INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów – uwzględniając wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 18 listopada 2010 r., sygn. akt I SA/Ol 696/10 – stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 31 marca 2010 r. (data wpływu 12 kwietnia 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków z tytułu odszkodowania, zadośćuczynienia, renty, kosztów sądowych i zastępstwa procesowego – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 12 kwietnia 2010 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków z tytułu odszkodowania, zadośćuczynienia, renty, kosztów sądowych i zastępstwa procesowego.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 25 listopada 2005 roku Pan Mirosław R. zawarł ze Spółką umowę – zlecenie, na podstawie której wykonywał prace budowlane na terenie zaplecza technicznego. W dniu 30 listopada 2005 roku doszło do wypadku podczas wykonywania prac rozładunkowych płyt kamiennych z kontenera na plac zakładu. W wyniku wypadku ww. osoba doznała trwałych obrażeń w wyniku czego jest trwale niezdolna do pracy. Po wypadku otrzymała jednorazowe odszkodowanie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu wypadku przy pracy. Jednocześnie poszkodowany wniósł do sądu pozew o zasądzenie od Spółki kwoty 500 000 zł z ustawowymi odsetkami w tym:

1. 200 000 zł tytułem zadośćuczynienia,
2. 200 000 zł tytułem jednorazowego odszkodowania lub comiesięcznej renty w wysokości 1000 zł,
3. 100 000 zł tytułem kosztów leczenia.

W wyroku z dnia 23 września 2009 roku Sąd oddalił częściowo powództwo Pana Mirosława R. zasądzając:

1. kwotę 200 000 zł tytułem zadośćuczynienia w oparciu o art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 435 § 1 k.c. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 września 2007 r.,
2. kwotę 76 040,40 zł tytułem odszkodowania w oparciu o art. 444 § 1 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 435 § 1 k.c. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 września 2007 r.,
3. comiesięczną rentę w wysokości po 1000 zł płatną począwszy od miesiąca czerwca 2006 r. w oparciu o art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego,
4. kwotę 2 425,23 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych.

Od ww. wyroku odwołał się zarówno Pan Mirosław R. jak i Spółka. Po rozpoznaniu sprawy Sąd zmienił zaskarżony wyrok w następujących punktach:

1. kwotę 76 040,40 zł tytułem odszkodowania w oparciu o art. 444 § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c. obniżył do kwoty 19 436,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 września 2009 r.
2. kwotę 2 425,23 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych obniżył do kwoty 517 zł.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy poniesiony wydatek w postaci wypłaty odszkodowania, zadośćuczynienia, renty oraz poniesione w związku z tym koszty sądowe i zastępstwa procesowego stanowią koszty uzyskania przychodów...

Zdaniem Wnioskodawcy poniesione wydatki w postaci wypłaty odszkodowania, zadośćuczynienia, renty stanowią koszty uzyskania przychodów i można wliczyć je w koszty działalności gospodarczej. W art. 16 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ustawodawca wyłączył z kosztów uzyskania jednorazowe odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez właściwego ministra. Zdaniem Spółki chodzi tu o odszkodowania wypłacane na podstawie ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniach społecznych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Wypływa z tego wniosek, że skoro pozostałe odszkodowania wypłacane pracownikom nie zostały wymienione jako wyłączone z kosztów podatkowych można je za takie uznać. Wypłacone zadośćuczynienie wynika z art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c., a jego wysokość nie jest regulowana przepisami prawa. Podobnie ma się z odszkodowaniem wypłaconym na podstawie 444 § 1 k.c. w zw. z art. 435 § 1 k.c. i comiesięczną rentą w wysokości po 1000 zł w oparciu art. 444 § 2 k.c., których wysokość nie jest regulowana przepisami prawa, a poza tym renta nie jest wypłatą jednorazową.

Zdaniem Spółki podobne stanowisko prezentują również ograny podatkowe:

1. Izba Skarbowa w Gdańsku - BI/4218-0019/05
2. Izba Skarbowa w Rzeszowie - IS.I/3-423/95/04
3. Urząd Skarbowy Warszawa Mokotów - IUS33/NG/423/232/AM/04.

Biorąc również pod uwagę, iż Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny jedynie częściowo uwzględnił roszczenie powoda (w myśl wyroku w 57,6%), a Sąd Apelacyjny w Białymstoku jeszcze roszczenia te zmniejszył lub oddalił, Wnioskodawca uważa, iż koszty zastępstwa procesowego oraz koszty sądowe należeć będą do kategorii kosztów podatkowych ponieważ ich poniesienie miało na celu uchronienie przedsiębiorstwa przed uszczupleniem majątku wykorzystywanego do działalności gospodarczej. Ponadto Wnioskodawca wskazuje, iż przedsiębiorstwo podjęło działania nie zgadzając się z pozwem jaki wniósł powód oraz zaskarżyło wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie ponosząc przy tym koszty sądowe i zastępstwa procesowego. Działania Spółki nie okazały się bezowocne, bowiem kwoty zadośćuczynienia oraz kwota odszkodowania za koszy leczenia i rehabilitacji są częścią sumy której poszkodowany domagał się w pozwie.

Wobec powyższego Spółka uważa, że kwoty zadośćuczynienia, odszkodowania, wypłacanej comiesięcznej renty oraz koszty sądowe i zastępstwa procesowego można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

W dniu 18 czerwca 2010 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy wydał interpretację indywidualną nr ITPB3/423-176/10/PS stwierdzając, iż stanowisko Wnioskodawcy jest nieprawidłowe. W dniu 5 lipca 2010 r. Spółka wniosła wezwanie do usunięcia naruszenia prawa przedmiotowej interpretacji. Odpowiedź na ww. wezwanie została udzielona pismem z dnia 4 sierpnia 2010 r. znak ITPB3/423W-62/10/PS (doręczono w dniu 9 sierpnia 2010 r.) W dniu 31 sierpnia 2010 r. wpłynęła do tutejszego organu podatkowego skarga na ww. interpretację, w której wniesiono o uchylenie jej w całości oraz zasądzenie na rzecz strony skarżącej kosztów postępowania według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 18 listopada 2010 r. sygn. akt I SA/Ol 696/10 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie uchylił zaskarżoną interpretację.

W świetle obowiązującego stanu prawnego – biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w powołanym wyroku – stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

W oparciu o kryterium stopnia tego powiązania, ustawodawca wyróżnia przy tym koszty podatkowe bezpośrednio związane z przychodami, których poniesienie przekłada się wprost na uzyskanie konkretnych przychodów (możliwe jest ustalenie, w jakim okresie i w jakiej wysokości powstał związany z nimi przychód) oraz inne niż bezpośrednio związane z przychodami, których nie można w taki sposób przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako prowadzące do ich osiągnięcia (tzw. koszty pośrednie).

Wskazać należy, iż z treści art. 16 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, iż nie uważa się za koszty uzyskania przychodów jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w wysokości określonej przez właściwego ministra oraz dodatkowej składki ubezpieczeniowej w przypadku stwierdzenia pogorszenia warunków pracy.

Zauważyć należy jednak, iż przepis ten odnosi się wyłącznie do jednorazowego odszkodowania uregulowanego w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniach społecznych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199 poz. 1673 ze zm.), w której określono rodzaje i zasady przyznawania jednorazowych świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Ustawa powyższa używa pojęcia jednorazowego odszkodowania w dwóch znaczeniach:

• jako jednorazowe odszkodowanie dla pracownika, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu oraz

• jako jednorazowe odszkodowanie dla członków rodziny zmarłego pracownika lub rencisty (art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy).

Ustawa ta przewiduje ponadto możliwość przyznania tzw. "renty z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej (art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy).

Zgodnie natomiast z art. 3 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach społecznych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3. w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Za chorobę zawodową natomiast uważa się chorobę określoną w art. 235¹ Kodeksu pracy (art. 4 ww. ustawy).

Podkreślić należy, że wypadek przy pracy może stanowić czyn niedozwolony w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zm.). W Tytule VI Księgi Trzeciej określone zostały zasady odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym oraz świadczenia zmierzające do naprawienia szkody.

Świadczeniami przysługującymi w takiej sytuacji są m.in. kwota pieniężna jako zadośćuczynienie z tytułu doznanej krzywdy oraz tzw. renta uzupełniająca. Na gruncie prawa cywilnego rozróżnia się szkodę majątkową i szkodę niemajątkową. W przeciwieństwie do szkody na mieniu, szkoda na osobie obejmuje uszczerbki wynikające z uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia, pozbawienia życia, a także naruszenia innych dóbr osobistych człowieka. Zasady naprawienia szkody regulują przepisy art. 444 § 1 i art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego.

Pracownicy, którzy doznali uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, oprócz świadczeń określonych w ustawie z dnia 30 października 2002 r., mogą domagać się przyznania od pracodawcy świadczeń uzupełniających oraz kwoty pieniężnej jako zadośćuczynienia z tytułu doznanej krzywdy.

Na podstawie art. 444 § 1 Kodeksu cywilnego, w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Natomiast w myśl art. 444 § 2 powyższej ustawy, jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Art. 445 § 1 kodeksu cywilnego stanowi natomiast, iż w przypadkach przewidzianych w art. 444 tej ustawy sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Reasumując, przedstawione wyżej definicje „jednorazowego odszkodowania”, „wypadku przy pracy”, „choroby zawodowej” wskazują, że pojęciom tym nadano ścisłe znaczenie. Skoro więc przepis art. 16 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych używa wspomnianych pojęć, oznacza to, iż przepis ten odnosi się jak wspomniano powyżej wyłącznie do jednorazowego odszkodowania uregulowanego w powołanej powyżej ustawie z dnia 30 października 2002 roku, nie natomiast do odszkodowań wypłacanych przez pracodawców na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego.

W konsekwencji, przedmiotowe wydatki w postaci zadośćuczynienia, odszkodowania oraz renty należy poddać analizie w zakresie postanowień przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Wskazać należy, iż nie każdy wydatek związany z prowadzoną działalnością gospodarczą, to wydatek poniesiony w celu uzyskania przychodów lub zachowania (zabezpieczenia) źródła przychodów. Jednak wydatki poniesione przez Spółkę z tytułu odszkodowania, zadośćuczynienia i renty wiążą się bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą, jako wydatki będące konsekwencją wypadków przy pracy. Przedmiotowe wydatki są konsekwencją zatrudnienia pracowników („wydatki pracownicze”), dotyczą całokształtu działalności gospodarczej, a obowiązek ich poniesienia wynika wprost z przepisów prawa (art. 444 - 446 Kodeksu cywilnego). Przez fakt, iż Spółka wywiązuje się z ciążących na niej obowiązków w sytuacji, gdy pracownicy ulegną wypadkom przy pracy, pozostałe zatrudnione w Spółce osoby mają pewność, że w podobnej sytuacji również nie zostaną pozbawione należnych im świadczeń. Tym samym tego rodzaju wydatki związane z funkcjonowaniem podatnika pośrednio przyczyniają się do uzyskiwania przychodów.

W konsekwencji wydatki związane z prowadzonym przeciwko Spółce postępowaniem sądowym, poniesione przez powoda (poszkodowanego, który wniósł pozew przeciwko Spółce) również mogą stanowić koszty uzyskania przychodów.

Zgodnie bowiem z art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Reasumując, wypłacane przez Spółkę na rzecz poszkodowanego i zasądzone wyrokiem sądu kwoty:

• 200 000 zł tytułem zadośćuczynienia w oparciu o art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego,

• 19 436,80 zł tytułem odszkodowania w oparciu o art. 444 § 1 kodeksu cywilnego wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 września 2009 r.,

• comiesięcznej renty w wysokości 1000 zł w oparciu o art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego, jak również

• 517 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych,
  
  - mogą stanowić koszty uzyskania przychodów.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ul. Emilii Plater 1, 10-562 Olsztyn po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.