INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 23 września 2011 r. (data wpływu do Organu – 29 września 2011 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania świadczeń wypłacanych mediatorom - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 września 2011 r. do Organu wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych m.in. w zakresie możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania świadczeń wypłacanych mediatorom.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Biegłemu, powołanemu przez sąd do wydania opinii w danej sprawie, zgodnie z dekretem z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym i wydanym na jego podstawie rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym oraz na podstawie ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, przysługują oprócz wynagrodzenia także koszty zużycia materiałów, koszty dojazdu oraz inne wydatki niezbędne do wydania opinii.

W niniejszym przypadku dotyczącym zwrotu kosztów dojazdu może mieć zastosowanie zwolnienie z opodatkowania określone w treści art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z zastrzeżeniem ust. 13. Zgodnie z wymienionymi przepisami wolne od podatku dochodowego są diety i inne należności za czas podróży osoby niebędącej pracownikiem - do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub przepisach wydanych przez ministra właściwego do spraw pracy w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju, z zastrzeżeniem ust. 13.

Ustęp 13 stanowi, iż powyższy przepis stosuje się jeżeli otrzymane świadczenia nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów i zostały poniesione:

• w celu osiągnięcia przychodów lub
• w celu realizacji zadań organizacji i jednostek organizacyjnych działających na podstawie przepisów odrębnych ustaw, lub
• przez organy (urzędy) władzy administracji państwowej albo samorządowej oraz jednostki organizacyjne im podległe lub przez nie nadzorowane, lub
• przez osoby pełniące funkcje obywatelskie, o których mowa w art. 13 pkt 5, w związku z wykonywaniem tych funkcji.
  
  

Sąd zwraca biegłemu z tytułu podróży m.in. koszty przejazdu samochodem, przy założeniu, iż Sąd ten wyraził zgodę na odbycie podróży samochodem, a zwracane koszty związane są z przychodami z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. z przychodami biegłych w postępowaniu sądowym. Jednakże przychody te są zwolnione z podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b) ww. ustawy, przy spełnieniu warunków określonych w art. 21 ust. 13 cytowanej ustawy. Przy czym zwolnienie to przysługuje do wysokości kwot określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej, tj. określonych w § 5 ust. 3 rozporządzenia, natomiast ewentualne nadwyżki zwracanych przez Sąd świadczeń (ponad określone limity) są już opodatkowane.

Oddział Finansowy Sądu Rejonowego dokonuje wypłaty na podstawie prawomocnego lub natychmiast wykonalnego orzeczenia Sądu oraz zarządzenia sędziego, które stanowi szczegółową dyspozycję sędziego komu i z jakich środków wypłacić wynagrodzenie i inne należności. Integralną częścią tego kompletu są rachunki i faktury VAT (oraz karta pracy w sytuacji gdy mamy do czynienia z rozliczeniem godzinowym, a także w uzasadnionym przypadku wniosek o wyrażenie zgody na przejazd samochodem) biegłych na podstawie, których sędzia przyznał wynagrodzenie lub zwrot kosztów.

W zależności od przyjętej praktyki orzeczniczej sędziowie w postanowieniach lub wyrokach stosują następujące zapisy:

Przykład A.

Postanawia przyznać biegłemu wynagrodzenie w wysokości 500 zł oraz zwrot kosztów dojazdu w wysokości 40 zł.

Przykład B.

Postanawia przyznać biegłemu wynagrodzenie i zwrot kosztów dojazdu w wysokości 540 zł.

W części uzasadniającej wydane postanowienie wymienione są odrębnie kwoty wynagrodzenia i zwrotu kosztów podróży.

Przykład C.

Postanawia przyznać biegłemu wynagrodzenie i zwrot kosztów podróży w wysokości 540 zł.

W części uzasadniającej wydane postanowienie wymieniona jest jedynie kwota dotycząca zwrotu kosztów podróży.

Przykład D.

Postanawia przyznać biegłemu wynagrodzenie w wysokości 540 zł.

W części uzasadniającej wydane postanowienie wymienione są odrębnie kwoty wynagrodzenia i zwrotu kosztów podróży.

Przykład E.

Postanawia przyznać biegłemu wynagrodzenie w wysokości 540 zł.

Natomiast w załączonym do kompletu rachunku lub fakturze VAT wymieniono jako odrębną pozycję zwrot kosztów podróży.

Przykład A i B nie budzi zastrzeżeń służb finansowych, jednakże pozostałe przykłady z uwagi na rozbieżność użytych sformułowań w części dyspozytywnej postanowienia z jego uzasadnieniem stanowią w opinii Wnioskodawcy przesłanki do nie zastosowania zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z ww. dekretem i rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości możliwy jest także zwrot biegłemu sądowemu innych kosztów. Jednakże z uwagi na zastosowanie 20 % ryczałtowo ujętych kosztów uzyskania przychodów powyższy zwrot kosztów wynikający z konkretnego załączonego dowodu ich poniesienia, na przykład faktury lub rachunku wystawionego na biegłego sądowego, nie jest traktowany jako zwolniony z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 17 ww. ustawy.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym, na podstawie § 4, Sąd w postępowaniu mediacyjnym wypłaca ryczałt za przeprowadzenie tego postępowania w wysokości 120 zł oraz na podstawie § 1 w zakresie doręczeń wezwań i innych pism stosuje się ryczałt w wysokości 20 zł. W sumie mediator uzyskuje 140 zł, które w całości jest opodatkowywane podatkiem zryczałtowanym zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 5a cyt. ustawy, ponieważ mimo nie zawierania z mediatorem żadnych umów kwota jaką może on uzyskać za przeprowadzone postępowanie mediacyjne jest z góry znana.

Sąd nie traktuje kwoty ryczałtu za doręczanie wezwań i innych pism jako podstawy do zastosowania zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy Wnioskodawca prawidłowo weryfikuje dokumenty stanowiące podstawę do uwzględnienia zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych...

Czy Wnioskodawca słusznie nie uwzględnia w przypadku biegłych sądowych zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 17 ww. ustawy w stosunku do przyznanych im kwot stanowiących zwrot innych poniesionych kosztów...

Czy Wnioskodawca prawidłowo dokonuje naliczenia zaliczki na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych od należności mediatorów, którym wypłaca ryczałt za doręczenie wezwań lub pism...

Zdaniem Wnioskodawcy, dla biegłych sądowych w przypadku czynności zleconych im przez Sąd, stanowiących dla nich przychód z działalności wykonywanej osobiście zgodnie z treścią art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – jeżeli z części dyspozytywnej prawomocnego postanowienia nie wynika wprost przyznana kwota tytułem zwrotu kosztów podróży lub jest brak spójności części dyspozycyjnej z jej uzasadnieniem to wówczas nie ma możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b), z zastrzeżeniem ust. 13 ww. ustawy. Zwolnione na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b) cyt. ustawy, kwoty, które zostały wypłacone biegłym są wykazywane na PIT-R.

Jeżeli biegły przedkłada dowód poniesienia dodatkowych kosztów związanych z wydaną opinią i jego wniosek zostaje uwzględniony w postanowieniu sędziego to w opinii Wnioskodawcy jest to element podwyższający przyznane wynagrodzenie biegłego, gdyż nie ma tutaj możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 17 ww. ustawy, ponieważ przepis ten dotyczy osób pełniących obowiązki społeczne i obywatelskie.

Przepis art. 13 cyt. ustawy, wymienia rodzaje działalności wykonywanej osobiście poprzez rozgraniczenie art. 13 pkt 5, który dotyczy osób pełniących czynności społeczne i obywatelskie, na przykład ławnicy sądowi, i art. 13 pkt 6, który dotyczy biegłych i innych osób działających na zlecenie sądu.

Wobec powyższego Wnioskodawca stosuje w tym przypadku jedynie koszty uzyskania przychodu w wysokości 20 % uzyskanego przychodu, zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W przypadku mediatorów wypłacana kwota ryczałtu tytułem doręczeń wezwań i innych pism, w opinii Wnioskodawcy nie stanowi podstawy do zastosowania zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie zaznaczyć należy, iż niniejsza interpretacja indywidualna stanowi pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego dotyczącą podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zastosowania zwolnienia z opodatkowania świadczeń wypłacanych mediatorom.

W pozostałym zakresie, tj. opodatkowania świadczeń wypłaconych biegłym sądowym, zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Na podstawie przepisu art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów zwolnionych na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c wymienionej ustawy oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Ustawodawca w art. 10 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy identyfikuje jako osobne źródło przychodu działalność wykonywaną osobiście.

Stosownie do treści art. 13 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7.

Odrębnie zaś w pkt 6 ww. artykułu zostały zakwalifikowane przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

Wnioskodawca w przedmiotowym wniosku wskazał, iż zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym (Dz. U. Nr 108, poz. 1026 ze zm.), na podstawie § 4 w postępowaniu mediacyjnym wypłaca mediatorom ryczałt za przeprowadzenie tego postępowania w wysokości 120 zł oraz na podstawie § 1 w zakresie doręczeń wezwań i innych pism stosuje się ryczałt w wysokości 20 zł. W sumie mediator uzyskuje 140 zł, które w całości jest opodatkowywane podatkiem zryczałtowanym zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ mimo nie zawierania z mediatorem żadnych umów kwota jaką może on uzyskać za przeprowadzone postępowanie mediacyjne jest z góry znana. Sąd nie traktuje kwoty ryczałtu za doręczanie wezwań i innych pism jako podstawę do zastosowania zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są diety oraz kwoty stanowiące zwrot kosztów, otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 2.280 zł.

Biorąc pod uwagę powyższe uregulowania zawarte w ww. zwolnieniu, koniecznym jest wyjaśnienie pojęć „pełnienia obowiązków społecznych i obywatelskich”. Analizy w tym przedmiocie dokonał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 25 listopada 1997r. sygn. akt U. 6/97, w którym rozstrzygnął zakres pojęciowy zwolnienia zawartego w art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

„Obowiązki”, w rozumieniu wykładanego przepisu, muszą mieć charakter obowiązków wykonywanych na podstawie ustawy w tym sensie, że funkcja, z pełnieniem której obowiązki te się wiążą jest funkcją unormowaną ustawowo. Dookreślenie, iż chodzi o obowiązki o charakterze obywatelskim bądź społecznym, wprowadza kryterium dodatkowe, sytuujące daną funkcję w płaszczyźnie relacji państwo – obywatel państwa albo społeczność – członek tej społeczności.

O pełnieniu obowiązku obywatelskiego możemy mówić wtedy, gdy dana osoba uczestniczy w zawiadywaniu sprawami państwowymi jako obywatel, zgodnie z zasadami demokratyzmu instytucji publicznych (a nie np. osoba odpłatnie świadcząca usługi eksperckie czy jako pracownik wykonujący swe obowiązki zawodowe).

Z pełnieniem zaś obowiązków społecznych mamy do czynienia wówczas, gdy dana osoba uczestniczy w pracy instytucji (w szczególności instytucji samorządu terytorialnego lub zawodowego) jako reprezentant pewnej społeczności, biorąc udział w rozwiązywaniu problemów tej społeczności w jej interesie (tego rodzaju funkcje należy odróżnić od usług świadczonych w celach zarobkowych). Tak rozumiane obowiązki społeczne lub obywatelskie można pełnić nie tylko na podstawie wyboru lecz także w wyniku powołania przez właściwy organ, wyznaczenia przez upoważnioną organizację społeczną lub na skutek podobnych prawem określonych zdarzeń.

Natomiast główną rolą mediatora jest takie zorganizowanie mediacji by strony w pełni świadomie, poprzez analizę własnych interesów i poznanie możliwych rozwiązań, osiągnęły wspólnie satysfakcjonujące je porozumienie oraz zawarły ugodę i zakończyły spór. Zatem mediatorzy nie pełnią obowiązków społecznych i obywatelskich w postępowaniu mediacyjnym, lecz wykonują określone czynności na zlecenie Sądu otrzymując z tego tytułu stosowną gratyfikację ustaloną ryczałtowo. Tak więc wypłacana kwota ryczałtu tytułem doręczeń wezwań i innych pism nie stanowi podstawy do zastosowania zwolnienia przewidzianego w treści art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy w ww. zakresie należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.