Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPP1/443-569/09/BM
z 2 października 2009 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

Interpretacje podatkowe
 

Rodzaj dokumentu
interpretacja indywidualna
Sygnatura
IBPP1/443-569/09/BM
Data
2009.10.02


Referencje


Autor
Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach


Temat
Podatek od towarów i usług --> Zakres opodatkowania --> Dostawa towarów i świadczenie usług --> Świadczenie usług


Słowa kluczowe
podstawa opodatkowania
premia pieniężna
świadczenie usług


Istota interpretacji
uznania za usługę premii pieniężnej udzielanej Wnioskodawcy przez Dostawców w wysokości ustalonego procentu od łącznej wartości obrotu zrealizowanego pomiędzy Dostawcami a Wnioskodawcą, obliczonej na podstawie wartości netto faktur wystawionych przez Dostawców



Wniosek ORD-IN 2 MB

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 1 czerwca 2009r. (data wpływu 4 czerwca 2009r.), uzupełnionym pismem z dnia 20 sierpnia 2009r. (data wpływu 25 sierpnia 2009r.), oraz pismem z dnia 22 września 2009r. (data wpływu 24 września 2009r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania za usługę premii pieniężnej udzielanej Wnioskodawcy przez Dostawców w wysokości ustalonego procentu od łącznej wartości obrotu zrealizowanego pomiędzy Dostawcami a Wnioskodawcą, obliczonej na podstawie wartości netto faktur wystawionych przez Dostawców - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 4 czerwca 2009r. wpłynął do tut. organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania za usługę premii pieniężnej udzielanej Wnioskodawcy przez Dostawców w wysokości ustalonego procentu od łącznej wartości obrotu zrealizowanego pomiędzy Dostawcami a Wnioskodawcą, obliczonej na podstawie wartości netto faktur wystawionych przez Dostawców.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z dnia 20 sierpnia 2009r. (data wpływu 25 sierpnia 2009r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z dnia 31 lipca 2009r. znak: IBPP1/443-569/09/BM. Ponadto przedmiotowy wniosek został uzupełniony pismem z dnia 22 września 2009r. (data wpływu 24 września 2009r.), będącym odpowiedzią na drugie wezwanie tut. organu z dnia 7 września 2009r. znak: IBPP1/443-569/09/BM.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny (zdarzenie przyszłe):

Umowy o współpracy handlowej zawierane przez Wnioskodawcę regulują zasady szeroko rozumianej współpracy handlowej w zakresie dostaw towarów wytworzonych przez Dostawcę do Przedsiębiorców lub Zamawiającego (tj. Wnioskodawcy), premii pieniężnej należnej Zamawiającemu oraz usług marketingowych świadczonych na rzecz Dostawcy przez Zamawiającego w związku z obrotem tymi towarami (§ 2).

Oprócz powyższej premii dostawca jest zobowiązany również udzielać Wnioskodawcy i przedsiębiorcom odpowiednich rabatów (§ 4).

Zgodnie z wskazanymi wyżej zasadami, na podstawie umów zawieranych przez Wnioskodawcę z Dostawcami są oni zobowiązani w okresie trwania umowy wypłacać Zamawiającemu miesięczną premię pieniężną w wysokości ustalonego procentu od łącznej wartości obrotu realizowanego między dostawcą a przedsiębiorcami, których reprezentuje Wnioskodawca oraz między dostawcą a zamawiającym w danym miesiącu, obliczoną na podstawie wartości netto faktur wystawionych przez dostawcę w tym miesiącu (§ 3a).

Ponadto oprócz powyższej premii dostawca jest zobowiązany również udzielać Wnioskodawcy i przedsiębiorcom odpowiednich rabatów (§ 4), jednakże kwestia ta nie jest przedmiotem zapytania Wnioskodawcy .

Na podstawie powyższych umownych ustaleń między stronami, Wnioskodawca wystawia dostawcy każdorazowo noty obciążeniowe z tytułu premii od obrotu nie będącej rabatem. Wnioskodawca wystawia noty obciążeniowe, a nie faktury VAT, gdyż zgodnie z przekonaniem Zarządu Spółki, premia nie stanowi usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług.

Wnioskodawca jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT.

Ponadto Wnioskodawca w piśmie z dnia 20 sierpnia 2009r. wskazał, że jest podmiotem utworzonym przez grupę przedsiębiorców zajmujących się hurtową sprzedażą produktów mięsnych i wędliniarskich, który reprezentuje ich wspólne interesy jak również działa we własnym zakresie. W dalszej części wniosku podmioty zrzeszone w Spółce będą nazywane Przedsiębiorcami. Dostawcami natomiast nazywane będą podmioty dostarczające towary wytworzone przez siebie (wędliniarskie bądź mięsne) do Wnioskodawcy bądź Przedsiębiorców. Wnioskodawca oznaczony będzie w zależności od kontekstu jako Wnioskodawca bądź Zamawiający.

Wnioskodawca w zakresie swojej działalności zawiera umowy o współpracy handlowej z Dostawcami działając w odpowiednim zakresie w imieniu własnym, a w części w imieniu Przedsiębiorców na podstawie pełnomocnictw do reprezentowania udzielonych w umowach o reprezentowanie, o czym Dostawcy są powiadamiani. Na podstawie umowy o współpracy handlowej Dostawca zobowiązany jest do realizowania dostaw na adres wskazany w zamówieniu na rzecz każdego Przedsiębiorcy lub Zamawiającego, jeżeli dokonają stosownego zamówienia towaru Dostawcy. Na podstawie § 4 ust. 1 i 2 umów zawieranych między Wnioskodawcą a Dostawcami Dostawca zobowiązuje się w okresie trwania umowy wypłacać Zamawiającemu miesięczną premię pieniężną w wysokości ustalonego procentu od łącznej wartości obrotu netto realizowanego między Dostawcą a Przedsiębiorcami oraz między Dostawcą a Zamawiającym w danym miesiącu, obliczona na podstawie wartości netto faktur wystawionych przez Dostawcę w tym miesiącu.

Jednocześnie Wnioskodawca podkreślił, że Zamawiający i Przedsiębiorcy dokonują zakupów dobrowolnie i nie są w żaden sposób zobowiązani do zakupu towarów w określonej ilości w konkretnym odstępie czasowym.

Na podstawie umowy Dostawca zobowiązuje się do wypłacania Zamawiającemu miesięcznej premii pieniężnej na podstawie wystawionych not księgowych, na zasadach, w terminach i w wysokości określonej w załączniku do umowy. Wysokość premii określana jest procentowo jednakże w wysokości stałej w każdym miesiącu współpracy. Procentowa wartość premii ustalana jest jednak indywidualnie z każdym z. Dostawców w umowie bądź w załączniku do umowy.

Premia obliczana jest po zsumowaniu przez Wnioskodawcę wszystkich faktur z danego miesiąca wystawionych przez Dostawcę za każdą zrealizowaną dostawę (pod warunkiem, iż Zamawiający lub Przedsiębiorca zamówił dostawę i ją przyjął). Zgodnie z § 5 ust. 12 umowy, strony uzgadniają, że Dostawca będzie wystawiał jedną fakturę VAT do każdego zamówienia o których mowa powyżej. Zgodnie z § 2 ust. 3.2 załącznika do umowy (umów) „informacje o obrocie z wszystkimi Przedsiębiorcami Dostawca zobowiązany jest podawać do siedziby Zamawiającego najpóźniej do dnia 10 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni w formie odpowiedniego zestawienia danych. Zapłata premii pieniężnej odbędzie się w terminie 14 dni od wystawienia noty księgowej co nastąpi po weryfikacji danych o obrocie otrzymanych od Dostawcy i Przedsiębiorców".

Na podstawie powyższych umownych ustaleń między stronami, Wnioskodawca wystawia Dostawcy każdorazowo noty księgowe z tytułu premii od obrotu nie będącej rabatem. Wnioskodawca wystawia noty księgowe, a nie faktury VAT, gdyż zgodnie z przekonaniem Zarządu spółki, premia nie stanowi usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Premia udzielana przez Dostawcę na rzecz Wnioskodawcy nie jest uzależniona od takich działań jak np. dokonanie przez Wnioskodawcę nabyć o określonej wartości lub ilości towarów w określonym czasie, terminowe regulowanie należności, odpowiednie eksponowanie towarów dostawcy, posiadanie pełnego asortymentu towarów dostawcy, reklama towarów dostawcy itp. gdyż tego typu świadczenie uregulowane jest w umowach zawieranych między Wnioskodawcą a Dostawcami odrębnym postanowieniem w § 1 ust. 8) oraz § 4 ust. 3 i 4 umowy. Z tego tytułu Wnioskodawca wystawia Dostawcy faktury VAT za świadczone usługi marketingowe. Kwestia ta nie wymaga interpretacji podatkowej.

Zdaniem Wnioskodawcy, ww. premia nie stanowi również w rabatu, gdyż tego typu świadczenia w stosunkach między Wnioskodawcą a Dostawcami regulują odrębne postanowienia umowne, które zostały zawarte m.in. w § 2 ust. 3.3 załącznika do umowy tj. „Rabat od zakupów centralnych wynosić będzie 3% od wartości netto każdej wystawionej na Zamawiającego faktury stwierdzającej tzw. zakup centralny". Zgodnie z załącznikiem i umową rabat od zakupów centralnych to: rabat udzielony przez Dostawcę Zamawiającemu, w umówionej w załączniku nr 2 wysokości, od cen produktów ustalonych przez Dostawcę po uwzględnieniu ewentualnie rabatu promocyjnego, w wypadku dokonywania przez zamawiającego tzw. zakupów centralnych, rozumianych jako zamówienia towaru za pośrednictwem Zamawiającego dla Przedsiębiorców tj. nabywanych przez Zamawiającego, a następnie odsprzedawanych Przedsiębiorcom. Rabat ten uwzględniany będzie na każdej wystawianej na Zamawiającego fakturze stwierdzającej tzw. zakup centralny. Rabaty zostały również uregulowane w § 1 ust 5) i 6) umowy (umów) i określone zostały jako rabat podstawowy (rabat udzielony przez Dostawcę Przedsiębiorcy lub Zamawiającego od cen produktów ustalonych przez Dostawcę w cenniku) oraz rabat promocyjny (rabat udzielony przez Dostawcę Przedsiębiorcy lub Zamawiającemu od cen produktów ustalonych przez Dostawcę w oficjalnym cenniku na czas trwania promocji wprowadzonej przez dostawcę).

Kwestie rabatów udzielanych przez Dostawcę na rzecz Wnioskodawcy nie wymagają jednakże interpretacji podatkowej. stąd Wnioskodawca nie wnosi o analizę tejże kwestii.

Wnioskodawca wnosi o dokonanie interpretacji zarówno w aspekcie zaistniałego stanu faktycznego jak również w aspekcie analogicznych zdarzeń przyszłych.

Ponadto w piśmie z dnia 22 września 2009r. Wnioskodawca wskazał, że w zakresie swojej działalności zawiera umowy o współpracy handlowej z Dostawcami działając w odpowiednim zakresie w imieniu własnym, a w części w imieniu Przedsiębiorców na podstawie pełnomocnictw do reprezentowania. Umowy o współpracy wprost określają iż Hurtownie Polskie sp. z o.o. zawierając je działają w imieniu własnym oraz w imieniu przedsiębiorców. Na podstawie takich umów o współpracy handlowej zawieranych między Wnioskodawcą a Dostawcą, Dostawca zobowiązany jest do realizowania dostaw na adres wskazany w zamówieniu na rzecz każdego Przedsiębiorcy, jeżeli Przedsiębiorca dokona stosownego zamówienia towaru Dostawcy. Oznacza to, że umowa zawierana przez Wnioskodawcę w imieniu Przedsiębiorców z Dostawcą określa warunki ramowe dla przyszłych umów sprzedaży, jakie zawierane będą w oparciu o zamówienia kierowane przez Przedsiębiorców do Dostawcy.

Na podstawie § 4 ust. 1 i 2 umów zawieranych między Wnioskodawcą a Dostawcami, Dostawca zobowiązuje się w okresie trwania umowy wypłacać Zamawiającemu miesięczną premię pieniężną w wysokości ustalonego procentu od łącznej wartości obrotu netto realizowanego miedzy Dostawcą a Przedsiębiorcami w danym miesiącu, a także ewentualnego obrotu netto realizowanego miedzy samym Wnioskodawcą a Dostawcą, który jednak występuje rzadko, obliczoną na podstawie wartości netto faktur wystawionych przez Dostawcę w tym miesiącu. Wnioskodawca jednocześnie podkreślił, że Przedsiębiorcy dokonują zakupów dobrowolnie i nie są w żaden sposób zobowiązani do zakupu towarów w określonej ilości w konkretnym odstępie czasowym, umowa bowiem jedynie uprawnia Przedsiębiorców do zakupu towarów u danego Dostawcy na korzystnych warunkach.

Na podstawie umowy Dostawca zobowiązuje się do wypłacania Zamawiającemu miesięcznej premii pieniężnej na podstawie wystawionych not księgowych, na zasadach, w terminach i w wysokości określonych w załączniku do umowy. Wysokość premii określana jest najczęściej jako stały procent od obrotów i wypłacana w każdym miesiącu współpracy. Rzadziej wysokość procentu premii ustala się progowo co oznacza że procent jest większy po przekroczeniu danego progu wartości obrotów (np. 1% od obrotów, a po przekroczeniu 250.000,00 zł obrotów 1,5% od nadwyżki). Procentowa wartość premii ustalana jest indywidualnie z każdym z Dostawców w umowie bądź w załączniku do umowy. Wartość jednostkowa, od której obliczana jest premia wynika z podliczenia sumy miesięcznych obrotów pomiędzy Przedsiębiorcami a Dostawcą oraz Wnioskodawcą a Dostawcą.

Premia udzielana przez Dostawcę na rzecz Wnioskodawcy nie jest uzależniona od takich działań jak np. dokonanie przez Wnioskodawcę nabyć o określonej wartości lub ilości towarów w określonym czasie, terminowe regulowanie należności, odpowiednie eksponowanie towarów dostawcy, posiadanie pełnego asortymentu towarów dostawcy, reklama towarów dostawcy itp. gdyż tego typu świadczenie uregulowane jest w umowach zawieranych między Wnioskodawcą a Dostawcami odrębnym postanowieniem w § 1 ust. 8) oraz § 4 ust. 3 i 4 umowy. Z tego tytułu Wnioskodawca może wystawić Dostawcy faktury VAT za świadczenie ewentualnych usług marketingowych. Kwestia ta nie wymaga interpretacji podatkowej.

Wnioskodawca wskazał, że w tym miejscu konieczne jest określenie wzajemnych relacji Wnioskodawcy z Przedsiębiorcami.

Przedsiębiorcy zawierają z Wnioskodawcą umowy, na podstawie których Wnioskodawca zobowiązuje się do reprezentowania ich wspólnych interesów w zakresie relacji z Dostawcami. Działanie to pozwala na występowanie przez Wnioskodawcę w imieniu grupy przedsiębiorców, która w związku z tym uzyskuje lepszą pozycję negocjacyjną w zakresie m. in. cen towarów, terminów zapłaty itp. określonych w umowach z Dostawcami.

Wnioskodawca wskazał również, że:

  1. Zasadniczo Wnioskodawca nie otrzymuje od Dostawcy żadnego wynagrodzenia z tytułu umów zawieranych w imieniu Przedsiębiorców z Dostawcą. Jedynie w wyjątkowej sytuacji, gdyby Wnioskodawca (w imieniu własnym a nie na podstawie udzielonego mu przez Przedsiębiorców pełnomocnictwa) wykonał na rzecz Dostawcy jakąś usługę np. w formie przygotowania akcji promocyjnej bądź wsparcia marketingowego, wystawiłyby w tym zakresie fakturę VAT, czemu daje podstawę również umowa zawarta z Dostawcą.
  2. Wnioskodawca nie otrzymuje od Przedsiębiorców wynagrodzenia za pośrednictwo w zamawianiu towarów u Dostawców, gdyż to nie Wnioskodawca zamawia towary u Dostawców, a Przedsiębiorcy we własnym zakresie.
  3. Przedsiębiorcy nie mają obowiązku zamawiania towaru poprzez Wnioskodawcę. Na podstawie umowy o dostawę każdy z Przedsiębiorców zamawia towary u Dostawcy indywidualnie i to na Przedsiębiorcę wystawiona jest każdorazowo faktura VAT. Wnioskodawca reprezentuje Przedsiębiorców określając jedynie warunki dostaw, warunki płatności oraz warunki reklamacji, które obowiązują już na gruncie zawieranych umów sprzedaży między Dostawcą a Przedsiębiorcą. Oznacza to, że Wnioskodawca z Dostawcą określają warunki ramowe, które obowiązują przy zawieraniu umów konkretnych wynikających z poszczególnych zamówień.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie (ostatnio zmodyfikowane w uzupełnieniu wniosku z dnia 20 sierpnia 2009r. oraz z dnia 22 września 2009r.):

Czy Wnioskodawca prawidłowo stosuje przepis art. 8 i art. 29 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług nie uznając premii udzielanej Wnioskodawcy przez Dostawców na podstawie umowy o współpracy handlowej za usługę w rozumieniu art. 8 ust. 1 i wystawiając noty księgowe zamiast faktur VAT...

Zdaniem Wnioskodawcy, premia pieniężna od obrotu, nie dająca się przypisać do jednostkowej faktury VAT, nie stanowi usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług.

W opisanym wyżej stanie faktycznym premia pieniężna stanowi swoistego rodzaju gratyfikację równoważną udziałowi Zamawiającego w zysku sprzedawcy (Dostawcy) z tytułu dokonywanej sprzedaży i jako taka nie mieści się w definicji usługi w rozumieniu art. 8 ust, 1 ustawy o VAT.

Takie rozumienie problemu potwierdza, zdaniem Wnioskodawcy, opinia wyrażona przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku w sprawie RJ. Tolsma (C-16/93), w którym wskazano, że w celu uznania, iż otrzymane środki pieniężne stanowią wynagrodzenie za usługę musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy wykonywaną usługą (świadczeniem) i otrzymywanym wynagrodzeniem. Taki związek w relacjach między Wnioskodawcą a Dostawcą towarów nie istnieje.

Zdaniem Wnioskodawcy w doktrynie rozróżnia się:

  1. premie pieniężne (bonusy) za spełnienie pewnych świadczeń, które należy traktować jako świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy VAT, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych,
  2. premie pieniężne niezwiązane z daną transakcją, uzależnione od wysokości obrotu w danym okresie, obojętne podatkowo w zakresie VAT, oraz
  3. premie pieniężne dające się przyporządkować do konkretnej transakcji, powodujące obniżenie ceny zakupu, które stanowią rabat obniżający obrót (por. Janusz Zubrzycki "Leksykon VAT 2005" tom 1. Unimex Oficyna Wydawnicza, Wrocław 2005r. str.419. 437).

Z kolei rabaty, dzielą się na rabaty przyznane po sprzedaży i wystawieniu faktury, w której dokonano pierwotnego określenia obrotu, oraz rabaty udzielone przed ustaleniem ceny, których nie wykazuje się na fakturze, a kwota należna sprzedawcy uwidoczniona na fakturze jest już pomniejszona o rabat.

W razie ustalenia w oparciu o wyżej powołaną umowę, że premia od obrotu, wypłacana jest wyłącznie za osiągniecie pułapu określonych zysków na towarach nabytych od zobowiązanego, to wypłaty premii, nie można uznać za odpłatne świadczenie na rzecz osoby f#236;zycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej w rozumieniu definicji usługi dla celów podatku od towarów i usług. Za świadczenie usługi uznać należy bowiem tylko taki stan, w którym usługodawca wykonuje odpłatnie określone czynności albo zobowiązuje się odpłatnie do zaniechania wykonywania określonych czynności i działań. W przypadku tak rozumianej premii od obrotu po stronie podmiotu wpłacającego taką premię świadczenie w tym rozumieniu nie występuje (por M. Unisk, Czy premia pieniężna (bonus) podlega opodatkowaniu VAT.... publ. Doradztwo Podatkowe 2004/6/5).

Ponadto zdaniem Wnioskodawcy, wskazać należy, iż czynności stanowiące dostawę towaru nie mogą jednocześnie poprzez ich zsumowanie stanowić usługi. Stanowisko powyższe znajduje swe uzasadnienie w treści art. 8 ust 1 ustawy o podatku od towarów i usług, z której to wynika, ze dostawa nie może być jednocześnie usługą. Wobec tego premia wypłacona przez sprzedawcę, u przypadku osiągnięcia określonego progu obrotów nie jest dla nabywcy wynagrodzeniem za świadczone usługi.

Zgodnie ze stanowiskiem Wnioskodawcy, miesięczne premie pieniężne w wysokości ustalonego procentu od łącznej wartości obrotu netto realizowanego między Dostawcą a Przedsiębiorcami oraz między Dostawcą a Zamawiającym w danym miesiącu, obliczone na podstawie wartości netto faktur wystawionych przez Dostawcę w tym miesiącu zaliczają się do premii obojętnych podatkowo w zakresie VAT, stąd nie wymagają wystawiania faktur VAT a jedynie not księgowych na potwierdzenie ich wymagalności.

Po ustaleniu w oparciu o powołaną wyżej umowę (umowy), że premia od obrotu wypłacana jest niezależnie od osiągnięcia określonego pułapu zysków na towarach nabytych od Dostawcy, a jedynie jej wysokość jest uzależniona od wysokości miesięcznego obrotu (w razie braku jakiegokolwiek obrotu w danym miesiącu premia nie należy się), stwierdzić należy, iż wypłaty premii nie można uznać za odpłatne świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej w rozumieniu definicji usługi dla celów podatku od towarów i usług.

Za świadczenie usługi uznać należy bowiem tylko taki stan, w którym usługodawca wykonuje odpłatnie określone czynności albo zobowiązuje się odpłatnie do zaniechania wykonywania określonych czynności i działań. W przypadku tak rozumianej premii od obrotu po stronie podmiotu wypłacającego taką premię świadczenie w tym rozumieniu nie występuje (por. M. Unisk, Czy premia pieniężna (bonus) podlega opodatkowaniu VAT..., publ. Doradztwo Podatkowe 2004/6/5).

Zdaniem Wnioskodawcy, należy również wziąć pod uwagę pogląd wyrażony w uzasadnieniu do wyroku Naczelnego Sąd Administracyjnego z dnia 6 lutego 2007r. w sprawie sygn. akt 1 FSK 94/06 (niepublikowany), że wypłacenie premii (bonusa) jest obojętne z punktu widzenia podatku od towarów i usług, podlega natomiast zaliczeniu do przychodów w podatku dochodowym u nabywcy towarów, któremu ta premia jest przekazywana.

Nadto, wskazać należy, iż czynności stanowiące dostawę towaru nie mogą jednocześnie poprzez ich zsumowanie stanowić usługi. Stanowisko powyższe znajduje swe uzasadnienie w treści art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, z której to wynika, że dostawa nie może być jednocześnie usługą. Wobec tego, premia wypłacona przez Dostawcę (sprzedawcę), w przypadku osiągnięcia określonego progu obrotów nie jest dla Zamawiającego (Wnioskodawcy) wynagrodzeniem za świadczone usługi. Premia otrzymywana przez Wnioskodawcę związana jest ściśle z dokonywanymi od Dostawcy dostawami towarów (mimo, że nie można jej powiązać z żadną konkretną dostawą). Zatem czynność ta, jako dostawa towarów już podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (po stronie Dostawcy). Ponownego podkreślenia wymaga tutaj fakt, iż nie może wystąpić taka sytuacja faktyczna, która stanowiłaby zarówno dostawę towarów, jak i świadczenie usług. Zakup przez Wnioskodawcę lub Przedsiębiorców danej ilości towaru, a tym samym osiągnięcie odpowiedniego poziomu obrotów, stanowi już więc dostawę towarów, ponieważ, jest niewątpliwie efektem dokonywanych przez Wnioskodawcę lub Przedsiębiorców zakupów towarów od Dostawcy. Nie można więc uznać udzielanej premii za świadczenie usług w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług.

W świetle powyższego ustawowego uregulowania Wnioskodawca stwierdził, iż czynności stanowiące dostawę towarów nie mogą jednocześnie poprzez ich zsumowanie stanowić usługi. Samo otrzymanie premii pieniężnej nie będzie także korektą cen dostaw. Zatem, udzielenie premii od obrotu nie może stanowić świadczenia usług objętego opodatkowaniem podatkiem VAT, gdyż prowadziłoby to do podwójnego opodatkowania tej samej czynności, pierwszy raz, jako dostawy towarów potwierdzonej wystawianymi fakturami VAT", drugi - jako świadczenia stanowiącego premię od zakupu tych samych towarów w ramach tej samej transakcji.

Zdaniem Wnioskodawcy, warto zwrócić uwagę na aktualnie przeważającą tendencję w orzecznictwie Wojewódzkich Sądów Administracyjnych. Zarówno w orzeczeniu z dnia 27 marca 2008r. (I SA/Ke 100/2008) Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach jak i w orzeczeniu z dnia 9 marca 2009r. (III SA/Wa 2866/2008) Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, Sądy przyjęły stanowisko, iż „premia wypłacona kupującemu w razie osiągnięcia określonego pułapu obrotów nie jest wynagrodzeniem za świadczenie usług", a także ..niesłuszne jest stanowisko organów podatkowych, że w przypadku gdy otrzymanej premii nie można przypisać do konkretnej transakcji, powinna hyc traktowana jako świadczenie usług. Brak jest podstaw prawnych do opodatkowania podatkiem VAT premii za osiąganie przez nabywcę towarów określonej umownie wielkości obrotów (zakupu) z danym sprzedawcą, gdyż nie są one usługą w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT z 2004r. ani nie noszą znamion rabatów, o których mowa w art. 29 ust. 4 tej ustawy".

Rozróżnienie rabatów (rabat od zakupów centralnych, rabat podstawowy rabat promocyjny), od premii od obrotu wprowadził również Wnioskodawca, co zostało już wskazane w opisie stanu faktycznego i zdarzeń przyszłych stąd nie można uznać premii za tożsame z rabatami w przedmiotowej sprawie.

Rozróżnienie rabatów, od premii od obrotu w prowadziła również Spółka w swojej umowie w § 4 ust 8 ( Dostawca zobowiązuje się udzielić Zamawiającemu i Przedsiębiorcom odpowiednich rabatów oraz wypłacać Zamawiającemu miesięczną premie pieniężną na zasadach i terminach i w wysokości określonych w załączniku nr 2).

Premia otrzymywana przez Wnioskodawcę związana jest ściśle z dokonywanymi od Dostawcy dostawami towarów (mimo, że nie można jej powiązać z żadną konkretną dostawą). Zatem czynność ta, jako dostawa towarów już podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (po stronie Dostawcy). Zdaniem Wnioskodawcy ponownego podkreślenia wymaga tutaj fakt, iż nie może wystąpić taka sytuacja faktyczna, która stanowiłaby zarówno dostawę towarów, jak i świadczenie usług. Zakup przez Wnioskodawcę lub Przedsiębiorców danej ilości towaru, a tym samym osiągnięcie odpowiedniego poziomu obrotów, stanowi już więc dostawę towarów, ponieważ jest niewątpliwie efektem dokonywanych przez Wnioskodawcę lub Przedsiębiorców zakupów towarów od Dostawcy. Nie można więc uznać udzielanej premii za świadczenie usług w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług.

W świetle powyższego ustawowego uregulowania Wnioskodawca stwierdził, iż czynności stanowiące dostawę towarów nie mogą jednocześnie poprzez ich zsumowanie stanowić usługi. Samo otrzymanie premii pieniężnej nie będzie także korektą cen dostaw. Zatem, udzielenie premii od obrotu nie może stanowić świadczenia usług objętego opodatkowaniem podatkiem VAT, gdyż prowadziłoby to do podwójnego opodatkowania tej samej czynności, pierwszy raz, jako dostawy towarów potwierdzonej wystawianymi fakturami VAT, drugi - jako świadczenia stanowiącego premię od zakupu tych samych towarów w ramach tej samej transakcji.

W związku z powyższym, Zarząd Wnioskodawcy uznał, iż prawidłowym działaniem we wskazanym wyżej zakresie, jest wystawianie dostawcy not księgowych z tytułu premii od uzyskanego obrotu, które to noty winny być wyłączone z zakresu opodatkowania podatkiem VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) uznaje się za nieprawidłowe.

Na wstępie należy zaznaczyć, że niniejszą interpretację wydano w zakresie uznania za usługę premii pieniężnej udzielanej Wnioskodawcy przez Dostawców w wysokości ustalonego procentu od łącznej wartości obrotu zrealizowanego pomiędzy Dostawcami a Wnioskodawcą, obliczonej na podstawie wartości netto faktur wystawionych przez Dostawców, zarówno w odniesieniu do stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego.

Natomiast kwestia uznania za usługę premii pieniężnej udzielanej Wnioskodawcy przez Dostawców w wysokości ustalonego procentu od łącznej wartości obrotu zrealizowanego pomiędzy Dostawcami a Przedsiębiorcami, obliczonej na podstawie wartości netto faktur wystawionych przez Dostawców, zarówno w odniesieniu do stanu faktycznego jak i zdarzenia przyszłego, jest przedmiotem odrębnej interpretacji.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

  1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
  2. eksport towarów;
  3. import towarów;
  4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
  5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

W myśl art. 7 ust. 1 tej ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

  1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
  2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
  3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2 22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Natomiast zgodnie z art. 29 ust. 4 ustawy o VAT, w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 listopada 2008r., obrót zmniejsza się o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, opustów, uznanych reklamacji i skont) i o wartość zwróconych towarów, zwróconych kwot nienależnych w rozumieniu przepisów o cenach oraz zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, a także kwot wynikających z dokonanych korekt faktur.

Stosownie do art. 29 ust. 4, ustawy o VAT, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 grudnia 2008r., podstawę opodatkowania zmniejsza się o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, opustów, uznanych reklamacji i skont) i o wartość zwróconych towarów, zwróconych kwot nienależnych w rozumieniu przepisów o cenach oraz zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, z zastrzeżeniem ust. 4a i 4b.

Zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy (…).

W celu intensyfikacji sprzedaży towarów, podatnicy podejmują różnorodne działania, w efekcie, których wypłacane są tzw. premie pieniężne.

W sytuacji, gdy wypłacona premia pieniężna jest związana z konkretną dostawą (dostawami), to nawet, jeżeli jest to premia wypłacona po dokonaniu zapłaty, powinna być traktowana jak rabat, o którym mowa w art. 29 ust. 4 ustawy. Rabat rozumieć należy, jako zniżkę od ustalonej ceny określonego towaru lub usługi, wyrażoną procentowo lub kwotowo. Rozróżnia się rabaty na przyznane przed ustaleniem ceny oraz udzielane po jej ustaleniu. Rabat udzielony w momencie wystawienia faktury (rabat transakcyjny), nie ma znaczenia dla ustalenia podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług, ponieważ kwota należna od nabywcy już go uwzględnia – dane dotyczące rabatu znajdą swoje odzwierciedlenie w wystawianej fakturze stwierdzającej dokonanie sprzedaży.

Rabat udzielony po sprzedaży i wystawieniu faktury, w której dokonano pierwotnego określenia obrotu (rabat potransakcyjny), wymaga wystawienia faktury korygującej, zgodnie z uregulowaniami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 212, poz. 1337 ze zm.), obowiązującego od dnia 1 grudnia 2008r.

Zgodnie z § 13 ust. 1 cyt. wyżej rozporządzenia, w przypadku gdy po wystawieniu faktury udzielono rabatów określonych w art. 29 ust. 4 ustawy, podatnik udzielający rabatu wystawia fakturę korygującą, która – zgodnie z § 13 ust. 2 ww. rozporządzenia – powinna zawierać co najmniej:

  1. numer kolejny oraz datę jej wystawienia;
  2. dane zawarte w fakturze, której dotyczy faktura korygująca:
    a) określone w § 5 ust. 1 pkt 1-4,
    b) nazwę (rodzaj) towaru lub usługi objętych rabatem;
  3. kwotę i rodzaj udzielonego rabatu;
  4. kwotę zmniejszenia podatku należnego.

Należy zauważyć, iż w stanie prawnym obowiązującym do dnia 30 listopada 2008r. kwestie regulowane przywołanym wyżej § 13 ust. 1 i 2 ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008r. były zawarte w § 16 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia z dnia 25 maja 2005r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 95, poz. 798 ze zm.).

Z przedstawionego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) wynika, iż na podstawie § 4 ust. 1 i 2 umów zawieranych między Wnioskodawcą a Dostawcami, Dostawca zobowiązuje się w okresie trwania umowy wypłacać Zamawiającemu miesięczną premię pieniężną w wysokości ustalonego procentu od łącznej wartości ewentualnego obrotu netto realizowanego miedzy Wnioskodawcą a Dostawcą, obliczoną na podstawie wartości netto faktur wystawionych przez Dostawcę w tym miesiącu.

Wysokość premii określana jest najczęściej jako stały procent od obrotów i wypłacana w każdym miesiącu współpracy. Rzadziej wysokość procentu premii ustala się progowo co oznacza że procent jest większy po przekroczeniu danego progu wartości obrotów (np. 1 % od obrotów, a po przekroczeniu 250.000,00 zł obrotów 1,5 % od nadwyżki). Procentowa wartość premii ustalana jest indywidualnie z każdym z Dostawców w umowie bądź w załączniku do umowy. Wartość jednostkowa, od której obliczana jest premia wynika z podliczenia sumy miesięcznych obrotów pomiędzy Wnioskodawcą a Dostawcą. Premia obliczana jest po zsumowaniu przez Wnioskodawcę wszystkich faktur z danego miesiąca wystawionych przez Dostawcę za każdą zrealizowaną dostawę (pod warunkiem, iż Zamawiający zamówił dostawę i ją przyjął). Zapłata premii pieniężnej następuje w terminie 14 dni od wystawienia noty księgowej, po weryfikacji danych o obrocie otrzymanych od Dostawcy.

Premia udzielana przez Dostawcę na rzecz Wnioskodawcy nie jest uzależniona od takich działań jak np. dokonanie przez Wnioskodawcę nabyć o określonej wartości lub ilości towarów w określonym czasie, terminowe regulowanie należności, odpowiednie eksponowanie towarów dostawcy, posiadanie pełnego asortymentu towarów dostawcy, reklama towarów dostawcy itp.

Stan faktyczny (zdarzenie przyszłe), którego dotyczy wniosek odnosi się do sytuacji, w której premie pieniężne otrzymywane przez Wnioskodawcę od Dostawcy uzależnione są od wielkości obrotów (nabyć określonej wartości) realizowanych pomiędzy Wnioskodawcą oraz Dostawcą, a stosowny zapis regulujący tę kwestię znajduje się w umowie handlowej łączącej Wnioskodawcę i Dostawcę. Innymi słowy: im większy obrót towarami tym większa premia w danym okresie rozliczeniowym.

Odnosząc się do powyższego, nie można zgodzić się z twierdzeniem Wnioskodawcy, iż przedmiotowych premii pieniężnych wypłaconych na rzecz Wnioskodawcy nie można uznać za rabat, skoro – jak wynika z opisu zaistniałego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) – obrót uprawniający Wnioskodawcę do uzyskania tych premii ustalany jest na podstawie konkretnych faktur, jakie Dostawca wystawia na rzecz Wnioskodawcy dokumentując dokonaną dostawę towarów odbywającą się w konkretnie określonym przedziale czasowym. Wysokość premii uzależniona jest od wielkości realizowanych przez Wnioskodawcę obrotów wg określonych umownie progów ich wartości. Rozliczenie wysokości obrotów osiągniętych przez Wnioskodawcę odbywa się w sposób przedstawiony w umowie na podstawie rozliczenia wielkości obrotu (biorąc pod uwagę zestawienie faktur dokumentujących obrót osiągnięty w danym okresie rozliczeniowym), które jest weryfikowane i akceptowane przez strony umowy.

Aby więc ustalić wysokość premii należnej Wnioskodawcy, zsumowany musi zostać obrót z poszczególnych faktur dokumentujących konkretne dostawy, na których podstawie dokonywane jest obliczenie premii stanowiącej w efekcie obniżenie wartości tychże poszczególnych dostaw.

Ponadto – jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) – Wnioskodawca nie jest w żaden sposób przez Dostawcę związany koniecznością wykonywania na jego rzecz takich działań jak np. dokonanie przez Wnioskodawcę nabyć o określonej wartości lub ilości towarów w określonym czasie, terminowe regulowanie należności, odpowiednie eksponowanie towarów dostawcy, posiadanie pełnego asortymentu towarów dostawcy, reklama towarów dostawcy itp.

Z powyższego wynika, iż otrzymana premia jest związana ze wszystkimi konkretnymi dostawami w okresie miesiąca udokumentowanymi fakturami VAT, a Wnioskodawca nie wykonuje żadnych dodatkowych czynności poza zakupem towarów od Dostawcy.

Oznacza to zatem, że Wnioskodawca nie świadczy wobec Dostawcy, usług w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT. Brak jest bowiem takich działań Wnioskodawcy, które byłyby czynnościami dodatkowymi i do jakich byłby zobligowany w związku z otrzymaną premią.

W konsekwencji opisane wyżej czynności nie podlegają u Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny (zdarzenie przyszłe) oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy, należy uznać, że opisana przez Wnioskodawcę „miesięczna premia pieniężna” stanowi w istocie rabat obniżający wartość konkretnych dostaw udokumentowanych poszczególnymi fakturami – zgodnie z art. 29 ust. 4 ustawy o VAT – zmniejszający obrót (podstawę opodatkowania). Zatem na podstawie powołanego wyżej przepisu § 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008r., oraz § 16 ust. 1 obowiązującego do dnia 30 listopada 2008r., rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 95, poz. 798 ze zm.) należy wystawić fakturę korygującą uwzględniającą wymogi wynikające odpowiednio z § 13 ust. 2 rozporządzenia z dnia 28 listopada 2008r. oraz § 16 ust. 2 rozporządzenia z dnia 25 maja 2005r.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawcy ocenione całościowo należało uznać za nieprawidłowe.

Tut. organ pragnie również wskazać, że organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa. Wyroki sądów oraz orzeczenia ETS są wydane w konkretnych sprawach i dotyczą wyłącznie tych spraw, w których zapadły.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym, a w części dotyczącej zdarzenia przyszłego – stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Niniejsza interpretacja traci swoją ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) lub zmiany stanu prawnego.

Zaznaczyć należy, iż przedstawiona interpretacja wydana została dla Wnioskodawcy i nie wywołuje skutków prawnopodatkowych dla kontrahentów Wnioskodawcy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.


Referencje


doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj