INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 24.04.2009r. (data wpływu 29.04.2009r.), uzupełnione pismem z dnia 11.05.2009r. (data wpływu 18.05.2009r) nadesłanym w odpowiedzi na wezwanie z dnia 05.05.2009r., oraz pismem nadanym w dniu 10.06.2009r. (data wpływu 15.06.2009r.) nadesłanym w odpowiedzi na wezwanie z dnia 02.06.2009r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29.04.2009r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Strona będąca osobą fizyczną zawarła w dniu 20.05.2008 r., w formie aktu notarialnego ugodę, dotyczącą wypłaty na jej rzecz odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z jej udziału we współwłasności nieruchomości przez osoby trzecie (osoby prawne).

Strona posiada nabyty w drodze spadkobrania udział wynoszący 6/16 części we współwłasności przedmiotowej nieruchomości stanowiącej działkę o powierzchni 9602 m². Na działce składającej się na nieruchomość znajdują się budynki oraz inne nakłady w postaci sieci, w tym budynek produkcyjno – magazynowo - biurowy. Budynek ten wraz z gruntem o powierzchni 2733 m² był przez miasto wydzierżawiany Stowarzyszeniu będącemu stroną ugody, na podstawie umowy dzierżawy. Umowę dzierżawy zawarto na czas określony od 04.11.2002 do 03.11.2005

Stowarzyszenie uiszczało czynsz dzierżawny w wysokości umownej. Strony uzgodniły, że zapłata kwoty ustalonej ugodą ogranicza zakres odszkodowania za bezumowne korzystanie z udziału we współwłasności nieruchomości oraz zwrotu pożytków z tym związanych za okres 10 lat poprzedzających termin zawarcia ugody.

Powstaje wątpliwość, czy otrzymane przez Stronę w wyniku ugody odszkodowanie należy w danych okolicznościach traktować jako podlegające wyłączeniu od obowiązku podatkowego w ramach zwolnienia przedmiotowego wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 3) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U.00.14.176 j.t., dalej Ustawa PIT”) czy też wypłacone odszkodowanie stanowi przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r., podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych i/lub podatkiem od towarów i usług zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 04.54.535 dalej Ustawa PTiU).

W nadesłanym uzupełnieniu do wniosku z dnia 11 maja 2009r. Wnioskodawca podał, że ugoda zawarta w dniu 20 maja 2008r. stanowiła ugodę zawartą poza sadem. Jej zawarcie jednak było konsekwencją postępowania o zawezwanie do próby ugodowej, jakie toczyło się przed Sądem Rejonowym I Wydział Cywilny.

Ponadto Wnioskodawca poinformował, że nie jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.

W nadanym w dniu 10.06.2009r. uzupełnieniu do wniosku Podatnik wskazał, że z tytułu posiadania udziału w nieruchomości wydzierżawionej Stowarzyszeniu nie uzyskiwała jakichkolwiek korzyści. Ponadto nie łączył Wnioskodawcy żaden stosunek prawny z Urzędem Miasta jak i ze Stowarzyszeniem.

Wnioskodawca podał, że nie zna podstawy na jakiej Miasto wydzierżawiło przedmiotową nieruchomość. Należy jedynie domniemywać, że Miasto uznało, iż nieruchomość należy do miasta. Być może przyczyną był brak księgi wieczystej przedmiotowej nieruchomości.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy otrzymane przez Stronę w wyniku ugody odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości stanowi świadczenie usług opodatkowane podatkiem od towarów i usług zgodnie z Ustawą PTiU...

Zdaniem Wnioskodawcy:

Nie ma podstaw do uznania, iż w niniejszej sprawie mamy do czynienia ze świadczeniem usług. Izba Skarbowa we Wrocławiu decyzja z 26.06.2005r. (nr PP I 443/582/05/AK) uznała, iż odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu „nie jest ani dostawą towarów ani świadczeniem usług” i jako takie podatkowi VAT nie podlega. Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości obejmuje spodziewane korzyści z tytułu umowy najmu czy dzierżawy, która zostałaby zawarta gdyby nieruchomość nie została zajęta. Przepisy prawa przyznają właścicielowi prawo do roszczenia o odszkodowanie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel by uzyskał gdyby rzecz wynajął. Utratą korzyści jest w szczególności szkoda polegająca na nie uzyskaniu pożytków cywilnych, które rzecz przynosi. Odszkodowanie od osób korzystających bezumownie z nieruchomości nie jest żadną z czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy PTiU, który określa przedmiot opodatkowania. Nie można traktować go ani jako dostawy, ani jako świadczenia usługi. Za powyższym poglądem przemawia chociażby stosowana per analogia teza wyroku z dnia 26.04.2007r. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie (III SA/Wa 4273/06), zgodnie z którą „nielegalny pobór energii nie stanowi dostawy w myśl VAT, ponieważ nie prowadzi do przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w związku z powyższym, uzyskanie przez dostawcę energii wynagrodzenia (odszkodowania) z tytułu strat poniesionych przy nielegalnym poborze energii nie podlega opodatkowaniu VAT”.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Natomiast w myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Należy zauważyć, że ze świadczeniem usług w rozumieniu przepisów ustawy mamy do czynienia wówczas, gdy dochodzi do wykonania określonej czynności (świadczenia), istnieje jej odbiorca oraz, w zamian za to świadczenie, występuje odpłatność. Czynność opodatkowana powstaje bowiem wyłącznie w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni i niezbędny związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami i jednocześnie wynagrodzenie to może być wyrażone w pieniądzu. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Kwestie bezumownego korzystania z cudzej własności regulują przepisy art. 224 i art. 225 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). W warunkach określonych normą art. 224 i art. 225 K.c., właścicielowi przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z jego rzeczy. Zapłata w tym przypadku określonej kwoty pieniężnej wiąże się z prawem żądania naprawienia wynikłej dla właściciela rzeczy szkody z tytułu bezprawnego używania rzeczy. Żądane wynagrodzenie (roszczenie pieniężne) stanowi w istocie odszkodowanie. Przepisy prawa przyznają właścicielowi prawo do roszczenia o odszkodowanie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel by uzyskał gdyby rzecz wynajął.

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W sytuacji, gdy najemca bezprawnie zajmie nieruchomość i nie chce jej opuścić, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy wynajmującym i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

W sprawie będącej przedmiotem wniosku Pani B. Z. jako właściciel nieruchomości w 2008 r. podpisała notarialnie ugodę ze Stowarzyszeniem jak stroną nieprawnie korzystającą z nieruchomości, której przedmiotem jest wypłata odszkodowania za bezumowne korzystanie z jej części nieruchomości przez okres 10 lat. Przedmiotowa nieruchomość została (zgodnie z oświadczeniem Wnioskodawcy) wydzierżawiona przez Miasto Stowarzyszeniu. Pomiędzy Panią B. Z. a Miastem nie istniał żaden stosunek prawny upoważniający do przekazania na podstawie umowy dzierżawy posiadanej nieruchomości Stowarzyszeniu. Również Wnioskodawcę i Stowarzyszenie nie łączył żaden stosunek prawny z tytułu umowy dzierżawy przedmiotowej nieruchomości. Przez okres użytkowania nieruchomości przez Stowarzyszenie Wnioskodawca nie otrzymywała żadnych należności z tytułu dzierżawy ze strony Miasta jaki Stowarzyszenia.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy należy stwierdzić, że bezumowne korzystanie z nieruchomości przez Stowarzyszenie, nie jest świadczeniem usług lecz odszkodowaniem za pozbawienie właściciela prawa do korzystania z należącej do niej części. W przedmiotowym stanie faktycznym Wnioskodawca złożyła do sądu wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, która ostatecznie została zawarta poza sądem – przed notariuszem. Wnioskodawca wyraził sprzeciw wobec korzystania przez Stowarzyszenie z nieruchomości bez umowy. Mając na uwadze okoliczności stanu faktycznego należy stwierdzić, iż odszkodowanie nie stanowi odpłatności za korzystanie z nieruchomości, a jedynie rekompensatę za zajęcie cudzej własności i uniemożliwienie wykorzystania jej w odmienny sposób. Tym samym bezumowna czynność, na którą nie została wyrażona zgoda (ani wyraźna, ani dorozumiana), nie stanowi czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług.

W związku z powyższym przedmiotowe odszkodowanie, z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości, nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu.

Jednocześnie należy zaznaczyć, iż zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, wyczerpujący opis stanu faktycznego winien wynikać z wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, a nie z załączonych do niego dokumentów, w związku z czym nie były one przedmiotem merytorycznej analizy.

W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych zostanie wydana odrębna interpretacja.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.