Funkcjonariuszom i pracownikom Służby Więziennej mogą być wypłacane bezzwrotne zapomogi pieniężne z Funduszu Pomocy Funkcjonariuszom i Pracownikom Służby Więziennej oraz Członkom ich Rodzin tworzonego przy Centralnym Zarządzie Służby Więziennej w Warszawie. Fundusz jest tworzony z wypłacanego przez ubezpieczycieli udziału w zyskach i odsetek z lokowania środków. Osobami uprawnionymi do ubiegania się o pomoc finansową z Funduszu są funkcjonariusze, pracownicy, emeryci, renciści SW oraz członkowie ich rodzin (małżonek i dzieci). Regulamin Funduszu dostępny na stronie www. czsw. gov.pl/

Udzielanie pomocy następuje - w szczególnych przypadkach - osobom uprawnionym w związku z leczeniem i rehabilitacją, zakupem leków specjalistycznych, protez, sprzętu rehabilitacyjnego oraz innymi przypadkami nieprzewidzianymi wyżej (zapis z regulaminie). Środki finansowe przekazywane są przelewem na konto bankowe jednostki organizacyjnej więziennictwa, w której pełni służbę lub jest zatrudniona osoba uprawniona do pomocy lub pobiera świadczenie socjalne (emeryt, rencista). W związku z powyższym wypłaty przyznanej pomocy z Funduszu dla funkcjonariusza, pracownika, emeryta lub rencisty dokonywać będzie bezpośrednio Areszt Śledczy. Jednostka nie posiada dokumentów źródłowych, na podstawie których udzielono pomocy finansowej. Otrzymuje jedynie pisemną informację, kto jest beneficjentem zapomogi.

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Białymstoku, działając na podstawie art. 14a § 1 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jednolity z 2005r. Dz. U. Nr 8, poz. 60 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 14.02.2007r., stwierdza, iż wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł. Jeżeli natomiast kwoty wypłacone przez Areszt Śledczy ze środków finansowych Funduszu Pomocy Funkcjonariuszom i Pracownikom Służby Więziennej oraz Członkom ich Rodzin, nie spełniają w/w przesłanek, wówczas nie korzystają z przedmiotowego zwolnienia i w tym zakresie Areszt Śledczy jest płatnikiem obowiązanym do:- obliczenia i pobrania w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, przekazania jej w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczkę, na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje właściwy miejscowo dla płatnika naczelnik urzędu skarbowego oraz do przesłania w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy miejscowo dla płatnika, rocznej deklaracji PIT-4R, a także do przekazania w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym podatnikowi i urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika imiennej informacji PIT-11 – w zakresie wypłat dokonanych funkcjonariuszom i pracownikom,- pobrania zryczałtowanego podatku dochodowego w wysokości 10% należności wypłaconej emerytom i rencistom i przekazania go w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy miejscowo dla płatnika oraz do przesłania w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy miejscowo dla płatnika, rocznej deklaracji PIT-8AR – w zakresie wypłat dokonanych emerytom i rencistom,- sporządzenia informacji PIT-8C i przekazania jej w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik właściwy według miejsca zamieszkania podatnika – w zakresie wypłat dokonanych członkom rodzin funkcjonariuszy, pracowników, emerytów i rencistów.

Stosownie do art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Otwarty katalog źródeł przychodów zawarty został w przepisie art. 10 ust. 1 powołanej ustawy.

Natomiast zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

W myśl art. 31 cyt. wyżej ustawy osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, zwane dalej „zakładami pracy”, są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy.

W świetle art. 38 ust. 1 powołanej ustawy płatnicy przekazują kwoty pobranych zaliczek na podatek w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki, na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby. Zgodnie zaś z ust. 1a cyt. wyżej artykułu, obowiązującym od dnia 1 stycznia 2007r., w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym płatnicy są obowiązani przesłać do urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby, roczną deklarację, według ustalonego wzoru (PIT-4R). Odnośnie kwot wypłaconych po dniu 1 stycznia 2007r. płatnicy nie są już zobowiązani do składania miesięcznych deklaracji PIT-4. Ponadto w myśl art. 39 ust. 1 w/w ustawy w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym płatnicy, w przypadku gdy nie dokonują rocznego obliczenia podatku, są obowiązani przekazać podatnikowi i urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika imienne informacje sporządzone według ustalonego wzoru (PIT-11).

Natomiast zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od uzyskiwanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dochodów (przychodów) pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy - z tytułu świadczeń otrzymanych przez emerytów i rencistów, w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczym stosunkiem pracy, z zastrzeżeniem jej art. 21 ust. 1 pkt 26 i 38 – w wysokości 10% należności.

Płatnik dokonujący wypłaty tych świadczeń, zobowiązany jest na mocy art. 41 ust. 4 i art. 42 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, do pobrania zryczałtowanego podatku dochodowego i przekazania go w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby, bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby. Ponadto w świetle do art. 42 ust. 1a w/w ustawy, obowiązującego od dnia 1 stycznia 2007r., w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym płatnicy są obowiązani przesłać do urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby, roczną deklarację, według ustalonego wzoru (PIT-8AR). Odnośnie kwot wypłaconych po dniu 1 stycznia 2007r. płatnicy nie są już natomiast zobowiązani do składania deklaracji PIT-8A w trakcie roku podatkowego.

Stosownie do art. 20 ust. 1 powołanej wyżej ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12 - 14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

W myśl art. 42a cyt. wyżej ustawy osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52 i art. 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów (PIT-8C) i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Należy jednak zastrzec, iż zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci – do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł, z zastrzeżeniem pkt 40 (dotyczącego świadczeń pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia) i pkt 79 (dotyczącego świadczeń z pomocy społecznej). Zatem podmiot dokonujący wypłaty zapomogi, o której mowa w cyt. wyżej przepisie, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł, nie pobiera zaliczek, ani podatku zryczałtowanego od wypłaconej kwoty. Nie ciążą na nim również obowiązki w zakresie składania deklaracji odnośnie wypłaconej zapomogi.

W przedstawionym stanie faktycznym Areszt Śledczy dokonuje wypłat środków finansowych przyznanych z Funduszu Pomocy Funkcjonariuszom i Pracownikom Służby Więziennej oraz Członkom ich Rodzin tworzonego przy Centralnym Zarządzie Służby Więziennej w Warszawie. Osobami uprawnionymi do ubiegania się o pomoc finansową z Funduszu są funkcjonariusze, pracownicy, emeryci, renciści Służby Więziennej oraz członkowie ich rodzin (małżonek i dzieci). Zgodnie z Regulaminem Funduszu, udzielanie pomocy następuje - w szczególnych przypadkach - osobom uprawnionym w związku z leczeniem i rehabilitacją, zakupem leków specjalistycznych, protez, sprzętu rehabilitacyjnego oraz innymi przypadkami nieprzewidzianymi wyżej.

Z uwagi na fakt, iż wypłaty przedmiotowych świadczeń dokonuje Areszt Śledczy, winien on podjąć czynności mające na celu ustalenie, czy wypłacane świadczenie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych jako zapomoga, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 26 cyt. wyżej ustawy, czy też nie spełnia przesłanek przedmiotowo-kwotowych wymienionych w powołanym przepisie, w związku z czym na Areszcie Śledczym spoczywają obowiązki płatnika. Każdy przypadek winien być rozpatrywany indywidualnie, a stosownych informacji powinien udzielić świadczeniobiorca – jako osoba zainteresowana otrzymaniem nieopodatkowanego świadczenia. Informacje te powinny być odpowiednio udokumentowane.

Biorąc pod uwagę cyt. wyżej przepis art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwolnieniem od podatku objęte są zapomogi wypłacone z tytułów: - indywidualnych zdarzeń losowych,- klęsk żywiołowych,- długotrwałych chorób,- śmierci,przy czym ze zwolnienia nie korzysta nadwyżka wypłacona ponad kwotę 2.280 zł w danym roku podatkowym.

Przez zapomogę należy rozumieć jednorazowe świadczenie pieniężne mające na celu wsparcie finansowe osoby, która z przyczyn losowych znalazła się w trudnej sytuacji życiowej. Indywidualne zdarzenie losowe to wszelkie nieprzewidziane zdarzenia, niezależne od woli człowieka, niemożliwe do uniknięcia nawet przy zachowaniu należytej staranności. Klęska żywiołowa jest zdarzeniem spowodowanym niszczycielskim działaniem sił przyrody. Natomiast przez długotrwałą chorobę należy rozumieć chorobę wymagającą długotrwałego leczenia, która z medycznego punktu widzenia określana jest jako choroba przewlekła, nieuleczalna, wrodzona.

W świetle powyższego, ze zwolnienia od podatku korzysta tylko zapomoga wypłacona w związku z zaistnieniem jednej z opisanych wyżej sytuacji i tylko do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł.

Jeżeli natomiast Areszt Śledczy dokonywać będzie wypłat nie spełniających wskazanych wyżej kryteriów, bądź gdy nie uzyska informacji pozwalających stwierdzić, czy przesłanki zawarte w art. 21 ust. 1 pkt 26 cyt. wyżej ustawy zostały spełnione, będzie obowiązany jako płatnik do podjęcia szeregu czynności zróżnicowanych ze względu na osobę świadczeniobiorcy.

Mianowicie w przypadku dokonywania wypłat funkcjonariuszom lub pracownikom Aresztu Śledczego, Areszt obowiązany jest do obliczenia i pobrania w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, przekazania jej w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczkę, na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje właściwy miejscowo dla płatnika naczelnik urzędu skarbowego oraz do przesłania w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy miejscowo dla płatnika, rocznej deklaracji PIT-4R, a także do przekazania w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym podatnikowi i urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika imiennej informacji PIT-11.

Natomiast w przypadku dokonywania wypłat emerytom i rencistom, których z Aresztem Śledczym łączył uprzednio stosunek służbowy lub stosunek pracy, Areszt obowiązany jest do pobrania zryczałtowanego podatku dochodowego w wysokości 10% należności wypłaconej emerytom i rencistom i przekazania go w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano podatek na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy miejscowo dla płatnika oraz do przesłania w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy miejscowo dla płatnika, rocznej deklaracji PIT-8AR.

W przypadku zaś wypłat dokonywanych na rzecz członków rodzin wymienionych wyżej osób, Areszt Śledczy ma obowiązek sporządzenia informacji PIT-8C i przekazania jej w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik właściwy według miejsca zamieszkania podatnika. Sporządzenie tego dokumentu nie rodzi obowiązku pobrania podatku, stanowi jedynie potwierdzenie faktu wypłaty określonego świadczenia.