W dniu 18.12.2006r. wpłynął do organu podatkowego wniosek Podatnika o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego, który uzupełniono w dniu 20.02.2007r.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż w roku 1997 Spółka przyjęła do odpłatnego korzystania mienie przedsiębiorstwa państwowego, w tym prawo wieczystego użytkowania gruntu Skarbu Państwa i prawo własności budynku biurowo-magazynowego, w trybie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Przedsiębiorstwo państwowe (przed prywatyzacją), decyzją Wojewody z roku 1994 zostało uwłaszczone. Decyzja uwłaszczeniowa obejmowała prawo wieczystego użytkowania gruntu i prawo własności budynku, których Skarb Państwa stał się właścicielem w wyniku decyzji wywłaszczeniowej z roku 1960. Przeniesienie własności ww. mienia na Spółkę nastąpiło w marcu 2000r., po zapłacie na rzecz Skarbu Państwa kwoty określonej w umowie przeniesienia własności przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55 Kodeksu Cywilnego.

W wyniku roszczeń prawowitych spadkobierców nieruchomości, w czerwcu 2001 roku Wojewoda uchylił decyzję wywłaszczeniową z roku 1960, w konsekwencji czego Spółka – w następstwie wyroku sądowego - musiała w grudniu 2003 roku zapłacić spadkobiercom wywłaszczonych niegdyś właścicieli, wynagrodzenie za przeniesienie własności udziałów we współwłasności nieruchomości, ponosząc jednocześnie wysokie koszty sądowe.

Spółka wystąpiła z pozwem wobec Skarbu Państwa o zapłatę poniesionych kosztów powtórnego nabycia nieruchomości – sprawa nadal w toku postępowania sądowego.

W kwietniu 2004 roku spadkobiercy wywłaszczonych właścicieli wnieśli do Sądu Okręgowego w X pismo procesowe, domagając się wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez spółkę z przedmiotowej nieruchomości. W wyniku długotrwałego postępowania sądowego, we wrześniu 2006 roku Sąd Okręgowy w X zasądził na rzecz spadkobierców zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie wraz z odsetkami za zwłokę i nadał jej rygor natychmiastowej wykonalności.

W związku z powyższym stanem faktycznym, Spółka prosi o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości, odsetki ustawowe od tego wynagrodzenia za okresy określone w wyroku sądowym oraz poniesione koszty postępowania sądowego i apelacji – stanowią wydatki zaliczane do kosztów uzyskania przychodów w świetle art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych?

W ocenie Spółki, wobec:

- bezpośredniego związku przedmiotowej nieruchomości ze statutową działalnością Spółki – siedziba Spółki i miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w celu osiągnięcia przychodów,

- konieczności dalszego użytkowania nieruchomości w celu kontynuowania działalności gospodarczej i osiągania z tego tytułu przychodów, co stanowi gwarancję jej dalszego funkcjonowania,

- naruszenia istotnych interesów prawnych i majątkowych Spółki, ograniczenia możliwości jej rozwoju i osiągania zwiększonych przychodów w przyszłości,

- prawa i obowiązku Spółki do egzekwowania słusznych roszczeń na drodze sądowej, szczególnie w przypadku spółki prawa handlowego, powstałej w wyniku prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego, poprzez oddanie Spółce posiadanego mienia w odpłatne użytkowanie,

- nie wymienienia w art. 16 ust. 1 pkt. 22 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych – kar umownych czy odszkodowań z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości zabudowanej jako wydatku nie stanowiącego kosztu uzyskania przychodu,

poniesiony wydatek z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości wraz z kosztami sądowymi Spółka może uznać za koszt uzyskania przychodów.

Jak wskazuje Spółka, kwalifikując poniesione wydatki do kosztów uzyskania przychodów, kierowała się definicją kosztów uzyskania przychodów zawartą w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Stosownie do tego przepisu, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W opisywanej wyżej sytuacji, zdaniem Wnioskodawcy, związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy poniesionymi wydatkami a uzyskiwanymi przez Spółkę konkretnymi przychodami bezsprzecznie występuje.

Poza tym – w ocenie Spółki – kosztami uzyskania przychodów są nie tylko koszty bezpośrednio związane z uzyskiwanymi przychodami, lecz także koszty pośrednie oraz koszty dotyczące całokształtu działalności Spółki, w tym także związane z Jej funkcjonowaniem.

W art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ustawodawca wyłączył z grupy kosztów uzyskania przychodów szereg wydatków, które mają charakter kar i sankcji – a mianowicie kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych usług.

Z brzmienia analizowanego przepisu wynika, że kary umowne i odszkodowania z innych tytułów niż wymienione w wyżej cytowanym przepisie, mogą stanowić koszty uzyskania przychodów.

Reasumując, w opinii Wnioskodawcy, zapłacone wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości zabudowanej nie zostało wymienione jako wydatek nie stanowiący kosztów uzyskania przychodów w świetle art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Przedmiotowa nieruchomość była i jest wykorzystywana w celu osiągnięcia przychodów Spółki, a zatem wynagrodzenie to stanowi koszt uzyskania przychodów w świetle art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Również pozostałe wydatki, dotyczące kosztów postępowania sądowego, odsetek i kosztów apelacji, jako koszty pośrednio związane z uzyskiwanymi przychodami i dotyczące całokształtu działalności Spółki, stanowią koszty pośrednio związane z uzyskiwanymi przychodami i dotyczące całokształtu działalności Spółki, a zatem stanowią koszty uzyskania przychodów w świetle cytowanego wyżej art. 15 ust. 1 ustawy.

Ustosunkowując się do przedstawionej powyżej kwestii, stwierdza się co następuje:

Przepis art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), w stanie prawnym obowiązującym w 2006r., stanowi, iż kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 (...).

Na mocy art. 1 pkt 9 lit. a) ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. Nr 217, poz. 1589), powołany powyżej art. 15 ust. 1 ustawy podatkowej, otrzymał od 2007r. następujące brzmienie: kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 (...).

Przytoczone powyżej regulacje wskazują, iż podatnik ma możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wszelkich wydatków pod warunkiem, iż nie zostały one wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy podatkowej oraz że wykaże ich związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a ich poczynienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu, czy też zachowanie albo zabezpieczenie źródła pozyskiwania przychodu. Kosztem uzyskania przychodów są zatem wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest zarówno osiągnięcie przychodów, zabezpieczenie albo zachowanie źródła przychodów i to zarówno w zakresie kosztów bezpośrednich, jak i pośrednich związanych z uzyskiwanymi przychodami.

Stosownie zaś do art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Z brzmienia analizowanego przepisu wynika, iż dotyczy on jedynie zdarzeń spowodowanych wadliwością towarów lub robót i usług, nie dotyczy zaś kar umownych i odszkodowań z innych tytułów niż wymienione w tym przepisie. A contrario, uznać należy, iż odszkodowania inne niż wymienione w przywołanym art. 16 ust. 1 pkt 22, stanowić mogą koszty uzyskania przychodów.

W tym miejscu organ podatkowy wskazuje na art. 224 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964r. Nr 16, poz. 93 ze zm.), który stanowi, iż samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. § 2 tegoż art. 224 stanowi zaś, iż od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

W świetle przytoczonych powyżej przepisów Kodeksu cywilnego, wynagrodzenie, które wynika z bezumownego korzystania z nieruchomości, nie stanowi odszkodowań, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości jest konsekwencją korzystania z niej przez Spółkę, bez zgody prawowitego właściciela i stanowi formę zadośćuczynienia za naruszenie przysługującego właścicielowi prawa własności, niezależnie od tego czy poniósł on jakąkolwiek szkodę. Można stwierdzić, że wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy wraz z ustawowymi odsetkami za okresy wymienione w wyroku, obejmuje to wszystko, co uzyskałby właściciel, gdyby ją wynajął, wydzierżawił lub oddał do odpłatnego korzystania na podstawie innego stosunku prawnego. Stwierdzić zatem należy, iż żaden przepis ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie wyłącza wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości oraz odsetek ustawowych od tego wynagrodzenia z kosztów uzyskania przychodów. Wydatki te mogą zatem stanowić koszty uzyskania przychodów, pod warunkiem, że pomiędzy poniesionym wydatkiem, a przychodem istnieje związek przyczynowo-skutkowy, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy. W opisanym stanie faktycznym zapłacona przez Spółkę kwota stanowi zatem wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości, będącej dla Podatnika źródłem przychodu.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika bowiem, iż nieruchomość wykorzystywana była i jest przez Podatnika w celu osiągnięcia przychodów – znajduje się tam siedziba Spółki oraz miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Istnieje zatem, zdaniem organu podatkowego, niewątpliwy związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy poniesionymi przez Podatnika wydatkami z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości wraz z zasądzonymi odsetkami, a osiąganymi przez Niego przychodami.

Organ podatkowy pragnie wskazać, iż wyłączeniem z kosztów uzyskania przychodów nie są objęte również ponoszone przez pozwanego w toku postępowania koszty sądowe, pod warunkiem, iż spełnione są przesłanki przewidziane w art. 15 ust. 1 ustawy. Przesłanką uznania poniesionych przez Wnioskodawcę kosztów postępowania sądowego i apelacji, za koszty uzyskania przychodów, jest zatem wykazanie przez Niego, iż powyższe koszty zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Jak wskazuje Wnioskodawca, podejmowane przez Niego działania miały na celu obronę przed roszczeniami byłych właścicieli, podejmowanymi z naruszeniem istotnych interesów majątkowych Spółki. Podatnik wskazuje przy tym na prawa i obowiązki Spółki do egzekwowania słusznych roszczeń na drodze sądowej. W opinii organu podatkowego, uznać zatem należy, iż koszty sądowe poniesione przez Podatnika pozostawały w pośrednim związku z uzyskiwanymi przychodami i miały na celu zachowanie źródła przychodów.

Reasumując, w przedstawionym stanie faktycznym, wskazane we wniosku wydatki z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości wraz z zasądzonymi odsetkami oraz kosztami postępowania sądowego i apelacji, stanowią koszty uzyskania przychodów w świetle przytoczonego na wstępie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Przedmiotowa interpretacja co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia.