Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu
ILPB2/415-617/14-2/WM
z 18 sierpnia 2014 r.
Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
INTERPRETACJA INDYWIDUALNA
Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni reprezentowanej przez pełnomocnika – radcę prawnego, przedstawione we wniosku z 14 maja 2014 r. (data wpływu: 19 maja 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego – jest prawidłowe.
UZASADNIENIE
W dniu 19 maja 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia przedmiotowego.
We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.
Wnioskodawczyni (osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej) jest jedną z pięciorga spadkobierców po byłych właścicielach zabudowanej nieruchomości gruntowej (…) (powoływana dalej jako „Nieruchomość”). Zainteresowana nabyła należący do Niej udział w drodze dziedziczenia po ojcu, zmarłym w 1978 r.
Po drugiej wojnie światowej Nieruchomość znalazła się na terenie objętym Dekretem o własności i użytkowaniu gruntów (…), tzw. Dekretem Bieruta. Bezpośrednio po przejęciu własności Nieruchomości przez Skarb Państwa, Nieruchomość przyznano w użytkowanie Spółdzielni, a następnie „A” Przedsiębiorstwu Państwowemu. W chwili obecnej Nieruchomość pozostaje w posiadaniu samoistnym „A” S.A., jako następcy prawnego „A”.
W latach dziewięćdziesiątych Wnioskodawczyni podjęła starania o unieważnienie decyzji odmawiającej Jej poprzednikom prawnym przyznania własności czasowej. Jednocześnie, w (…) r. Wnioskodawczyni o istnieniu roszczeń do Nieruchomości poinformowała „A”, Wojewodę oraz Wydział Gospodarki Przestrzennej Urzędu (…). Decyzją z 31 marca 2004 r. (utrzymaną w mocy decyzją z 13 sierpnia 2004 r.) Minister Infrastruktury stwierdził nieważność decyzji Ministerstwa Gospodarki Komunalnej z 7 grudnia 1963 r. oraz utrzymujące ją w mocy orzeczenie Prezydium Rady Narodowej z 26 października 1963 r. W konsekwencji wskazane wyżej decyzje z 1963 r. zostały usunięte z obrotu prawnego. Zatem, w świetle prawa orzeczenia pozbawiające własności budynków ich przedwojennych właścicieli oraz ich spadkobierców nigdy nie weszły do obrotu prawnego, zaś pierwotni właściciele nigdy nie utracili własności budynków usytuowanych na Nieruchomości. Mając na uwadze powyższe „odżył” wniosek o ustanowienie na Jej rzecz (oraz innych spadkobierców) prawa użytkowania wieczystego (własności czasowej) Nieruchomości w trybie art. 7 ust. 1 Dekretu Bieruta.
Zaznaczyć należy, że w 1997 r. „A” zburzyła znajdujące się na Nieruchomości budynki i na nowo zabudowała teren w ten sposób, że nowo postawiony budynek wykracza poza przedwojenne granice Nieruchomości. W konsekwencji, na podstawie art. 93 ust. 3b ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami nie jest możliwe wydzielenie działki ewidencyjnej odpowiadającej Nieruchomości w jej przedwojennych granicach. Zatem, niemożliwe jest przyznanie prawa użytkowania wieczystego Nieruchomości byłym właścicielom i ich spadkobiercom. „A” działając w złej wierze dokonała wyburzenia przedwojennych zabudowań znajdujących się na Nieruchomości, mimo posiadania informacji o istniejących roszczeniach Wnioskodawczyni i innych spadkobierców. Zatem, na „A” spoczywa odpowiedzialność wobec Wnioskodawczyni i innych spadkobierców przedwojennych właścicieli wynikające z art. 224 § 2 w związku z art. 225 i 226 Kodeksu cywilnego oraz art. 415 Kodeksu cywilnego. W chwili obecnej „A” nadal sprawuje władztwo nad Nieruchomością oraz jest właścicielem nowo wybudowanego na Nieruchomości budynku. Natomiast w księgach wieczystych Nieruchomości jako użytkownik wieczysty, niezgodnie ze stanem prawnym, ujawniona jest „A”.
„A” w celu uniknięcia postępowania cywilnego o zasądzenie Wnioskodawczyni odszkodowania za wyrządzoną szkodę oraz w celu ostatecznego uregulowania stanu prawnego Nieruchomości, wystąpiła z propozycją zawarcia ugody sądowej. Z treści ugody wynikać będzie, że Mxx Pxx wyrządziła Wnioskodawczyni oraz innym spadkobiercom szkodę w postaci zniszczenia budynków będących ich własnością oraz utraty przez spadkobierców możliwości ustanowienia na ich rzecz prawa użytkowania wieczystego Nieruchomości poprzez wybudowanie budynku przekraczającego granicę Nieruchomości. Ze względu na fakt, że naprawienie szkody nie może nastąpić poprzez przywrócenie stanu poprzedniego, zgodnie z art. 363 § 2 Kodeksu cywilnego na rzecz Wnioskodawczyni wypłacone zostanie odszkodowanie pieniężne. Kwota odszkodowania za poniesione przez Wnioskodawczynię szkody zostanie określona jako kwota konieczna do nabycia nieruchomości o zbliżonych parametrach i będzie wynikała z opinii przygotowanej przez biegłego rzeczoznawcę ds. wyceny nieruchomości.
Jednocześnie, w celu uregulowania kwestii użytkowania wieczystego w księgach wieczystych Nieruchomości oraz zapewnienia bezpieczeństwa prawnego „A”, Wnioskodawczyni zrzeknie się na rzecz „A” wszelkich praw i roszczeń związanych z Nieruchomością. Ze względu na fakt, że ustanowienie użytkowania wieczystego Nieruchomości na rzecz Wnioskodawczyni jest niemożliwe, roszczenie o jego ustanowienie nie ma dla Zainteresowanej żadnej wartości ekonomicznej. W konsekwencji, w ramach ugody sądowej Wnioskodawczyni dokona nieodpłatnej cesji przysługującej Jej roszczeń na rzecz „A”. Pozwoli to na ustanowienie na rzecz „A” prawa użytkowania wieczystego Nieruchomości i ostateczne uregulowanie sytuacji prawnej Nieruchomości.
Ugoda pomiędzy Wnioskodawczynią i „A” zostanie zawarta przed sądem powszechnym w oparciu o art. 184-186 Kodeksu postępowania cywilnego. Jej treść zostanie zaś zbadana przez sąd w zakresie zgodności z przepisami prawa, zasadami współżycia społecznego oraz czy ugoda nie zmierza do obejścia prawa na podstawie art. 184, zd. 2 Kodeksu postępowania cywilnego.
Dodatkowo należy wyjaśnić, że:
- Zrzeczenie się roszczeń wobec „A” S.A. nie nastąpi w zamian za odszkodowanie. Odszkodowanie ma stanowić wyrównanie uszczerbku majątkowego, który powstał na skutek bezprawnych działań „A”.
Uszczerbek ten polegał na:- utracie własności budynków, które stosownie do art. 5 Dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów (…), stanowiły współwłasność Wnioskodawczyni i które zostały bezprawnie zburzone przez „A” S.A.;
- utracie możliwości uzyskania przez Zainteresowaną i pozostałych spadkobierców prawa użytkowania wieczystego działki gruntu wskutek bezprawnych działań „A”.
Bezprawność powyższych działań wynika z faktu, że „A” wybudowała nowy budynek na gruncie, do którego nie miała prawa. Uwłaszczenie „A” na Nieruchomości, zgodnie z przepisami, mogło z mocy prawa nastąpić wyłącznie w sytuacji, gdy do gruntu nie były zgłoszone roszczenia osób trzecich. Niemniej, roszczenia do Nieruchomości były dochodzone przez spadkobierców przedwojennych właścicieli przed właściwymi organami, a „A” była stroną tych postępowań. Oznacza to, że działania „A” wyrządzające szkodę dawnym właścicielom były nie tylko bezprawne, ale również zawinione oraz podejmowane w złej wierze, co wypełnia dyspozycję art. 224, 225 oraz 415 KC.
Bezprawność działań „A” potwierdza fakt, że na skutek wniosku spadkobierców przedwojennych właścicieli decyzja uwłaszczająca „A” na Nieruchomości została unieważniona (ostateczną decyzją z 10 kwietnia 2012 r. Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej utrzymał w mocy decyzję Ministra Infrastruktury z 19 grudnia 2008 r., stwierdzającą nieważność decyzji Wojewody z 24 marca 1993 r. dotyczącej uwłaszczenia ówczesnej „A”).
Jeśli chodzi natomiast o zrzeczenie się roszczeń, nastąpi ono, stosownie do art. 917 Kodeksu cywilnego, w celu uchylenia istniejącego lub mogącego powstać w przyszłości sporu.
Wypłata przez „A” odszkodowania za poniesiony uszczerbek majątkowy oraz zrzeczenie się roszczeń przez Wnioskodawczynię i pozostałych współwłaścicieli pozwoli ostatecznie zakończyć spór między stronami. - Odszkodowanie zostanie wypłacone przez „A” S.A., czyli przez podmiot, który w świetle przepisów prawa cywilnego jest odpowiedzialny za wyrządzenie szkody.
- Odszkodowanie nie wynika z art. 9 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów (…).
- Odszkodowanie zostanie przyznane i wypłacone na mocy ugody sądowej. Podstawą przyznania i wypłaty odszkodowania są przepisy Kodeksu cywilnego, tj. art. 224, 225 oraz 415 Kodeksu cywilnego.
Odszkodowanie nie będzie wypłacone na podstawie art. 160 Kodeksu postępowania administracyjnego.
Podstawą ustalenia wysokości odszkodowania, zgodnie z art. 363 Kodeksu cywilnego, będzie operat szacunkowy (opinii przygotowanej przez biegłego rzeczoznawcę ds. wyceny nieruchomości) wyceniający wartość utraconej Nieruchomości. - Odszkodowanie nie zostanie wypłacone w trybie przepisów o gospodarce nieruchomościami.
- Odszkodowanie nie obejmie wynagrodzenia za utracone korzyści. Odszkodowanie pokryje wyłącznie wartość tzw. szkody rzeczywistej (wartość utraconej przez Wnioskodawczynię i pozostałych współwłaścicieli Nieruchomości), i to być może, na mocy porozumienia stron, nie w pełnej wysokości.
W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.
Czy odszkodowanie jakie ma otrzymać Wnioskodawczyni na podstawie ugody sądowej jest wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych i nie jest wykazywane w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym?
Zdaniem Wnioskodawczyni, odszkodowanie otrzymane na podstawie ugody sądowej będzie wolne od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (powoływanej dalej jako „Ustawa PIT”) oraz nie będzie podlegało wykazaniu w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 Ustawy PIT, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Stosownie do regulacji art. 21 ust. 1 pkt 3 Ustawy PIT, wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:
- określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
- odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników,
- odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
- odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
- odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
- odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
- odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
Przedmiotowe odszkodowanie stanowi wyrównanie Wnioskodawczyni doznanego uszczerbku majątkowego oraz jest odszkodowaniem wynikającym wprost z przepisów odrębnych ustaw, tj. art. 224 i 225 Kodeksu cywilnego oraz art. 415 Kodeksu cywilnego. Wysokość odszkodowania zostanie ustalona zaś stosownie do art. 363 Kodeksu cywilnego. Jak słusznie podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 listopada 2003 r. (sygn. akt I SA/Łd 1210/02), każde odszkodowanie otrzymane na podstawie przepisów prawa rangi ustawowej (w tym na podstawie Kodeksu pracy), o ile nie znalazło się w katalogu wyłączeń z art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. a-c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego.
W opinii Zainteresowanej, odszkodowanie będące przedmiotem niniejszego wniosku nie znalazło się w katalogu wyłączeń z art. 21 pkt 3 Ustawy PIT, zatem spełnione zostały przesłanki do objęcia odszkodowania zwolnieniem z opodatkowania podatkiem dochodowym.
W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b Ustawy PIT, wolne od podatku są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:
- otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
- dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono.
W odniesieniu do odszkodowania otrzymanego przez Wnioskodawczynię przesłanki wymienione w dyspozycji art. 21 ust. 1 pkt 3b Ustawy PIT również zostały spełnione. Zarówno tytuł prawny z jakiego wypłacane jest odszkodowanie, jak też sposób jego kalkulacji nie pozostawiają wątpliwości, że odszkodowanie ma na celu wyrównać Zainteresowanej poniesiony uszczerbek majątkowy. Celem odszkodowania nie jest wzbogacenie poszkodowanej, lecz jedynie wyrównanie (rekompensata) straty Wnioskodawczyni wynikającej ze szkody powstałej wskutek zburzenia budynków będących własnością spadkobierców oraz uniemożliwienia zwrotu nieruchomości wywłaszczonej. Odszkodowanie pokrywa zatem jedynie tzw. szkodę rzeczywistą za faktycznie poniesioną stratę, nie obejmuje natomiast utraconych korzyści ani jakichkolwiek odsetek (por. wyrok NSA z 3 października 2008 r., sygn. akt II FSK 888/07, system informacji prawnej Legalis) Jednocześnie, otrzymane odszkodowanie nie jest w jakikolwiek sposób związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. W konsekwencji, otrzymane przez Wnioskodawczynię odszkodowanie będzie podlegało zwolnieniu z opodatkowania także na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b Ustawy PIT.
Zainteresowana wskazuje, że słuszność prezentowanego wyżej stanowiska została potwierdzona w interpretacji indywidualnej z 8 maja 2014 r. sygn. IPPB4/415-84/14-4/JK4, wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie. Zainteresowana nadmienia, że podobne stanowisko zajęli Dyrektorzy Izb Skarbowych w interpretacjach wydanych w zbliżonych stanach faktycznych. Tytułem przykładu Wnioskodawczyni wskazuje na interpretacje indywidualne oznaczone następującymi sygnaturami: IPPB4/415-678/11-4/MP, IPPB4/415-674/11-4/MP, IPPB1/415-857/11-2/ES, IPPB1/415-858/11-2/ES, IPPB4/415-671/11-2/JK2 oraz IPPB4/415-681/11-2/JK3, jak również IPTPB2/415-384/12-4/JR.
W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.
Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.
Końcowo, odnosząc się do powołanych przez Zainteresowaną wyroków sądów administracyjnych, wskazać należy, że stanowisko przyjęte w tych orzeczeniach nie może stanowić samodzielnej podstawy prawnej rozstrzygnięcia tut. Organu. Powyższe wynika z treści art. 153 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zgodnie z którym ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia.
Z kolei, w odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawczynię pism urzędowych co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego, tut. Organ informuje, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego, czy też zdarzenia przyszłego.
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.
Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).
Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.
doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.