Darowizny w rodzinie
Artur M. Brzeziński | 2012-12-11 23:00:01

↑ Darowizny

Nabycie darowizny od osób najbliższych daje prawo do zwolnienia z podatku od spadków i darowizn bez względu na kwotę czy wartość darowizny.

{loadposition rectangle_twoje_podatki}

Warto uważnie przeczytać, kto może otrzymać darowiznę zwolnioną z podatku – nie można jej przekazać teściom czy zięciowi albo synowej.

Na rysunku przedstawiono sytuację, w której darowizny dokonuje żona (oznaczona na czarno). W domu wychowuje się pasierb (z pierwszego małżeństwa męża, pierwsza żona zmarła). Istnieje też dziecko męża z kochanki.

Zgodnie z ustawą, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

• zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy:
  • przy nabyciu w drodze darowizny – od dnia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy (np. przy darowiźnie w formie ustnej czy zwykłej pisemnej) – od dnia spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, to od dnia złożenia takich oświadczeń;
  • przy nabyciu z polecenia darczyńcy od dnia wykonania polecenia
  • przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności – od dnia zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności;
  • przy nabyciu nieodpłatnej renty– od dnia ustanowienia prawa.
• udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania
  • na rachunek bankowy nabywcy albo
  • na jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym,

W przypadku niespełnienia warunków zwolnienia darowiznę traktujemy standardowo, tzn. podlega ona opodatkowaniu w ramach I grupy podatkowej (nadwyżka ponad kwotę wolną od podatku).

Zwolnienie od podatku darowizn dla rodziny ma zastosowanie do nabycia własności rzeczy i praw majątkowych, które nastąpiło po 31 grudnia 2006 r.

Warunkiem zwolnienia z podatku darowizny dokonanej w rodzinie jest m.in. terminowe zgłoszenie darowizny w urzędzie skarbowym. Mamy na to 6 miesięcy:

{loadposition rectangle_twoje_podatki}

• przy nabyciu w drodze darowizny – od dnia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy (np. przy darowiźnie w formie ustnej czy zwykłej pisemnej) – od dnia spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, to od dnia złożenia takich oświadczeń;
• przy nabyciu z polecenia darczyńcy od dnia wykonania polecenia
• przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności – od dnia zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności;
• przy nabyciu nieodpłatnej renty– od dnia ustanowienia prawa.

Zgłoszenia dokonujemy na formularzu SD-Z3.

Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie wskazanych terminów, termin na zgłoszenie wynosi 6 miesięcy od dnia, w którym nabywca dowiedział się o nabyciu,  pod warunkiem, że uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu (np. był chory w szpitalu i nie zaglądał na konto bankowe, przebywał za granicą bez dostępu do konta internetowego itp.). Uprawdopodobnienie jest środkiem zastępczym, słabszym niż dowód, nie dającym pewności, lecz jedynie wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia o danym fakcie. Uprawdopodobnienie prowadzi do uzasadnionego przypuszczenia, że zdarzenie rzeczywiście miało miejsce (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 20 lutego 2009 r. w sprawie I SA/Po 1533/08). W pozostałych przypadkach przekroczenie terminu powoduje utratę prawa do ulgi. W szczególności termin 6-ciomiesięczny jest terminem prawa materialnego i żaden urząd nie może go przywrócić na wniosek podatnika z najsłuszniejszego choćby powodu.

Również zgłoszenie darowizny przed datą powstania obowiązku podatkowego (czyli przed dniem, od którego liczy się 6-ciomiesięczny termin na zgłoszenie darowizny) nie daje prawa do zwolnienia. Ostrzega przed tym Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z dnia 11 marca 2010 r. w sprawie I SA/Łd 1022/09.

Jeżeli obdarowanych jest więcej, to zgłoszenie darowizny przez jednego z nich nie daje prawa do zwolnienia u drugiego – każdy powinien zgłosić swoją darowiznę odrębnie.

Urząd Skarbowy wie o darowiznach z wielu źródeł. Urząd skarbowy nie ma obowiązku dbać o to, żeby podatnik zgłosić darowiznę na odpowiednim druku i w terminie i uzyskał w ten sposób prawo do zwolnienia.

Dotyczy to m.in. umów darowizn zawartych w formie aktu notarialnego, ale nie tylko. Każde przeniesienie własności nieruchomości, ustanowienie nieodpłatnej służebności czy użytkowania wymaga aktu notarialnego, więc w tych sytuacjach nie trzeba zgłaszać nabycia w urzędzie skarbowym  (i to nawet, gdy darowizna była pieniężna). Obowiązek zgłoszenia nie występuje również, gdy darowizny bieżące i w okresie ostatnich pięciu lat łącznie nie przekroczyły kwoty wolnej od podatku 9637 zł.

Jeżeli chodzi o darowizny pieniężne, warunkiem zwolnienia jest przekazanie pieniędzy na rachunek bankowy czy rachunek w SKOK-u. Samo zgłoszenie nabycia w urzędzie skarbowym nie zwalnia podatnika z podatku. Aby uzyskać zwolnienie można:

• wpłacić pieniądze na konto w banku czy przekazem pocztowym;
• przelać z własnego konta.

Aby uzyskać prawo do zwolnienia podatnik ma m.in. obowiązek udokumentować otrzymanie darowizny pieniężnej dowodem przekazania

{loadposition rectangle_twoje_podatki}

• na rachunek bankowy nabywcy albo
• na jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową SKOK lub przekazem pocztowym,

w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne powyżej 9637 zł (aktualny wskaźnik) w ciągu ostatnich pięciu lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło nabycie.

Aby uzyskać zwolnienie można:

• wpłacić pieniądze na konto w banku czy przekazem pocztowym;
• przelać z własnego konta.

(tzn. powinien wpłacić lub przelać w ten sposób darczyńca; jeżeli darczyńca przekaże darowiznę w innej formie, to obdarowany nie może nic zrobić, aby uzyskać zwolnienie, jest już za późno, w szczególności zwrot darowizny nic nie da).

15 lutego 2012 r. Minister Finansów wydał interpretację ogólną. W konsekwencji tej interpretacji przepisu art. 4a pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, należy stwierdzić, że w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, warunek określony w tym przepisie jest spełniony także wtedy, gdy nabywca udokumentuje ich otrzymanie dowodem przekazania bezpośrednio na rachunek dewelopera w wykonaniu zawartej z nim umowy. Zatem gdy na przykład: rodzice wpłacają za dziecko ratę do developera bezpośrednio na jego rachunek bankowy, to w takim wypadku darowizna została dokonana na konto dziecka i zwolnienie przysługuje.

W sytuacji przejęcia długu, jako że przedmiotem darowizny nie były środki pieniężne, dla zwolnienia jej z podatku od spadków i darowizn nie jest wymagane udokumentowanie jej przekazania na rachunek bankowy obdarowanej, skok lub przekazem pocztowym, a jedynie zgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego w ciągu miesiąca od postania obowiązku podatkowego (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 15 kwietnia 2009 r. w sprawie I SA/Bd 150/09).

Dotacje (darowizny) przekazane przez PayPal nie dają prawa do ulgi z tytułu darowizn dla najbliższych krewnych. Konto PayPal nie jest rachunkiem bankowym (bo umowa z PayPal to nie umowa rachunku bankowego), choć PayPal sam w sobie bankiem jest.

Wolne od podatku od spadków i darowizn:

{loadposition rectangle_twoje_podatki}

• nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9.637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19.274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami;
• nabycie przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

Grupy podatkowe znaleźć można tutaj.

Uwaga, proszę zwrócić uwagę na daty publikacji tekstów (pod tytułem) - w celu weryfikacji ich aktualności!