Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0115-KDIT2-3.4010.342.2017.1.JG
z 26 stycznia 2018 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 27 listopada 2017 r. (data wpływu 4 grudnia 2017 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu zasądzonych i zapłaconych kwot tytułem zadośćuczynienia, odszkodowania, renty dla pacjentów poszkodowanych w wyniku popełnionych błędów medycznych lub organizacyjnych skutkujących utratą zdrowia oraz odsetek od tych kwot jak również kosztów procesu zapłaconych przez Szpital stronie postępowania lub na rzecz Skarbu Państwa – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 4 grudnia 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu zasądzonych i zapłaconych kwot tytułem zadośćuczynienia, odszkodowania, renty dla pacjentów poszkodowanych w wyniku popełnionych błędów medycznych lub organizacyjnych skutkujących utratą zdrowia oraz odsetek od tych kwot jak również kosztów procesu zapłaconych przez Szpital stronie postępowania lub na rzecz Skarbu Państwa.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

SPZOZ jest samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej (dalej: Szpital lub Wnioskodawca). Działa na podstawie przepisów ustawy o działalności leczniczej oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Głównym płatnikiem za udzielane świadczenia medyczne jest NFZ. Wnioskodawca posiada obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzonej działalności leczniczej.

Pacjenci występują z roszczeniami przeciwko Wnioskodawcy do sądu o zapłatę odszkodowania, zadośćuczynienia, renty z tytułu szkód związanych z działalnością leczniczą Szpitala. W obecnej chwili wskazane sprawy są przedmiotem orzekania przed sądami.

Przyczynami wystąpienia pacjentów z roszczeniami o zapłatę odszkodowań, zadośćuczynień lub rent z tytułu szkód związanych z działalnością Szpitala są błędy medyczne, czyli zawinione i niezgodne z aktualną wiedzą medyczną postępowanie personelu szpitala, powodujące dla pacjenta uszczerbek na zdrowiu lub błędy organizacyjne np. które powodują uszczerbek na zdrowiu. Przypadki, w których pacjenci wstąpili na drogę sądową, powstały w ramach wykonywania podstawowej działalności Szpitala podczas udzielania świadczeń medycznych przez osoby upoważnione do ich wykonywania.

Umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje powyższe roszczenia jedynie do kwoty określonej sumą ubezpieczenia wynikającej z ww. umowy. Ponad tę kwotę Szpital musi zaspokoić roszczenia ze środków własnych.

Pacjenci, którzy doznali uszczerbku na zdrowiu, wskutek zawinionego postępowania personelu Szpitala, występują z roszczeniami o zapłatę odszkodowań, zadośćuczynień lub rent od Wnioskodawcy.

Szpital w przypadku zasądzenia ww. roszczeń przez sąd, zaspokoi je częściowo z umowy ubezpieczenia OC - do kwoty określonej umową ubezpieczenia a powyżej tej kwoty, roszczenia te pokryje Wnioskodawcą ze środków własnych. Postępowanie takie wynika z zapisów umowy zawartej z ubezpieczycielem na obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą, w której zapisano, że: "przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialność cywilna podmiotu wykonującego działalność leczniczą na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, za szkody będące następstwem udzielania świadczeń zdrowotnych albo niezgodnego z prawem zaniechania udzielania świadczeń zdrowotnych, wyrządzone działaniem lub zaniechaniem ubezpieczonego, które miało miejsce w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej".

Jednocześnie zaznaczyć należy, że Wnioskodawca jako podmiot, którego podstawowym celem statutowym jest ochrona zdrowia, posiada możliwość korzystania ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy zasądzone i wypłacone kwoty tytułem zadośćuczynienia, odszkodowania, renty dla poszkodowanych pacjentów oraz odsetki z nimi związane na rzecz pacjentów, a także koszty procesu zapłacone przez Szpital stronie postępowania lub na rzecz Skarbu Państwa (sądu) można traktować jako koszty uzyskania przychodu w momencie ich poniesienia w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych?
2. Czy Wnioskodawca ma obowiązek naliczenia podatku dochodowego od osób prawnych od dokonanych ww. wypłat, traktując te wydatki jako wydatek nie statutowy?

Niniejsza interpretacja rozstrzyga w zakresie pytania oznaczonego numerem 1 we wniosku. W zakresie pytania o numerze 2 zostanie Wnioskodawcy wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zdaniem Wnioskodawcy, skutki nieprawidłowości związanych z działalnością leczniczą Szpitala pozostają w bezpośrednim związku z prowadzoną przez niego działalnością, tj. udzielaniem świadczeń zdrowotnych. Wydatki związane z wypłatą zadośćuczynienia, odszkodowania, renty, odsetek i kosztów sądowych z ww. tytułu zasądzone w przyszłości wyrokiem sądowym Szpital zaliczy do kosztów uzyskania przychodów.

Wnioskodawca nadmienia, że środki finansowe otrzymane z NFZ i wydatkowane na świadczenie usług zdrowotnych są związane z podejmowanym ryzykiem przy leczeniu pacjentów, co w konsekwencji stanowi, że jest on wydatkiem związanym z funkcjonowaniem Szpitala i stanowi koszt uzyskania przychodu poniesiony w celu osiągnięcia lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Szpital prowadzi specyficzną działalność uregulowaną przepisami prawa, które wskazują, że podmioty wykonujące działalność leczniczą udzielają świadczeń zdrowotnych. Zdaniem Wnioskodawcy nie można traktować sposobu działania Szpitala jako działalności o charakterze usługowym, o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (wyłączenie z kosztów uzyskania przychodów m.in. odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług). Literalnie interpretując przytoczony przepis, zasądzone koszty nie dotyczą wykonanej wadliwie usługi. Odszkodowanie, zadośćuczynienie, renta za szkodę na zdrowiu wynika bowiem wprost z przepisów prawa i jest wydatkiem związanym z ryzykiem podejmowanym przy leczeniu pacjentów.

Uzasadniając swoje stanowisko, Wnioskodawca wskazuje na uregulowanie obowiązujące na gruncie prawa cywilnego (art. 444 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r., poz. 380, z późn. zm. - dalej: Kodeks cywilny), art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego i art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego.

W związku z powyższym Wnioskodawca mając na uwadze specyfikę prowadzonej przez jednostkę działalności, stoi na stanowisku, że wypłata odszkodowania, zadośćuczynienia, renty wraz z odsetkami oraz zasądzonych w związku z powyższym zdarzeniem kosztów sądowych wynika wprost z przepisów prawa i powinna zostać zakwalifikowana jako wydatek związany z ryzykiem podejmowanym przy leczeniu pacjentów, co w konsekwencji stanowi, że jest to wydatek związany z funkcjonowaniem szpitala.

Poniesione przez Szpital wydatki związane z pokryciem kosztów na rzecz poszkodowanych pacjentów z tytułu prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności leczniczej, zasądzone wyrokiem sądu, tj. odszkodowanie, zadośćuczynienie, renta, koszty procesu i odsetki, mogą zostać zakwalifikowane do kosztów uzyskania przychodów, na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jako wydatki związane z zachowaniem źródła przychodów.

Wypłaty zasądzonych wyrokiem sądu kwot zadośćuczynienia, skapitalizowanej renty, odsetek od tych kwot oraz wypłacanej comiesięcznie renty, koszty procesu i koszty sądowe pozostają w związku z prowadzoną przez Szpital działalnością statutową. Poniesienie wydatków jest uzasadnionym kosztem, jakim jest zachowanie źródła przychodów. Tak też przyjął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 14 kwietnia 2011 sygn. akt (...) uznając, że ponoszony wydatek na wypłatę renty należy kwalifikować jako wydatek ponoszony w celu zachowania źródła przychodu. Również takie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 27 listopada 2012 r., znak: IPTPB3/423-311/12-2/IR.

Zadośćuczynienie (art. 445 Kodeksu cywilnego) stanowi formę rekompensaty pieniężnej z tytułu szkody niemajątkowej, jest sposobem naprawienia ujemnych przeżyć związanych z cierpieniem fizycznym i psychicznym. Zdaniem Wnioskodawcy, ryzyko poniesienia wydatków związanych z wypłatą zadośćuczynienia wpisane jest w funkcjonowanie Szpitala i podobnie jak w przypadku renty kwoty wypłacone ze środków Szpitala powinny zostać uznane za koszty uzyskania przychodu poniesione w celu zachowania źródła przychodu. Takie stanowisko zajął w interpretacji indywidualnej z 9 lutego 2012 r., znak: ILPB3/423-514/11-4/JG Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, w uzasadnieniu której stwierdził, że również kwota zadośćuczynienia może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że wskazane wyżej wydatki powinny stanowić koszty uzyskania przychodu, gdyż są ściśle związane z działalnością statutową w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych, która obarczona jest ryzykiem spowodowania w sposób niezawiniony uszczerbku na zdrowiu, a nawet zgonu. Mając na uwadze regulacje wynikające z ustawy o działalności leczniczej i ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych podmiotów wykonujących działalność leczniczą, wskazano, że Szpital wykonuje specyficzny rodzaj działalności, której nie można przypisać typowych elementów odnoszących się do świadczenia usług w zwykłym rozumieniu tego pojęcia. Wypłata zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami, skapitalizowanej renty wraz z ustawowymi odsetkami, comiesięcznej renty, kosztów procesu oraz kosztów sądowych wynika wprost z przepisów kodeksu cywilnego i powinna zostać zakwalifikowana jako wydatek związany z ryzykiem podejmowanym przy leczeniu pacjenta, co w konsekwencji stanowi, że jest to wydatek związany z funkcjonowaniem Szpitala, a tym samym stanowi koszt uzyskania przychodu. Ponadto koszty te pozostają w ścisłym związku z prowadzoną przez Szpital działalnością statutową, są zatem uzasadnionym celem, jakim jest zachowanie źródła przychodów. W ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych ustawodawca używa pojęć "towar" czy "usługa", a nie odwołuje się do pojęcia "świadczenie", co oznacza że nie można uznać zadośćuczynienia, odszkodowania, renty dla poszkodowanych pacjentów oraz odsetek z nimi związane na rzecz pacjentów, a także zapłaconych kosztów procesu jako działalności o charakterze usługowym.

Wnioskodawca stoi również na stanowisku, że wypłata w/w świadczeń nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych, gdyż są to wydatki na cele statutowe.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2017 r., poz. 2343, z późn. zm.; dalej: ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2017 r.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 (…).

Jednocześnie organ informuje, że od 1 stycznia 2018 r. ww. przepis otrzymał nowe brzmienie, jednakże powyższe pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie.

Treść przywołanego art. 15 ust. 1 ww. ustawy wskazuje, że definicja kosztów uzyskania przychodów dla celów podatku dochodowego składa się z dwóch podstawowych elementów, które łącznie tworzą swego rodzaju normatywną klauzulę generalną.

Pierwszy z tych elementów określić można mianem przesłanki pozytywnej, zakładającej spełnienie łączne dwóch warunków, tj.:

• poniesienie wydatku,
• poniesienie wydatku musi nastąpić w celu osiągnięcia przychodu, względnie zabezpieczenia bądź zachowania źródła przychodów.

Tak więc dany podmiot gospodarczy ma możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów poniesionych wydatków po wyłączeniu tych, których możliwość odliczenia jest wprost ograniczona w ustawie - zarówno kosztów bezpośrednio związanych z uzyskiwanymi przychodami, jak i kosztów innych niż bezpośrednio związanych z przychodami - pod warunkiem, że ich poniesienie ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu, lub wiąże się z zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów.

Ustawodawca w omawianym przepisie nie zdefiniował pojęcia „koszty bezpośrednio związane z przychodami” oraz „koszty uzyskania przychodów inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami”. Jednak znaczenie tych pojęć można ustalić posługując się ich językowym znaczeniem.

Przez koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami należy rozumieć te koszty, których poniesienie wpłynęło bezpośrednio na uzyskanie określonego przychodu. Kosztami zaś innymi niż koszty bezpośrednio związane z przychodami są wszelkie koszty niebędące kosztami bezpośrednio związanymi z przychodami, w tym koszty dotyczące całokształtu działalności podatnika związane z jego funkcjonowaniem.

Jednak nie każdy wydatek ponoszony w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą stanowić może koszt uzyskania przychodów i jako taki rzutować na podstawę opodatkowania. Skoro bowiem ustawodawca wyraźnie wiąże koszty uzyskania przychodów z określonym celem, to musi być ten cel widoczny. Ponoszone koszty winny omawiany cel realizować lub co najmniej zakładać realność celu.

Właściwa i zgodna z treścią ustawowej regulacji kwalifikacja kosztów uzyskania przychodów powinna brać pod uwagę:

• przeznaczenie wydatku (celowość, zasadność wydatku dla funkcjonowania podmiotu). Ze względu na szeroki zakres celowości, powinno poddawać się szczegółowej analizie czynniki wpływające na celowość w postaci racjonalności i efektywności;
• potencjalną możliwość (analizowaną w dacie poniesienia wydatku na podstawie obiektywnych przesłanek) przyczynienia się danego wydatku do osiągnięcia przychodu, względnie zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Ponadto obowiązkiem podatnika, jako odnoszącego ewidentną korzyść z faktu zaliczenia określonych wydatków w poczet kosztów uzyskania przychodów, jest wykazanie związku przyczynowo-skutkowego z osiąganymi przychodami lub zabezpieczeniem ich źródła, zgodnie z dyspozycją powołanego art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Drugi z elementów zawartych w omawianym przepisie stanowi przesłankę negatywną, zgodnie z którą, ponoszony wydatek nie może być ujęty w zawartym w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych katalogu wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów. Do tego katalogu należą m.in. wydatki, które nie są zaliczane do kosztów podatkowych po przekroczeniu ustawowo określonych limitów, gdy nie spełnią określonych warunków, bądź ze względu na swój charakter bezwzględnie nie stanowią kosztów podatkowych. Jednocześnie wskazać należy, że samo wyliczenie kosztów, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodu, nie stwarza domniemania, że wszelkie pozostałe koszty, które nie są wymienione w art. 16 z mocy samego prawa są uznawane za koszty podlegające odliczeniu. Nie stanowi to bowiem wystarczającej przesłanki do obciążenia ich wartością kosztów uzyskania przychodów.

Z przedstawionego opisu stanu faktycznego wynika, że w związku z błędami będącymi następstwem zawinionego i niezgodnego z aktualną wiedzą medyczną postępowania personelu lub błędów organizacyjnych Wnioskodawcy jego pacjenci występują z roszczeniami do sądu o wypłatę odszkodowań, zadośćuczynień lub rent od Szpitala. Wnioskodawca w przypadku zasądzenia wyrokiem sądu ww. roszczeń, zaspokoi je częściowo z umowy o ubezpieczenia OC - - do kwoty określonej umową ubezpieczenia a powyżej tej kwoty, roszczenia te pokryje Szpital ze środków własnych.

Wskazać należy, że zasadniczo podmiotem obowiązanym do odszkodowania jest osoba, która dopuściła się błędu. Natomiast w przypadku gdy osoba której zarzucono popełnienie błędu jest pracownikiem Wnioskodawcy – wtedy odpowiedzialność cywilną ponosi prowadzący tę placówkę (Szpital). Zgodnie bowiem z art. 429 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459, z późn. zm.; dalej: Kodeks cywilny), kto powierza wykonanie czynności drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności.

Natomiast podstawą roszczenia o zadośćuczynienie jest krzywda, czyli szkoda niemajątkowa. Zadośćuczynienie może być przyznane poszkodowanemu tylko w wypadkach wyraźnie wskazanych w Kodeksie cywilnym. Jest nim m.in. przepis art. 445 Kodeksu cywilnego, który w związku z art. 444 § 1 Kodeksu cywilnego przewiduje przyznanie poszkodowanemu zadośćuczynienia pieniężnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Z kolei w myśl art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Do stwierdzenia czy wymienione wyżej wydatki, które Wnioskodawca jest zobowiązany wypłacić na rzecz pacjentów mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów istotnym jest ustalenie czy ich poniesienie przyczyni się do osiągnięcia przychodu bądź służyć będzie zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów Wnioskodawcy.

Podmioty lecznicze w tym szpitale zobowiązane są do posiadania obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (dalej: ubezpieczenia OC) na warunkach określonych w art. 25 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r., o działalności leczniczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1638, z późn. zm.; dalej: ustawa o działalności leczniczej). W ustawie tej w art. 2 pkt 5 znajduje się definicja podmiotu leczniczego, wykonującego działalność leczniczą oraz wymienione są wszystkie podmioty, które zobowiązuje się do zawarcia obowiązkowego ubezpieczenia. W myśl art. 25 ust. 2 ustawy o działalności leczniczej, obowiązek ubezpieczenia powstaje najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia wykonywania działalności leczniczej. W przypadku zawarcia takiej umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej przez podmiot leczniczy, w przypadku powstania roszczenia o naprawienie szkody, powstaje również odpowiedzialność gwarancyjna ubezpieczyciela, który zobowiązany jest do wypełnienia zobowiązania z racji zawartej umowy ubezpieczeniowej OC, łączącej go z ubezpieczającym – podmiotem medycznym. Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń i ubezpieczonego – sprawcy, nie jest solidarna a jedynie ma charakter in solidum. Powyższe oznacza, że ubezpieczyciel odpowiada za wyrządzoną szkodę jedynie w zakresie zawartej umowy ubezpieczenia i do wysokości sumy gwarancyjnej.

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 359 § 1 Kodeksu cywilnego, według którego odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Zgodnie z art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Z kolei w myśl art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U z 2016 r., poz. 1822, z późn. zm.; dalej: Kodeks postępowania cywilnego) strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). W przepisie tym ustawodawca wyraził przy okazji określenia ww. pojęcia zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, co oznacza, że strona przegrywająca sprawę zwraca na żądanie przeciwnika koszty procesu. W razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak nałożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu (art. 100 Kodeks postępowania cywilnego). Natomiast w myśl art. 108 § 1 Kodeks postępowania cywilnego Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Sąd może jednak rozstrzygnąć jedynie o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu; w tej sytuacji, po uprawomocnieniu się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, referendarz sądowy w sądzie pierwszej instancji wydaje postanowienie, w którym dokonuje szczegółowego wyliczenia kosztów obciążających strony. Zgodnie zaś z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 623) kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

Analiza opisanego we wniosku stanu faktycznego prowadzi do wniosku, że co prawda mające mieć miejsce wypłaty kwot z tytułu zasądzonego zadośćuczynienia, odszkodowania i renty dla pacjentów wiążą się pośrednio z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą, jednakże oceniając charakter omawianych wydatków nie można wykazać związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy zapłatą tych kwot, a uzyskanym przez Wnioskodawcę przychodem. Uiszczenie analizowanych należności orzeczonych na rzecz pacjentów jest wynikiem nieprawidłowego realizowania przez Szpital obowiązków. Zatem celem zapłaty odszkodowania, zadośćuczynienia oraz renty na rzecz pacjentów jest zwolnienie się Wnioskodawcy ze zobowiązania będącego następstwem szkody wyrządzonej poszkodowanym pacjentom. Trudno tym samym racjonalnie uzasadnić, w jaki sposób ich zapłata miałaby przyczynić się do wzrostu poziomu przychodów Wnioskodawcy lub do zwiększenia szans na ich uzyskiwanie bądź na zachowanie lub zabezpieczenie przychodu. W odniesieniu natomiast do podniesionej przez Wnioskodawcę kwestii ryzka prowadzonej działalności wskazać należy, że podejmując decyzje dotyczące finansów Wnioskodawca powinien liczyć się z konsekwencjami wynikającymi z tych decyzji, a zachowując się racjonalnie powinien mieć na uwadze ryzyko związane z prowadzeniem swej działalności. W ramach tego ryzyka winien również przewidzieć ewentualne negatywne finansowo efekty swych działań. Ryzyko nie może jednak być utożsamiane z dowolnym kształtowaniem stosunków w celu obniżenia podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Możliwość zaliczania danych wydatków do kosztów uzyskania przychodów ma przede wszystkim skłaniać podatników do podejmowania racjonalnych decyzji gospodarczych i działań, w tym znaczeniu, że przysparzać one będą konkretnych przychodów podatkowych lub też celem ich poniesienia będzie zachowanie źródła przychodów w niezmienionym stanie albo zabezpieczenie tego źródła przed uszczupleniem czy też zmniejszeniem. Za wydatki służące zachowaniu czy zabezpieczeniu źródła przychodów można uznać jedynie wydatki na zapłatę składki na ubezpieczenie podmiotu od odpowiedzialności cywilnej, a nie finansowe konsekwencje popełnionych przez podmiot zawinionych błędów medycznych czy organizacyjnych. Podkreślić przy tym należy, że to właśnie charakter skomplikowanych pod względem fachowości usług świadczonych przez Wnioskodawcę był dla ustawodawcy podstawą nałożenia obowiązku ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej świadczonych przez takie podmioty usług.

Nie można również wykazać związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy zapłatą odsetek oraz kosztów postepowania sądowego a uzyskanym przez Wnioskodawcę przychodem. W opisanym stanie faktycznym odsetek za zwłokę wierzyciel może żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. W doktrynie przyjmuje się, że odsetki są świadczeniem ubocznym (akcesoryjnym), realizowanym z reguły w takich samych przedmiotach co świadczenie główne i wysokości obliczonej według stopy procentowej i czasu potencjalnego korzystania z przedmiotów objętych świadczeniem głównym. W przedmiotowej sprawie odsetki, do których zapłacenia został zobowiązany Wnioskodawca mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem nie wykonania zobowiązań.

Natomiast poniesione wydatki jakimi są koszty sądowe - obejmujące zwrot kosztów procesu poniesionych przez stronę powodową oraz zwrot kosztów procesu na rzecz Skarbu Państwa, od których strona powodowa została zwolniona - nie przyczyniły się w żaden sposób do uzyskanego przychodu z prowadzonej działalności gospodarczej. Nie były to również normalne koszty funkcjonowania Wnioskodawcy. Koszty te ponoszone są przez Wnioskodawcę wskutek uwzględnienia roszczeń pacjentów, czyli przegranych spraw z zakresu prawa cywilnego. Poniesienie tych wydatków jest zatem formą dolegliwości finansowej z tytułu przegrania procesów sądowych. Zatem są to pewnego rodzaju dolegliwe dla Wnioskodawcy wydatki, które nie przynoszą jej przychodu. Wydatki te są ściśle powiązane z dochodzeniem roszczeń przez pacjentów są kosztami postępowania sądowego nie zaś opodatkowanej działalności Wnioskodawcy.

Mając zatem na uwadze opisany we wniosku stan faktyczny oraz przytoczone przepisy prawa, stwierdzić należy, że poniesione przez Wnioskodawcę na rzecz pacjentów wydatki z tytułu wypłaty zasądzonych zadośćuczynień, odszkodowań, rent i odsetek oraz wydatki poniesione na pokrycie kosztów procesu pomimo, że nie zostały przez ustawodawcę wymienione w katalogu kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, tj. w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym do prawnych, nie zostały jednakże poniesione w celu osiągnięcia jakiegokolwiek przychodu. Co więcej, z opisu stanu faktycznego nie wynika, aby przedmiotowe wydatki poniesione były w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Wobec tego należy je ocenić jako nie spełniające kryterium celowości, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a w konsekwencji nie mogą one stanowić kosztów uzyskania przychodów w działalności Wnioskodawcy.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów zasądzonych przez sąd pacjentom Szpitala kwot zadośćuczynień, odszkodowań, rent, odsetek za zwłokę czy kosztów procesu za nieprawidłowe.

W ocenie organu, w przedstawionym stanie faktycznym, nie są spełnione przesłanki zawarte w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Należy zauważyć, że celem poniesionych przez Szpital wydatków na wypłatę zasądzonych przez Sąd kwot odszkodowań zadośćuczynień czy rent wypłacanych przez Wnioskodawcę (przewyższającej kwoty objęte umową ubezpieczeniowa OC) jego pacjentom - nie jest uzyskanie przychodu, ani zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów. Celem zapłaty jest bowiem zwolnienie się Wnioskodawcy ze zobowiązań a zapłata ww. świadczeń nie przynosi żadnego przychodu. W opisie stanu faktycznego Szpital wskazał, że przyczyną roszczeń pacjentów stanowi zawinione i niezgodne z aktualną wiedzą medyczną postępowania personelu, których skutkiem jest uszczerbek w zdrowiu pacjenta lub popełnione błędy organizacyjne, a kwoty zasądzone przez sąd będące przedmiotem zapytania są następstwem popełnionych przez personel Szpitala błędów skutkujących utratą zdrowia jego pacjentów.

Reasumując biorąc pod uwagę przyczynę roszczeń pacjenta (tj. błędy medyczne, czyli zawinione i niezgodne z aktualną wiedzą medyczną postępowanie personelu Szpitala czy też błędy organizacyjne), będące źródłem zasądzonych kwot poniesione przez Wnioskodawcę wydatki na ich uregulowanie, nie spełniają ustawowych przesłanek do uznania przedmiotowych wydatków za koszty uzyskania przychodów.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2017 r., poz. 1369) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.