Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB2-2.4014.17.2019.1.HS
z 13 marca 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 800 ze zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 28 stycznia 2019 r. (data wpływu 29 stycznia 2019 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przysądzenia w postępowaniu egzekucyjnym nieruchomości w zamian za wierzytelność – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 stycznia 2019 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przysądzenia w postępowaniu egzekucyjnym nieruchomości w zamian za wierzytelność.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wyrokiem z 4 czerwca 2008 r. Sąd Okręgowy rozwiązał małżeństwo Wnioskodawczyni zawarte 30 kwietnia 1983 r. W orzeczeniu tym Sąd nie określił sposobu korzystania z domu usytuowanego w K. Wnioskodawczyni dodała, że nieruchomość tę małżonkowie nabyli wspólnie podczas trwania małżeństwa w 1985 r. Następnie Sąd Rejonowy postanowieniem z 29 maja 2012 r. orzekł o podziale majątku wspólnego, gdzie własność nieruchomości w K. przypadła byłemu małżonkowi Wnioskodawczyni, który miał spłacić Wnioskodawczynię w kwocie 153 667,50 zł (płatnych w 6 ratach). Zobowiązany – były małżonek Wnioskodawczyni – nie spłacił Wnioskodawczyni, w związku z czym sprawa została skierowana do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym. Komornik poinformował Wnioskodawczynię, że nie może ściągnąć zaległej należności. W związku z tym wierzyciel (Wnioskodawczyni) wystąpił o dokonanie opisu i oszacowania przedmiotowej nieruchomości, a następnie o przeprowadzenie licytacji nieruchomości. Komornik sądowy pismem z 20 września 2016 r. poinformował wierzyciela – Wnioskodawczynię, że druga licytacja nie doszła do skutku (z powodu braku chętnych do nabycia nieruchomości). Poinformowano również Wnioskodawczynię o możliwości nabycia nieruchomości poprzez jej przejęcie. Zgodnie bowiem z art. 984 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego – jeżeli na drugiej licytacji nikt nie przystąpi do przetargu, przejęcie nieruchomości na własność może nastąpić w cenie nie niższej od dwóch trzecich sumy oszacowania, przy czym prawo przejęcia przysługuje wierzycielowi egzekucyjnemu i hipotecznemu oraz współwłaścicielowi. Następnie Sąd Rejonowy postanowieniem z 23 listopada 2017 r. przysądził wierzycielowi – Wnioskodawczyni własność nieruchomości w K.

Przez cały czas trwania związku małżeńskiego Wnioskodawczyni była współwłaścicielką przedmiotowej nieruchomości. Po podziale majątku Sąd przyznał wyłączną własności nieruchomości jej byłemu małżonkowi, który został zobowiązany do spłacenia Wnioskodawczyni, czego nie wykonał. W związku z tym Wnioskodawczyni przejęła przedmiotową nieruchomość. W czasie, gdy były małżonek Wnioskodawczyni widniał w księdze wieczystej jako jedyny właściciel nieruchomości, Wnioskodawczyni (wierzyciel) ustanowiła hipotekę przymusową w celu zabezpieczenia swoich roszczeń. Powyższy fakt potwierdza, że Wnioskodawczyni w tym okresie miała prawo do nieruchomości w sytuacji niespłacenia jej przez zobowiązanego, tj. byłego małżonka.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

Czy nabycie prawa własności przedmiotowej nieruchomości postanowieniem Sądu Rejonowego z 23 listopada 2017 r. jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych? Jeśli czynność taka podlega opodatkowaniu, to co w tej sytuacji stanowi podstawę opodatkowania?

Zdaniem Wnioskodawczyni, nabycie własności nieruchomości poprzez jej przejęcie w związku z podziałem nieruchomości współmałżonków jest wyłączone od podatku od czynności cywilnoprawnych. Przejęcie własności nieruchomości nastąpiło w toku egzekucji sądowej, która była konsekwencją nierzetelności dłużnika (byłego małżonka).

Nie można identyfikować sprzedaży dokonanej w trybie egzekucji sądowej ze sprzedażą z wolnej ręki, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Za powyższym stanowiskiem przemawia również zasada wyrażona w art. 2a Ordynacji podatkowej (in dubio pro tributario) oraz zasady sprawiedliwości społecznej – przyjęcie, że przedstawiona w opisanym stanie faktycznym czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, w oczywisty sposób stawia w gorszej sytuacji prawnopodatkowej wierzyciela aktywnie i skutecznie zmierzającego do uzyskania zaspokojenia od dłużnika, niż wierzyciela biernie oczekującego na wynik działań organu egzekucyjnego.

Gdyby jednak przyjąć, że opisana czynność podlega opodatkowaniu to podstawą opodatkowania będzie połowa wartości rynkowej przejmowanej nieruchomości.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j Dz.U. z 2017 r., poz. 1150 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
• umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki.
  
  

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają również zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4 (art. 1 ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy). Podatkowi podlegają także orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione pkt 1 i 2 (art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy).

Zauważyć należy, że ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W związku z tym, szczegółowe wyznaczenie zakresu przedmiotowego opodatkowania ww. podatkiem ma określone konsekwencje prawne. Oznacza to, że ustawodawca wprowadzając tę zasadę, wyłączył od opodatkowania inne podobne czynności, które nie zostały wyraźnie wskazane w omawianym przepisie. Tym samym należy stwierdzić, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

W kontekście tych rozważań, aby orzeczenie Sądu podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych musi wywołać taki skutek jak czynności wymienione w katalogu określonym w pkt 1 ust. 1 analizowanego artykułu ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni była wierzycielem na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego z 29 maja 2012 r. o podziale majątku wspólnego, gdzie własność nieruchomości w K. przypadła byłemu małżonkowi Wnioskodawczyni, który miał spłacić Wnioskodawczynię w kwocie 153 667,50 zł (płatnych w 6 ratach). Wnioskodawczyni jako wierzyciel ustanowiła hipotekę przymusową w celu zabezpieczenia swoich roszczeń. Wobec niespłacenia wierzytelności, Wnioskodawczyni wystąpiła do Sądu Rejonowego o przeprowadzenie licytacji powyższej nieruchomości. Obie licytacje nie doszły do skutku z uwagi na brak chętnych do nabycia nieruchomości. Wnioskodawczyni została poinformowana o możliwości nabycia nieruchomości poprzez jej przejęcie w trybie art. 984 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Następnie Sąd Rejonowy postanowieniem z 23 listopada 2017 r. przysądził wierzycielowi – Wnioskodawczyni własność nieruchomości w K.

Zgodnie z art. 952 Kodeksu postępowania cywilnego – zajęta nieruchomość ulega sprzedaży przez licytację publiczną. Termin licytacji nie może być wyznaczony wcześniej niż po upływie dwóch tygodni po uprawomocnieniu się opisu i oszacowania ani też przed uprawomocnieniem się wyroku, na podstawie którego wszczęto egzekucję.

Natomiast art. 972 ww. ustawy określa, że licytacja odbywa się publicznie w obecności i pod nadzorem sędziego albo referendarza sądowego.

Na podstawie art. 983 Kodeksu postępowania cywilnego – jeżeli nikt nie zgłosił wniosku o przejęcie nieruchomości w myśl artykułu poprzedzającego albo przedmiot egzekucji nie jest nieruchomością rolną, komornik na wniosek wierzyciela wyznacza drugą licytację, na której cena wywołania stanowi dwie trzecie sumy oszacowania. Cena ta jest najniższa, za którą można nabyć nieruchomość.

W myśl art. 984 § 1 Kodeksu postepowania cywilnego – jeżeli również na drugiej licytacji nikt nie przystąpi do przetargu, przejęcie nieruchomości na własność może nastąpić w cenie nie niższej od dwóch trzecich części sumy oszacowania, przy czym prawo przejęcia przysługuje wierzycielowi egzekwującemu i hipotecznemu oraz współwłaścicielowi. Jeżeli przedmiotem egzekucji jest nieruchomość rolna, stosuje się art. 982 z wynikającą z niniejszego przepisu zmianą co do ceny przejęcia. W wypadku gdy osoby określone w art. 982 nie skorzystają z prawa przejęcia nieruchomości rolnej, prawo to przysługuje także wierzycielowi egzekwującemu i hipotecznemu. Natomiast zgodnie z art. 984 § 2 ww. ustawy, wniosek o przejęcie nieruchomości wierzyciel powinien złożyć sądowi w ciągu tygodnia po licytacji, składając jednocześnie rękojmię, chyba że ustawa go od niej zwalnia.

W myśl art. 999 § 1 zdanie pierwsze ww. ustawy – prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności w katastrze nieruchomości oraz przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru dokumentów.

Jak wskazano powyżej opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają orzeczenia sądowe, które wywołują takie same skutki jak czynności cywilnoprawne, o których mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wnioskodawczyni, na mocy orzeczenia Sądu, wydanego w postępowaniu egzekucyjnym, nabyła własność nieruchomości na skutek przysądzenia w zamian za wierzytelność, która jej przysługiwała. W rezultacie zatem, wskazane we wniosku orzeczenie Sądu nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, gdyż nie wywołuje ono skutków prawnych tożsamych do czynności określonych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W opisanym stanie faktycznym nie doszło bowiem do sprzedaży przedmiotowej nieruchomości, lecz do przysądzenia własności nieruchomości w związku z bezskuteczną licytacją, w zamian za przysługującą wierzytelność. Wskutek tego przysądzenia Wnioskodawczyni odzyskała przysługującą jej wierzytelność.

Na Wnioskodawczyni nie ciąży więc obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych z tego względu, że opisane we wniosku nabycie nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, ponieważ – jak powyżej wskazano – nie wywołuje ono skutków prawnych tożsamych do czynności określonych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Tym samym odpowiedź na pytanie przedstawione we wniosku jako drugie, tj. rozważanie, co ma stanowić podstawę opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych jest bezzasadne.

Stanowisko Wnioskodawczyni sprowadzające się do twierdzenia, że opisane we wniosku nabycie nieruchomości nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych uznaje się za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Wnioskodawczynię w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Do wniosku Wnioskodawczyni dołączyła plik dokumentów. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest zobowiązany ani uprawniony do oceny dokumentów; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez Wnioskodawczynię i jej stanowiskiem.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.