INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że Pani stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 19 lutego 2008 (data wpływu 22 lutego 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z podatku dochodowego sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia za krzywdę pracownika, spowodowaną mobbingiem, przyznanej na podstawie ugody sądowej – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 22 lutego 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z podatku dochodowego sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia za krzywdę pracownika, spowodowaną mobbingiem, przyznanej na podstawie ugody sądowej.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W dniu 17 kwietnia 2007 r. złożyła Pani - w związku z naruszeniem na skutek stosowanego przez pracodawcę mobbingu dóbr osobistych i spowodowaniem rozstroju zdrowia - pozew do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, którego przedmiotem było roszczenie o zapłatę kwoty 38 200 zł tytułem zadośćuczynienia oraz renty w kwocie 900 zł miesięcznie. Roszczenie było oparte na następującej podstawie prawnej:

• jednorazowe zadośćuczynienie – art. 415, 444 i 445 Kodeksu cywilnego,

• renta – art. 444 § 2, art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego, art. 448 Kodeksu cywilnego w związku z art. 300 Kodeksu pracy oraz 94³ Kodeksu pracy.

Ostatecznie w dniu 22 stycznia 2008 r. zawarto przed sądem ugodę, na podstawie której pracodawca zapłacił Pani kwotę 72 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy otrzymane na podstawie ugody sądowej zadośćuczynienie jest zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych...

Pani zdaniem, zadośćuczynienie otrzymane na podstawie ugody sądowej jest wolne od opodatkowania. Takie same stanowisko zajęło Ministerstwo Finansów w odpowiedzi z dnia 15 czerwca 2007 r. na interpelację poselską. Na gruncie ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r. Nr 14 poz. 176 ze zm.) pojęcie odszkodowania jest tożsame z pojęciem zadośćuczynienia i stanowi przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy. Dlatego też zadośćuczynienie przyznane na podstawie ugody sądowej powinno korzystać ze zwolnienia dla odszkodowań art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Pani w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity Dz. U. z 2000 r. Nr 14 poz. 176 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 29 listopada 2006 r. sygn. akt SK 51/06 (opublikowanym w Dz. U. z 2006 r. Nr 226 poz. 1657) uznał, iż art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w zakresie, w jakim wyłącza zwolnienie podatkowe w stosunku do odszkodowań uzyskanych na podstawie ugody, jest niezgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny podniósł, że co do zasady otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. Natomiast kwestionowany przepis wyłącza zwolnienie odszkodowania ustalonego na mocy umowy lub ugody. Prowadzi to do sytuacji, w której odszkodowania ustalone na mocy ugody są opodatkowane, a przyznane wyrokiem sądu korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych. Konsekwencją takiego uregulowania jest naruszenie zasady równości wobec prawa, poprzez zróżnicowanie sytuacji osób, które uzyskały odszkodowanie na podstawie wyroku albo ugody. Ponadto wyłączenie zwolnienia odszkodowania ustalonego ugodą sądową, stoi w sprzeczności z zasadą demokratycznego państwa prawnego i prowadzi do rażącej niespójności rozwiązań prawnych.

Powyższe orzeczenie weszło w życie z dniem ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, tj. 11 grudnia 2006 r. i ma zastosowanie do odszkodowań otrzymanych od tego dnia.

Ponadto art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, iż wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Wskazać przy tym należy, że zadośćuczynienie, analogicznie do odszkodowania, jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Co prawda w doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia zadośćuczynienia z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym), jednakże tego rodzaju rozróżnienia nie dokonują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na gruncie przepisów powołanej ustawy, pojęcie odszkodowania jest tożsame z pojęciem zadośćuczynienia. Odszkodowanie (zadośćuczynienie) stanowi przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, iż korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Jak wynika z opisanego we wniosku stanu faktycznego otrzymała Pani od pracodawcy na mocy ugody sądowej z dnia 22 stycznia 2008 r. zadośćuczynienie w kwocie 72 000 zł. Podstawą roszczenia było naruszenie na skutek mobbingu Pani dóbr osobistych, co jednocześnie spowodowało rozstrój zdrowia. Nadto, jako jedną z podstaw prawnych pozwu wskazała Pani przepis art. 94³ ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.). Zgodnie z § 3 i 4 tegoż artykułu pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, zaś pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.

Istotnym dla ustalenia skutków prawnopodatkowych, jakie wywołało przyznanie sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia za krzywdę pracownika, spowodowaną mobbingiem jest ustalenie podstawy prawnej jej zasądzenia. Rozstrzygnięciem powyższej kwestii zajął się Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 29 marca 2007 r. sygn. akt II PK 228/06 stwierdził, że: na gruncie przepisów prawa podstawą prawną zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia za krzywdę pracownika, spowodowaną mobbingiem, są regulacje zawarte w art. 94³ § 1-3 KP, a nie bezpośrednio przepisy Kodeksu cywilnego, które w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy stosuje się odpowiednio, bo pod warunkiem że nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy (art. 300 KP). Co prawda w odniesieniu do wysokości zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę zarówno art. 94³ § 3 KP, jak i art. 445 lub 448 KC mają niemal identyczne brzmienie, ponieważ zawarte w nich normy prawne przewidują zasądzenie (przyznanie) przez sądy "odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego", to jednak instytucja mobbingu jest bez wątpienia kwalifikowanym deliktem prawa pracy. Sankcje za jego stosowanie są zdarzeniami prawa pracy, które sądy pracy osądzają przede wszystkim na podstawie przepisów prawa pracy (art. 94³ § 1-5 KP), chociaż odbywa się to z uwzględnieniem dorobku judykatury cywilistycznej zarówno z zakresu orzekania o zadośćuczynieniu pieniężnym za doznaną krzywdę (art. 445 § 1 KC i art. 448 KC), jak i kompensaty szkody wywołanej rozstrojem zdrowia (art. 444 § 1 KC).

Wobec powyższego należy stwierdzić, iż zasądzone zadośćuczynienie zostało błędnie przez Panią zakwalifikowane jako – wynikające z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – inne odszkodowanie otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej. Prawidłowo winno ono być zakwalifikowane jako otrzymane odszkodowanie, którego wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. W tym wypadku przepisem tym jest art. 94³ § 1-5 Kodeksu pracy.

Reasumując, przyznana Pani suma pieniężna tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, spowodowaną mobbingiem – z uwagi na stwierdzoną niekonstytucyjność przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy – jest wolna od podatku dochodowego zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Informuje się, że w razie złożenia przez Wnioskodawczynię fałszywego oświadczenia, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej – niniejsza interpretacja indywidualna nie wywołuje skutków prawnych (art. 14b § 4 Ordynacji podatkowej).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.