INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zmianami) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zmianami) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku złożonym w dniu 29 lipca 2010 r. (data wpływu), uzupełnionym pismem z dnia 22 października 2010 r. (data wpływu 26 października 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania prawa do ulgi podatkowej określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 lipca 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zachowania prawa do ulgi podatkowej określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Ponieważ wniosek nie spełniał wymogów formalnych, pismem z dnia 13 października 2010 r. Nr ITPB2/436-150/10-2/TJ wezwano do jego uzupełnienia. Braki wykazane w wezwaniu uzupełniono w dniu 26 października 2010 r. (data wpływu).

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

W obecnie zajmowanym mieszkaniu zamieszkuje Pan od 1961 r. Jego głównym najemcą był Pana dziadek, a po jego śmierci głównym najemcą została jego żona, a Pana babcia. W dniu 12 kwietnia 2005 r. babcia wykupiła od gminy przedmiotowe mieszkanie z przysługującą wtedy ulgą. Pomimo tego, że w świetle prawa nie był Pan wnuczkiem właścicielki mieszkania (była to druga żona dziadka, która nie przysposobiła Pana matki) wraz z żoną był Pan jej jedynym i faktycznym opiekunem. W tym celu podpisał Pan w dniu 26 września 2005 r. stosowną umowę z miastem o sprawowanie opieki. Po śmierci babci w dniu 21 października 2008 r., na podstawie testamentu i umowy, po przeprowadzonym postępowaniu spadkowym (postanowienie sądu z dnia 16 kwietnia 2009 r.) został Pan wraz z żoną właścicielem mieszkania. W mieszkaniu tym był Pan zameldowany na pobyt stały od dnia 25 października 1961 r. do dnia 9 grudnia 1981 r. oraz ponownie od dnia 26 stycznia 1982 r.

W dniu 14 kwietnia 2008 r. miał Pan operację stawu skokowego, a następnie rehabilitację. W tym czasie wygasła Panu zawarta na czas określony umowa o pracę. Przyznano Panu świadczenie rehabilitacyjne do dnia 4 lutego 2009 r. Od tego czasu Pana sytuacja materialna zaczęła ulegać pogorszeniu. Pomimo posiadanych kwalifikacji i doświadczenia nie może Pan podjąć stałej pracy, a wszystkie propozycje jakie Pan otrzymuje dotyczą tzw. pracy „na czarno”. Spowodowało to, że koszty utrzymania mieszkania w centrum miasta (pierwsza strefa do opłat) przerastają Pana możliwości finansowe (stałe zatrudnienie ma tylko żona). Dodatkowo mieszkanie wymaga kapitalnego remontu, na który nie posiada Pan środków finansowych. W związku z powyższym konieczna stała się zmiana mieszkania polegająca na sprzedaży posiadanego mieszkania i zakupie innego mieszkania lub kupno/wybudowanie domu. Taka zmiana pozwoli na utrzymanie się Panu i żonie na minimalnym poziomie. Podaje Pan również, że nadal szuka stałej pracy, a przypadku niepowodzenia planuje Pan rozpocząć własną działalność gospodarczą.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w przypadku sprzedaży lokalu mieszkalnego, przy nabyciu którego skorzystano z ulgi określonej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn i przeznaczeniu środków uzyskanych ze sprzedaży na zakup mieszkania lub budowę/kupno domu zachowane zostanie prawo do ww. ulgi bez ponoszenia konsekwencji podatkowych...

Zdaniem Wnioskodawcy, jego obecna sytuacja pozwala na zachowanie prawa do ulgi i nie spowoduje jej utraty oraz konieczności zapłaty podatku w przypadku sprzedaży mieszkania przed upływem 5 lat. Kwota uzyskana ze sprzedaży przeznaczona bowiem zostanie na nabycie innego mieszkania lub domu, poza centrum miasta, co pozwoli na znaczne obniżenie opłat i kosztów utrzymania mieszkania, a co za tym idzie pozwoli na samodzielne utrzymanie się ze środków, które Wnioskodawca jest w stanie razem z żoną zarobić. Pozostanie w obecnym mieszkaniu, a w konsekwencji ponoszenie obecnych opłat zmusi Wnioskodawcę do życia poniżej zadowalającego standardu oraz może spowodować zadłużenie mieszkania, bez możliwości jego spłaty.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Z opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że w dniu 21 października 2008 r. nabył Pan w drodze spadku lokal mieszkalny. Powyższe oznacza, że nabycie ww. lokalu mieszkalnego nastąpiło po dniu 1 stycznia 2007 r., w związku z czym w niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2007 r. Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 222, poz. 1629) do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768), w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2007 r., podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Natomiast zgodnie z dyspozycją wyrażoną w art. 6 ust. 1 pkt 1, przy nabyciu w drodze dziedziczenia powstaje on z chwilą przyjęcia spadku.

Zgodnie z art. 6 ust. 4 tej ustawy, jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt nabycia.

Podstawa opodatkowania określona została w art. 7 ust. 1 ustawy, a stanowi ją wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Zgodnie natomiast z art. 16 ust. 1 ww. ustawy. W przypadku nabycia własności (współwłasności) budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego albo udziału w takim prawie:

1. w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego, darowizny lub polecenia darczyńcy przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej,
2. w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego przez osoby zaliczane do II grupy podatkowej,
3. w drodze dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego przez osoby zaliczane do III grupy podatkowej, które sprawowały opiekę nad wymagającym takiej opieki spadkodawcą, na podstawie pisemnej umowy z podpisem notarialnie poświadczonym, przez co najmniej dwa lata od dnia poświadczenia podpisów przez notariusza

• nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich czystej wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m² powierzchni użytkowej budynku lub lokalu. W przypadku nabycia części (udziału) budynku mieszkalnego lub lokalu albo udziału w spółdzielczym prawie do budynku mieszkalnego lub lokalu ulga przysługuje stosownie do wielkości udziału.

Wskazana ulga, zgodnie z ust. 2 powołanego przepisu, przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki:

1. spełniają wymogi określone w art. 4 ust. 4;
2. nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;
3. nie przysługuje im spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub wynikające z przydziału spółdzielni mieszkaniowej: prawo do domu jednorodzinnego lub prawo do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;
4. nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;
5. będą zamieszkiwać będąc zameldowanymi na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku i nie dokonają jego zbycia przez okres 5 lat:



1. od dnia złożenia zeznania podatkowego lub zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego - jeżeli w chwili złożenia zeznania lub zawarcia umowy darowizny nabywca mieszka i jest zameldowany na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku,
2. od dnia zamieszkania potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku - jeżeli nabywca zamieszka i dokona zameldowania na pobyt stały w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego lub zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego.

Celem norm zawartych w treści ww. art. 16 jest nieobciążanie osób najbliższych spadkodawcy znacznymi, pod względem finansowym, skutkami podatkowymi z tytułu przyrostu majątkowego w postaci nieruchomości bądź lokalu, gdy nie dysponują budynkiem lub lokalem mieszkalnym i zamierzają zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat. Ulga ta przysługuje po spełnieniu wszystkich warunków wskazanych w omawianym przepisie Naruszenie chociaż jednego z nich powoduje utratę prawa do ulgi, co skutkuje ustaleniem przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego podatku od spadków i darowizn.

Jednakże nie wszystkie naruszenia warunków wymaganych do skorzystania z omawianej ulgi podatkowej powodują jej utratę. Zgodnie bowiem z art. 16 ust. 7 ww. ustawy nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji lub ustalenia zobowiązania podatkowego:

1. zbycie udziału w budynku lub lokalu mieszkalnym stanowiącym odrębną nieruchomość, albo spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych, albo
2. zbycie budynku lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału w budynku lub lokalu) albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości w okresie dwóch lat od dnia zbycia i łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym budynku lub lokalu, potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały, wynosi 5 lat.

Ponieważ przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie definiują pojęcia „konieczność zmiany warunków mieszkaniowych” interpretując to pojęcie odwołać się należy do orzecznictwa sądów administracyjnych. Zgodnie z nim konieczność zmiany warunków mieszkaniowych w rozumieniu art. 16 ustawy winna mieć charakter imperatywny, wskazujący na sytuację wyjątkową, gdyż chodzi o kwalifikowaną potrzebę takiej zmiany. Zatem konieczność zmiany warunków mieszkaniowych występuje wówczas, gdy zachodzi nagła, nieoczekiwana sytuacja życiowa, w której znalazł się podatnik. Za przesłankę uzasadniającą zbycie lokalu mieszkalnego w świetle omawianej ustawy uznać należy więc trudne warunki materialne podatnika w sytuacji, gdy przeznaczy on środki pieniężne pochodzące ze sprzedaży mieszkania na zakup lokalu, w którym zobowiązany będzie do ponoszenia mniejszych opłat, a w wyniku czego nastąpi poprawa położenia materialnego podatnika. Okolicznością uzasadniającą konieczność zmiany warunków mieszkaniowych jest też stan zdrowia, jeśli w sposób oczywisty utrudnia lub uniemożliwia realizację potrzeb mieszkaniowych w lokalu nabytym w drodze spadku, a także trudna sytuacja życiowa, rodzinna, która wymaga poprawy, zmiany.

Z opisanego we wniosku stanu faktycznego wynika, że w związku z koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, spowodowanych wysokimi opłatami za odziedziczone mieszkanie, pogorszeniem sytuacji finansowej (utrata praca oraz brak możliwości znalezienia nowej) oraz pogorszeniem stanu zdrowia (operacja i rehabilitacja stawu skokowego), zamierza Pan sprzedać przedmiotowy lokal mieszkalny, a uzyskane środki pieniężne przeznaczyć na zakup mieszkania w innej części miasta lub zakup/budowę domu mieszkalnego.

Odnosząc się do powyższego stwierdzić należy, że w opisanej sytuacji zachodzi uzasadniona konieczność zmiany warunków mieszkaniowych wymagana art. 16 ust. 7 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn dla zachowania ulgi mieszkaniowej, pomimo zbycia lokalu nabytego w drodze spadku przed upływem 5 lat od dnia nabycia. Wskazać jednak należy, że okoliczność ta stanowi tylko jeden z warunków, a dla zachowania prawa do ulgi konieczne jest również wydatkowanie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie lub wybudowanie innego budynku lub lokalu w całości w okresie dwóch lat od dnia zbycia i łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym budynku lub lokalu, potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały, musi wynieść 5 lat. W sytuacji więc gdy spełnione zostaną wszystkie wskazane wyżej warunki prawo do ulgi, o której mowa w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn nie wygaśnie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.