INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012r. poz. 749) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 12 czerwca 2012r. (data wpływu 15 czerwca 2012r.), uzupełnionym pismem z dnia 28 sierpnia 2012r. (data wpływu 31 sierpnia 2012r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania czynności przeniesienia z mocy prawa własności nieruchomości w zamian za odszkodowanie za niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 15 czerwca 2012r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania czynności przeniesienia z mocy prawa własności nieruchomości w zamian za odszkodowanie za niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 28 sierpnia 2012r. (data wpływu 31 sierpnia 2012r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu nr IBPP3/443-605/12/KG z dnia 21 sierpnia 2012r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Na mocy ostatecznych decyzji Wojewody wydanych na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tj. Dz. U. z 2008r. Nr 193, poz. 1194 ze zm.) „specustawy” Województwo przejęło szereg nieruchomości stanowiących wcześniej własność Miasta J. Zgodnie z art. 12 ust. 4a „specustawy” decyzje o ustaleniu odszkodowania za przejęte nieruchomości wydał Wojewoda.

Jako podmiot zobowiązany do zapłaty ustalonych odszkodowań, zgodnie z art. 22 ust. 1 „specustawy” w zw. z art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 16 grudnia 2005r. o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego (Dz. U. z 2005r. Nr 267, poz. 2251 ze zm.), został wskazany Prezydent Miasta na prawach powiatu J.

Zapłata odszkodowania zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego nastąpiła z budżetu Miasta na prawach powiatu J. W zaistniałym stanie faktycznym Miasto J. dokonało więc przekazania z nakazu władzy publicznej, tj. Wojewody, na rzecz Województwa prawa własności nieruchomości, za które zgodnie z decyzją Wojewody Miasto J. dokonało zapłaty z własnego budżetu na swoją własną rzecz. W istocie więc, wypłata odszkodowania polegała na dokonaniu przelewu pomiędzy rachunkiem wydatkowym a dochodowym Miasta J. W tej sytuacji Miasto J. faktycznie nie otrzymało od podmiotu zewnętrznego żadnego odszkodowania.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy okoliczność, że Miasto J. nie otrzymało od żadnego zewnętrznego podmiotu odszkodowania za nieruchomości przejęte z mocy decyzji Wojewody na rzecz Województwa, sprawia że czynność taką należy potraktować jako nieodpłatną, a przez to niepodlegającą podatkowi VAT...

Stanowisko Wnioskodawcy:

Stan faktyczny zachodzący w niniejszej sprawie, tj. czynność prawna polegająca na przekazaniu na rzecz Województwa z mocy decyzji Wojewody nieruchomości stanowiących własność Miasta J. w zamian za odszkodowanie, które zgodnie z podstawą prawną powołaną w poz. 68, Miasto J. ma wypłacić na swoją własną rzecz z własnego budżetu, nie stanowi odpłatnej dostawy towarów.

Wyrażając swoje stanowisko. Miasto J., posiłkuje się, wobec braku w ustawie o VAT definicji ustawowej odpłatnej dostawy towarów, doktryną prawa cywilnego. Utrwalony w niej pogląd stanowi, że podstawową cechą czynności odpłatnej jest korzyść majątkowa występująca dla obu stron czynności prawnej (np. komentarz do art. 56 k.c. A. Janiak (w:) A. Kidyba „Kodeks Cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna – Lex 2009”). Stan faktyczny zachodzący w niniejszej sprawie nie daje więc podstaw, aby zasadnym było stosowanie ustawy o VAT do przedmiotowej dostawy. Podmiotem wyłącznie wzbogaconym jest w niniejszym przypadku Województwo natomiast Miasto J. jest podmiotem wyłącznie zubożonym, gdyż w zamian za przeniesienie z nakazu Wojewody prawa własności na rzecz Województwa, nie otrzymało od zewnętrznego podmiotu jakiegokolwiek odszkodowania, czy jakiejkolwiek innej korzyści finansowej.

W ocenie Wnioskodawcy wypłata odszkodowania za przejęte na rzecz Województwa nieruchomości polegająca faktycznie na wewnętrznym przelewie środków z konta wydatkowego na konto dochodowe Urzędu Miasta J., nie może być potraktowana jako wzbogacenie Miasta, a przez to uznana jako czynność odpłatna.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 5 ust. 2 ustawy o VAT czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Z kolei w art. 7 ust. 1 ww. ustawy postanowiono, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

W świetle art. 2 pkt 6 ww. ustawy, przez towary rozumie się przez to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Ilekroć w ustawie o podatku od towarów i usług jest mowa o sprzedaży należy przez to rozumieć odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (art. 2 pkt 22 ustawy).

Jak stanowi art. 45 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne. Wyjaśnić jednocześnie należy, iż przedmiotami stosunków prawnych są dobra materialne i niematerialne. Wśród dóbr materialnych wyróżniamy m. in. rzeczy (Bednarek Małgorzata, „Mienie”, „Komentarz do art. 44-553 Kodeksu cywilnego”, Zakamycze 1997, komentarz do art. 45 k.c.). Rzeczy dzieli się na nieruchomości i rzeczy ruchome (Piasecki Kazimierz, „Kodeks cywilny, Księga pierwsza. Część ogólna. Komentarz”, Zakamycze 2003, komentarz do art. 45 k.c.).

Natomiast w myśl art. 46 § 1 ww. Kodeksu, nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Zgodnie zatem z ww. przepisami, grunt spełnia definicję towaru wynikającą z art. 2 pkt 6 ustawy.

Z przywołanego przepisu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, iż przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów (nieruchomości) w zamian za odszkodowanie jest objęte podatkiem od towarów i usług (a więc także wówczas, gdy nie jest ono następstwem decyzji właściciela, lecz wynika z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy samego prawa).

W takiej sytuacji uznać należy, że ma miejsce dostawa towarów w zamian za odszkodowanie, zaś odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną – objętą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Ponadto zaznaczyć należy, iż opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie, lecz stanowiące dostawę towarów przeniesienie własności nieruchomości w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza – stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W przypadku wywłaszczenia nieruchomości na cele budowy lub poszerzenia dróg w roli organu władzy publicznej wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej występuje organ dokonujący wywłaszczenia. Organem tym może być wojewoda lub starosta (na podstawie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami – t. j. Dz. U. z 2010r. Nr 102, poz. 651 ze zm. i ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych – (t. j. z 2008r. Dz. U. Nr 193 poz. 1194 ze zm.), dokonujący wywłaszczenia w imieniu Skarbu Państwa.

Czynność wykonywana przez organy dokonujące wywłaszczenia nie stanowi dostawy towaru, a zatem nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Podmiotem, który realizuje dostawę jest dotychczasowy właściciel nieruchomości, czyli Miasto na prawach powiatu. Zbywając nieruchomość Miasto nie realizuje ani zadań własnych, ani zleconych, w tym przypadku dokonuje przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej prawa własności towaru w zamian za odszkodowanie. Wykonuje zatem czynność, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, występując w roli podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 cyt. ustawy.

Ani organ władzy publicznej (wójt, burmistrz), ani urząd obsługujący ten organ (urząd gminy) wydając nieruchomość za odszkodowaniem nie może skorzystać z wyłączenia z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy. Zarówno bowiem organy władzy publicznej, jak i urzędy obsługujące te organy nie są uznawane za podatników w zakresie czynności, które mieszczą się w ramach zadań, dla realizacji których zostały one powołane, dodatkowo pod warunkiem, iż czynności te nie są wykonywane na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. W przypadku wywłaszczenia nieruchomości za odszkodowaniem nie są realizowane zadania, dla realizacji których organy te zostały powołane.

Wskazać również należy, iż na podstawie art. 11f ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t. j. Dz. U. z 2008r. Nr 193, poz. 1194 ze zm.), decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej zawiera w szczególności oznaczenie nieruchomości lub ich części, według katastru nieruchomości, które stają się własnością Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego.

W myśl art. 12 ust. 4 cyt. ustawy, nieruchomości lub ich części, o których mowa w art. 11f ust. 1 pkt 6, stają się z mocy prawa:

1. własnością Skarbu Państwa w odniesieniu do dróg krajowych,
2. własnością odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych

–z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna. Stosownie do treści ust. 4a powołanego przepisu, decyzję ustalającą wysokość odszkodowania za nieruchomości, o których mowa w ust. 4, wydaje organ, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym (t. j. Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.), powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

W myśl art. 92 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym funkcje organów powiatu w miastach na prawach powiatu sprawuje rada miasta i prezydent miasta. Miasto na prawach powiatu jest gminą wykonującą zadania powiatu na zasadach określonych w tej ustawie (art. 92 ust. 2). Ustrój i działanie organów miasta na prawach powiatu, w tym nazwę, skład, liczebność oraz ich powoływanie i odwoływanie, a także zasady sprawowania nadzoru określa ustawa o samorządzie gminnym (art. 92 ust. 3 powołanej ustawy).

W świetle powyższego miasto na prawach powiatu jest gminą, której ustawodawca dodatkowo przypisał wykonywanie zadań powiatu.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (t. j. Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.), w celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi.

Zgodnie z art. 11a ust. 1 pkt 1 i 2 ww. ustawy o samorządzie gminnym, organami gminy są rada gminy i wójt (burmistrz, prezydent). Jak stanowi natomiast art. 11a ust. 3 tej ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o wójcie, należy przez to rozumieć także burmistrza oraz prezydenta miasta. W myśl art. 33 ust. 1, wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy. Jak wynika z powyższego, urząd gminy nie jest jednostką organizacyjną w rozumieniu ww. art. 9 ustawy o samorządzie gminnym. Jest wyłącznie zorganizowanym zespołem osób i środków służących do pomocy organowi administracyjnemu.

Urząd gminy jest jednostką pomocniczą służącą do wykonywania zadań gminy oraz obsługi techniczno-organizacyjnej gminy.

Jeżeli w postępowaniu administracyjnym jako strona w rozumieniu art. 28 k.p.a. uczestniczy prezydent miasta jako organ gminy (podlegający w tym zakresie ustawie o samorządzie gminnym), to jego pozycja procesowa jest taka sama jak każdej innej strony postępowania.

Jako organ uprawniony do wydawania decyzji administracyjnych, prezydent miasta ma własne autonomiczne i odrębne od innych organów gminy uprawnienia.

Należy zwrócić uwagę, że Prezydent Miasta ma szczególną pozycję wynikającą ze statusu miasta na prawach powiatu, ustanowionego w ustawie z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.).

Należy więc uznać, iż w sytuacji gdy Wojewoda decyzją ustalił odszkodowanie na rzecz Miasta na prawach powiatu za przejęte grunty oraz zobowiązał Prezydenta Miasta do wypłaty tego odszkodowania, Prezydent Miasta znajduje się w szczególnej sytuacji. Posiada on bowiem odrębny byt prawny – jest podmiotem uprawnionym i zobowiązanym do wypłaty przedmiotowego odszkodowania na rzecz Miasta na prawach powiatu.

Dla przedmiotowego rozstrzygnięcia nie ma znaczenia fakt, że rozchody oraz przychody środków nastąpiły z jednego rachunku, gdyż jak wskazano wyżej, urząd miasta jest jednostką pomocniczą służącą do wykonywania zadań miasta oraz obsługi techniczno-organizacyjnej miasta. Zatem samo gromadzenie i wydatkowanie środków jest czynnością, którą zajmuje się jednostka powołana do obsługi techniczno-organizacyjnej miasta.

Wobec powyższego w przedmiotowej sytuacji Prezydent Miasta (wykonujący ustawowe zadania zarządcy dróg) jest jedynie podmiotem, który dokonuje wypłaty odszkodowania do czego został zobowiązanym decyzją Wojewody. Wypłata odszkodowania dokonywana jest na rzecz jednostki samorządu terytorialnego – Miasta na prawach powiatu – osoby prawnej, tj. podmiotu posiadającego odrębny od Prezydenta Miasta (organu wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej) byt prawny. Ponadto podkreślenia wymaga, iż dostawa towarów – przeniesienie własności gruntu w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania określonego decyzją wojewody miała miejsce w omawianej sprawie na rzecz Skarbu Państwa.

Reasumując stwierdzić należy, iż przeniesienie własności gruntu w zamian za odszkodowanie dokonane przez podatnika podatku od towarów i usług, stanowi odpłatną dostawę towarów i ze względu na przedmiot, czynność taka objęta jest podatkiem od towarów i usług.

Wobec powyższego stanowisko przedstawione przez Wnioskodawcę uznać należy za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.