wyznaczenia najbliższej rozprawy przez Sąd prowadzący postępowanie w sprawie (termin rozprawy wyznaczono na dzień 20 listopada 2017 r.), tytułem zadośćuczynienia za ból fizyczny i cierpienia psychiczne będące następstwem obrażeń ciała, których Wnioskodawczyni doznała w dniu 2 listopada 2016 r. wskutek wypadku drogowego spowodowanego przez oskarżonego.

Na mocy wyżej przywołanej ugody Wnioskodawczyni złożyła oświadczenie, iż wymieniona kwota pieniężna wypłacona tytułem zadośćuczynienia wyczerpuje wszelkie Jej roszczenia z tytułu doznanej krzywdy i cierpienia psychicznego będących następstwem wypadku drogowego z dnia 2 listopada 2016 r., w stosunku do oskarżonego oraz ubezpieczyciela pojazdu, którym kierował oskarżony. W ustalonych w ugodzie terminach oskarżony dokonał na rzecz Wnioskodawczyni zapłaty wyżej wymienionych sum pieniężnych z tytułu zadośćuczynienia. Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2017 r., wydanym przez Sąd Rejonowy, oskarżony został skazany za zarzucane Mu aktem oskarżenia czyny z art. 177 § 1 kk oraz z art. 178a § 1 kk.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy otrzymana od oskarżonego tytułem zadośćuczynienia za ból fizyczny i cierpienia psychiczne suma pieniężna stanowi dochód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym w myśl ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawczyni, stosownie do treści art. 21 ust. 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań i zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą;
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Mając na uwadze fakt, iż przepisy procedury karnej nie przewidują innej formy zawarcia ugody sądowej (zastępującej wydanie orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, jak ma to miejsce w procesach cywilnych), ugodę zawartą przed mediatorem wskazanym przez Sąd traktować należy jako ugodę sądową w rozumieniu wyżej przywołanego przepisu art. 21 ust. 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowiącego wprost o zwolnieniu z podatku zadośćuczynienia otrzymanego przez pokrzywdzoną w sprawie karnej, na mocy zawartej w ramach toczącego się postępowania karnego ugody przed wskazanym przez Sąd mediatorem, do wysokości w tej ugodzie określonej.

Wskazać przy tym należy, iż w realiach sprawy niniejszej nie zachodzi również żaden z wyjątków wyłączających przywołane zwolnienie, tj. nie jest to zadośćuczynienie związane z prowadzoną przez Wnioskodawczynię działalnością gospodarczą, nie dotyczy również korzyści, które mogłaby osiągnąć, gdyby szkoda nie została wyrządzona.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2032 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Oznacza to, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia wydanego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

Z kolei w świetle ust. 2 ww. przepisu, dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

W myśl art. 11 ust. 1 tejże ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z powyższej definicji wynika, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), bądź też na skutek określonego zdarzenia (umorzenia czy potrącenia) powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Jednym ze źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – inne źródła.

Zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności”, definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mieszczące się w ogólnej definicji przychodów, zawartej w art. 11 ust. 1 tejże ustawy.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 tejże ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Stosownie natomiast do treści art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z literalnego odczytania powołanego przepisu jednoznacznie wynika, że jego dyspozycją objęte są jedynie te zadośćuczynienia lub odszkodowania, których prawo do otrzymania oraz ich wysokość wynika z wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkiem ww. świadczeń otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego na zasadach przewidzianych w podatku dochodowym będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych powyżej przesłanek.

W doktrynie wskazuje się, że w stanie prawnym obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2009 r. (czyli przed wejściem w życie nowelizacji art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w wyniku której w obu przepisach obok odszkodowań zwolnieniem przedmiotowym objęto również zadośćuczynienia) nie było wyraźnej podstawy prawnej do zwolnienia od podatku zadośćuczynienia, niemniej jednak charakter tego przychodu przemawiał za szeroką interpretacją komentowanych przepisów obejmujących zwolnieniem także zadośćuczynienia. Wskazuje na to również uzasadnienie projektu ustawy, w którym zaznacza się, że wzmiankowanie w komentowanych przepisach „zadośćuczynień” ma zapobiegać sporom interpretacyjnym, nie jest natomiast zmianą wnoszącą nową jakość. W związku z tym, art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dotyczy zarówno odszkodowań, jak i zadośćuczynień.

W świetle powyższych przepisów, w przypadku gdy podstawą przyznania zadośćuczynienia jest zawarta ugoda inna niż ugoda sądowa, wówczas takie świadczenie nie podlega zwolnieniu określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3 oraz art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni została poszkodowana w wypadku komunikacyjnym. W toku postępowania prowadzonego przeciwko oskarżonemu, Sąd skierował sprawę do mediacji przed uprawnionym mediatorem. W dniu 27 września 2017 r. strony postępowania sądowego zawarły ugodę mediacyjną, w wyniku której oskarżony dokonał na rzecz Wnioskodawczyni zapłaty sum pieniężnych tytułem zadośćuczynienia za wyrządzoną krzywdę.

Wobec powyższego, w rozpatrywanej sprawie źródłem wypłaty zadośćuczynienia nie był wyrok ani ugoda sądowa, lecz zawarta ugoda pozasądowa. Zatem, skoro podstawą przyznania Wnioskodawczyni zadośćuczynienia była zawarta ugoda inna niż ugoda sądowa, to – wbrew stanowisku Wnioskodawczyni – ww. świadczenie nie podlega zwolnieniu, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Świadczenie to nie mieści się również w dyspozycji zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3 tejże ustawy.

W konsekwencji, uzyskane w ten sposób zadośćuczynienie stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.