Stan faktyczny:

Aktualnie podstawowym przedmiotem działalności Spółdzielni Pracy założonej w 1990r. jest sprzedaż materiałów budowlanych. Z powodu dużej konkurencji na rynku i małego zapotrzebowania na materiały budowlane prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółdzielni pracy staje się coraz bardziej ryzykowne. Wobec czego członkowie spółdzielni zamierzają poprzez likwidację spółdzielni na bazie pozostałego majątku utworzyć spółkę z o. o.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000r., nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52 i 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W świetle zapisu art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy z 26.07.1991r. źródłami przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c.

Za przychody z kapitałów pieniężnych w myśl z art. 17 ust. 1 pkt 4 lit. c ustawy z dnia 26.07.1991 r. - w brzmieniu obowiązującym w 2004r. - uważa się dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, których podstawą uzyskania są udziały (akcje) w spółce mającej osobowość prawną lub spółdzielni, w tym również podział majątku likwidowanej spółki (spółdzielni).

Przy ustalaniu wartości przychodów z powyższego tytułu zgodnie z art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 26.07.1991 r. stosuje się odpowiednio przepisy art. 19 tej ustawy.

Stosownie do treści art. 24 ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej.

Jak wynika z treści art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy z 26.07.1991r. od uzyskanych w 2004 r. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dochodów z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych pobiera się 19 % zryczałtowany podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 52a. Zryczałtowany podatek dochodowy z tego tytułu jak stanowi art. 30a ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania.

W myśl postanowień art. 41 ust. 4 ustawy z dnia 26.07.1991 r. płatnicy, o których mowa w ust. 1 są obowiązani pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych z tytułów określonych m.in. w art. 30a ust. 1, z zastrzeżeniem ust.5.

Pobrany zryczałtowany podatek dochodowy płatnik, powinien przekazać w terminie do dnia 20-go miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) – na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby, przesyłając równocześnie deklaracją sporządzoną według ustalonego wzoru PIT-8A (art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 26.07.1991r). Dochodów (przychodów) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych nie łączy się z dochodami ze źródeł opodatkowanych na zasadach ogólnych.

Równocześnie należy wskazać, iż od powyższych zasad opodatkowania przychodów z kapitałów pieniężnych ustawodawca przewidział wyjątek, a mianowicie na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 50 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991r. wolne od podatku dochodowego są przychody otrzymane w związku ze zwrotem udziałów lub wkładów w spółdzielni albo wkładów w spółce w części stanowiącej koszt nabycia z zastrzeżeniem ust. 17 i 18, a jeżeli nabycie nastąpiło w drodze spadku lub darowizny – do wysokości wartości z dnia nabycia spadku lub darowizny.

Z przedstawionego stanu faktycznego w sprawie wynika, iż spółdzielnia została postawiona w stan likwidacji, zaś po zakończeniu postępowania likwidacyjnego majątek spółdzielni zostanie podzielony w trybie art. 125 Prawa spółdzielczego pomiędzy jej członków.

Kolejność zaspokajania należności przysługujących od spółdzielni w warunkach jej likwidacji jak również zasady podziału majątku likwidowanej spółdzielni pomiędzy jej członków reguluje art. 125 ustawy z dnia 16 września 1982r. Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 z późn. zm.). Zgodnie z dyspozycją art. 125 § 1 wskazanej ustawy należności przypadające od spółdzielni zaspokaja się w następującej kolejności:

1. koszty prowadzenia likwidacji;
2. należności ze stosunku pracy i należności, którym przepisy prawa przyznają taką samą ochronę jak należnościom ze stosunku pracy, oraz odszkodowanie z tytułu uszkodzenia ciała, wywołania rozstroju zdrowia lub pozbawienia życia, w tym również odszkodowanie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych;
3. podatki i inne należności, do których stosuje się przepisy o zobowiązaniach podatkowych, oraz należności z tytułu kredytów bankowych;
4. inne należności.

Jak stanowi art. 125 § 3 ustawy z 16.09.1982 r. z kwot pozostałych po spłaceniu wszystkich należności i po złożeniu do depozytu sądowego sum całkowicie zabezpieczających należności sporne lub niewymagalne dokonuje się stosunkowej wypłaty udziałów. Wypłaty tej nie można jednak dokonać przed upływem sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia wzywającego wierzycieli.

Z kolei w myśl postanowień art. 125 § 5 tej ustawy pozostały majątek zostaje przeznaczony na cele określone w uchwale ostatniego walnego zgromadzenia.

W świetle powyższego, majątek spółdzielni w likwidacji, pozostały po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu określonych należności w pierwszej kolejności przeznacza się na wypłatę udziałów na rzecz członków spółdzielni, a dopiero później dokonuje się między członków podziału pozostałego majątku spółdzielni.

Reasumując powyższe, podział majątku likwidowanej spółdzielni pomiędzy jej członków w trybie art. 125 Prawa spółdzielczego stanowi dla poszczególnych członków na gruncie przepisów ustawy z dnia 26.07.1991 r. przychód z kapitałów pieniężnych z tytułu udziału w zyskach osób prawnych w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 4 lit. c w związku z art. 24 ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 26.07.1991 r. podlegający opodatkowaniu zryczałtowanym 19% podatkiem dochodowym. Spółdzielnia zaś jako płatnik od przychodu uzyskanego przez członka spółdzielni w wyniku podziału majątku likwidowanej spółdzielni jest zobowiązana do pobrania i odprowadzenia tego podatku do dnia 20-go następnego miesiąca na rachunek urzędu skarbowego właściwego dla swej siedziby wraz ze zbiorczą deklaracją sporządzoną według wzoru PIT-8A. Przy czym zaznaczyć należy, że nie podlega opodatkowaniu przychód otrzymany w związku ze zwrotem udziałów w spółdzielni w części stanowiącej koszt nabycia zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 50 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991r.