Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP2/443-1043/13-2/DG
z 28 listopada 2013 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA


Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 23.09.2013r. (data wpływu 26.09.2013r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie korekty sprzedaży zaewidencjonowanej na kasie rejestrującej – jest prawidłowe.


UZASADNIENIE


W dniu 26.09.2013r. wpłynął do tut. Organu ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie korekty sprzedaży zaewidencjonowanej na kasie rejestrującej.


W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:


Spółka prowadzi działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży artykułów kosmetycznych poprzez sieć perfumerii na terytorium Polski. W chwili obecnej Spółka planuje wprowadzić do swojej oferty również sprzedaż detaliczną przez Internet na terytorium kraju.


Sprzedaż dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej będzie rejestrowana przez Spółkę za pomocą kasy fiskalnej.


W odniesieniu do planowanej sprzedaży przez Internet Spółka przewiduje możliwość zwrotu przez nabywcę zakupionego towaru. W tym zakresie możliwe będą dwa warianty:


  1. Wariant 1 - zwrot towaru w ciągu 10 dni od otrzymania przesyłki, na podstawie ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. t.j. z 2012 r., poz. 1225), zgodnie z którą konsument ma prawo odstąpić od umowy zawartej na odległość bez podania przyczyny w terminie 10 dni od jej zawarcia,
  2. Wariant 2 - zwrot towaru w ciągu określonego w regulaminie sprzedaży terminu, dłuższego niż 10-dniowy termin od zawarcia umowy kupna-sprzedaży, w przypadku, gdy zakupiony przez Internet towar nie będzie spełniać oczekiwań nabywcy.


Zwroty towarów w opisanych wyżej przypadkach będą akceptowane pod warunkiem odesłania przez nabywcę:


  1. W przypadku wariantu 1 - pisemnego oświadczenia o odstąpieniu od zawartej umowy (w sytuacji odstąpienia od umowy kupna-sprzedaży w ciągu 10 dni od jej zawarcia, na podstawie przepisów ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny);
  2. W przypadku wariantu 2 - formularza zwrotu towaru zawierającego m.in. następujące dane:
    • dane nabywcy (imię i nazwisko, adres zamieszkania, dane rachunku bankowego), numer i data zamówienia,
    • nazwa zwracanego towaru,
    • cena (wartość brutto) zwracanego towaru,
    • ilość zwracanego towaru,
    • powód zwrotu (opcjonalnie).


Wyżej opisany formularz zwrotu towaru będzie dołączany do zwracanego przez nabywcę towaru. Formularz będzie podpisany przez nabywcę, a następnie po uprzedniej weryfikacji - przez Spółkę.


Jedynie dostarczenie wyżej wskazanych dokumentów będzie skutkować zwrotem całości należności (zapłaty) za zakupione towary. Warunkiem koniecznym do uznania zwrotu towaru nie będzie natomiast dostarczenie przez nabywcę oryginału paragonu fiskalnego (taki wymóg jest bowiem niedozwolony zgodnie ze stanowiskiem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów; dalej „UOKiK”).


Na podstawie wskazanych powyżej dokumentów Spółka będzie zwracać klientom należności za zakupione wcześniej towary, rejestrując dokonane zwroty w odrębnej ewidencji pozwalającej na skorygowanie obrotu zarejestrowanego na kasie fiskalnej, zgodnie z § 3 ust. 4 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących.


Jako „dokument potwierdzający dokonanie sprzedaży”, o którym mowa § 3 ust. 4 pkt 6 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, Spółka będzie przyjmować następujące dokumenty:


  • wydruk z systemu zakupu zawierający szczegóły zamówienia, oraz
  • dowód doręczenia przesyłki przez firmę kurierską.


Natomiast, jako „protokół przyjęcia zwrotu towaru lub reklamacji towaru lub usługi podpisany przez sprzedawcę i nabywcę” wymagany przez § 3 ust. 4 pkt 7 rozporządzenia w sprawie kas fiskalnych, Spółka będzie gromadzić:


  • oświadczenia o odstąpieniu od zawartej umowy - w przypadku, gdy nabywca odstąpi od umowy kupna-sprzedaży w ciągu 10 dni od jej zawarcia (wariant 1), lub
  • podpisane formularze zwrotu towarów - w przypadku, gdy nabywca dokona zwrotu towaru w terminie zdefiniowanym w regulaminie sprzedaży, który nie spełnia jego oczekiwań (wariant 2).


W związku z powyższym zadano następujące pytania:


  1. Czy „dokumentem potwierdzającym dokonanie sprzedaży”, o którym mowa w § 3 ust. 4 pkt 6 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, uprawniającym Spółkę do uwzględnienia zwrotu towaru w ewidencji korekt, może być wydruk z systemu zakupu zawierający szczegóły zamówienia oraz dowód doręczenia przesyłki przez firmę kurierską?
  2. Czy (i) oświadczenie o odstąpieniu od zawartej umowy (w przypadku zwrotów dokonywanych na podstawie przepisów ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny) lub (ii) podpisany przez nabywcę oraz sprzedawcę formularz zwrotu towaru (w innych przypadkach zwrotu wskazanych w opisie zdarzenia przyszłego), mogą być uznane za „protokół przyjęcia zwrotu towaru lub reklamacji towaru lub usługi podpisany przez sprzedawcę i nabywcę”, o którym mowa w § 3 ust. 4 pkt 7 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, uprawniającym Spółkę do uwzględnienia zwrotu towaru w ewidencji korekt?
  3. Czy prowadzenie przez Spółkę ewidencji zwrotów zawierającą elementy, o których mowa w § 3 ust. 4 pkt 1-5 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących oraz gromadzenie dokumentów wymienionych w opisie zdarzenia przyszłego i uznawaniu ich za dokumenty, o których mowa w § 3 ust. 4 pkt 6 i 7 ww. rozporządzenia, będzie uprawniało Spółkę do uwzględnienia zwrotów towarów i pomniejszenia obrotu ewidencjonowanego na kasie fiskalnej o wartość wykazaną w takiej ewidencji?


Zdaniem Wnioskodawcy:


Ad. 1


W ocenie Spółki, dokumentami uprawniającymi do uwzględnienia zwrotu w ewidencji korekt, mogą być także następujące dokumenty potwierdzające dokonanie sprzedaży, o których mowa w § 3 ust. 4 pkt 6 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących:


  • wydruk z systemu zakupów, zawierający szczegóły zamówienia, oraz
  • dowód doręczenia przesyłki do nabywcy przez firmę kurierską.


W szczególności, w ocenie Spółki, brak oryginału paragonu fiskalnego nie pozbawia Spółki prawa do uwzględnienia zwrotu towaru w ewidencji zwrotów.


Ad. 2


W ocenie Spółki, za protokół przyjęcia zwrotu towaru lub reklamacji towaru lub usługi, o którym mowa w § 3 ust. 4 pkt 7 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących można uznać:


  • oświadczenie o odstąpieniu od zawartej umowy - w przypadku, gdy nabywca odstąpi od umowy w ciągu 10 dni od jej zawarcia zgodnie z odrębnymi przepisami; lub
  • formularz zwrotu towaru podpisany przez Spółkę oraz nabywcę - w innych przypadkach, gdy nabywca dokona zwrotu towarów, które nie spełniają jego oczekiwań.


Ad. 3


W ocenie Spółki, prowadzenie przez Spółkę ewidencji zwrotów zawierającej elementy, o których mowa w § 3 ust. 4 pkt 1-5 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących oraz wydruku z systemu zakupów zawierającego szczegóły zamówienia wraz z dowodem doręczenia przesyłki (§ 3 ust. 4 pkt 6), jak również Oświadczenia o odstąpieniu od umowy lub formularza zwrotu towarów (§ 3 ust. 4 pkt 7) będzie uprawniało Spółkę do uwzględnienia zwrotów i pomniejszenia obrotu ewidencjonowanego na kasie fiskalnej o wartość wykazaną w takiej ewidencji.


Uzasadnienie


Ad. 1


Zgodnie z art. 29 ust. 4 ustawy o VAT, podstawę opodatkowania zmniejsza się o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, opustów, uznanych reklamacji i skont) i o wartość zwróconych towarów, zwróconych kwot nienależnych w rozumieniu przepisów o cenach oraz zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, z zastrzeżeniem ust. 4a i 4b.


Z brzmienia ww. przepisu wynika, że możliwość pomniejszenia obrotu m.in. o kwoty odpowiadające wartości zwróconych towarów może nastąpić pod warunkiem, że zwrot towaru jest prawnie dopuszczalny i zwroty te zostały wystarczająco udokumentowane. Obowiązkiem podatnika jest więc odpowiednie udokumentowanie zwrotu towaru oraz jego wartości.

Zgodnie z § 3 ust. 3 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, w kasie fiskalnej nie ewidencjonuje się zwrotów towarów i uznanych reklamacji towarów i usług. W przypadku jednak, gdy zwroty towarów skutkują zwrotem całości lub części należności (zapłaty) z tytułu sprzedaży, należy je ująć w odrębnej ewidencji (§ 3 ust. 4 ww. rozporządzenia). Ewidencja ta powinna zawierać:

  1. datę sprzedaży,
  2. nazwę towaru lub usługi pozwalającą na jednoznaczną ich identyfikację i ewentualnie opis towaru lub usługi stanowiący rozwinięcie tej nazwy,
  3. termin dokonania zwrotu towaru lub reklamacji towaru lub usługi,
  4. wartość brutto zwracanego towaru lub wartość brutto towaru lub usługi będących przedmiotem reklamacji oraz wartość podatku należnego w przypadku zwrotu całości należności z tytułu sprzedaży,
  5. zwracaną kwotę (brutto) oraz odpowiadającą jej wartość podatku należnego - w przypadku zwrotu części należności z tytułu sprzedaży,
  6. dokument potwierdzający dokonanie sprzedaży,
  7. protokół przyjęcia zwrotu towaru lub reklamacji towaru lub usługi podpisany przez sprzedawcę i nabywcę.


Prowadzenie przez podatnika ewidencji zwrotu towarów, która będzie zawierać wszystkie wskazane powyżej informacje, umożliwia skorygowanie dokonanego obrotu o wartość otrzymanych zwrotów.


Wskazany w rozporządzeniu w sprawie kas rejestrujących (obowiązującym od 1 kwietnia 2013r.) „dokument potwierdzający dokonanie sprzedaży” nie został przez ustawodawcę zdefiniowany. Mając na uwadze powyższe, w braku definicji przyjętej na potrzeby wskazanego rozporządzenia, w celu określenia użytych pojęć należy posiłkować się wykładnią literalną. Zgodnie z definicją zawartą w Słowniku Języka Polskiego (Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 1998 r.) poprzez „dokument” należy rozumieć „dowód, świadectwo prawdziwości jakiegoś faktu”.


W konsekwencji, w ocenie Spółki za „dokument potwierdzający dokonanie sprzedaży” może zostać uznany każdy materiał w postaci tekstu, który potwierdzi wolę dokonania przez nabywcę zakupu konkretnego towaru oraz jego wydanie nabywcy.


Zdaniem Spółki, dokumentami potwierdzającymi dokonanie sprzedaży, o których mowa w § 3 ust. 4 punkt 6 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących mogą być również takie dowody dokonania sprzedaży jak:


  • wydruk z systemu zakupów, zawierający szczegóły zamówienia wraz z
  • dowodem doręczenia przesyłki do nabywcy przez firmę kurierską.


W ocenie Spółki, wyżej wymienione dokumenty w sposób jednoznaczny wskazują, iż Spółka dokonała sprzedaży towaru, który podlega zwrotowi. Wydruk z systemu zakupów będzie zawierał szczegółowe dane zamówienia (dane nabywcy, dane towaru będącego przedmiotem sprzedaży, ilość towaru i jego cenę). Natomiast dowód doręczenia przesyłki przez kuriera będzie jednoznacznie potwierdzał, iż dany towar został dostarczony do finalnego nabywcy (transakcja sprzedaży została zrealizowana).


Spółka pragnie przy tym zauważyć, iż zgodnie z art. 180 ust. 1 Ordynacji podatkowej jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W konsekwencji, w ocenie Spółki wyżej przedstawione dokumenty należy uznać za dowody, które w sposób wiarygodny będą potwierdzać dokonanie sprzedaży towaru, podlegającego zwrotowi.

Dodatkowo, Spółka chciałaby wskazać, iż za dokument potwierdzający dokonanie sprzedaży nie może być uznawany wyłącznie oryginał paragonu fiskalnego. Użyty przez ustawodawcę zwrot „dokument potwierdzający dokonanie sprzedaży” nie powinien być rozumiany zawężająco, wyłącznie jako oryginał paragonu fiskalnego, lecz jako każdy dokument, który potwierdzi dokonanie sprzedaży. W ocenie Spółki, intencją ustawodawcy przy takim sformułowaniu wskazanego przepisu było umożliwienie pomniejszenia obrotu zaewidencjonowanego na kasje fiskalnej w związku ze zwrotem towarów i uznanymi reklamacjami na podstawie nie tylko oryginału paragonu fiskalnego, ale również innych dokumentów, które potwierdzają fakt dokonania sprzedaży.


Prawidłowość takiej interpretacji przepisu potwierdza również broszura Ministerstwa Finansów „Najważniejsze zmiany w zakresie kas rejestrujących od 1 kwietnia 2013 wynikające z rozporządzenia z dnia 14 marca 2013 r.”, gdzie wprost wskazano, że dokumentem potwierdzającym dokonanie sprzedaży, o którym mowa w § 3 ust. 4 punkt 6 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących jest nie tylko paragon fiskalny, ale również wydruk z terminala (w przypadku płatności bezgotówkowych).


Dodatkowo, Spółka pragnie podkreślić, iż zgodnie ze stanowiskiem UOKiK, uzależnianie możliwości złożenia reklamacji/zwrotu towaru od tego, czy klient posiada paragon jest niedozwolone. W rejestrze klauzul niedozwolonych prowadzonym przez Prezesa UOKiK pod numerem 2685 widnieje zapis „Do reklamowanego lub zwracanego produktu konieczne jest dołączenie paragonu”. Sprzedawca ma zatem obowiązek przyjąć zwrot od nabywcy towaru, jeśli jest on w stanie udowodnić zakup dokonany w danym sklepie, nawet jeśli nie posiada paragonu.


W konsekwencji, w ocenie Spółki, skoro uzależnianie możliwości złożenia reklamacji i zwrotu towaru od tego, czy klient posiada paragon jest niedozwolone na podstawie odrębnych przepisów, przepisy rozporządzenia w sprawie kas fiskalnych nie mogą nakładać na podatnika obowiązku posiadania oryginału paragonu fiskalnego w celu pomniejszenia zaewidencjonowanego na kasie fiskalnej obrotu.


Spółka pragnie wskazać, iż stanowisko, zgodnie z którym paragon fiskalny nie jest jedynym dokumentem będącym podstawą do korekty obrotu zaewidencjonowanego na kasie fiskalnej, zostało potwierdzone w licznych interpretacjach indywidualnych (np. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 03.06.09 r. sygn. ILPP2/443-415/09-2/MN; interpretacja Dyrektora izby Skarbowej w Poznaniu z 10.08.11 r. sygn. ILPP2/443-799/11-2/BN, interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 11.07.13 r. sygn. IBPP3/443-484/13/KG).


W interpretacji indywidualnej z dnia 3.06.2009 r. o sygn. ILPP2/443-415/09-2/MN Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu wskazał, że „paragon fiskalny nie jest jedynym dokumentem przesądzającym o stanie faktycznym, który znajduje odzwierciedlenie w rzeczywistości. Dowodzenie zwrotu towaru, będącego podstawą dokonania korekty na podstawie innych dokumentów aniżeli paragon fiskalny nie stoi w sprzeczności z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa podatkowego”.


Podobnie w interpretacji indywidualnej z dnia 10 sierpnia 2011 r., sygn. ILPP2/443-799/11-2/BN, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu wskazuje: „zgromadzenie przez Wnioskodawcę dowodów stanowiących dowód przeciwny do dowodu, jakim jest zapis z kasy rejestrującej, przy uwzględnieniu wyjątkowego charakteru zdarzeń, może stanowić podstawę do skorygowania obrotu i kwot podatku należnego. Dowodzenie zwrotu towaru, będącego podstawą dokonania korekty, na podstawie innych dokumentów aniżeli oryginał paragonu fiskalnego, nie stoi w sprzeczności z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa podatkowego. W tym przypadku, ciężar dowodu znajduje się po stronie podatnika, który w prowadzonej przez siebie dokumentacji powinien posiadać dowody potwierdzające stan rzeczywisty i w sposób niebudzący wątpliwości wykazać fakt zwrotu towaru.”


W ocenie Spółki, pomimo, że wyżej przywołane interpretacje były wydane w stanie prawnym obecnie już nieobowiązującym, to wyjaśnienia w nich zawarte nadal są aktualne.


Biorąc pod uwagę powyższe, Spółka stoi na stanowisku, iż wskazane wyżej dokumenty stanowią dowód dokonania sprzedaży w rozumieniu § 3 ust. 4 punkt 6 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących.


Ad. 2


W ocenie Spółki, w sytuacjach wskazanych w opisie zdarzenia przyszłego, skutkujących zwrotem zakupionych towarów, za protokół przyjęcia zwrotu towaru lub reklamacji towaru lub usługi podpisany przez sprzedawcę i nabywcę, o którym mowa w § 3 ust. 4 punkt 7 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, można uznać:


  • pisemne oświadczenie o odstąpieniu od umowy - w sytuacji kiedy nabywca odstępuje od umowy kupna sprzedaży w ciągu 10 dni od jej zawarcia bez podania przyczyny (na podstawie odrębnych przepisów); lub
  • formularz zwrotu towaru (szczegóły formularza przedstawiono w opisie zdarzenia przyszłego) - w sytuacji, gdy towar nie spełnia oczekiwań nabywcy i w konsekwencji nabywca zwraca towar w ciągu wskazanego w regulaminie terminu od zawarcia umowy kupna-sprzedaży.


Zdaniem Spółki w przypadku odstąpienia od umowy kupna sprzedaży w ciągu 10 dni od jej zawarcia, funkcję dokumentu, o którym mowa w § 3 ust. 4 punkt 7 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących będzie spełniać oświadczenie o odstąpieniu od umowy, do przedłożenia którego nabywca jest zobowiązany na podstawie odrębnych przepisów. Oświadczenie to, Spółka będzie otrzymywać wraz z odesłanym przez nabywcę towarem. W takim przypadku, w ocenie Spółki, nie będzie ona zobowiązana (ani uprawniona w świetle odrębnych przepisów) do żądania od nabywcy podpisania odrębnego formularza zwrotu towaru - pisemne oświadczenie o odstąpieniu od umowy należy w tym szczególnym przypadku traktować jako dokument tożsamy z protokołem przyjęcia zwrotu towaru lub reklamacji towaru. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 1 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, konsument, który zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni od zawarcia umowy. W świetle ust. 3 tegoż artykułu, w razie odstąpienia od umowy, umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań.


Natomiast w przypadku zwrotu towarów w terminie wskazanym w regulaminie sprzedaży, które nie spełniają oczekiwań nabywcy, formularz zwrotu towaru, opisany szczegółowo w przedstawionym zdarzeniu przyszłym, który będzie przez nabywcę odsyłany wraz ze zwracanym towarem, w ocenie Spółki, zawiera wszelkie elementy, konieczne do uznania go za dokument, o którym mowa w § 3 ust. 4 punkt 7 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, tj. protokół przyjęcia zwrotu towaru.


Biorąc pod uwagę powyższe, w ocenie Spółki, w przypadku zwrotów towarów pisemne oświadczenie o odstąpieniu od umowy lub formularz zwrotu towarów podpisane przez nabywcę i Spółkę, mogą być traktowane jako protokół przyjęcia zwrotu towaru lub reklamacji towaru lub usługi, o którym mowa w § 3 ust. 4 pkt 7 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących.

Ad. 3


Zgodnie z § 3 ust. 3 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, w kasie fiskalnej nie ewidencjonuje się zwrotów towarów i uznanych reklamacji towarów i usług. W przypadku jednak, gdy zwroty towarów skutkują zwrotem całości lub części należności (zapłaty) z tytułu sprzedaży, należy je ująć w odrębnej ewidencji (§ 3 ust. 4 ww. rozporządzenia). Ewidencja ta powinna zawierać:

  1. datę sprzedaży,
  2. nazwę towaru lub usługi pozwalającą na jednoznaczną ich identyfikację i ewentualnie opis towaru lub usługi stanowiący rozwinięcie tej nazwy,
  3. termin dokonania zwrotu towaru lub reklamacji towaru lub usługi,
  4. wartość brutto zwracanego towaru lub wartość brutto towaru lub usługi będących przedmiotem reklamacji oraz wartość podatku należnego w przypadku zwrotu całości należności z tytułu sprzedaży,
  5. zwracaną kwotę (brutto) oraz odpowiadającą jej wartość podatku należnego - w przypadku zwrotu części należności z tytułu sprzedaży,
  6. dokument potwierdzający dokonanie sprzedaży,
  7. protokół przyjęcia zwrotu towaru lub reklamacji towaru lub usługi podpisany przez sprzedawcę i nabywcę.


W ocenie Spółki, prowadzenie przez Spółkę ewidencji zwrotów zawierającej elementy, o których mowa w § 3 ust. 4 pkt 1-5 powyżej oraz wydruku z systemu zakupów zawierającego szczegóły zamówienia wraz z dowodem doręczenia przesyłki, jak również oświadczenia o odstąpieniu od umowy lub formularza zwrotów, będzie wypełniało wymogi, jakie spełniać powinna ewidencja zwrotu towarów.


W konsekwencji, prowadzenie przez Spółkę ewidencji we wskazanej formie będzie uprawniało Spółkę do uwzględnienia wartości zwrotów i pomniejszenia obrotu ewidencjonowanego na kasie fiskalnej o wartość wykazaną w takiej ewidencji.

Spółka wnosi o potwierdzenie prawidłowości jej stanowiska w opisanym powyżej stanie faktycznym.


W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.


W myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zgodnie z art. 2 pkt 22 cyt. ustawy przez pojęcie sprzedaży należy rozumieć zarówno odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. Z powyższych przepisów zatem wynika, iż warunkiem powstania obowiązku ewidencjonowania danego zdarzenia (sprzedaży) przy zastosowaniu kasy rejestrującej jest powstanie obrotu.


Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.


Szczegółowe zasady dotyczące stosowania kas rejestrujących zostały określone w art. 111 ust. 3a pkt 1 i 8 ustawy o VAT, zgodnie z którym podatnicy prowadzący ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących są obowiązani:


  • dokonywać wydruku paragonu fiskalnego lub faktury z każdej sprzedaży oraz wydawać oryginał wydrukowanego dokumentu nabywcy,
  • dokonywać wydruku emitowanych przez kasę rejestrującą dokumentów i ich kopii.


Zgodnie z delegacją ustawową zawartą w art. 111 ust. 7a pkt 1 cyt. ustawy, Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących, w tym o zastosowaniu specjalnym dla specyficznego rodzaju działalności, oraz warunki używania kas przez podatników, uwzględniając potrzebę właściwego ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących przez podatników, o których mowa w ust. 1, oraz potrzebę przeciwdziałania nieewidencjonowaniu obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas przez tych podatników, jak również zapewnienia kontroli prawidłowości rozliczania podatku.


Stosownie do zapisów obowiązującego od dnia 1 kwietnia 2013r. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 14.03.2013 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. z 2013 r. poz. 363). przez paragon fiskalny rozumie się wydrukowany dla nabywcy przez kasę w momencie sprzedaży dokument fiskalny z dokonanej sprzedaży (§ 2 pkt 12).


Natomiast zgodnie z § 2 pkt 11 ww. rozporządzenia, przez pamięć fiskalną kasy rozumie się urządzenie zawierające elektroniczny nośnik danych, umożliwiające jednokrotny, niezmienialny zapis danych pod kontrolą programu pracy kasy, które są nieusuwalne bez zniszczenia samego urządzenia, oraz wielokrotny odczyt tych danych.

Ww. cecha pamięci fiskalnej powoduje brak możliwości zarejestrowania na kasie fiskalnej zwrotu bądź reklamacji towarów. Czynności takie należy objąć odrębną ewidencją.


Sposób prowadzenia przez podatników ewidencji oraz warunki używania kas rejestrujących zostały określone w rozdziale 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 14.03.2013 r.


Zgodnie z § 3 ust. 3 ww. rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, nie ewidencjonuje się zwrotów towarów i uznanych reklamacji towarów i usług.


Skoro zatem kasa rejestrująca nie pozwala na korektę danych zapisanych w pamięci fiskalnej (tj. po wydrukowaniu paragonu), to korekta taka powinna być dokonywana za pomocą innych urządzeń księgowych. W takim przypadku należy prowadzić odrębną ewidencję, o której mowa § 3 ust. 4 i ust. 5 rozporządzenia.


W myśl § 3 ust. 4 ww. rozporządzenia zwroty towarów i uznane reklamacje towarów i usług, które skutkują zwrotem całości lub części należności (zapłaty) z tytułu sprzedaży, ujmuje się w odrębnej ewidencji zawierającej:


  1. datę sprzedaży;
  2. nazwę towaru lub usługi pozwalającą na jednoznaczną ich identyfikację i ewentualnie opis towaru lub usługi stanowiący rozwinięcie tej nazwy;
  3. termin dokonania zwrotu towaru lub reklamacji towaru lub usługi;
  4. wartość brutto zwracanego towaru lub wartość brutto towaru lub usługi będących przedmiotem reklamacji oraz wartość podatku należnego - w przypadku zwrotu całości należności z tytułu sprzedaży;
  5. zwracaną kwotę (brutto) oraz odpowiadającą jej wartość podatku należnego - w przypadku zwrotu części należności z tytułu sprzedaży;
  6. dokument potwierdzający dokonanie sprzedaży;
  7. protokół przyjęcia zwrotu towaru lub reklamacji towaru lub usługi podpisany przez sprzedawcę i nabywcę.


W tym miejscu należy wskazać, że na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.


Natomiast zgodnie z art. 29 ust. 4 ustawy o VAT, podstawę opodatkowania zmniejsza się o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, opustów, uznanych reklamacji i skont) i o wartość zwróconych towarów, zwróconych kwot nienależnych w rozumieniu przepisów o cenach oraz zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, z zastrzeżeniem ust. 4a i 4b.


Z brzmienia ww. przepisu wynika, że możliwość pomniejszenia obrotu m.in. o kwoty odpowiadające wartości zwróconych towarów może nastąpić pod warunkiem, że zwrot towaru jest prawnie dopuszczalny i zwroty te zostały udokumentowane. Obowiązkiem podatnika jest więc w rozumieniu tego przepisu odpowiednie udokumentowanie zwrotu towaru oraz jego wartości w wyniku odstąpienia od umowy sprzedaży.


Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie uzależniają pomniejszenia obrotu o kwoty odpowiadające wartości zwróconych towarów od posiadania przez podatnika oryginału paragonu fiskalnego, potwierdzającego zakup towaru.


Dowodzenie zwrotu towaru, będącego podstawą dokonania korekty, na podstawie innych dokumentów aniżeli paragon fiskalny nie stoi w sprzeczności z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa podatkowego.


Wprawdzie obowiązujące przepisy prawa nie przewidują możliwości skorygowania sprzedaży i podatku należnego zaewidencjonowanego za pomocą kasy rejestrującej (tak jak jest to w przypadku faktur VAT), jednakże brak regulacji prawnych w tym zakresie, nie może pozbawić podatnika możliwości dokonania korekty, jeżeli możliwe jest wykazanie, że obrót z danej transakcji był inny niż kwota figurująca na paragonie bądź też dokonano zwrotu lub reklamacji zakupionego towaru. Zakaz zmiany treści paragonu jest jedynie warunkiem stosowania kas rejestrujących i nie może on zmieniać zasady wynikającej z art. 29 ust. 1 i 4 ustawy, bowiem obrotem jest kwota rzeczywiście należna, a nie kwota figurująca na paragonie fiskalnym.


Z przedstawionego opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży artykułów kosmetycznych poprzez sieć perfumerii na terytorium Polski. Spółka planuje wprowadzić do swojej oferty również sprzedaż detaliczną przez Internet na terytorium kraju. Sprzedaż dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej będzie rejestrowana przez Spółkę za pomocą kasy fiskalnej.


W odniesieniu do planowanej sprzedaży przez Internet Spółka przewiduje możliwość zwrotu przez nabywcę zakupionego towaru. W tym zakresie możliwe będą dwa warianty:


  • Wariant 1 - zwrot towaru w ciągu 10 dni od otrzymania przesyłki, na podstawie ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, zgodnie z którą konsument ma prawo odstąpić od umowy zawartej na odległość bez podania przyczyny w terminie 10 dni od jej zawarcia,
  • Wariant 2 - zwrot towaru w ciągu określonego w regulaminie sprzedaży terminu, dłuższego niż 10-dniowy termin od zawarcia umowy kupna-sprzedaży, w przypadku, gdy zakupiony przez Internet towar nie będzie spełniać oczekiwań nabywcy.


Zwroty towarów w opisanych wyżej przypadkach będą akceptowane pod warunkiem odesłania przez nabywcę:


  • W przypadku wariantu 1 - pisemnego oświadczenia o odstąpieniu od zawartej umowy (w sytuacji odstąpienia od umowy kupna-sprzedaży w ciągu 10 dni od jej zawarcia, na podstawie przepisów ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny);
  • W przypadku wariantu 2 - formularza zwrotu towaru zawierającego m.in. następujące dane: dane nabywcy (imię i nazwisko, adres zamieszkania, dane rachunku bankowego), numer i data zamówienia, nazwa zwracanego towaru, cena (wartość brutto) zwracanego towaru, ilość zwracanego towaru i powód zwrotu (opcjonalnie).


Wyżej opisany formularz zwrotu towaru będzie dołączany do zwracanego przez nabywcę towaru. Formularz będzie podpisany przez nabywcę, a następnie po uprzedniej weryfikacji - przez Spółkę.


Jedynie dostarczenie wyżej wskazanych dokumentów będzie skutkować zwrotem całości należności (zapłaty) za zakupione towary. Warunkiem koniecznym do uznania zwrotu towaru nie będzie natomiast dostarczenie przez nabywcę oryginału paragonu fiskalnego (taki wymóg jest bowiem niedozwolony zgodnie ze stanowiskiem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Na podstawie wskazanych powyżej dokumentów Spółka będzie zwracać klientom należności za zakupione wcześniej towary, rejestrując dokonane zwroty w odrębnej ewidencji pozwalającej na skorygowanie obrotu zarejestrowanego na kasie fiskalnej, zgodnie z § 3 ust. 4 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących. Jako „dokument potwierdzający dokonanie sprzedaży”, o którym mowa § 3 ust. 4 pkt 6 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących, Spółka będzie przyjmować następujące dokumenty: wydruk z systemu zakupu zawierający szczegóły zamówienia, oraz dowód doręczenia przesyłki przez firmę kurierską.


Natomiast, jako „protokół przyjęcia zwrotu towaru lub reklamacji towaru lub usługi podpisany przez sprzedawcę i nabywcę” wymagany przez § 3 ust. 4 pkt 7 rozporządzenia w sprawie kas fiskalnych, Spółka będzie gromadzić:


  • oświadczenia o odstąpieniu od zawartej umowy - w przypadku, gdy nabywca odstąpi od umowy kupna-sprzedaży w ciągu 10 dni od jej zawarcia (wariant 1), lub
  • podpisane formularze zwrotu towarów - w przypadku, gdy nabywca dokona zwrotu towaru w terminie zdefiniowanym w regulaminie sprzedaży, który nie spełnia jego oczekiwań (wariant 2).


Ad. 1


Należy stwierdzić, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie uzależniają pomniejszenia obrotu o kwoty odpowiadające wartości zwróconych towarów od posiadania przez podatnika oryginału paragonu fiskalnego, potwierdzającego zakup towaru.


Paragon fiskalny stanowi dla nabywcy dowód dokonania zakupu (z którym wiążą się m.in. uprawnienia rękojmi i gwarancji), natomiast dla sprzedawcy bezsporne potwierdzenie tożsamości towaru w przypadku, np. zwrotu towaru. W przypadku dokonania zwrotu towaru podatnik powinien zatrzymać paragon fiskalny. Zasadą jest więc dokonywanie korekty obrotu i podatku należnego przy jednoczesnym zwrocie (okazaniu) przez klienta paragonu fiskalnego.


Jednocześnie należy podkreślić, że paragon fiskalny nie jest jedynym dokumentem przesądzającym o stanie faktycznym, związanym ze sprzedażą towaru usługi). Dowodzenie nabycia towaru w przypadku sprzedaży wysyłkowej, na podstawie innych dokumentów aniżeli paragon fiskalny – tutaj: wydruku z systemu zakupu zawierającego szczegóły zamówienia oraz dowodu doręczenia przesyłki przez firmę kurierską - nie stoi w sprzeczności z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa podatkowego. Tak więc za wystarczające należy uznać, w przypadku zwrotu towarów sprzedawanych w systemie wysyłkowym, uwzględnienie dla celów udokumentowania danego zakupu wydruku z systemu zakupu zawierającego szczegóły zamówienia (dane nabywcy, dane towaru, jego ilość, cenę) oraz dowodu doręczenia przesyłki przez firmę kurierską. Dokumenty te będą potwierdzały łącznie jaki konkretnie towar i o jakiej wartości zamówił klient oraz że dostawa tego towaru doszła do skutku.


Tym samym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1 należy uznać za prawidłowe.


Ad. 2


Z powołanego rozporządzenia wynika, że zwroty towarów i uznanych reklamacji towarów i usług powinny być ujmowane w odrębnych ewidencjach. Jednym z warunków dokonania korekty obrotu z tytułu zwrotu towaru w prowadzonej ewidencji oprócz odpowiednich zapisów i dołączenia dokumentu potwierdzającego dokonanie sprzedaży konieczne jest sporządzenie protokołu na tę okoliczność.


Z przedstawionej przez Wnioskodawcę sytuacji wynika, że będzie prowadził sprzedaż towarów przez Internet, do której to sprzedaży mają zastosowanie przepisy ustawy dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1225).


Zgodnie z art. 2 ust. 1 powołanej wyżej ustawy konsument, który zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni od zawarcia umowy. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem.


W razie odstąpienia od umowy umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. To, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Zwrot powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie czternastu dni. Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty (ust. 3 art. 2).


Tak więc klient odstępując od umowy zakupu danego towaru w ciągu 10 dni od jej zawarcia składa pisemne potwierdzenie swojej woli oraz zwraca zakupiony towar.


Ponadto Wnioskodawca w regulaminie sprzedaży przewidzi możliwość zwrotu towaru, który nie będzie spełniał oczekiwań klienta. W takiej sytuacji klient dokonujący zwrotu towaru będzie zobowiązany wypełnić opracowany przez Spółkę formularz zwrotu towaru zawierający dane nabywcy, numer i datę zamówienia, nazwę zwracanego towaru, cenę (wartość brutto) zwracanego towaru, ilość zwracanego towaru i powód zwrotu (opcjonalnie) /oraz dokonać zwrot zakupionego towaru/. Formularz ten po weryfikacji zostanie podpisany przez Spółkę. W ocenie Strony wypełnienie przez klienta formularza zwrotu towaru jak również złożenie pisemnego oświadczenia o odstąpieniu w ciągu 10 dni od umowy kupna towaru wypełni przesłanki sporządzenia na okoliczność zwrotu towaru protokołu, którym mowa w § 3 ust. 4 pkt 7 rozporządzenia.


Tut. Organ zgadza się ze stanowiskiem Strony, że przesłanie przez klienta podpisanego oświadczenia o odstąpieniu od umowy lub formularza zwrotu towaru, które to pisma zostaną również podpisane przez Spółkę, może spełniać funkcje protokołu, którego sporządzenie jest nałożone przepisem § 3 ust. 4 pkt 7 rozporządzenia. Z racji specyfiki realizowanej sprzedaży – za pośrednictwem Internetu, czyli wysyłkowo, nie jest możliwy osobisty kontakt z klientem – czyli przybycie klienta do sprzedawcy i sporządzenie na miejscu stosownych dokumentów. Tym samym więc podpisane przez klienta i Spółkę oświadczenia o odstąpieniu od zakupu oraz formularza zwrotu towarów może być traktowane jako sporządzenie protokołu w myśl ww. przepisu.


W konsekwencji powyższego stanowisko Wnioskodawcy w przedstawionym zakresie należy uznać za prawidłowe.


Ad. 3


Z przedstawionej przez Wnioskodawcę sytuacji wynika, że w związku z wprowadzeniem sprzedaży towarów za pośrednictwem Internetu będzie dochodziło do zwrotu towarów, których to sprzedaż zostanie zaewidencjonowana na kasie rejestrującej. W związku z tym Wnioskodawca ma wątpliwości czy przedstawiony w złożonym wniosku sposób prowadzenia i dokumentowania ewidencji korekt wypełni wymogi narzucone przepisami § 3 ust. 4 ww. rozporządzenia.


Wnioskodawca zwrot zakupionego przez Internet (wysyłkowo) towaru będzie dokumentował wydrukiem z systemu zakupów oraz dowodem doręczenia przesyłki do nabywcy przez firmę kurierską. Wnioskodawca zakłada, że nie będzie posiadał paragonu, który przekaże klientowi. Ponadto Wnioskodawca jako protokół zamierza stosować podpisane przez strony – tj. klienta i Spółkę oświadczenie o odstąpieniu od zakupu jak również formularza zwrotu towarów. Tut. Organ w odniesieniu do wyżej przedstawionych dokumentów i czynności w treści odpowiedzi na pytanie nr 1 i 2 uznał je za spełniające przesłanki obowiązujących przepisów w tym zakresie.


Ponadto Wnioskodawca zgodnie z § 3 ust. 4 rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących będzie prowadził ewidencję zawierającą datę sprzedaży, nazwę towaru lub usługi pozwalającą na jednoznaczną ich identyfikację i ewentualnie opis towaru lub usługi stanowiący rozwinięcie tej nazwy; termin dokonania zwrotu towaru lub reklamacji towaru lub usługi; wartość brutto zwracanego towaru oraz wartość podatku należnego - w przypadku zwrotu całości należności z tytułu sprzedaży; zwracaną kwotę (brutto) oraz odpowiadającą jej wartość podatku należnego - w przypadku zwrotu części należności z tytułu sprzedaży. Ewidencja ta będzie uzupełniona dowodami dokonania zakupu (wydruk z systemu zakupów oraz dowód doręczenia przesyłki do nabywcy przez firmę kurierską) oraz dokumentami pełniącymi funkcje protokołu. Zatem w przedstawionej sytuacji ewidencja korekt sprzedaży wysyłkowej zaewidencjonowanej na kasie rejestrującej będzie zawierała wszystkie wymagane przepisem § 3 ust. 4 ww. rozporządzenia elementy. Tym samym więc na podstawie prowadzonej ewidencji Wnioskodawca będzie miał możliwość skorygowania obrotu z tytułu sprzedaży towarów dokonanej w danym okresie rozliczeniowym.


Zatem stanowisko Wnioskodawcy w zakresie objętym przedmiotowym zagadnieniem należało uznać za prawidłowe.


Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania niniejszej interpretacji.


Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj