Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0112-KDIL3-2.4011.378.2018.1.JK
z 22 listopada 2018 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 2 października 2018 r. (data wpływu 4 października 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty tytułem działu spadku – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 4 października 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania spłaty tytułem działu spadku.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Rodzice Wnioskodawczyni byli właścicielami na prawach wspólności ustawowej zabudowanych domem jednorodzinnym działek o łącznej powierzchni 0,0958 ha oraz działki niezabudowanej o powierzchni 0,36 ha.

Ojciec zmarł 10 października 2010 roku nie pozostawiając testamentu.

Postępowanie spadkowe po nim nie zostało przeprowadzone. Spadek po nim odziedziczyli na podstawie ustawy: matka Wnioskodawczyni w 1/3 części, brat Zainteresowanej w 1/3 części i Wnioskodawczyni w 1/3 części.

Matka zmarła 5 stycznia 2017 roku pozostawiając testament notarialny sporządzony 7 stycznia 2015 roku, w którym do spadku po sobie powołała wnuka – syna brata Zainteresowanej.

Dnia 31 marca 2017 roku w Kancelarii Notarialnej sporządzone zostały akty poświadczenia dziedziczenia, w których potwierdzone zostały powyższe fakty.

W dniu 3 kwietnia 2017 roku Wnioskodawczyni dokonała w Urzędzie Skarbowym zgłoszenia o nabyciu spadku po ojcu na formularzu SD-Z2.

Bratanek zainteresowany był uregulowaniem własności odziedziczonych nieruchomości, ponieważ zamierzał podjąć się budowy nowego domu jednorodzinnego obok odziedziczonego budynku, w którym mieszkał wraz z żoną i dwójką dzieci. Następnie zamierzał zburzyć stary budynek po rodzicach Wnioskodawczyni.

Zainteresowana nie miała zamiaru oddać bezpłatnie tego co odziedziczyła po ojcu i uprzedziła go, że będzie domagała się również zachowku po matce. Wnioskodawczyni czuła się skrzywdzona testamentem mamy, tym bardziej, że mama nie była całkowicie świadoma tego co podpisuje. Testament został sporządzony podstępem. O fakcie istnienia testamentu Zainteresowana dowiedziała się niedługo przed śmiercią mamy i na pytanie dlaczego tak postąpiła odpowiedziała, że zapisała wnukowi tylko poddasze, które zamieszkiwał. Mama przez kilka lat przed śmiercią chorowała na raka. Miała przerzuty. Kilkukrotna radioterapia głowy spowodowała u niej zmiany objawiające się nieodróżnianiem jawy od snu. Była zdezorientowana, gubiła się, nie wiedziała co się dzieje. Wnioskodawczyni miała żal do mamy o to co zrobiła jednak nie przestała się nią opiekować. Nie miała zamiaru podważać testamentu jednak zamierzała żądać spłaty spadku po ojcu i zachowka po matce.

Załatwieniem spraw związanych z działem spadku zajął się bratanek. Zlecił rzeczoznawcy wycenę zabudowanej nieruchomości. Została wyceniona na kwotę 103.275 zł. Działkę oszacowano na 8.000 zł. Łączna wartość spadku wyniosła 111.278 zł. Uzgodniono, że Wnioskodawczyni otrzyma od bratanka 18.000 zł tytułem spłaty spadku po ojcu i 18.000 zł tytułem zachowku po mamie – razem 36.000 zł i taką propozycję działu spadku bratanek przedstawił notariuszowi.

Umowa o dział spadku została podpisana 15 czerwca 2018 roku w Kancelarii Notarialnej. Zgodnie z umową całą zabudowaną nieruchomość otrzymuje bratanek, działkę otrzymuje brat Wnioskodawczyni, zaś bratanek dokona spłaty na rzecz Zainteresowanej kwoty 36.000 zł. W dniu podpisania umowy bratanek wręczył Wnioskodawczyni 7.000 zł. Reszta spłaty w kwocie 29.000 zł zostanie zapłacona w 29 równych ratach miesięcznych po 1.000 zł w terminie do 30 listopada 2020 roku.

Umowa ta sporządzona została niezgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, o czym Zainteresowana przekonała się dopiero za kilka dni, gdy miała możliwość zapoznać się z jej treścią. Umowa ta była wprawdzie odczytywana w kancelarii przez notariusza ale żadna z obecnych osób nie zauważyła tak poważnego uchybienia. Umowa nie wyczerpywała roszczeń Wnioskodawczyni z tytułu zachowku, a kwota 36.000 zł, którą miała otrzymać została potraktowana jako spłata spadku po ojcu. Zainteresowana poinformowała o tym bratanka i razem udali się do Kancelarii Notarialnej z pretensjami dotyczącymi błędnej treści umowy. W wyniku interwencji 21 czerwca 2018 roku został sporządzony kolejny akt notarialny, w którym ustalono, że z kwoty 36.000 zł, którą Wnioskodawczyni ma otrzymać 18.000 zł stanowi spłatę z tytułu działu spadku po ojcu, a kolejne 18.000 zł stanowi równowartość przysługującego prawa do zachowku po matce.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy otrzymana przez Zainteresowaną kwota 18.000 zł z tytułu spłaty w związku z działem spadku po ojcu, która nie przekroczy wartości udziału spadkowego w nieruchomości będącej przedmiotem działu spadku, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawczyni, otrzymanie w wyniku działu spadku kwoty nieprzekraczającej udziału w spadku nie spowoduje powstania przychodu z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Okoliczność, że suma spłaty nie przekracza wartości przysługującego udziału spadkowego jest decydująca dla braku opodatkowania PIT.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2018 r., poz. 200, z późn. zm., dalej jako „u.p.d.o.f”), źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2, udziału w nieruchomości, jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

W przedmiotowej sytuacji, dział spadku będzie konsekwencją nabytych praw w wyniku otrzymania spadku, które podlegało opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. Nastąpi on ze spłatą na rzecz Zainteresowanej, co powoduje, że umowa o dział ma charakter odpłatny.

Nie jest to jednak równoznaczne z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego z tytułu zbycia udziału we wchodzącej w skład spadku nieruchomości. Kwota spłaty nie przekroczy bowiem wartości przysługującego Wnioskodawczyni, jako spadkobiercy udziału spadkowego w nieruchomości. W takim przypadku nie powstanie przychód z odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż spłata jest ekwiwalentna do posiadanego udziału w spadku, a Zainteresowana nie uzyskała w związku z czynnością działu spadku żadnego przysporzenia majątkowego względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej po ojcu. Brak jest więc podstaw do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwoty spłaty otrzymanej w wyniku działu spadku.

W celu ustalenia, czy w przedmiotowej sprawie otrzymana przez Wnioskodawczynię spłata podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, należy odnieść się do regulacji zawartych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r. poz. 459, z późn. zm., dalej jako k.c.).

Zgodnie z art. 922 k.c., spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów kodeksu.

W myśl art. 924 k.c., spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 k.c.).

Stosownie do art. 1025 1 k.c., prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku, czy też akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza, potwierdza jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia.

Z instytucją działu spadku mamy natomiast do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do chwili działu przedmiot wspólności. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.

Art. 1037 § 1 k.c. stanowi, że dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.

Umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do części spadku (art. 1038 § 2 k.c.).

Okoliczność, że dział spadku następuje ze spłatą na rzecz drugiego spadkobiercy przez spadkobiercę nabywającego na wyłączną własność składniki majątkowe wchodzące w skład spadku powoduje, że czynność taka ma charakter odpłatny. Nie jest to jednak równoznaczne z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego z tytułu otrzymania takiej spłaty. W sytuacji, w której spłata równa jest wartości udziału w spadku i nie przekracza go, podatnik nie uzyskuje w związku z czynnością działu spadku żadnego przysporzenia majątkowego względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej. W takim przypadku brak jest podstaw do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, kwoty spłaty otrzymanej w wyniku działu spadku.

Takie stanowisko prezentowane jest w licznych wyrokach sądowych oraz interpretacjach indywidualnych, np.

1. wyrok WSA w Łodzi z 9 listopada 2011 r. - sygn. akt I SA/Łd 1173/11,
2. interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o nr:
   1. 0111-KDIB2-2.4011.78.2017.1.KK,
   2. 0113-KDIPT2-2.4011.395.2017.1.EC,
   3. 0113-KDIPT2-2.4011.258.2018.1.ACZ,
   4. 0115-KDIT2-1.4011.172.2018.1.MN,
   5. 0115-KDIT2-3.401 1.151.2018.2.JS,
   6. 0113-KDIPT2-2.4011.160.2018.1.MP.
   
   

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1509, z późn.zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ww. ustawy, jednym ze źródeł przychodów jest odpłatne zbycie:

1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
2. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
3. prawa wieczystego użytkowania gruntów,

– jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawczyni w 2018 r. dokonała działu spadku po zmarłym w 2010 r. ojcu. W następstwie zawartej umowy wyłącznym właścicielem nieruchomości został bratanek Zainteresowanej, który jednocześnie został zobowiązany do dokonania na rzecz Wnioskodawczyni spłaty w wysokości 18.000 zł. Otrzymana spłata nie przekroczyła udziału Zainteresowanej w spadku.

Wobec powyższego należy wskazać, że zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r., poz. 1025, z późn. zm.), spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów księgi niniejszej.

W myśl art. 924 Kodeksu cywilnego, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 Kodeksu cywilnego). Stosownie do art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego, prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku, czy też akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza, potwierdza jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia.

Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do chwili działu przedmiot wspólności. Na skutek działu spadku następuje konkretyzacja składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.

Stosownie do art. 1035 Kodeksu cywilnego, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Art. 1037 § 1 ww. Kodeksu stanowi natomiast, że dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców.

W myśl art. 210 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.

Natomiast zgodnie z art. 211 i 212 cyt. Kodeksu, zniesienie współwłasności może nastąpić przez podział rzeczy wspólnej, a gdy rzeczy nie da się podzielić, przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, bądź przez podział cywilny, polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej ceny stosownie do wielkości udziałów współwłaścicieli.

Należy przy tym wyjaśnić, że okoliczność, że dział spadku następuje ze spłatą od spadkobiercy nabywającego na wyłączną własność składniki majątkowe wchodzące w skład spadku na rzecz drugiego spadkobiercy powoduje, że czynność taka ma charakter odpłatny.

Nie jest to jednak równoznaczne z obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego z tytułu otrzymania takiej spłaty.

W sytuacji, w której spłata równa jest wartości udziału w spadku i nie przekracza go, podatnik nie uzyskuje w związku z czynnością działu spadku żadnego przysporzenia majątkowego względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej. W takim przypadku brak jest podstaw do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwoty spłaty otrzymanej w wyniku działu spadku.

Podsumowując, z uwagi na fakt, że otrzymana przez Wnioskodawczynię spłata z tytułu działu spadku dotyczącego udziału w nieruchomości nabytej po zmarłym ojcu nie przekroczyła wartości przysługującego Zainteresowanej udziału w spadku, spłata ta nie powoduje powstania przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który mógłby podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Wobec tego, Wnioskodawczyni nie jest zobowiązana do zapłaty podatku z rzeczonego tytułu.

Ponadto należy również podkreślić, że powołane w treści wniosku orzeczenie sądu administracyjnego nie może wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii. Nie negując tego orzeczenia, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego, należy stwierdzić, że zdaniem organu podatkowego teza badanego rozstrzygnięcia nie ma zastosowania w przedmiotowym postępowaniu. Podobnież powołane przez Zainteresowaną interpretacje indywidualne, wydane zostały w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
   
   

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.