Umowa użyczenia należy do grona umów nazwanych i uregulowana została w art. 710-719 Kodeksu cywilnego.
Na podstawie umowy użyczenia, zgodnie z art. 710 Kodeksu cywilnego użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. W przypadku tej umowy biorący do używania ponosi zwykle koszty jej utrzymania. Umowa użyczenia ma charakter umowy nieodpłatnej.
Przepisy art. 16 ustawy z dnia z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) zwanej dalej updof przewidują, że za przychód z nieruchomości odstąpionych bezpłatnie w całości lub w części do używania innym osobom fizycznym i prawnym oraz jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej uważa się wartość czynszową, stanowiącą równowartość czynszu, jaki przysługiwałby od tych osób w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości. Od powyższej reguły przewidziane są wyjątki, bowiem przychodu nie ustala się, gdy:
- lokal lub budynek mieszkalny udostępniony jest osobom pozostającym z podatnikiem w stosunku pracy, dla których stanowi to nieodpłatne świadczenie, o którym mowa w art. 12 ust. 1 upof;
- właściciel nieruchomości używa jej na własne potrzeby lub potrzeby członków rodziny;
- właściciel nieruchomości oddał bezpłatnie nieruchomość lub jej część do użytku na cele działalności naukowej, naukowo-technicznej, oświatowej, oświatowo-wychowawczej, kulturalnej, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów, kultu religijnego oraz związkom zawodowym.

Jak wynika, ww. przepisy nie obligują podatnika do ustalania przychodu z omawianego tytułu m. in. jeżeli udostępnia on nieruchomość członkom rodziny. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje jednak dla swoich potrzeb tego pojęcia.
Według art. 111 § 3 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) za członków rodziny podatnika uważa się zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, małżonków zstępnych, osobę pozostająca w stosunku przysposobienia oraz pozostająca z podatnikiem w faktycznym pożyciu. Pod pojęciem członka rodziny zawartym w art. 16 updof rozumie się więc powyżej wyszczególnione osoby.
W myśl art. 16 ust. 2 updof jeżeli właściciel nieruchomości używa jej na własne potrzeby lub potrzeby członków rodziny. . ., nie ustala się wartości czynszowej tej nieruchomości lub jej części, a wydatki związane z nieruchomością nie stanowią kosztu uzyskania przychodów.

W sytuacji, gdy nieruchomości udostępnia się członkom rodziny, przychód dla celów podatkowych nie powstaje, konsekwentnie zatem wydatki związane z nieruchomością nie są kosztem.
Natomiast odnośnie podatnika korzystającego z nieruchomości użyczonej nieodpłatnie przez członka rodziny, na potrzeby prowadzonej działalności ma zastosowanie przepis art. 14 ust. 2 pkt 8 updof. Wskazany przepis, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2003 r. stanowi, że przychodem z działalności gospodarczej jest m. in. wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, z wyjątkiem otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn.
Według tego przepisu obowiązek ustalania przychodu nie powstaje, jeżeli podatnik otrzymuje bezpłatnie nieruchomość do używania od właściciela będącego członkiem najbliższej rodziny.
Kosztem uzyskania przychodów z tytułu nieodpłatnego używania nieruchomości będą faktycznie poczynione nakłady na utrzymanie jej, czyli wydatki ponoszone w celu zachowania dotychczasowego stanu nieruchomości oraz związane z bieżącą eksploatacja, z uwzględnieniem generalnej zasady wynikającej z art. 22 ust. 1 updof. Oznacza to, że wydatki muszą być związane z prowadzoną działalnością i nie mogą być wymienione w katalogu wydatków nie uznanych za koszt (art. 23 updof).
W powyższej sprawie oddanie lokalu mieszkalnego oraz gospodarczego przez rodziców synowi do prowadzenia działalności gospodarczej na podstawie umowy użyczenia nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.