Ustawodawca generalnie zwalnia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych różnego rodzaju świadczenia, które mają charakter odszkodowawczy. Wypłata odszkodowania poprzedzona jest zaistnieniem szkody, dlatego też ma ono służyć jej naprawieniu zatem nie stanowi realnego przysporzenia majątkowego.

Jednak w świetle art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. (Dz. U. z 2000r. Nr 14 poz. 176 z późn. zmian.) - w brzmieniu obowiązującym w 2003r. - wolne od podatku dochodowego były jedynie te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikały wprost z przepisów odrębnych ustaw z wyjątkiem odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód.

Jeżeli z zawartej przez Strony umowy lub ugody wynikać będą wysokości i warunki wypłaty odszkodowania wówczas – stosownie do powołanego przepisu – otrzymane odszkodowanie zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 cytowanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegało opodatkowaniu tym podatkiem.

Jednostka dokonująca wypłaty odszkodowania na rzecz osoby poszkodowanej, w myśl art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, sporządzała informację według ustalonego wzoru o wysokości wypłaconego odszkodowania (PIT-8C) w trzech egzemplarzach i w terminie do 31.01.2004r. przekazywała jeden egzemplarz beneficjentowi odszkodowania a drugi urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika, na rzecz którego wypłacono odszkodowanie.

Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 14 stycznia 2004r. opublikowanym w (Dz.U. z 2004r. Nr 10, poz 81) zarządzono zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od niektórych dochodów (przychodów) z tytułu odszkodowań wypłaconych na podstawie umowy lub ugody zawartej między stronami:w postaci renty, otrzymanej na podstawie przepisów prawa cywilnego, w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmiejszyły widoki powodzenia na przyszłość ;otrzymanych przez właściciela nieruchomości na podstawie przepisów prawa geologicznego i górniczego. Zgodnie z § 2 tego rozporządzenia zaniechanie ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2003r. do dnia 31 grudnia 2003r.

W świetle powyższego wypłacone odszkodowanie w roku 2003 z tytułu zawartej ugody na podstawie w/w rozporządzenia będzie podlegało zwolnieniu a wystawione informacje (PIT-8C) zawierające dane o wysokości otrzymanego odszkodowania winny zostać skorygowane.

Jednocześnie należy podkreślić, iż art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym w 2004r. zwalnia od tego podatku odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie z wyjątkiem odszkodowań:1.otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,2.dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Wprowadzony z dniem 01.01.2004r. art. 21 ust. 1 pkt 3c powołanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – zwalnia od podatku dochodowego odszkodowania w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość.

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 Kodeksu Cywilnego. Stanowi on, iż jeżeli dłużnik opóżnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może zażądać odsetek za czas opóżnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóżnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienia nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych. Z powyższego wynika, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem (naprawieniem szkody), a tym samym odsetki te nie korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Otrzymane odsetki za zwłokę w wykonaniu zobowiązania cywilnoprawnego są przychodem wierzyciela (w dacie otrzymania) opodatkowanym na zasadach ogólnych. Biorąc powyższe pod uwagę wypłata przedmiotowych odsetek stanowi przychód z innych źródeł określonych w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od których zakłady pracy nie są obowiązane pobierać zaliczek na podatek dochodowy lub zryczałtowanego podatku dochodowego, ale mają obowiązek w myśl art. 42 a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych sporządzić dla pracownika informację o wysokości osiągniętego przychodu (PIT-8C).