INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 05 sierpnia 2010r. (data wpływu do Organu – 11 sierpnia 2010r.), uzupełnionym w dniu 28 października 2010r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przekazania przedsiębiorstwa - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 11 sierpnia 2010r. wpłynął do Organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przekazania przedsiębiorstwa.

Z uwagi na braki formalne, pismem z dnia 12 października 2010r. Znak: IBPP 1/443-772/10/AL, IBPB I/1/415-762/10/KB, IBPB II/1/436-196/10/ŚS, IBPB II/1/436-227/10/ŚS, wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. Wniosek uzupełniono w dniu 28 października 2010r.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Jeden z małżonków, pozostających w małżeńskiej ustawowej wspólności majątkowej, zamierza nieodpłatnie przekazać całe prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo drugiemu małżonkowi, który na kilka miesięcy przed przekazaniem rozpocznie wykonywanie działalności gospodarczej. Małżonek przekazujący przedsiębiorstwo po tej czynności zakończy prowadzenie działalności gospodarczej. W skład przekazywanego przedsiębiorstwa wchodzą środki trwałe ruchome, jak również dwie nieruchomości zabudowane, których według wpisów w księdze wieczystej - właścicielem jest Skarb Państwa, a użytkownikami wieczystymi gruntów i właścicielami budynków w pierwszym przypadku jest wnioskodawca wraz z małżonką (w 9/10) oraz jego brat i żona (w 1/10); w drugim przypadku - wyłącznie wnioskodawca. W związku z prowadzonym przedsiębiorstwem zaciągnięte zostały kredyty bankowe, które również podlegać będą przekazaniu.

W uzupełnieniu wniosku wskazano m.in., iż między małżonkami istnieje ustrój małżeńskiej majątkowej wspólności ustawowej. W ocenie podatnika nie ma możliwości przekazania przedsiębiorstwa w oparciu o typowe cywilnoprawne czynności, jak np. darowizna, albowiem - ze względu na wspólność majątkową - nie istnieje prawna możliwość przeniesienia składników majątku ze strony wnioskodawcy na rzecz małżonki. Składniki te stanowią i po ich przekazaniu z punktu widzenia prawnego, nadal stanowić będą własność obydwu małżonków, zmieni się natomiast jedynie oznaczenie przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą. Wobec powyższego pomiędzy małżonkami nie będzie zawierana żadna umowa powodująca przeniesienie przedsiębiorstwa (jego składników) lecz dokonana zostanie czynność techniczno - organizacyjna przekazania przedsiębiorstwa - na podstawie protokołu przekazania przedsiębiorstwa przez wnioskodawcę małżonce do dalszego prowadzenia. Z uwagi na fakt, iż pomiędzy małżonkami występuje ustawowa małżeńska wspólność majątkowa i wszystkie objęte prowadzonym przez wnioskodawcę przedsiębiorstwem składniki majątkowe zostały nabyte w trakcie trwania małżeństwa, stanowią one wspólną współwłasność łączną (nie ułamkową) obojga małżonków (art. 31 i 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Tym samym każdemu ze współmałżonków przysługuje – wspólnie z drugim małżonkiem - prawo do całości wszystkich składników majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa. Z uwagi na panujący w małżeństwie wnioskodawcy i jego żony ustrój majątkowy nie jest możliwe dokonanie pomiędzy nimi czynności prawnej translatywnej, na mocy której jakikolwiek element niżej wymienionych składników majątkowych przedsiębiorstwa mógł zostać przeniesiony (zbyty) na rzecz drugiego małżonka, gdyż obydwoje małżonkowie są właścicielami tychże składników. W wyniku przekazania (w sensie techniczno - organizacyjnym) przez wnioskodawcę przedsiębiorstwa, żona nie nabędzie żadnego składnika majątkowego przedsiębiorstwa, gdyż już aktualnie (i na moment bezpośrednio poprzedzający przekazanie) jest i będzie ona właścicielem tychże składników majątkowych; innymi słowy nie można nabyć w oparciu o czynność prawną tego - czego jest się już właścicielem.

W tym miejscu Organ zaznacza, iż powyżej przywołana została tylko ta część uzupełnienia wniosku, która dotyczy zagadnienia będącego przedmiotem niniejszej interpretacji.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy przekazanie całego przedsiębiorstwa przez małżonka pozostającego w ustawowej wspólności majątkowej drugiemu z małżonków, a następnie zakończenie działalności gospodarczej spowoduje konieczność uiszczenia od podatku od czynności cywilnoprawnych...

Zdaniem wnioskodawcy, ze względu na łączący małżonków ustrój małżeńskiej wspólności ustawowej wyłączone jest odpłatne przekazanie przez podatnika małżonce przedsiębiorstwa. Możliwość darowizny z majątku wspólnego jest w doktrynie kontrowersyjna, jednakże jej dopuszczalność potwierdził Sąd Najwyższy w dwóch orzeczeniach: w uchwale składu 7 sędziów z 10 kwietnia 1991r. (sygn. akt III CZP 76/90) oraz w uchwale z 19 grudnia 1991r. (sygn. akt III CZP 133/91). Wnioskodawca stwierdził, iż czynność przekazania przedsiębiorstwa małżonkowi podlegać będzie zwolnieniu w oparciu o normę art. 2 pkt 4 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, która przewiduje, iż nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest zwolniona od podatku od towarów i usług. Wnioskodawca stwierdził, iż ww. ustawa wyłącza ze zwolnienia wprawdzie umowy sprzedaży lub zamiany nieruchomości lub ich części, tutaj jednakże taka umowa zawarta nie będzie.

Zaznaczyć należy, iż powyżej przywołano tylko tę część stanowiska wnioskodawcy, która odnosi się ściśle do podatku od czynności cywilnoprawnych.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam, co następuje:

Na wstępie zaznacza się, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska wnioskodawcy w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych, zajęta w stosunku do przedstawionego zdarzenia przyszłego. W pozostałym zakresie wniosek rozstrzygnięto odrębnymi interpretacjami.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 09 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2010r. Nr 101, poz. 649 ze zm. ) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona),
4. umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów
   albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki.
    
    

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 powołanej ustawy).

Stosownie do z art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlegają temu podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

1. opodatkowana podatkiem od towarów i usług,
2. zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem:
   • umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
   • (uchylone),
   • umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
     
     

Stosunki majątkowe między małżonkami zostały uregulowane w ustawie z dnia 25 lutego 1964r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze zm.). Zgodnie z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje pomiędzy małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa, obejmująca ich dorobek (wspólność ustawowa) i ma ona charakter współwłasności łącznej (bezudziałowej). Stosownie do treści art. 32 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dorobkiem małżeńskim są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub jednego z nich. Ustanie współwłasności małżeńskiej powoduje przekształcenie współwłasności bezudziałowej we współwłasność w częściach ułamkowych i od tego momentu dopuszczalne jest zniesienie współwłasności. Stosownie do art. 35 tego Kodeksu w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Z przepisu art. 43 § 1 ww. Kodeksu wynika, iż oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Biorąc pod uwagę ww. przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego należy stwierdzić, iż ustrój wspólności ustawowej obejmujący dorobek obojga małżonków, ukształtowany został przez ustawodawcę jako wspólność łączna, bezudziałowa. Wspólność ta charakteryzuje się tym, że w czasie jej trwania małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą zatem rozporządzać udziałami, a także nie mogą żądać podziału majątku objętego wspólnością. Dopiero z chwilą ustania tej wspólności następuje jej przekształcenie i wówczas małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym stanowiącym ich dorobek.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż wnioskodawca zamierza nieodpłatnie przekazać całe prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo żonie. Między małżonkami istnieje wspólność ustawowa. W uzupełnieniu wniosku wnioskodawca wskazał, iż nie ma możliwości przekazania przedsiębiorstwa w oparciu o typowe cywilnoprawne czynności, albowiem - ze względu na wspólność majątkową - nie istnieje prawna możliwość przeniesienia składników majątku ze strony wnioskodawcy na rzecz małżonki. Wobec powyższego pomiędzy małżonkami nie będzie zawierana żadna umowa powodująca przeniesienie przedsiębiorstwa (jego składników) lecz dokonana zostanie czynność techniczno - organizacyjna przekazania przedsiębiorstwa - na podstawie protokołu przekazania przedsiębiorstwa przez wnioskodawcę małżonce do dalszego prowadzenia.

W świetle powyższego wskazać należy, iż rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest stwierdzenie dopuszczalności rozporządzania przez małżonków poszczególnymi składnikami majątku wspólnego czy też określenie charakteru prawnego tego rodzaju czynności. Rzeczywisty charakter takiej czynności może być ustalony w postępowaniu podatkowym (dowodowym) do którego prowadzenia organ wydający niniejszą interpretację nie jest uprawniony. W konsekwencji, w przedmiotowej sprawie kwestia ustalenia skutków prawnych czynności przekazania żonie przez męża przedsiębiorstwa jest wyłącznie okolicznością faktyczną.

Mając na uwadze powyższe, podkreślić należy, iż ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Zamknięty charakter katalogu czynności prawnych obciążonych podatkiem od czynności cywilnoprawnych wyłącza jakąkolwiek możliwość opodatkowania umów nieznajdujących swojego dokładnego odpowiednika wśród tych wymienionych w powołanym art. 1 ust 1 cyt. ustawy, nawet gdyby faktycznie łączyły one w sobie pewne elementy kilku umów nazwanych podlegających opłacie.

Skoro więc istotnie między małżonkami nie będzie zawierana żadna umowa wymieniona w art. 1 ww. ustawy, a jedynie dokonana zostanie czynność o charakterze techniczno – organizacyjnym to wskazana czynność nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Z uwagi jednakże na to, iż wnioskodawca w treści wniosku wyraził opinię, iż czynność przekazania przedsiębiorstwa małżonkowi podlegać będzie zwolnieniu w oparciu o normę art. 2 pkt 4 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, jego stanowisko należało uznać za nieprawidłowe. Jeżeli bowiem dana czynność nie podlega w ogóle regulacjom ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, to nie jest możliwe zastosowanie jakichkolwiek przepisów przewidzianych w treści tej ustawy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.