W dniu 25.03.2005 r. wpłynął do tutejszego organu podatkowego wniosek w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z przedstawionego w piśmie stanu faktycznego wynika, iż w 2004 roku pełniła Pani obowiązki społeczne jako ławnik w Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia. Z tego tytułu w uzyskała Pani dochody, które nie przekroczyły miesięcznie kwoty 2.280,00 zł.

Stosownie do art. 4 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.), w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości obywatele biorą udział przez uczestnictwo ławników w rozpoznawaniu spraw przed sądami w pierwszej instancji, chyba że ustawy stanowią inaczej. W myśl art. 172 § 3 i § 4 w/w ustawy, ławnik za czas wykonywania czynności w sądzie otrzymuje rekompensatę pieniężną. Wysokość rekompensaty dla ławników biorących udział w rozpoznawaniu spraw w sądach powszechnych, za jeden dzień pełnienia obowiązków ławnika, wynosi 3 % kwoty bazowej, stanowiącej podstawę ustalania wynagrodzenia zasadniczego asesora sądowego, z zastrzeżeniem § 5. Koszty wypłaty rekompensaty, ponosi Skarb Państwa. Ponadto, zgodnie z art. 173 w/w ustawy, ławnicy zamieszkali poza siedzibą sądu otrzymują diety oraz zwrot kosztów przejazdu i noclegu według zasad ustalonych w tym zakresie dla sędziów.

Rodzaje źródeł przychodów zostały wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem źródłem przychodów jest m.in. działalność wykonywana osobiście (pkt 2). W myśl art. 13 pkt 5 w/w ustawy, za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich, bez względu na sposób powoływania tych osób, nie wyłączając odszkodowania za utracony zarobek, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 7. Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 17 w/w ustawy, wolne od podatku dochodowego są diety oraz kwoty stanowiące zwrot kosztów, otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich - do wysokości nie przekraczającej miesięcznie kwoty 2.280 zł.

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym w 2004 roku, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52 i 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Zatem dochody, które nie są enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych w art. 21 i nie są zwolnione na mocy art. 52 i 52a oraz od których nie zaniechano poboru podatku podlegają opodatkowaniu. Z literalnego brzmienia powołanych przepisów wynika, że nie wszystkie należności otrzymywane przez ławników są wolne od podatku dochodowego. Należy zauważyć, że zarówno ustawa Prawo o ustroju sądów powszechnych, jak i ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadza ścisły rozdział pomiędzy rekompensatą pieniężną a dietą i zwrotem kosztów. Zwolnienia podatkowe stanowią szczególny przywilej podatkowy i jako wyjątek od zasady powszechności opodatkowania muszą być interpretowane ściśle. Powołane przez Panią zwolnienie, określone w art. 21 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dotyczy wyłącznie diet oraz kwot stanowiących zwrot kosztów. Natomiast z analizy przepisu art. 173 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych wynika, że diety oraz zwrot kosztów przejazdu i noclegu otrzymują jedynie ławnicy zamieszkali poza siedzibą sądu. W konsekwencji rekompensata pieniężna stanowiąca należność za czas wykonywania czynności ławnika nie może być utożsamiana z dietą, jak wskazała Pani we wniosku. A zatem, nie jest ona objęta zwolnieniem od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Na podstawie ustawowego uprawnienia ławnik pełni obowiązki obywatelskie - uczestniczy w rozpoznawaniu spraw jako reprezentant obywateli. W związku z tym, wypłacane ławnikom rekompensaty należy zakwalifikować do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, określonych w art. 13 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych. Sąd jako płatnik obowiązany był pobrać zaliczkę na podatek dochodowy, zgodnie z zasadą określoną w art. 41 ust. 1 w/w ustawy w brzmieniu obowiązującym w 2004 roku, w wysokości 19 % należności pomniejszonej o koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 pkt 5, tj. 102 zł. 25 gr. miesięcznie oraz pomniejszonej o potrącone w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe (o ile wystąpił obowiązek ich potrącenia). Obliczona zaliczka, stosownie do art. 41 ust. 1a w/w ustawy, podlega zmniejszeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości nieprzekraczającej 7,75% podstawy wymiaru tej składki (o ile występuje obowiązek jej pobrania). Zgodnie z art. 42 ust. 2 pkt 1 w/w ustawy w brzmieniu obowiązującym w 2004 roku, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym Sąd obowiązany był przesłać podatnikom oraz urzędom skarbowym, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania podatnika, imienne informacje o wysokości dochodu oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy na druku PIT-11/8B oraz informacje o wypłaconych kwotach z tytułu pełnienia obowiązków społecznych i obywatelskich na druku PIT-R.

Reasumując, uzyskany przez Panią dochód, stanowiący rekompensatę pieniężną za czas wykonywania czynności ławnika, nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na mocy powołanego art. 21 ust. 1 pkt 17 w/w ustawy. W konsekwencji stanowi dla Pani dochód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Dochód ten opodatkowany jest na zasadach ogólnych, podlega kumulacji z innymi dochodami uzyskanymi przez Panią w 2004 roku. Oznacza to, że jest Pani obowiązana do złożenia zeznania podatkowego, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W zeznaniu tym, w oparciu o otrzymane z Sądu informacje PIT-11/8B i PIT-R, powinna Pani wykazać w/w rekompensatę jako dochód z działalności wykonywanej osobiście.